Tanzimat ile Servetifünun Edebiyatlarını Hazırlayan Sebepler

TANZİMAT VE SERVETÎFÜNUN EDEBİYATLARINI HAZIRLAYAN SEBEPLER

TANZİMAT EDEBİYATI

XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti; askerî, siyasi, ekonomik, eğitim vb. Batı karşısında zayıf düşmüştür. Özellikle askerî alandaki başarısızlıklar, Osmanlı Devleti’ni ekonomik olarak da çok güç durumda bırakmıştır. Bu koşullar, Osmanlı Devleti’nin Batı dünyasına uyum sağla­yabilmesi için her alanda yenileşme hamlesi başlatmasını zorunlu kılmıştır. Askerî alanda başlayan yenileşme hare­ketleri zamanla farklı alanlarda da kendini göstermeye başlamıştır.

Tanzimat edebiyatını hazırlayan sebeplerin başında Os­manlı Devleti’nin modern dünyaya uymak adına yaptığı ıslahatlar gelmektedir. Osmanlı Devleti; Batı’yı tanımak amacıyla Fransa’ya eğitim için öğrenci göndermeye baş­lamıştır. Batı kültürünü öğrenen bu aydınların önderliğin­de önce “Tanzimat Fermanı” ilan edilmiş ve ardından Batı’ya giden bu ilk öğrencilerden biri olan Şinasi tarafından Tanzimat edebiyatı başlatılmıştır. 

SERVETİFÜNUN EDEBİYATI

Servetifünun edebiyatını hazırlayan nedenlerin başında, Tanzimat edebiyatıyla başlayan “eski – yeni” tartışmaların­da; Recaizade Mahmut Ekrem‘in, yeniyi savunanları bir araya getirme düşüncesi yatmaktadır. Batılı kültür ve ya­şayışı benimseyen sanatçılar, Recaizade’nin bu yönlen­dirmesine bağlı olarak Servetifünun dergisi etrafında bir araya gelmişlerdir.

Tanzimat Dönemi sanatçılarının edebî bir grup oluşturma­ları ve bu şekilde isimlendirmeleri kendilerine değil, edebi­yat tarihçilerine ait bir adlandırmadır. Servetifünun sanat­çıları ise bilinçli olarak bir araya gelmiş ve edebî bir cephe oluşturmuşlardır.

Tanzimat Döneminde yenileşme süreci devlet eliyle baş­lamış ve bu dönem sanatçıları – Tanzimat’ın son dönemi hariç – genelde büyük bir baskı görmemişlerdir. Servetifü­nun edebiyatının doğmasında, sanatçılarının yaşama ba­kış ve sanat anlayışlarının oluşmasında dönemin olumsuz etkisi olmuştur. II. Abdülhamit’in padişah olduğu bu dö­nemde, Batılı devletlerin Osmanlı’yı parçalama emelleri iyice güç kazanmıştır. II. Abdülhamit, devletin bütünlüğünü koruma adına baskıcı bir politika uygulamıştır. İstibdat Dönemi; bu sanatçıların sanat anlayışları bakımından Tanzimatçılardan ayrılmalarına, bireysel bir edebiyat oluş­turmalarına neden olmuştur.