ŞİİRDE TEMA VE KONU
ŞİİRDE TEMA
Şiirde dile getirilen, şiirin içeriğini oluşturan, şiirin bütününe egemen olan ve okura duyurulmak istenen ana duyguya, kısaca şiirdeki öze “tema” denir. Çoğu zaman tema denince akla gelen, şiirin konusu olur. Ancak tema ile konu arasında yakın bir bağ olmasına karşın konu her zaman tema anlamına gelmez. Tema, konunun bazı olay, imge ve sembollerin yinelenmesi yoluyla ifade edilebilecek bir koludur. Bir başka ifadeyle konu, daha somut, genel nesnel bir kavramken, tema, konunun şiir içine indirgenmesi ve açımlanmasıdır.
İçimden hep iyilik geliyor
Yaşadığımız dünyayı seviyorum
Kin tutmak benim harcım değil
Çektiğim bütün sıkıntıları unuttum
Parasız pulsuzum ne çıkar
Gelecek güzel günlere inanıyorum
Necati Cumalı
Bu şiirin teması “mutluluktur. Bütün dizeler bu kavram etrafında şekillenmiştir.
* * *
Kuşlar haber verdi bana kuşlar
Gelecekte bir şeyler olacak
Gün dilediğimiz gibi doğar
İnsan yüzümüz güler olacak
Cahit Sıtkı Tarancı
Bu dörtlüğün teması, yani dörtlükte hakim olan ana duygu “umuttur.
ŞİİRDE KONU
Genelde tema’nın şiirle, konunun ise düz yazıyla ilgili olduğu düşünülür. Ancak kimi zaman şiirin de konusu bulunabilir. Şiirde, şairin üzerinde durduğu durum, olay veya düşünceye “konu” denir. Aşk, ayrılık, vatan sevgisi, sevgi, ölüm gibi kavramlar şiirin konusu olabilin
Her şey insanla güzel,
Doğan güne karşı gerinen evler,
Mavi rüzgârın koştuğu sokaklar
İnsan olmazsa; kötü resimler gibi,
Lacivert bahçelerde başlayan bahar.
İlhan Geçer
Bu dörtlüğün konusu “insan”dır. Şair, her şeyin insanla güzel olduğunu söylüyor.
* * *
Can kafeste durmaz uçar,
Dünya bîr han konan göçer,
Ay dolanır, yıllar geçer,
Dostlar beni hatırlasın.
Âşık Veysel Şatıroğlu
Bu dörtlüğün konusu, “dünya hayatının geçiciliğedir.
