YARGI – GEREKÇE (NEDEN – SONUÇ)
Bir eylemin hangi nedenden (gerekçe) dolayı gerçekleştiğini bildiren cümlelerdir. Bazen cümle içinde bazen de iki yargı arasında bulunabilir.
Kitaplaştırabilirim diye bazı yazılan saklıyorum.
Bu cümlede yazıların saklanmasına, kitaplaştırma düşüncesi gerekçe olarak gösterilmiştir.
Ben yârime gül demem / Gülün ömrü az olun
(Gülün ömrü az olduğu için yârime gül demem.)
Güzele gönül verme I Ayrılması güç olur
(Ayrılması güç olduğu için güzele gönül verme.)
Yoğun kar yüzünden okullar tatil edildi
(Okulların tatil edilmesi, yoğun kar yağışı gerekçesine bağlanmıştır.)
Okurun beklentilerini dikkate almadığı için kısa zamanda unutuldu.
(Kısa zaman unutulmak, okurların beklentilerinin dikkate alınmamasının sonucudur.)
Trafiğin sıkışık olması işe geç kalmamıza yol açtı.
(İşe geç kalınmasının nedeni trafiğin sıkışık olmasına bağlanmıştır.)
ÖRNEK SORU (1999-ÖSS)
“Gene bahar geldi, açıldı güller” dizesinde, güllerin açılışı baharın gelişine bağlanmaktadır.
Aşağıdaki dizelerin hangisinde buna benzer bir durum söz konusudur?
A) Ne bir vefa gördüm, ne faydalandım
B) Erzurum dağlan kardır, geçilmez
C) Düşman geldi, tabur tabur dizildi
D) Ağlatmadı güzel, güldürdü beni
E) Başım yastıktadır, gözlerim yolda
Açıklama: Örnek cümlede neden-sonuç ilişkisi açıklanmıştır. Benzer özellik B seçeneğindekî cümlede verilmiştir. Erzurum dağlarının geçilememesinin nedeni, dağların karlı olması olarak verilmektedir. Dolayısıyla cevap B seçeneğidir.
ÖRNEK SORU (2003 – OSS)
Aşağıdakilerin hangisinde yargının nedeni belirtilmemiştir?
A) Ülke toprakları yanlış kullanım yüzünden yok olup gitmektedir.
B) Ülkede tarımsal üretimi geliştirmeye yönelik çalışmalar yıldan yıla azalmaktadır.
C) Tarıma yeterince önem verilmediğinden bu ülke, pamuk, sebze, meyve üretiminde dünya sıralamasında genlerde yer almaktadır.
D) Kimi ülkelerde, tarıma dayalı üretimin bilinçli bir biçimde yapılmaması, halk sağlığı bakımından tehlike oluşturmaktadır.
E) Çevre bilincinin yeterince gelişmemiş olması, hava ve su kirliliğine yol açmaktadır.
Açıklama: A seçeneğinde ülke topraklarının yok olmasının nedeni, toprakların yanlış kullanılması, C seçeneğinde sebze meyve üretiminde geri kalınmasının nedeni, tarıma yeterince önem verilmemesi, D seçeneğinde halk sağlığının tehlikeye düşmesinin nedeni, tarıma dayalı üretimin bilinçli yapılmaması olarak, E seçeneğinde hava ve su kirliliğinin oluşmasının nedeni çevre bilincinin gelişmemesi olarak verilmiştir. B seçeneğinde ise böyle bîr özellik yoktur. Cevap B seçeneğidir;
