LYS Türk Edebiyatı Deneme Sınavı – 19

LYS TÜRK EDEBİYATI DENEMESİ – 19

 

1.             Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak

Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak

Yukarıdaki şiirin ikinci dizesinde hatıralar, “güneş rengi bir yığın yaprak”a benzetilerek bir söz sanatı yapılmıştır.

Bu söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) İstiare                                B) Teşhis

C) Telmih                                               D) Tevriye

E) Kinaye

 

2.             Sayın tilki kokuyu almış olmalı

Ona nağme yapmaya başladı:

“Ooo! Karga cenapları, merhaba!

Ne kadar güzelsiniz, ne kadar şirinsiniz…

Yukarıdaki parçada baskın olan söz sanatı, aşa­ğıdakilerden hangisidir?

A) Telmih                               B) İntak

C) Teşbih                                D) İrsal-i Mesel

E) Rücu

 

3.             Bir rüzgâr eser ki bıçak gibi

El ayak şişer

Sivas yollarında geceleri

Ağır ağır kağnılar gider

Şiirde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi var-dır?

A) İstiare                                B) Telmih

C) Teşhis                                                D) Teşbih

E) Hüsn-i talil

 

4. İlahi her neyi gülzâr ettinse anı ittim. İlahi elime her ne sundunsa anı tattım. İlahi gönlüm oduna ne yaktınsa o tüter. İlahi vücudum bahçesine ne diktimse o biter.

Divan nesrinde sanat yapmak önemli amaçtır. Yukarıdaki metinde yazar maharet göstermek için (altı çizili sözcüklere bakıldığında) hangi sanata başvurmuştur?

A) Rücu                                               B) Aliterasyon

C) Asonans                                          D) Seci

E) Uyak

 

5.             Gönlünü, Şirin’in aşkı sarınca

Yol almış hayatın ufuklarınca

O hızla dağları Ferhat yarınca

Başlamış akmağa çoban çeşmesi

Yukarıdaki şiirde baskın olan söz sanatları, aşa­ğıdakilerden hangisidir?

A)  Teşbih – Telmih

B)  Telmih – Hüsn-i talil

C)  Mübalağa – İstifam

D)  Tekrir – İrsal-i mesel

E)  İntak – Telmih

 

6.             Mert dayanır namert kaçar

Meydan gümbür gümbürlenir

Şahlar şahı divan açar

Divan gümbür gümbürlenir

Yukarıdaki şiir için aşağıdakilerden hangisi söy­lenemez?

A)  Şiir konusuna göre epik şiirdir.

B)  Şiirde çapraz uyak örgüsü vardır.

C)  Halk şiirinin “koşma” nazım biçimine örnektir.

D)  Hecenin 8’li kalıbıyla yazılmıştır.

E)  Dizeler arasında tam uyak vardır.

 

 

7.             Elimi beş yerinden dağladı beş parmağın

Bağrımda da yanmadık bir yer bırakmadan git

Bir yarın göçtüğünü, çöktüğünü bir dağın

Görmemek istiyorsan ardına bakmadan git

Yukarıdaki şiirde aşağıdaki şiir türlerinden hangi­sine özgü nitelikler ağır basmaktadır?

A) Lirik                                   B) Pastoral

C) Dramatik                           D) Epik

E) Didaktik

 

8. Aşağıdakilerin hangisinde, farklı bir uyak vardır?

A)            İlk ışık korkuyla girerken camdan

Mum olduğu gibi kalsın akşamdan

B)            Yüzüne bakmaya doyamadım ben

Noktadır benlerin sayamadım ben

C)            Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır

Dağlar seda verip seslenmelidir

D)            Rüzgâr eser dallarınız atışır

Kuşlarınız birbiriyle ötüşür

E)            Bir arzuhal yazsan makama varsan

Ağlasan derdini davanı sorsan

 

9.             Canla başla, yaşam ve güç verecek

Ne bulursan tut al; bilim, sanat

Güven, istek, umut özen ve cesaret

Hepsi lazım bu yurda, hepsi yarar

Bize bol bol ışık kucakla getir

Yukarıdaki dizelerde hangi şiir türüne ait özellik­ler ağır basmaktadır?

A)  Satirik şiir                         B)  Didaktik şiir

C)  Lirik şiir                             D)  Dramatik şiir

E)  Epik şiir

 

10.           Anadan doğunca kürkün var mıydı?

Üryan gelmedin mi börkün var mıydı?

Torba torba mecidiyen var mıydı?

Tükenmez parayı sana kim verdi?

Yukarıdaki şiir konu bakımından aşağıdaki şiir türlerinden hangisine girer?

A)  Didaktik şiir                     B)  Lirik şiir

C)  Dramatik şiir                    D)  Epik şiir

E)  Satirik şiir

 

11.           Bir koyun yavrusuyla dağda meler

Bir bayırdan dahi iner sürüler

Bir kadın testisiyle suya gider

Erkeği baltasıyla ormana

Yayı omzunda oğlu bir yana

Yukarıdaki şiirde aşağıdaki şiir türlerinden hangi­sine ait özellikler ağır basmaktadır?

A)  Pastoral şiir                      B)  Lirik şiir

C)  Dramatik şiir                    D)  Didaktik şiir

E)  Satirik şiir

 

12. Aşağıdakilerden hangisinde zengin uyak vardır?

A)            Derinden derine ırmaklar ağlar

Ey suyun sesinden anlayan bağlar

B)            Bağdat’ın içine girilmez yastan

Kelle koltuğunda geliyor Kars’tan

C)            Bir söz dedi canan keramet var içinde

Dün geceye dair bir işaret var içinde

D)            Yürüyordum: Ağlıyordu ırmaklar

Yürüyordum: Düşüyordu yapraklar

E)            Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden

Birçok seneler geçti; dönen yok seferinden

 

13.           Konsa rüya dolu köşkümün

Çiçekli damına serçeler

Renklerle çözülse geceler

Nar bahçelerinde geçen gün

Yukarıdaki şiir için aşağıdakilerden hangisi söy­lenemez?

A)  Hece ölçüsüyle yazılmıştır.

B)  Çapraz uyak örgüsü vardır.

C)  Tam ve yarım uyak kullanılmıştır.

D)  Bir lirik şiirden alınmıştır.

E)  Şiirin son dizesinde isim tamlaması vardır.

 

14. Halk şiirinde hece ölçüsüyle yazılmış bir dizenin bölümlenen yerlerine “durak” denir. Durak yerleri koşmada 6+5 veya 4+4+3; semaide 4+4; manide 4+3 biçimindedir.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde yukarıdaki gibi bir duraktan söz edilemez?

A)            Uzun kavak ne gidersin engine

Yaprakların benzemiyor rengine

B)            Kar yağıyor inceden

Gül açılır kapıdan

C)            Efendim sensiz olamam

Arayıp semtin bulamam

D)            Eyler dertli bülbül zâr garip garip

Ağla şimden gerü var garip garip

E)            Ateş yanmayınca duman mı tüter

Ak gerdan üstünde çimen mi biter

 

15. Aşağıdakilerin hangisinde  “cinas”tan  söz edile­mez?

A)            Sabâ mesih – dem olup bâhardan bu gece

Hıta’ya benzedi gülşen nigârdan bu gece

B)            Kalem böyle çalınmıştır yazıma

Yazım kışa uymaz kışım yazıma

C)            Ben âşıkım el göğüste yüz yerde

Yaralarım göz göz oldu yüz yerde

D)            Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç

Bu son fasıldır ey ömrüm, nasıl geçersen geç

E)            Terziye kumaş geldi, düşünür ki ne kese

Ölçtü biçti baktı ki ne cep olur ne kese

 

16. (I) Öğretici ve bilgi verici yazılardır. (II) Yaşanılan zaman dilimleri “ben” anlayışında anlatılır. (III) Yazar her şeyi okuyucuyla paylaştığı için içten ve samimi bir anlatımı vardır. (IV) Olaylar, kişi ve dönemler hakkındaki gözlem ve izlenimler anlatılır. (V) Yazar göz­lem ve izlenimlerini belgeler yoluyla kanıtlamaya gi­der.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde “anı” türü ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

17. Aşağıdakilerden hangisi, “masal” türünün özellik­lerinden biri değildir?

A)  Masallarda tüm insanlığa yönelik evrensel değer­ler ve konular işlenir.

B)  Masallar olay eksenli edebi metinlerdir.

C)  Masallarda belirli, gerçekçi bir çevre ya da yer yoktur.

D)  Masallar ulusun tarihinde görülen gerçek olayla­rın, olağanüstülük kazanmasıyla oluşur.

E)  Masallar kalıplaşmış tekerlemelerle başlar.

 

 

18. (I) Komedi güldürmenin yanı sıra düşündürmeyi de amaçlar. (II) Kişiler halktan ve soylulardan seçilebilir. (III)  Korkunç ve kanlı olaylar sahnede gösterilebilir. (IV) Manzum olarak yazılan bu oyunlarda üç birlik ku­ralına uyulmaz. (V) Aristophanes, Plautus ve Moliere bu türün en önemli sanatçılarındandır.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde komedi tü­rü ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

19. Aşağıdakilerden hangisi, “Sözlü Edebiyat”ın özel­liklerinden biri değildir?

A)  Söze dayalı olduğu için duygu ve düşünceler şiirlerle dile getirilmiştir.

B)  Bu dönemde yazılı eserler yok denecek kadar azdır.

C)  Bu dönem şiirlerinde nazım birimi dörtlük, ölçü hece ölçüsüdür.

D)  Şiirlerde ağırlıklı olarak tam ve zengin kafiye kul­lanılmıştır.

E)  Dil yabancı etkilerden uzak saf ve arı bir Türkçedir.

 

20. Dağlarca’nın ustalığı da orada kendini gösteriyor. Çünkü bu dördüncü dizelere verdiği değişiklikle onla­rın eski destancılar gibi soluk alma, dinleyicileri oya­lama aracı olarak kullanmayı bırakıyor. Dağlarca’nın dörtlük sonları öylesine bağlamalar ki Alpler’e tırmananların her kademe sonunda bel iplerini güvenilir bir noktaya dolayıp kendilerini de ardındakileri de sağlama bağlamalarını andırıyor.

Yukarıdaki parçada aşağıdaki öğretici metinler­den hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?

A) Anı                                                        B) Günlük

C) Eleştiri                                                  D) Deneme

E) Fıkra

 

21. Bu tür de fıkra gibi gazete ve dergi yazısıdır. Fıkranın birçok özelliği bulunur bu türde. Ancak konunun işlenişi bakımından ayrılır fıkradan. Bu türün en önemli amacı okurları bilgilendirme ve kimi gerçekleri öğretmektir. Bunu yaparken değinmeyi yeterli görmez öne sürülen düşünceyi kanıtlama yoluna gider. Evet bu türde de düşünce temel esastır; ama fıkrada kanıtlama amacı yoktur.

Yukarıda sözü edilen öğretici yazı türü, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Makale                                                B) Deneme

C) Eleştiri                                                 D) Biyografi

E) Öykü

 

22. Eski Türklerde sevilen, sayılan bir kişinin ölümünden sonra düzenlenen cenaze törenlerinde bu kişinin yiğitliğini yaptığı işleri ve değerini sanat kaygısı güt­meden içten ve doğal bir dille anlatan sözlü dönem şiirlerine – – – – denir.

Yukarıdaki metinde boş bırakılan yere, aşağıdakilerden hangisidir?

A) mersiye                                             B) sav

C) sagu                                                   D) koşuk

E) koçaklama

 

23. (I) Destanlar bir ulusun tarihine ışık tutan en önemli kaynaklardır. (II) Destanlarda anlatılan olayların tarihi tam olarak bilinmektedir. (III) Buna rağmen kahra­manlar olağanüstü nitelikler gösterir. (IV) Destanlara mitolojik öğeler egemendir. (V) Destanlar manzum olarak oluşturulan kahramanlık öyküleridir.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

24. Aşağıdakilerin hangisinde, destan – ulus eşleştirmesinde yanlışlık yapılmıştır?

A)  Şu Destanı – Saka Devleti

B)  Oğuz Kağan Destanı – Hun Devleti

C)  Ergenekon Destanı – Göktürk Devleti

D)  Türeyiş Destanı – Uygur Devleti

E)  Göç Destanı – Selçuklu Devleti

 

25. Aşağıdakilerden hangisi, “Geçiş Dönemi”nin özel­liklerinden biri değildir?

A)  Bu dönem yapıtlarında hırs, kin ve bencillikten uzak durma, sabır, cömertlik gibi temalar işlenmiştir.

B)  Bu dönemde daha çok yeni dinin kurallarını top­luma öğretme, halkı eğitme gibi amaçlara yönelinmiştir.

C)  Ulusal nazım birimi dörtlük daha az kullanılırken beyit nazım birimi yaygınlaşmaya başlamıştır.

D)  Hece öçlüsüyle, aruz ölçüsü birlikte kullanılmaya başlanır bu dönem yapıtlarında.

E)  Tüm bu etkilenmelere karşın yapıtların dili bu et­kilenmenin dışında kalmış sade bir Türkçedir.

 

26. (I) Türklerin yazılı ilk metinleri “Göktürk Yazıtları”dır. (II) Taş üzerine yazı yazma geleneği Uygurlar döne­minde de devam etmiştir. (III) Uygurlara ait yazılı taşlar daha çok mezar taşı şeklindedir. (IV) Uygurlar bü­tün yazılı metinlerinde Göktürk alfabesini kullanmışlardır. (V) Göktürk Yazıtları öğretici edebi metinlerden söylev ve anı türünden izler taşır.

Numaralanmış  cümlelerin  hangisinde  “İslamiyet Öncesi Türk Edebiyat”ı ile ilgili bilgi yanlışı vardır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

27. (I) Destan geleneğinden Halk hikâyeciliğine geçiş döneminin ürünleridir. (II) Olayların anlatımında nesir, karşılıklı konuşmalarda şiirsel bir anlatım tercih edilmiştir. (III) Yapıtta sık sık seci ve aliterasyonlara yer verilmiştir. (IV) Yapıtlarda İslamiyet öncesi ve sonrası dinsel yaşamından izler vardır. (V) Yapıt 15. yüzyılda Dede Korkut tarafından yazıya geçirilmiştir.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde “Dede Kor­kut Hikâyeleri” ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

28. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgiyle paran­tez içindeki açıklama birbiriyle örtüşmez?

A)  Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu kanıtlamak amacıyla yazılan yapıt. (Divan-ı Hikmet)

B)  Yusuf Has Hacip tarafından yazılan ve mutluluk bilgisi anlamını taşıyan ilk siyasetname örneği olan yapıt. (Kutadgu Bilig)

C)  Dini, ahlaki konular didaktik bir anlayışla ele alınmıştır. Erdemli ve mutlu insan olmanın yolları ana başlıklar altında ortaya konulmuştur. (Atabet’ül Hakayık)

D)  On iki hikâye ve bir önsözden oluşan ve destan geleneğinden halk hikâyeciliğine geçişin ara ürü­nü sayılan yapıtlar. (Dede Korkut Hikâyeleri)

E)  Devlete ve dine karşı yapılan saldırılara karşı ya­pılan kahramanlıkları dile getiren yapıtlar. (Gazavatname)

 

 29.           I. Divan edebiyatının dili Arapça, Farsça, Türkçe karışımı Osmanlıcadır.

II. Duygu ve düşünceler kalıplaşmış sözlerle ifade edilir.

III. Anlatış biçiminden daha çok, konu önemsenmiştir.

IV. Soyut bir edebiyattır. İnsan ve doğa kendi gerçekliğinin dışında ele alınmıştır.

V. Tekke kültürünün hakim olduğu, halka yönelik bir edebiyattır.

Numaralanmış   cümlelerin   hangilerinde   Divan edebiyatı ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I. ile III.                B) II. ile IV.                 C) III. ile V.

D) IV. ile V.              E) II. ile V.

 

30. 13., 14. yüzyılda oluşturulan öğretici metinlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A)  Tasavvufi metinler ve inşa adı verilen Divan nes­rinden oluşur.

B)  Anlatımda hem şiir hem de nesirden yararlanılmıştır.

C) Din, tasavvuf, İslam menkıbeleri, tıp ve tabiat gibi konular ele alınmıştır.

D)  Bu dönemde oluşturulan yapıtların aydınlatma, yol gösterme, ikna etme gibi özellikleri vardır.

E) Öğretme amaçlı olduklarından halkın anlayacağı bir dil kullanılmıştır.

 

31.           Meni cândan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı

Felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı

(Fuzuli)

Yukarıdaki şiir için aşağıdakilerden hangisi söy­lenemez?

A)  Bir gazelin makta beyitinden alınmıştır.

B)  Şiirde aruz ölçüsü kullanılmıştır.

C) Şair sevgilisinin eziyetlerinden ve ona kavuşamamaktan şikayet etmektedir.

D)  Şiirde tenasüp ve mübalağa sanatı yapılmıştır.

E)  Ahengi sağlamada tam uyak ve rediflerden yarar­lanılmıştır.

 

32. (I) Divan şiirinde şiirler nazım biçimlerine göre adlandırılmıştır. (II) Bütün güzelliğinden daha çok parça güzelliği önemsenmiştir. (III) Şiirlerin tamamı beyit nazım birimiyle yazılmıştır. (IV) Kavramlar ortaklaşa kullanılan kalıplaşmış sözlerle (mazmunlarla) anla­tılmıştır. (V) Tasavvufla ilgili terimlere sıkça yer verilmiştir.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde “Divan şiiri” ile ilgili bilgi yanlışı vardır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

33. Divan edebiyatının en yaygın nazım şekli olan gazel aruz vezniyle ve beyit nazım birimiyle yazılır. Uyak düzeni aa, ba, ca… şeklindedir.

I                                                              II

İlk beytine matla, son beytine makta denir. En güzel beytine ise taç

                            III                                                                                              IV

beyit denir. Konu bütünlüğü olan gazellere yek-ahenk, her beyti bir

öncekinden daha ustalıklı söylenen gazelle­re tegazzül adı verilir.

                                                                               V

Yukarıdaki metinde altı çizili bölümlerin hangile­rinde “gazel” nazım şekli ile ilgili bilgi yanlışı vardır?

A) I. ile IV.                 B) III. ile V.                C) IV. ile V.

D) II. ile V.                 E) II. ile III.

 

34.           Esrarını dil zaman zaman söyler imiş

Hengame-i gamda destan söyler imiş

Işk ehli olup da mihnet-i hicrâne

Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş

Yukarıda tek dörtlükten oluşan bu şiirin uyaklanışını da dikkate aldığımızda nazım biçimi, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Müstezat                               B) Rubai

C) Murabba                               D) Şarkı

E) Kıt’a

35. Kaside, Divan edebiyatında din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılmış şiirlerdir. Kasidenin ismini almasını sağlayan uzun ve sanatlı bölümüne nesib;  şairin asıl konuya geçiş yapmak için fırsat

                                I

aradığı tek ya da iki beyitten oluşan bölüme girizgah, şairin kendini

 II

övdüğü bölüme methiye; adına kaside yazılan kişinin övüldüğü bölüme

                                III

fahriye; methiye bölümünden sonra aynı vezinde yazılmış bir gazelin

    IV

araya konulmasına tegazzül denir.

                                    V

Yukarıdaki   metinde   numaralanmış   bölümlerin hangilerinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I. ile II.                                               B) III. ile IV.                C) IV. ile V.

D) II. ile IV.                             E) III. ile V.

 

36. Aşağıdakilerin   hangisinde   yapılan   açıklamayla parantez içindeki bilgi örtüşmez?

A)  Allah’ın birliğini ve yüceliğini konu alan kasideler­dir. (Tevhit)

B)  Allah’a yalvarıp ondan yardım istemeyi konu alan kasidelerdir. (Münacat)

C)  Padişah, vezir, şeyhülislam gibi devlet ve din bü­yüklerini öven kasidelerdir. (Naat)

D)  Bir kimseyi yermek, eleştirmek için yazılan kasi­delerdir. (Hicviye)

E)  Ölen birinin ardından duyulan üzüntü ve acıyı dile getirmek amacıyla yazılan kasidelerdir. (Mersiye)

 

37. (I) Divan edebiyatında manzum hikâyelerin yazıldığı nazım biçimidir mesnevi. (II) Değişik konularda yazılabilirler. (III) Ahmedi “İskendername” adlı mesnevi­sinde savaş ve kahramanlık konusunu işler. (IV) Fu­zuli “Leyla ile Mecnun” mesnevisinde aşk konusuyla ilgilenir. (V) Nabi ise “Hayriyye” adlı mesnevisini mi­zahi bir anlayışla ele almıştır.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

38. Aşağıdakilerden hangisi, Divan şiirinde beyit na­zım birimi ile kurulan nazım şekillerinden biri de­ğildir?

A) Kıt’a                                          B) Mesnevi

C) Kaside                                       D) Şarkı

E) Gazel

 

39. Bir şairin diğer bir şaire duyduğu saygı ve beğeniden dolayı aynı ölçüyü, aynı uyak ve redifi kullanarak yazdığı şiirlere – – – – denir.

Yukarıdaki metinde boş bırakılan yere, aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) rubai                                         B) muhammes

C) tezkire                                      D) nazire

E) müseddes

 

40. (I) Tuyuğ tek dörtlükten oluşan bir nazım biçimidir. (II) Uyak şeması “aaaa” şeklindedir. (III) Divan edebiya­tında yalnızca Türkler tarafından kullanılan bir nazım şeklidir. (IV) Konu olarak şairin dünya görüşü, tasav­vuf düşüncesi ve felsefesi işlenir. (V) Kadı Burhaneddin, Seyyid Nesimi ve Ali Şir Nevai bu na­zım şeklinin önemli şairlerindendir.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

 

 

41. Bu nazım şeklinin adı Arapça “ziyade” sözcüğünden gelir. Sözcük anlamı “artmış, çoğalmış” demektir. Gazelin her dizesine bir kısa dize eklenerek oluşturulur. Bir kısa, bir uzun dizeden oluşan gazel gibidir. Kısa dizelere “ziyade” adı verilir. Uyak sistemi gazele benzer.

Yukarıda sözü edilen nazım şekli, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Müstezat                                     B) Kıt’a

C) Muhammes                                 D) Terkib-i Bend

E) Terci-i Bend

 

42. Aşağıdakilerden hangisi, mesnevi nazım biçimiy­le yazılmış yapıtlardan birisi değildir?

A)  Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip

B)  İskendername – Ahmedi

C)  Harname – Şeyhi

D)  Garipname – Aşık Paşa

E)  Tazarruname – Sinan Paşa

 

43. (I) Ünlü kişilerin yaşam öykülerinin toplandığı biyog­rafik yapıtlara tezkire denir. (II) Şairlerin yaşam öykü­lerini anlatanlara “tezkiretü’ş şuara”, (III) din adamla­rının yaşamlarından kesitler sunanına “tezkiretü’l ev­liya”, (IV) bilginlerin yaşamlarını anlatanlara ise “tezkire-i ilmiye” denir. (V) İlk şairler tezkiresi örneğini Ali Şir Nevai “Heşt Behişt” adlı yapıtıyla vermiştir.

Yukarıdaki   metinde   numaralanmış   cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

44. Aşağıdakilerden hangisi, 18. yüzyıl Türk edebiya­tının özelliklerinden biri değildir?

A)  Bu dönemde mahalli konular ve günlük yaşayış edebiyata girdiğinden “mahallileşme akımı” önem kazanmıştır.

B)  Daha geniş kitlelere ulaşmak için “Türk-i Basit” (Basit Türkçe) anlayışı öne çıkmıştır.

C)  Halk ve Divan şiiri arasında yakınlaşmalar olmuş, Halk ozanları aruzu denerken Divan şairleri he­ceyi denemişlerdir.

D)  17. yüzyılda ortaya çıkan “Sebk-i Hindu” akımı önemini tamamen yitirmiştir.

E)  Lale Devri’nin zevk ve eğlencesi çeşitli şairlerin şiirlerinde dile getirilmiştir.

 

45. (I) Divan şairi Nabi, didaktik şiirin en büyük ustasıdır. (II) “Hikemi şiir” anlayışının en güçlü örneklerini verdi. (III)  “Hayriyye” adlı mesnevisi didaktik unsurlar taşıyan bir ahlak ve öğüt kitabıdır. (IV) “Şikayetname” adlı mesnevisinde IV. Murat döneminin eleştirisini yapmıştır. (V) “Münşeat” adlı yapıtı ise özel ve resmi mektupların toplandığı mensur bir yapıttır.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

46. Gazel 5 – 15 beyit arasında değişen bir nazım şeklidir. Gazelin ilk

                       I

beytine matla, son beytine ise makta  beyti denir. Şairin adını

                II                                    III

kullandığı beyite fahriye, gazelin en güzel beytine ise beyt’ül gazel adı

                                IV                                                            V

verilir.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde “gazel” na­zım şekli ile ilgili bilgi yanlışı vardır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

47. Mesnevi nazım şekli Divan edebiyatında modern  anlamdaki

            I                                          II

hikâye ve romanın yerini tutan önemli manzumelerdir. Birçok şair bu

 III

türün örneklerini vermiştir. Yunus Emre’nin Vesiletü’n Necat’ı”,

                                                                                      IV

Süleyman Çelebi’nin “Risaletü’n Nushiyye”si bu türün önemli

                                                   V

yapıtlarındandır.

Yukarıdaki parçada yapılan yanlışlık numaralanmış bölümlerin hangilerinin yer değiştirmesiyle giderilebilir?

A) I. ile IV.                                              B) II. ile V.                 C) IV. ile V.

D) III. ile IV.                            E) III. ile V.

 

48.           •    126 beyitten oluşan en kısa mesnevidir.

•    Divan edebiyatının ilk hiciv – mizah örneği sayılır.

•    Teşhis ve intak sanatları kullanılmıştır.

• Olmayacak hayallerin peşinden koşanların başına gelecekleri anlatır.

Yukarıda özellikleri verilen yapıt ve yazarı, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A)  Siham-ı Kaza – Nef’i

B)  Harname – Şeyhi

C)  Garibname – Aşık Paşa

D)  Sıhhat’ul Maraz – Fuzuli

E)  Nigarname – Nedim

 

49. (I) Orta oyunu geleneksel Türk tiyatrosu sayılır. (II) Halk ortasında doğaçlama oynandığından bu ad verilmiştir. (III) Oyunun başkahramanlarından Kavuklu Hacivat’ı, Pişekâr ise Karagöz’ü çağrıştırır. (IV) Orta oyununun basit de olsa bir sahnesi vardır. (V) Asıl aktörlerin dışında Arap, Acem, Kayserili, Laz gibi tip­lere de yer verilir.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I.          B) II.           C) III.          D) IV.           E) V.

 

50. (I) Bektaşi edebiyatının kurucularından sayılan bir ta­savvuf şairidir. (II) Şiirlerini hem aruz hem de hece ölçüsüyle yazdı. (III) Düzyazı alanında hiçbir yapıt vermedi. (IV) Şiirlerinin tümünü “Budalaname” adlı yapıtında topladı. (V) Hece ölçüsünü kullandığı şiirlerinin büyük çoğunluğu şathiye türündedir.

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde Kaygusuz Abdal ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I. ile II.                                               B) II. ile III.                 C) III. ile IV.

D) IV. ile V.                            E) II. ile V.

 

51. Aşağıdaki nazım şekilleri konu ve içerik bakımından birbirleriyle eşleştirilmiştir. Bu eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?

A)  Koşma – Gazel

B)  Türkü – Şarkı

C)  Ağıt – Mersiye

D)  Taşlama – Hicviye

E)  Güzelleme – Kaside

 

52. Aşağıdakilerden hangisi, Halk şiirinin özellikleri arasında sayılamaz?

A)  Şiirlerde ahenk yarım uyak ve rediflerle sağlanmıştır.

B)  Şiirlerde nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.

C)  Şiirlerde ulusal ölçü olan hece ölçüsü kullanılmıştır.

D)  Şiirlerde halkın konuşma diline yakın sade bir dil kullanılmıştır.

E)  Şiirler “tezkire” adı verilen yapıtlarda toplanmıştır.

  

53.           Suya bulgur ezerim

Hem ezer hem süzerim

Ben yarimin derdinden

Deli olmuş gezerim

Bu şiirin nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Semai                                        B) Murabba

C) Mani                                          D) Türkü

E) Varsağı

 

54. Söyleyeni pek bilinmez. Halkın ortak kültüründe geli­şip zenginleşirler. Kendine özgü bir ezgiyle söylenir. Belli bir kalıbı yoktur. 7, 8 ve 11’li kalıpla söylenip, üç, dört ya da beş dizelik bölümler halinde yazılabilirler. Asız sözlerin bulunduğu “bent” ile tekrar sözlerin oluşturduğu “kavuştak” adlı bölümden meydana gelir.

Yukarıda sözü edilen nazım şekli, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mani                                             B) Tuyuğ

C) Şarkı                                              D) Türkü

E) Gazel

 

55. 17. yüzyılın en önemli saz şairlerindendir. Şiirleri aşk ve doğa temaları üzerine kurulmuştur. Ayrılık, gurbet, sıla özlemi ve ölüm en çok değindiği konulardır. Dö­neminin önemli Divan şairlerinden etkilenmemiş Aşık tarzı Halk edebiyatına yepyeni söyleyiş biçimleri yetişmiştir. Özellikle koşma, semai ve varsağı tarzındaki şiirleri çok sevilmiş, bestelenmiş ve bugün bile dil­lerden düşmez hale gelmiştir.

Yukarıda sözü edilen “ozan” aşağıdakilerden han­gisidir?

A) Köroğlu                                     B) Dadaloğlu

C) Aşık Veysel                                D) Karacaoğlan

E) Dertli

 

56.           Can evimden vurdu felek neyleyim

Ben ağlarım çelik teller iniler

Ben almadım toprak aldı koynuna

Yarim diyen bülbül diller iniler

Yukarıdaki şiir için, aşağıdakilerden hangisi söy­lenemez?

A)  Tekke edebiyatının “şathiye” nazım türüne örnek­tir.

B)  Bu tür sözlü edebiyatta “sagu”, Divan edebiyatında “mersiye” adıyla anılır.

C)  Hecenin 11’li kalıbıyla söylenmiştir.

D)  Şiirde yarım uyak kullanılmıştır.

E)  Şiirin birinci dizesinde ad tamlaması vardır.

 

 

CEVAPLAR

1

A

21

A

41

A

2

B

22

C

42

E

3

D

23

B

43

E

4

D

24

E

44

D

5

B

25

E

45

D

6

C

26

D

46

D

7

A

27

E

47

C

8

A

28

A

48

B

9

B

29

C

49

C

10

E

30

A

50

C

11

A

31

A

51

E

12

A

32

C

52

E

13

B

33

C

53

C

14

C

34

B

54

D

15

A

35

B

55

D

16

E

36

C

56

A

17

D

37

E

 

 

18

D

38

D

 

 

19

D

39

D

 

 

20

C

40

B