Sonuç Yayınları 9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Etkinlik Cevapları Sayfa – 71 (Yeni Müfredat-Yeni Kitap)(2018-2019)

 2. ETKİNLİK

Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi;

Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır.

Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi;

Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır.

a. Bu şiirde “kaldırımlar” kelimesi tekrar edilerek bir ahenk sağlanmıştır.

Şiirde sıkça tekrar eden diğer kelimeleri de siz bulunuz.

 Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim, yol gitsin; tekrarlar var. Yürüyorum kelimesi sürekli tekrarlanmış.

 b. Bir dizenin olduğu gibi tekrarlanmasına nakarat denir.

Siz de bildiğiniz bir şiirin nakarat bö­lümlerini söyleyerek nakaratın, şiirin ahengine nasıl bir katkı sağladığını belirtiniz.

Güvenemem servetime malıma 

Ümidim yok bugün ile yarına 

Toprak beni de basacak bağrına

 

Adaletin bu mu dünya 

Ne yar verdin ne mal dünya 

Kötülerinsin sen dünya 

İyileri öldüren dünya

 

Ne insanlar gelip geçti kapından 

Memnun gelip giden var mı yolundan 

Kimi fakir kim ayrılmış yarinden

 

Adaletin bu mu dünya 

Ne yar verdin ne mal dünya 

Kötülerinsin sen dünya 

İyileri öldüren dünya

 

Kimi mecnun gibi dağda dolaşır 

Kimisi de ölüm yok gibi çalışır 

Kimi meteliksiz kimi milyona karışır

 

Adaletin bu mu dünya 

Ne yar verdin ne mal dünya 

Kötülerinsin sen dünya 

İyileri öldüren dünya

Şiirin, nakarat bölümlerinde ifade olunan duygu ve düşünce etrafında gelişmesini sağlar.

 3. ETKİNLİK

Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında;

Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum.

Yolumun karanlığa saplanan noktasında,

Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum.

Yukarıdaki şiirin son kelimeleri “ortasında, noktasında; yürüyorum, görüyorum” arasında ses ben­zerlikleri vardır. Dize sonlarında bulunan aynı görevdeki ek ve kelime tekrarlarına redif denir. “Ortasın­da, noktasında; yürüyorum, görüyorum” kelimelerindeki altı çizili ekler redifi oluşturmaktadır. Yine dize sonlarında bulunan, rediften önce gelen, görevleri farklı olan ses veya ek benzerliklerine kafiye denir. “Ortasında, noktasında; yüyorum, göyorum” kelimelerindeki altı çizili sesler kafiyeyi oluşturmaktadır.

Bir ünsüzün benzeşmesiyle oluşan kafiyeye yarım, iki sesin benzerliğiyle oluşana tam, en az üç sesin benzerliğiyle oluşana da zengin kafiye denir. Ayrıca aynı seslerden oluşan fakat farklı anlamları karşılayan kelimelerle yapılan kafiyeye cinaslı kafiye denir.

 

Siz de aşağıdaki dörtlüğün redif ve kafiyelerini gösteriniz.

 

Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim, yol gitsin;                                >git-sin

İki yanımdan aksın, bir sel gibi fenerler.                                               >fener-ler

Tak, tak, ayak sesimi aç köpekler işitsin;                              >işit-sin

Yolumun zafer tâkı, gölgeden taş kemerler.                       >kemer-ler

Yukarıdaki dörtlükte 1.ve 3.dizelerdeki –sin ekleriyle 2.ve 4.dizelerdeki –ler eki redif olarak kullanılmıştır. Yine 1. ve 3. dizedeki –it sesleri tam kafiye 2. ve 4. dizedeki –er sesleri tam kafiye olarak kullanılmıştır.

 

4. ETKİNLİK

İçimde damla damla bir korku birikiyor;

Sanıyorum, her sokak başını kesmiş devler…

Üstüme camlarını, hep simsiyah, dikiyor;

Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler.

 

Bu şiirde 1. dize ile 3. dize; 2. dize ile de 4. dize kafiyelidir. Bu kafiye türüne çapraz kafiye denir ve kafiye örgüsü “abab, cdcd, efef…” şeklinde gösterilir. Kafiye örgüsü “aaaa/aaab” şeklinde ise düz, “abba” şeklinde ise sarma kafiye denir. “aba, bcb, cdc” şeklindeki kafiye örgüsüne örüşük kafiye, “aaxa” kafiye örgüsüne de mâni tipi kafiye denir.

Siz de “Kaldırımlar” adlı şiirin diğer bölümlerindeki kafiye ve redifleri bularak kafiye örgüsünü gösteriniz.

Kaldırımlar şiiri çapraz uyak olarak kafiyelenmiştir.

-a                           -c                            -e

-b                           -d                           -f

-a                           -c                            -e

-b                           -d                           -f