9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı – 1. Ünite – Dilin Kullanımından Doğan Türleri-Online Test

• Dilin belirli çevrelerdeki özel kullanımıyla ---- ve ---- oluşur.

Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) lehçe - şive

B) jargon - argo

C) ağız - jargon

D) şive - ağız

E) argo - lehçe

Standart (ölçünlü) dille ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Kuralları yazım kılavuzlarında ve sözlüklerde belirtilir.

B) Ülkemizde İstanbul Türkçesi esas alınmıştır.

C) Sürekli olarak bir değişim ve gelişim içindedir.

D) Belirli kurallara ve ölçütlere bağlı olarak belir­lenir.

E) Dilin bir ülke sınırları içindeki farklı yerleşim bölgelerinde kullanılan ağız özelliklerinden arındırılmıştır.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yan­lışı vardır?

A) Argo, genellikle eğitimsiz kişilerce kullanılır.

B) Şive bir dilin bir ülke sınırları içindeki farklı yer­leşim bölgelerinde ses, şekil, söz dizimi ve an­lamca farklılaşan konuşma biçimidir.

C) Bir dilin ağız özellikleri, sadece konuşma di­linde görülür, yazı diline yansımaz.

D) Lehçelerin oluşmasında coğrafi ve kültürel et­menler önemli rol oynar.

E) Jargon bir grup içinde sıkça konuşulan fikirle­rin kısaca ifade edilebilmesi için geliştirilmiştir.

Konuşma diliyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Önceden belirlenmiş kuralları yoktur.

B) Doğal bir dildir.

C) Bir ülke sınırları içinde birden fazla biçimi vardır.

D) Günlük hayatta farklılıklar gösterebilir.

E) Kullanım sahası, yazı diline göre daha geniştir.

Köre düşmek: Dikkatsizlik veya rüzgardaki beklenmedik bir değişme ile yelkenli bir tek­nenin tam rüzgara dönüp, hiçbir kontrada ol­madan kalması.

Tornistan: Geri geri giden bir teknenin hare­ keti.

Vira etmek: Bir demiri tekneye almak üzere dipten kaldırmak, yukarı çekmek.

Yapraklama: Bir teknenin rüzgara doğru çok fazla dönmesi ile orsa yakasının dalgalanma­ ya başlaması.

Yukarıda denizciler tarafından kullanılan bazı sözlerin açıklamasına yer verilmiştir. Bu söz­ler dilin kullanımından doğan aşağıdaki türle­rin hangisiyle ilişkilendirilebilir?

A) Jargon

B) Şive

C) Argo

D) Lehçe

E) Ağız

Olorbuttağar ülelebit orduk (Çalışmak oturmak­ tan daha iyidir.)

Min ubayim saha oskuolatığar bar. (Benim ağa­ beyim Yakut okulundadır.)

Bihigi at m"inen barıahpıt. (Biz ata binip gidece­ ğiz.)

En olus türgennik sanarağın. (Sen çok hızlı konu­ şuyorsun.)

Bihigi sarsıarda erde turabıt. (Biz sabahleyin er­ ken kalkarız.)

Yukarıda verilen Yakut Türkçesine ait cümle­ler, dilin kullanımdan doğan türlerden hangisi­ni örneklendirir?

A) Şive

B) Ağız

C) Argo

D) Lehçe

E) Jargon

• Lehçe, bir dilin, tarihi süreçte izlenemeyen, ondan ayrılmış koludur. Lehçelerde, ses, şekil ve kelime ayrılıkları çok büyüktür. ----ve---- Türkçesi, Türkçenin lehçeleri olarak
  değerlendirilebilir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Kıbrıs - Musul

B) Azeri - Özbek

C) Kırgız -Türkmen

D) Karadeniz - Ege

E) Çuvaş - Yakut

Demin ben sene kölgelerde oyna dimedim mi? (Demin ben sana gölgelerde oyna demedim mi?)

Enne yüzünü yuuka.(Şu yüzünü yıka)

Enne tası horaya goy gari. (Şu tası şuraya koy artık.)

Siz gidekoyun ben de geliyom gaari. (Siz gidin ben de geliyorum artık.)

Yukarıda Egelilerin konuşmasıyla ilgili olarak verilen örnekler, aşağıdakilerin hangisiyle ilgi­lidir?

A) Argo

B) Şive

C) Ağız

D) Lehçe

E) Standart dil

aval aval: aptal bir biçimde

babalanmak: diklenmek, kabadayıca davranmak

cebellezi: hakkı olmayan bir şeyi cebine koyma, sahip  çıkma

dikizlemek: sezdirmeden bakmak, gözetlemek

kaypak: sözünde durmayan

kirişi kırmak: bulunduğu yerden ayrılmak, kaçıp gitmek

madara olmak: kötü duruma düşmek

Yukarıda bazı sözcükler ve kazandıkları anlamlar verilmiştir. Bu şekilde ortak dilden ayrı olarak  be­ lirli toplulukların ses, yapı, söz dizimi ve anlam ba­kımından farklılık gösteren dili veya kelime dağar­cıklarına---- denir. Bu, uydurma, yakıştırma, benzeştirme, kelimeye farklı bir anlam yükleme, ana dildeki kelimeyi bozarak başka manaya gelecek şekilde kullanma, yabancı  kelimelerle yerliyi birleştirme gibi yollarla oluşan bir konuşma şeklidir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) ağız

B) şive

C) argo

D) lehçe

E) jargon

Türkiye Türkçesi: Şimdi sizi düşünüyorum. Azeri Türkçesi: İndi senin haqqında düşünürem.

Türkmen Türkçesi: Şuwagit size düşünyan.

Yukarıda verilen örnekler, dilin kullanımdan do­ğan türlerden hangisini örneklendirir?

A) Jargon

B) Lehçe

C) Ağız

D) Şive

E) Standart dil