Mektup Nedir, Özellikleri Nelerdir, Mektup Çeşitleri Nelerdir?

Tanımı: Bir haberi, dileği veya duyguyu bir başkasına iletmek için yazılmış yazıya mektup denir.

Mektup en eski haberleşme araçlarından biridir. Günümüzde uygarlığın gelişmesi ile haberleşme araçları oldukça çeşitlenmiştir: gazete, dergi, televizyon, bilgisayar, belgegeçer, internet…

Mektup, yazının bulunduğu tarihe kadar çıkabilen en eski edebiyat türlerinden biridir. Eldeki en eski örnekler, Mısır firavunlarının (M Ö 14-15. yüzyıllar) ve Hititlerin mektuplarıdır.

Özellikleri:

Bir edebiyat türü olarak mektup günümüzde, iletişimdeki hızlı teknik gelişmelere karşın kişinin iç dünyasını yansıtması ve düşüncelerin paylaşımı nedeniyle yerini korumaktadır. Mektup türü dört ana gruba ayrılır:

• Özel mektuplar
• Edebî mektuplar
• İş mektupları
• Resmî mektuplar

Özel Mektuplar:

Birbirlerini tanıyan kişilerin duygu ve düşüncelerini paylaşmak için birbirlerine gönderdikleri mektuplardır. Mektuplaşan kişiler arasındaki samimiyet, özel mektupların değerini artırır. Özel mektuplar her konuda yazılabilir, o nedenle konuları çok çeşitlidir. Ancak konularda güncellik ağır basar.

Anlatımında içtenlik ve rahatlık vardır. Hitaplarda da içten ifadelere yer verilir. Bahsedilen konuya göre, mektup yazan kişinin üslubu değişir. Sanatçıların, devlet adamlarının, düşünürlerin özel mektupları yayınlandığında bizler için önemli belgeler olabilir.

Özel mektupları, konularına göre alt başlıklar hâlinde adlandırmak da mümkündür:

–        Aile mektupları veya sağlık mektupları (eşe, dosta, yakın akrabaya yazılanlar),

–        Tebrik mektupları (herhangi bir başarı, nikâh, nişan, düğün, bayram, yılbaşı gibi sebeplerle yazılanlar),

–        Teşekkür mektupları (iyilik veya yardım görme gibi sebeplerle yazılanlar),

–        Davet mektupları (davetiyeler, nişan, düğün, gezi vs. sebeplerle yazılanlar),

–        Taziye mektupları,

–        Özür mektupları vs.

Bu türdeki mektupların gizliliği vardır ve bu gizlilik kanunla korunmuştur.

Edebî Mektuplar:

–        Edebiyatçıların birbirlerine ya da dostlarına yazdıkları sanatsal değer taşıyan mektuplardır.

–        Edebî mektuplar, dil ve anlatım açısından sanat değeri taşır.

–        Örnek bir dil ve anlatım kullanılır.

–        Edebî mektuplar belge niteliği taşıdıklarından önemlidirler.

–        Bu tarz mektuplardan yazıldıkları döneme ait sanat, edebiyat ve fikir olayları hakkında bilgi edinmek de mümkündür.

–        Tanınmış yazarlar birbirlerine yazdıkları mektuplarla fikir ve sanat olaylarını ve eserleri tartışırlar.

İş Mektupları:

–        Endüstri, iş ve ticaret alanlarında ya da iş yerleriyle kişiler arasında yazılan mektuplardır.

–        Bu mektuplarda içtenlik aranmaz. İstenilen, açıkça ve anlaşılır bir dille belirtilir.

–        Açıklayıcı anlatım türü tercih edilir.

–        Mektup kâğıdı temiz ve çizgisiz olmalıdır.

–        Mektupların mürekkepli kalemle ya da bilgisayarla yazılmasına özen gösterilmelidir.

–        Mektup kâğıdının sağ üst kısmına yazıldığı yer ve tarih konulmalıdır.

–        Mektup, yazıldığı kişiye uygun bir seslenişle başlamalı ve seslenişten sonra virgül işareti konulmalıdır.

–        Mektupta karalamalar yapılmamalı ve yazım kurallarına uyulmalıdır.

–        Selam ve saygı sözleri sonuç bölümünde yer almalı, selâm, saygı ve teşekkürlerde aşırılığa kaçılmamalıdır.

–        Mektup bitince sağ alt köşesi imzalanmalıdır.

–        Anlatılacak konu kesin ve açık bir dille ifade dilmeli; cümleler kısa olmalıdır.

–        Sözcüklerin kısaltmaları kullanılmamalı; yanlış anlama gelecek sözlere yer verilmemelidir.

Resmî Mektuplar:

–        Devlet dairelerinin kendi aralarında veya kişilerle devlet daireleri arasında yazılan mektuplardır.

–        Bu tür mektuplarda, konunun uzunluğuna göre tam veya yarım sayfa boyutunda çizgisiz, beyaz kâğıtlar kullanılır.

–        Konu dışında ayrıntılara ve özel isteklere yer verilmez.

–        Konu en açık ve yalın biçimde ele alınır.

–        Resmî mektuplar, biçim yönüyle iş mektuplarına benzer.

–        Resmî mektuplar; başlık, metin ve son kısım diye üç bölüme ayrılır.

–        Başlıkta gönderen makam, dosya numarası, tarih, konu, adres ve ilgiler bulunur.

–        Metin kısmında, doğrudan doğruya işle ilgili konudan söz edilir.

–        Son kısımda ise üst makam yetkilisi alt makamdakine yazıyorsa yazıyı “rica ederim”, alt makamdaki üst makamdakine yazıyorsa  “arz ederim” şeklinde ifadeler yazar.

–        Hiçbir saygı kelimesi kullanılmaz.

–        Sağ tarafa imza atılır.

–        İmzanın altına yazıyı imzalayanın adı ve soyadı yazılır (soyadı büyük harflerle).

–        Bunun altına makam adı, küçük harflerle yazılır, gerekirse kısaltma kullanılabilir.

 

ÖRNEK MEKTUP PLANI

Sesleniş,                                                                                                  Tarih

 

(Giriş) …………………..…….…………………………………………………………… ……………………………………….

……………………….…………………………………………………………………………

Girişte, mektubun yazılma nedeni açıklanır.

(Gelişme) ………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

Gelişmede, duygu ve düşünceler anlatılır.

(Sonuç) ………………………………………………………………………………..

………………………………

Sonuçta, selam ve iyi dilekler belirtilir.

 

 

Adres:                                                                                 İmza

Adı Soyadı

 

Dilekçe:

Dilekçe, bir isteği bildirmek, bir şikâyeti duyurmak veya herhangi bir konuda bilgi vermek amacıyla resmî veya özel kurumlara/kuruluşlara yazılan resmî yazıdır.

Dilekçe, herkesin zaman zaman yazmak zorunda kalabileceği bir mektup türüdür.

Dilekçe yazarken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

–        Dilekçe metni genellikle kısa olur. Ancak bazı özel durumlarda kâğıdın ön yüzü yeterli olmazsa kâğıdın arka yüzüne yazılmaz ikinci bir kâğıt kullanılır.

–        Konular kısa ve öz olarak belirtilir. Gereksiz ayrıntılara yer verilmez.

–        Dilekçe bilgisayarla, daktiloyla veya mavi ya da siyah mürekkepli dolma kalemle yazılır.

–        Tükenmez kalemle veya kurşun kalemle dilekçe yazılmaz.

–        Dilekçe metni, sayfaya güzel bir kompozisyonla yerleştirilir (Yukarıda kâğıdın dörtte biri kadar, sol tarafta en az 3 cm ve sağ tarafta 1 cm boşluk bırakılmalıdır.).

–        Anlatımın yalın ve duru olmasına özen gösterilir.

–        Dilekçe, hangi kuruma veriliyorsa bu makamın adı başa yazılır. Kurum adının sağ altına kurumun bulunduğu şehir adı yazılır.

–        Dilekçeye sorunla ilgilenecek kuruma veya makama hitapla başlanır.

–        Hitaplar kurumun idari yapısına uygun olmalı ve eksiksiz yazılmalıdır: Ankara Valiliğine, Açıköğretim Lisesi Müdürlüğüne, Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğüne gibi.

–        Daha sonra konunun belirlendiği metin bölümüne geçilir. Bu bir şikâyet dilekçesiyse, şikâyet sağlam kanıtlara dayandırılır. Eğer iş isteme dilekçesiyse, öğrenim durumu, yaş, kısa bir öz geçmiş, kurumca aranan seçkin nitelikler açık seçik belirtilir.

–        Dilekçe bitiminde sağ alt köşeye adı ve soyadı yazılır, imzalanır.

–        Tarih, isim ve imzanın bir satır üstünde yer alır.

–        Dilekçe imzalandıktan sonra sol tarafa açık adres bildirilir.

–        Dilekçeyle birlikte varsa verilen ekler, adresi yazdıktan sonra ekler başlığı altında numara verilerek sıralanır. Evrakın kaybolmaması için (varsa) ekler mutlaka belirtilir.

–        Bir dilekçede sadece bir kişinin imzası bulunur ve imzasız dilekçeler geçersiz sayılır.

 

Örnek Dilekçe

T.C.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

AÇIK ÖGRETIM LİSESİ MÜDÜRLÜĞÜNE

                                                            ANKARA

 

28-29 Ocak 2012 tarihinde yapılan sınavlar sonunda Açık Öğretim Lisesi’nden mezun oldum. Diplomam düzenlenene kadar, mezun olduğumu gösterir mezuniyet belgesinin tarafıma gönderilmesini istiyorum.

Gereğini arz ederim.

 

Adres:                                                                  10 Mart 2012

İmza

Ekler:                                                               Mehmet KAYNAR

1.

2.