Öznellik- Nesnellik
Öznel anlatım; kişinin duygularını, düşüncelerini, izlenimlerini yansıtan anlatımdır. Bu tür yargılar, yorum içerdiğinden kanıtlanabildiği olmayan anlatımlardır.
- Ege Denizi’nin insanı büyüleyen bir rengi vardır.
- Kitabı bir an bile elinizden bırakamayacaksınız.
- Okulda en sevdiğim ders Türkçeydi.
- İzmir, Türkiye’nin en güzel kentidir.
Nesnel yargılar; kişiden kişiye değişmeyen, kanıtlanabildiği olan anlatımdır. Bu tür yargılar yorum içermez.
- Karadeniz Bölgesi yağışlı iklim kuşağındadır.
- Sanatçı, yapıtında yerel söyleyişe de yer vermiş.
- Sanayileşmeyle birlikte tarım alanlarına fabrikalar kurulmuş.
- Sanatçı iki yıl içinde ikinci romanını da yazdı.
ÇIKMIŞ SORU ÖRNEKLERİ
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öznel bir değerlendirme söz konusudur?
A) Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı yıllarında geçiyor.
B) Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir.
C) Romanın sonunda kahramanların hepsi ölüyor.
D) Kitaptaki ilk öykünün konusu köy yaşamıdır.
E) Öykülerin anlatımında bir kuruluk, bir tekdüzelik görülüyor.
(1991-ÖSS)
Çözüm
A, B, C, D seçeneklerinde cümleler yorumsuz verilmiş. E seçeneğinde ise “kuruluk, tekdüzelik” sözcükleri cümleye yorum özelliği katmıştır.
Yanıt : E
Örnek
(I) Evimin balkonundan arka bahçelere bakarak sonbaharı günü gününe izliyorum. (II) Sonbahar bu yıl bana her zamankinden daha yakın geliyor. (III) Ama yine de yazın üzerimdeki etkilerinden bir türlü sıyrılamıyorum. (IV) Sanki avucumdan birdenbire akıp gitti yaz. (V) Adalar Denizi’nin bol yıldızlı gecelerinin tadına varamadan sonbahar geliverdi.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yazarın duygularına ver verilmemiştir?
A) B) II. C) III. D) IV. E) V.
(1991-ÖSS)
Çözüm
Yazarın duygularına yer vermediği cümleler “nesnel” cümlelerdir. Parçanın I. cümlesi de böyle bir cümledir. II. cümledeki “sonbaharın her zamankinden yakın gelmesi”,
III. cümlesi “yazın etkisinden sıyrılamadığını” düşüncesi,
IV.cümlede “yazın avucundan akıp gittiğini” düşüncesi,
V. cümlede “bol yıldızlı gecelerin tadına varamamak” öznel değerlendirmelerdir.
Yanıt: A
Örnek
Aşağıdaki yargılardan hangisi kişisel düşünce içermemektedir?
A) Bu kitap, duyguları etkileyen betimlemelerden uzak günlük konuşma dilinin inceliklerini içinde barındıran bir dille yazıldığı için her yaştaki okurun beğenisini kazanıyor.
B) Yazar, bu kitabıyla engin bir birikimi yapıtlaştırarak okura farklı bir dünyanın kapılarını açıyor.
C) Geçen yıl yitirdiğimiz romancımız adına düzenlenen yarışmada bu yazar, ilk romanıyla ödül aldı.
D) Bu yazar, gücünü çekici anlatımından ve ilginç olaylardan alan, genellikle şaşırtıcı sonuçlarla biten öyküleriyle tanınmıştır.
E) Öyküde kahramanın güçlüklerle savaşmaktan yılma-yan üretken ve yaratıcı bir insan olduğu gösterilmek istenmiş.
(2002-ÖSS)
ÇÖZÜM: “A”, “B”, “D” ve “E” seçenekleri kişisel yargılar içeren cümlelerdir. “C” de ise kişiden kişiye değişmeyen nesnel bir yargı vardır.
Yanıt: C
