İçindekiler
KİŞİSEL HAYATI KONU EDİNEN YAZILAR
Anı (Hatıra)
- Herhangi bir sanat, bilim ve meslek dalında tanınmış bir kişinin yaşadığı ya da tanık olduğu olayları gözlem ve izlenimlerine bağlı kalarak anlattığı gazete ve dergi yazıları ya da kitaplardır.
- Anı, olaylardan sonra kaleme alındığından bellek yanılgılarını önlemek amacıyla o dönemle ilgili belge, yazı ya da görgü tanıklarından, mektuplardan faydalanır.
- Anı yazarı, kendisiyle birlikte devrini ve çevresini anlatır; hatta kendini ikinci plâna çekerek sadece devrini, çevresini anlatır.
- Anı tarihi belge niteliği taşıyabileceği için içtenlik ve doğruluk bu türe özgü önemli öğelerdir.
- Babürşah’ın Babürname’si, H. Ziya Uşaklıgil’in Kırk Yıl’ı, Saray ve Ötesi bu türün önemli yapıtlarıdır.
Günlük (Günce)
- Bir kişinin gördüklerini ve düşündüklerini günü gününe yazdığı yazı türüdür.
- Günlük, bir iç dökme yazısıdır; sırlar, dertler olduğu gibi içten ve doğal aktarılır.
- Sıcağı sıcağına yazıldıkları için anıdan ayrılır.
- Eski edebiyatımızda “ruzname” adıyla anılır.
Mektup
- Bir kişinin uzun süreli ayrılıklarda, gördüklerini, duygu ve düşüncelerini yansıttığı, ilgili kişilere hitaben yazılan yazı türüdür.
- Mektuplarda, yalın, içten ve doğal bir anlatım söz konusudur.
- Özel mektuplar, iş mektupları, edebi mektuplar şeklinde gruplandırılabilir.
- Özellikle, edebiyatçıların yazdığı ve edebi, bilimsel değer taşıyan mektuplar en önemli olanlarıdır.
- Fuzuli’nin yazdığı Şikâyetname ilk edebi mektup örneği sayılır.
- Halide Edip Adıvar, Handan romanında mektuplardan faydalanmıştır.
Biyografi (Yaşam Öyküsü)
- Herhangi bir sanat, bilim ya da meslek dalında tanınmış kişilerin hayatlarını anlatan yazı türüdür.
- Kaynaklara, belgelere dayanılarak anlatılır.
- Biyografi yazarı nesnel bir tutum almalı; ancak sanat gücünü de göstermelidir.
- Kişi, kendi biyografisini yazarsa bu, otobiyografi olur.
Gezi (Seyahat)
- Bir yazarın gezip gördüğü yerlerin ilgi çekici yönlerini özenli bir anlatımla tanıttığı yazı türüdür.
- Yazar, sadece gördüklerini anlatmakla kalmaz, onlar hakkındaki düşüncelerini de açıkça ortaya koyar.
- Gezi yazılarında öğreticilik niteliği de söz konusudur.
- Okuyucu görmediği yerler hakkında bilgi edinir ve tanıtılan yerle bulunduğu yeri karşılaştırabilir.
- Gezi yazıları tarihi belge niteliği taşır. Tarih, coğrafya, sosyoloji, psikoloji ve folklor için kaynak niteliğindedir.
- Akıcı ve açık bir dille yazılır.
- Edebiyatımızda ilk gezi yazısı Evliya Çelebi‘nin Seyahatnamesi’dir