AYT EDEBİYAT DENEMESİ – 12
1. Stendhal: Parma Manastırı romanını yazarken dilim gerekli kıvamı bulsun diye her sabah “Medeni Kanun” dan iki üç sayfa okudum.” diyor.
Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sağlam bir üslup yakalamak
B) Anlatımını gereksiz sözcüklerden arındırmak
C) Sanatsız söyleyiş kurmak
D) Dolambaçlı anlatım yapmamak
E) Mecazlı anlatımdan kaçınmak
2. (I) Yaşar Kemal’in yarattığı Çukurova dünyasında doğa, insan kadar önemli bir yer tutar. (II) Dağları, ovaları bataklıkları, otları, ağaçları, kuşları, böcekleriy-le tüm doğayı romanlarında coşkuyla böylesine işlemiş başka bir Türk yazarı yok.(III) Yaşar Kemal’in doğayı çeşitli amaçlarla kullandığını biliyoruz.(IV) Doğa, her şeyden önce insanın yaşadığı çevre olarak vardır; kimi zaman yaşamak için boğuştuğu bir düşmandır.(V) Kimi zaman bazı ahlaksal değerlerin simgesi olarak iş görür, kimi zaman da estetik değer kazandıran bir ögedir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangileri “Yaşar Kemal’in romanlarında doğanın işlevleri”ni açıklamaktadır?
A) I ve II
B)II ve III
C)II ve IV
D) III ve V
E) IV ve V
3. Büyük salonun her yerinde (I) gümüş şamdanlar vardır. I Gösterişli salonun en ücra köşesini bile aydınlatan ahizeler (II) göz alıcıydı.(III) Herkes(IV) en şık kıyafetlerini (V) giymiş, balonun başlamasını bekliyordu.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?
A)I B)II C)III D)IV E)V
4. Hiçbir mektup artık ikna etmiyor beni hayata
Bu kırmızı oyalarla saçlarımda
Beyaz bir tülbent gibi kalırsam
Tenimde, süzemedim tortularla
Gün olur sararırsa sayfalar da
Bıraktım ellerimi, sana bunu yazsın
Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Ek eylem kullanılmıştır.
B) Yeterlilik birleşik eylemi kullanılmıştır.
C) Geniş zamanın şartıyla çekimlenmiş eylem vardır.
D) Yardımcı eylemle oluşturulan birleşik eylem vardır.
E) Dilek kipiyle çekimlenmiş eylem yoktur.
5. Yıllar önce bir dergide Edip Cansever’in Çağrılmayan Yakup kitabını eleştiren bir yazı yazmıştım. Bu yazı, şiire başladığımdan beri içimde tabulaşan bir efsaneyi devirmekti bir bakıma. Edip Cansever’le bir daha karşılaşmayacağım sanıyordum. Ertesi gün, Edebiyatçılar Birliği Lokalinde onunla karşılaştım; köşesinden kahkaha atarak beni yanına çağırdı. Eleştirimi değerlendirdi. Sonuçta ondan özür diledim.
Bu parçada Edip Cansever’in tutumu için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Hiçbir şeyi umursamayan bir kişiliği vardır.
B) Eleştiri yazılarının etkisiz olduğu kanısındadır.
C) Eleştiriye karşı hoşgörülüdür.
D) Her zaman, her olayın iyi bir yanını görebilir.
E) Olaylara ve insanlara duygusal yaklaşır.
6. _ _ _ _ Örneğin, Yusuf Atılgan, Faulkner’a hayran olduğunu, onun gibi yazabilmek istediğini sık sık söylemiştir. Anayurt Oteli de kimi açılardan Faulkner romanına oldukça yakındır ama hiç kimse Yusuf Atılgan’ın Faulkner’a öykündüğünü düşünmemiştir. Aynı biçimde, Elias Canetti’nin Körleşme’si kimi açılardan Kafka’nın yapıtlarını andırır ama yine de Canetti özgün bir yazar, Körleşme özgün bir romandır.
Bu parçanın giriş cümlesi aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Hayranlık ve etkilenme özgün olmaya engel değildir.
B) Bir yazarın bir başka yazara yakınlık duyması doğaldır.
C) Her sanatçının kendisinden önce gelen sanatçılara borçlu olduğu çok şey vardır.
D) Bizdeki kimi yazarlar, ulusal edebiyatımızı bırakıp Avrupa edebiyatına özenmişlerdir.
E) Bir sanatçının yaratıcı olması için geçmişin birikimine gereksinimi vardır.
7. Bir gün gelecek sen de perişan olacaksın
Ey gonca bu cemiyeti her dem mi sanırsın
Bu dizelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerin hangisinde yoktur?
A) Kul Mustafa gözden saçar jaleler
Arar bulamaz derdine çareler
B) Senin yüzün güneştir yoksa aydır
Canım aldı gözündeki ne eydir
C) Her sabah başka bahar olsa da ben uslandım
Uğramam bahçelerin semtine gülden yandım
D) Artık olmaz dedin senle
Çok eskitti beni bu hikâye
E) Macera başlamak üzereymiş o gün
Sürecekmiş bu ateş yıllarca
8. Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller
Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller
Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?
Bu bir lisan-ı hafidir ki ruha dolmakta
Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta…
(Lisan-ı hafi: Gizli dil)
Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?
A) Teşbih
B) Tecahüliarif
C) Tevriye
D) İstifham
E) İstiare
9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde ayraç içinde verilen söz sanatı yoktur?
A) Bir şapka bekler durakta
Ceviz ağacının yanında (Mecazımürsel)
B) Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan şühedâ (İstifham)
C) Bir yağmur başlar ya inceden ince
Bak o zaman topraktaki sevince (Kapalı istiare)
D) Geçsin günler, haftalar,aylar, mevsimler, yıllar
Zaman sanki bir rüzgâr ve bir su gibi aksın (Tedric)
E) Güzel ellerinde bâde süzersin
Gam değildir kara bağrım ezersin (Terdit)
10. Başka bir aşk istemez aşkınla çarpar kalbimiz
Ey vatan gözyaşların dinsin, yetiştik çünkü biz
Gül ki sen neşenle gülsün ay, toprak, deniz
Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?
A) Nida
B) Tevriye
C) Kapalı istiare
D) Açık İstiare
E) Mecazımürsel
11. Müşteriyim ülfetine
Ne istersin kıymetine
Uyup ağyâr sohbetine
Etme beni ele kıyas
Bu dörtlükteki uyak çeşidinin özdeşi aşağıdakilerin hangisinde yoktur?
A) Bize evvel söylenirdi
Yok cevabın geldi şimdi
Nuri gayrı pek gücendi
Buna nasıl can dayansın
B) Gerdana bağlama siyah
Setr eyleme endâmın ah
Göster mi yânın gah gah
Şâh et kerem kıl meclisin
C) Gözüm yaşı sûz-ı derû eseri
Ateş-i aşkının gönüldür yeri
Öz canımın varsa değeri
Kurban olam bin cân ile özüne
D) Ağacın eyisi özünden olur
Yiğidin eyisi sözünden olur
İl için ağlayan gözünden olur
Ağlama hey gözü yaşın sevdiğim
E) Nereden geliyor bu çoşkun dere
Aceb bilmem bunun uğrağı nere
Ola ki yâre benden haber vere
Dökeyim derdim ağlaya ağlaya
12. Feryâd u figânı şu gece arşa dayandı
Derd ü gam ile didelerim kana boyandı
Firkat günü âh böyle uzandıkça uzandı
Her saat-i hicrin bana bin yıl kadar oldu
Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Hem redif hem uyak birlikte kullanılmıştır.
B) Yakın anlamlı sözcükler bir arada kullanılarak anlatım güçlendirilmiştir.
C) Mübalağa sanatına yer verilmiştir.
D) Bir koşmadan alınmıştır.
E) Düz uyak düzeniyle yazılmıştır.
13. Mesneviler,(I) Tanzimat Dönemi’nden önce roman ve hikâyenin görevini üstlenen nazım şekilleridir.Kasideler (II) methiye, mersiye, münacaat, naat gibi türlere ayrılır. Hicviye türündeki kasideler halk edebiyatında taşlamaların (III) karşılığı gibidir. Terkibibent ile terciibent; konu, nazımbirimi ve uyak yönünden birbirine benzemekle beraber terkibibentte (IV) vasıta beyti her bendin sonunda aynı kalırken terciibentte (V) vasıta beyti her bendin sonunda de ğişir.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilmiş olur?
A) I ve II
B) II ve III
C) I ve IV
D) III ve V
E) IV ve V
14. Aşağıdaki dizelerden hangisi bir kasidenin makta beyti olabilir?
A) Yümn-i na’tinden güher olmuş Fuzulî sözleri
Ebr-i nisandan dönen tek, lu’tü-i şehvare su
B) Arızın yadıyle nemmak olsa müjgânım nola
Zayi olmaz gül temennasiyle vermek hare su
C) Tuynet-i pakini rüşen kılmış ehli aleme
İktida kılmış Tarik-i Ahmed-i Muhtare su
D) Umduğumuz oldur ki ruz-ı haşr mahrum olmıyam
Çeşme-i vaslın vere men teşne-i didare su
E) Saçma ey göz, eşkden gönlümdeki odlare su
Kim bu denlü tutuşan odlara kılmaz çare su
15. Aşağıdaki dizelerin hangisinde diğerlerinden farklı bir uyak kullanılmıştır?
A) Deden koynunda yattıkça benimsin, ey güzel toprak!
Neler yapmış bu millet, en yakın tarihe bir sor bak
B) Hani dün kokladığım saç, hani badem
Gözlü güzel, hani Hürrem, hani Kösem?
C) Âşık kerem olmuşum yollardayım
Gel gör sevdan ile ne hâllerdeyim
D) Yolcu ölmüş, işte ayaklar hür…
Yolcu ölmüş, ayaklar düşünür…
E) Mazi köyünde, hâtıralar gölgesinde hal
Yaklaştığın tabiatı günlerce seyre dal
16.
I.
Yöğrüktür bizim atımız
Yardan atlattı zatımız
Gurbet ilde kıymatımız
Ya bilinir ya bilinmez
II.
Mendilim yudum arıttım
Gülün dalında kuruttum
Adım ne idi unuttum
Sorulmayı sorulmayı
Bu dörtlükler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Düz uyak düzeniyle yazılmışlardır.
B) Halk edebiyatı geleneğiyle yazılmışlardır.
C) 8’li hece ölçüsü kullanılmıştır.
D) Her ikisi de semaiden alınmıştır.
E) İki şiirde de tam uyak kullanılmıştır.
17. Aşağıdakilerin hangisinde gazelle ilgili verilen bilgi yanlıştır?
A) Dünya malları, şöhret, yaşamaktan zevk alma konusundan bahsedilmiş gazellere rindane gazel denir.
B) Sevgi, aşk gibi zevkleri çapkın bir şekilde ifade eden gazellere âşıkane gazel denir.
C) Özlü sözler içeren, hayat dersi veren ve ahlaksal ögeler içeren gazellere hikemi gazel adı verilir.
D) Aşk ile ilgili keder, yakarma, arı gibi içsel duyguları işleyen gazelin usta ismi Fuzuli’dir.
E) Hikemi gazellerin usta ismi divan edebiyatında Nabi’dir.
18. Aşağıdakilerden hangisi dram türünün özelliklerinden biri değildir?
A) Romantizm akımının etkisinde gelişen bir tiyatro türüdür.
B) Güldürü ve ağlatıyı iç içe veren, yaşamı bütünlük içinde yansıtan bir türdür.
C) Konular tarihten ve mitolojiden alınır.
D) Üç birlik kuralına uyulmaz.
E) Her türlü olay sahnede gösterilebilir.
19. I. Yabancı bir eseri yer adları, deyimleri, gelenek ve görenekleriyle yerli hayata uygulayarak çevirmedir.
II. Tiyatro ve benzeri edebiyat türlerinde dilin müzik karakterini başarı ile yaşatabilme yeteneğidir.
III. Bir hikâyede asıl olaya karışan ikinci derecede önemli olaydır.
IV. Masalların tiyatro sahnesinde dramatize edilmesinden doğma, cinlerin ve perilerin de rol aldığı tiyatro türüdür.
Aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı numaralanmış cümlelerde verilmemiştir?
A) Epizot
B) Diksiyon
C) Feeri
D) Vodvil
E) Adapte
20. Güzellik, insanlar arasında, çok tutulan bir şeydir. Aramızda ilk anlaşma onunla başlar. İnsan ne kadar vahşi, ne kadar kötü yaradılışlı olursa olsun onun büyüsüne kapılmaktan kendini alamaz. Bedenin varlığımızdaki payı ve değeri büyüktür. Bu bakımdan onun yapısına ve düzenine verilen önem pek yerindedir. İki temel taşımızı (ruh ve bedeni) birbirinde ayırmak, koparmak isteyenler yanılıyorlar; tam tersine onları çiftleştirmek, birleştirmek gerek.
Bu parçada aşağıdaki düzyazı türlerinden hangisine ait özellikler görülmektedir?
A) Makale
B) Deneme
C) Eleştiri
D) Anı
E) Haber yazısı
21. İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı Dönemi’nde şiirler yuğ, sığır ve şölen(I) adı verilen törenlerin bir parçasıdır. Şiirler şaman, baksı, ozan, kam, oyun(II) adı verilen kişi ler tarafından kopuz (III) adı verilen saz eşliğinde söylenmiştir. Şiirlerde hece ve aruz ölçüsü(IV) kullanılmıştır. Şiirler anonim(V) nitelikte olduğundan kimler tarafından söylendiği genellikle bilinmez.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
22. (I) Saka hükümdarı Alp Er Tunga’nın kişiliği çevresinde oluşan Alp Er Tunga Destanı’nda MÖ VII. yüzyılda yapılan Türk-İran savaşları anlatılır. (II) Göktürklere ait Ergenekon Destanı’nda Göktürklerin bir yerde sıkışarak, orada dört yüzyıl oturup çoğalmaları ve demir bir dağı delerek kurtulmaları anlatılır. (III) Göktürklere ait Türeyiş Destanı’nda Tanrının kurt kılığında dünyaya inerek hükümdarın iki kızıyla evlenmesi anlatılır. (IV) Uygurlara ait bir destan olan Göç Destanı’nda Uyguların Doğu Türkistan’a göç edişleri konu olarak ele alınır. (V) Hunlara ait Oğuz Kağan Destanı’nda ise Mete Han ve onun çevresinde gelişen olaylar anlatılır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
23. Aşağıdakilerden hangisi Türk destanlarında bulunan motiflerden biri değildir?
A) Kilim
B) Işık
C) Kurt
D) Ağaç
E) Kırklar
24. Aşağıdakilerin hangisinde yazınsal bir söylem niteliği vardır?
A) Bugün dünyanın birçok ülkesinde, sofrada tüketilmek üzere büyük çapta balık üretimi yapılmaktadır. Havuzlarda en çok sazan, alabalık ve sombalığı üretilir. Havuzlarda ayrıca soyu azalan balık türleri de yetiştirilmektedir. Tatlı su balıklarının üretiminde iki ayrı yöntem uygulanır. Örneğin sazan, besinini sudaki doğal ortamdan sağlayabileceği büyük göletlerde üretilir.
B) Tarih, kültür ve olağanüstü doğal güzelliklerin iç içe yaşandığı Türkiye, bu özelliklerini günümüze kadar devam ettirebilmiş dünyanın ender turizm cennetlerinden biridir. Dört mevsimin tüm özelliklerinin her zaman yaşanabildiği yöreleri, ve dünyanın üç ünlü mutfağından birine sahip olması bakımından da ayrıcalıklı bir ülkedir.
C) Anadolu’da Selçuklular döneminden başlayarak günümüze kadar Türk müziği farklı gelişme alanları göstermiştir. Bu alanlar, aydın kesimin kentlerde geliştirdiği klasik müzik, Anadolu insanının yüzyıllar boyu dolaysız söylemi olarak gelişen Türk halk müziği, dinsel müzik ve mehter müziğidir.
D) Türk edebiyatında makale türünün ilk örnekleri Tanzimat Dönemi’nde görülür. İlk makale, Şinasi tarafından çıkarılan ve ilk özel gazete kabul edilen Tercüman-ı Ahval’de (1860) yayımlanmıştır. Türk edebiyatındaki bu ilk makale Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’dir. Namık Kemal, Ziya Paşa, Şemsettin Sami, gibi sanatçılar bu türün gelişmesini sağlamıştır.
E) Apartmanın demirden hantal kapısı çok geçmeden açıldı ve o kim olduğunu bile bilmediği heybetli adamın ardına takılarak ikinci kata çıktı. Merdivende taze badana kokusu vardı. Yukarıya çıkıp da ikinci kata girdiklerinde tertemiz bir daireyle karşılaştı. Apartmanın merdiven duvarları gibi burası da belli ki yeni badanalanmıştı.
CEVAPLAR
|
1. A |
13. E |
|
2. E |
14. A |
|
3. B |
15. C |
|
4. E |
16. E |
|
5. C |
17. B |
|
6. A |
18. C |
|
7. B |
19. D |
|
8. C |
20. B |
|
9. E |
21. D |
|
10. D |
22. C |
|
11. E |
23. A |
|
12. D |
24. E |
