9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları 275. sayfanın cevaplarına aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Dil Bilgisi
1. ÖZCÜLLÜK. – Dün İstanbul’a inmiştim. Dönüşte buğuluda (vapurda) kahveciden soğuk bir su istedim:
“Soğuk su yok, soğuk limonata var,” dedi kahveci. “Getirin,” dedim. Soğuk değil. Utanmıyor kahveci yalan söylemeye. Söyledim limonatanın soğuk olmadığını. Çıkışır gibi “Soğuk!” dedi. Sanki benim ağzım
yok, sanki ben anlamam soğuktan, sıcaktan. Buğululardaki kahvecileri sıcak günlerde soğuk su bulundurmaya yükümlü (mecbur) tutmalı. Limonatasını, içinde ancak üç beş damla limon suyu olan limonatasını, kim bilir hangi suda yaptığı limonatasını satmak için kapalı soğuk su bulundurmayacak.
Üstelik limonatayı da soğutmayacak… Neden soğutsun, alıcı onun buyruğu altında, böyle sıcak bir günde ister istemez içecek… Sonra “Gazozum soğuk, ondan getireyim,” dedi. “Peki,” dedim. Gazoz da soğuk değil, sesimi çıkarmadım.
Yanımda gençten biri oturuyor. Duramıyor yerinde, boyuna kımıldıyor, ikide bir kalkıyor, hızla kalkıyor,
hepimiz sarsılıyoruz. Otururken de öyle. Şöyle yavaşça, yolu yordamıyla oturmuyor ki, atıyor kendini
kanapeye. Gazete okuyor katlamıyor gazetesini, çarşaf gibi açıyor, elleri ta benim yüzümün önünde,
burnuma değecek. Kalkamıyorum oradan, başka yer yok. Bacaklarını da iyice açmış. Büzüldükçe büzüldüm. Kendinden başkasını düşünmüyor küçük bey, genişledikçe genişliyor.Sonunda dayanamadım, “Görüyorsunuz, daha da büzülemiyorum, yer kalmadı…” Neyse ki sesini çıkarmadı, kalktı, öte yanındaki ile yer değiştirdi. Yeni komşum daha yaşlı, uslu oturmasını biliyor.
a. Yukarıdaki parçada geçen çekimli fiilleri bulunuz.
inmiştim,istedim,dedi,dedim,utanmıyor,söyledim,tutmalı,bulundurmayacak,soğutmayacak,içeçek,çıkarmadım….
b. Bulduğunuz fiillerin metindeki işlevlerini belirleyiniz.
inmiştim: durum fiili
istedim: iş fiili
dedi/dedim:iş fiili
utanmıyor: durum fiili
söyledim: durum fiili
tutmalı:iş fiili
bulundurmayacak: durum fiili
c. Parçada bulduğunuz çekimli fiillerin kip ve kişi eklerini belirleyiniz.
in-miş-idi-m> öğrenilen geçmiş zaman >tekil 1.kişi eki
iste-di-m>görülen geçmiş zaman >tekil 1.kişi eki
de-di-m>görülen geçmiş zaman >tekil 1.kişi eki
utan-ma-yor> şimdiki zaman > tekil 3. kişi eki
söyle-di-m>görülen geçmiş zaman >tekil 1.kişi eki
tut-malı>gereklilik kipi >tekil 3.kişi eki
ç. Bulduğunuz çekimli fiilleri yapılarına göre inceleyiniz.
in-miş-idi-m> basit
iste-di-m>basit
de-di-m> basit
utan-ma-yor> basit
söyle-di-m> basit
tut-malı> basit
d. Bulduğunuz çekimli fiillerin öznelerine ve nesnelerine göre çatılarını inceleyiniz.
in-miş-idi-m> Etken /Geçişsiz
iste-di-m>Etken / Geçişli
de-di-m>Etken / Geçişli
utan-ma-yor> Etken /Geçişsiz
söyle-di-m>etken /Geçişsiz
tut-malı>Etken /Geçişsiz
2. Türkiye’deki tarihine bakacak olursak çay ilk olarak II. Abdülhamid döneminde 1894’te Japonya’dan getirilmiş. Bursa’da deneme dikimi yapılmış. Çayın üretimine Cumhuriyet’ten sonra başlanmış ve 1963’e kadar çay talebi başka ülkelerden sağlanmış. Kısacık zaman diliminde hayatımızın her anında çay yerini almış.
Yukarıdaki parçada noktalama işaretlerinin kullanılma amaçlarını belirleyiniz.
Türkiye’deki> özel isimlere çekim eklerini ayırmada
II. Abdülhamid> sıra sayı bildiren sözcüklerden sonra
1894’te> tarihlerden sonra gelen çekim eklerini ayırmada
Japonya’dan> özel isimlere çekim eklerini ayırmada
…getirilmiş.>yargı bildiren sözcüklerin sonuna
Bursa’da> özel isimlere çekim eklerini ayırmada
Cumhuriyet’ten> özel isimlere çekim eklerini ayırmada
1963’e> tarihlerden sonra gelen çekim eklerini ayırmada
…sağlanmış. >yargı bildiren sözcüklerin sonuna
…yerini almış. >yargı bildiren sözcüklerin sonuna
3. Nurullah Ataç’ın günlüğünde günümüz yazım kurallarına uymayan kullanımları tespit ederek bu durumun nedenini açıklayınız.
|
Tespit |
Nedeni |
|
Büğünkü |
Bugünkü şeklinde yazılır. |
|
‘Taksim?’ diye, ‘Aksaray?’ |
Soru işareti kullanılmaz. |
Bunların yanında konuşur(telefon), buğulu(vapur),balı(şehir),salkı(haber ) gibi Öztürkçe kelimeler kullanmıştır.
