Bir sözcüğün ya da sözcük öbeğinin kendisinden önceki öbeğin sonu kendisinden sonra gelen sözün başlangıcı olacak şekilde kullanmaya denir.

İçmek ister bülbülün kanın meğer bir reng ile

Gül budağının mizacına gire kurtare su

Bu beyitte “meğer bir reng ile” kelime grubu ikinci mısranın başına da bağlanabilir. Birinci durumda: “gül budağı, meğer bir hile ile bülbülün kanına içmek istiyor. Su gül budağının mizacına girerse belki bülbülü kurtarabilir. İkinci durumda ise: gül budağı, bülbülün kanını içmek is­tiyor. Eğer su bir hile ile gül budağının mizacına girerse belki bülbülü kurtarabilir şeklinde anlamlar kazanır.

• Gözleri yabanıl renkli

Geçmişi bekler sanki

• Ey yabancı kadın

Aşkım huzursuzluğun kendisidir.

“Tedriç” sözcük anlamıyla “derecelendirme” demektir. Edebiyatta ise bir düşünceyi derece derece yükselten veya indiren bir düzen içinde sıralamaya tedriç denir. Tedriç iki türlüdür:

a) Yükselen Dereceleme

Anlatımda, kavramların küçükten büyüğe, azdan çoğa doğru sıralan­masıdır.

• Geçsin günler, haftalar, aylar, mevsimler, yıllar zaman sanki bir rüzgâr ve bir su gibi aksın
• Makber, makber değil bir türbe, türbe değil bir mabet, mabet değil bir küre, küre değil bir sonsuz uzay olmalıydı.

b) Alçalan Dereceleme

Anlatımda kavramların büyükten küçüğe, çoktan aza doğru sıralan­masıdır.

• İki asker mızrak mızrağa, kılıç, kılıca, hançer hançere vuruşmaya başladılar.

1.    

Haklının elinde olmalı cihan

Mazlumun gözünde seller yanmakta

Bu dizelerde geçen “seller yanmakta” sözün­de, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uy­gun bir söz sanatı vardır?

A)   Bir durumu gerçekte olduğundan daha üstün gösterme

B)   Biz sözü benzetme amacıyla başka bir söz yerine kullanma

C)   Birden çok anlamı bulunan sözcüğü uzak an­lamıyla kullanma

D)   Bir anlam inceliği yaratmak için bildiği şeyi bilmez görünme

E)   Bir olgunun gerçek etkenini bir yana bıraka­rak olguyu başka bir nedene bağlama

2.    

Adıma ağaç dediler

Şimdi dinle nelerim var

Biten meyvemi yediler

Daha daha nelerim var

Bu dizelerde aşağıdaki açıklamalardan hangi­sine uygun bir söz sanatı vardır?

A)   Bir anlam inceliği yaratmak için bildiği şeyi bilmez görünme

B)   Birkaç şeyi söyledikten sonra onlarla ilgili başka şeyleri bir sıra gözeterek anlatma

C)   Bir sözü gerçek anlamı dışında başka bir söz yerine kullanma

D)   Bir olgunun gerçek etkenini bir yana bıraka­rak olguyu başka bir nedene bağlama

E)   İnsan dışındaki varlıkları kişileştirerek onları insan gibi konuşturma

3.     Aşağıdaki beyitlerin hangisinde “teşbih-i beliğ” vardır?

A)   Şu yalan dünyaya geldim geleli Severim kır atı bir de güzeli

B)   Gelmiş iken bir habercik sorayım Niçin gitmez Yıldız Dağı dumanın

C)  Atılırsın ateşe de, güle de Saf bir su gibidir içinde istek

D)  Yumuşacık beyaz elin Kalem kaşın, ince belin

E)   Bari bakışınla biraz sevgi ver Yüreğime su serpsin bir bakışın

4.    

Bakışların fırtına, duruşun durgun su

Biri alabora eder biri boğar

Şair ilk dizedeki “fırtına” sözcüğünün özelliğini ikinci dizede “alabora etmek”; ilk dizedeki “su” sözcüğünün özelliğini de ikinci dizede “boğmak” şeklinde açıklamıştır.

Düşüncesini böyle açıklayan şair, bu dizeler­de aşağıdaki söz sanatlarından hangisine başvurmuştur?

A)  Tecahül-i arif                  

B)  Leff ü neşr

C)  irsal-i mesel                   

D)  Mecaz-ı mürsel

E)  İntak

5.     Karadeniz’in yemyeşil yamaçlarına serpilmiş olan evler, yabani otlar arasından fışkıran renk renk çiçekler gibi görünür bölgeyi ziyaret eden insanlara.

Bu cümlede birbirine benzetilen iki şey, aşağıdakilerden hangisidir?

A)   yamaçlar – çiçekler

B)   çiçekler – evler

C)   çiçekler – insanlar

D)   yamaçlar – evler

E)   insanlar – yamaçlar

6.    

Hâşimî birini severse gönül

Diken bir gül olur, baykuş da bülbül

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi ağırlıktadır?

A)  Tenasüp                        

B)  Cinas

C) Tevriye                          

D)  Nida

E) Telmih

7.    

Karac’oğlan gene coştu bunaldı

İnip aşkın deryasına dolandı

Güzel gitti diye pınar ağladı

Acıdı yüreğim yandı pınara

Şair bu dörtlüğün üçüncü dizesinde, pınarın ağlamasını güzelin gitmesine bağlayarak aşa­ğıdaki sanatlardan hangisine başvurmuştur?

A) Tecahül-i arif                       

B)  Kinaye

C) Tevriye                                

D) Hüsn-i ta’lil

E)  Mecaz-ı Mürsel

8.    Yusuf sabır ile vardı Mısır’a

Bu da gelir, bu da geçer, ağlama

Bu dizelerde  aşağıdaki  söz sanatlarından hangisi vardır?

A)  Teşbih                              

B)  Teşhis

C) Tevriye                             

D) Nida

E)  Telmih

9.   

Akşam oldu ikindi

Mum şamdana dikildi

Herkesin yâri geldi

Benim boynum büküldü

Bu şiirin son dizesindeki “boynu bükülmek” sözünde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

A) Tevriye                             

B)  Kinaye

C) Tezat                                 

D) Cinas

E) Tariz

10.

Al şalım, yeşil şalım

Dünyayı dolaşalım

Sen yağmur ol, ben bulut

Maçka’da buluşalım

Şair bu dörtlüğün üçüncü dizesinde aşağıda­ki söz sanatlarından hangisine başvurmuş­tur?

A) Tevriye                              

B) Tenasüp

C) Tezat                                 

D) Cinas

E)  Mecaz-ı Mürsel

11.

Kalktı göç eyledi

Avşar elleri

Ağır ağır giden eller bizimdir

Arap atlar yakın eder ırağı

Yüce dağdan aşan yollar bizimdir

Bu dörtlüğün üçüncü dizesindeki söz sanatı aşağıdakilerin hangisidir?

A)   Tezat                                 

B)  Tevriye

C) Telmih                               

D) Cinas

E)  Mecaz-ı Mürsel

12.

Doğan aylar gibi doğar görünür

Kırmızılar giyip çıkar salınır

Ah ettikçe kara bağrım delinir

Sayılmaz benlerin binden ziyade

Bu dörtlüğün son iki dizesinde aşağıdaki açık­lamalardan hangisine uygun bir söz sanatı vardır?

A)   Bir olgunun gerçek etkenini bir yana bıraka­rak olguyu başka bir nedene bağlama

B)   Bir sözü gerçek anlamı dışında başka bir söz yerine kullanma

C)   Sözün etkisini artırmak için bir konuyu, dü­şünceyi, varlığı ya da duyguyu olduğundan büyük ya da küçük gösterme

D)   Herkesçe bilinen bir olaya, ünlü bir kişiye, bir inanca işaret ederek onu hatırlatma

E)   İnsan dışındaki varlıkları kişileştirerek onları insan gibi konuşturma

13.

Yürü behey

Bulgar Dağı

Senden yüce dağ olmaz mı

Sen yaylanın güzelisin

Yanakların ak olmaz mı

Bu  dizelerde  aşağıdaki  söz sanatlarından hangileri vardır?

A)   Kinaye – intak

B)   Teşhis – cinas

C)   Tecahül-i arif – tezat

D)   Telmih – tevriye

E)   Nida-teşhis

14.

Kadir Mevlâm kudretini bildirir

Daim ağlar kullarını güldürür

Menevşeler külahını kaldırır

Yeşil çemenlerde yeler durmayıp

Bu dörtlükte aşağıdaki söz sanatlarının hangi­lerine başvurulmuştur?

A)   İntak – tevriye

B)   Benzetme – hüsn-i ta’lil

C)   Kişileştirme – cinas

D)   Tevriye – abartma

E)   Tezat – istiare

CEVAPLAR

1.    

Çiğdem der ki: “Ben alayım

Yiğit başına belâyım

Hepisinden de ben âlâyım

Benden âlâ çiçek var mı?“

Bu dizelerde aşağıdaki  söz sanatlarından hangisi vardır?

A) İntak                 

B) Nida                 

C) İstiare

D) Kinaye            

E) Telmih

2.    

Bütün uzuvlarım bana darılmış

Kulağım unutmuş artık sesimi

Hepsi ayrı ayrı hayale dalmış

Bu omuz, bu ayak, bu el benim mi

Bu dörtlüğün son dizesinde aşağıdaki söz sa­natlarından hangisi vardır?

A) Tecahül-i arif                 

B) Tevriye

C) Leff ü neşir                    

D)  İntak

E) Hüsn-i ta’lil

3.    

Renk aldı özge âteşimizde, şarâb u gül

Peymâne söylerim bunu, gülzâr söyleşir

Bu dizelerde şair, “şarap ve gülün kırmızı renk­te olmasını kendi içindeki ateşe bağlayarak” aşağıdakilerden hangisine uygun bir söz sanatı yapmıştır?

A)   Bir anlam inceliği yaratmak için bildiği şeyi bilmez görünme

B)   Bir sözcüğü iki anlamını birden sezdirecek şekilde kullanma

C)   Bir sözü gerçek anlamı dışında başka bir söz yerine kullanma

D)   Bir olgunun gerçek nedenini bir yana bıraka­rak olguyu başka bir nedene bağlama

E)   Birkaç şeyi söyledikten sonra onlarla ilgili başka şeyleri bir sıra gözeterek anlatma

4.     Kar altında kaldı kara topraklar

Kar suyuna hasret çöller yanmakta

Bu dizelerdeki “çöller yanmakta” sözüyle aşa­ğıdaki söz sanatlarından hangisi yapılmıştır?

A)  Hüsn-i ta’lil                    

B) Abartma

C) İstiare                           

D)  Benzetme

E) Mecaz-ı Mürsel

5.     Üç parmak noksan ölç, ölçersen kile

Dört kuruşa sekiz kuruş et hile

Tatlı söz konuşma bir kimse ile

Hilekarlık hoş sanattır, usanma

Şair bu dizelerde aslında yapılmaması gereken davranışları eleştirmektedir.

Yukarıdaki dizelerde şair toplumsal aksaklıkla­rı eleştirirken aşağıdaki söz sanatlarının han­gisinden yararlanmıştır?

A) Tezat                  

B) Tariz                  

C) Nida

D) Tekrir            

E) Cinas

6.    

Böyle midir sizin ilin töresi

Hele bir yol safa geldin desene

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarının han­gisine başvurulmuştur?

A)  Leff ü neşir                    

B)  İstifham

C) Tezat                             

D)  Cinas

E)  İrsal-i mesel

7.     “İlâhî! Dil verdin, zikrinden ayırma; gönül verdin, fikrinden çevirme. İmân verdin, dâim eyle; ihsan verdin kâim eyle… Bir alîmsin ki ilmine gayet yok. Bir kadîrsin ki kudretine nihayet yok.”

Bu parçadaki “ayırma – çevirme, dâim – kâim, ga­yet- nihayet” sözcükleri kendi arasında kafiyelidir.

Bu açıklamaya göre parçada aşağıdaki söz sanatlarından hangisine başvurulmuştur?

A) Cinas                

B) Tekrir               

C) Seci

D) Aliterasyon             

E) Leff ü neşir

8.     Aşağıdaki hangisinde “tezat” vardır?

A)   Hayat boşmuş aşklar yalan Mevsim döner olur hazan

B)   Alçağında al kırmızı taşın var Yükseğinde turnaların sesi var

C)   İncitse ruhumu sitem her yandan Kavrulsam çileden dertten acıdan

D)   O yâre türküler yakar çok ağır Böylece yüreği birazcık soğur

E)   Serin rüzgârlara pencereni aç Karşında fecirle değişen ağaç

9.     

Bilirim ne yapsam hata

Yanlış, attığım her adım

Ellerim elma dalında

Âdem’le Havva ecdadım

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisinin örneği vardır?

A) Teşhis                               

B) Telmih

C) Tezat                                

D) Tenasüp

E) Tevriye

10.  

Ballar balını buldum

Kovanım yağma olsun

Şair, bu dizelerde kolay, basit gibi görünen; ama söylenmesi aslında son derece güç olan bir an­latım ortaya koymuştur.

Buna göre, dizelerdeki söyleyiş özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tecahül-i arif                    

B)  İrsal-i mesel

C) Leffü neşr                        

D)  Mecaz-ı mürsel

E)  Sehl-i mümteni

11.   Sefil bülbül boyun eğmiş bakıyor

Sarı çiçek amber olmuş kokuyor

Senin rûyin, kaddin beni yakıyor

Al giyinip feslendin mi yaylalar

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A)  Kinaye                              

B)  İstiare

C) Teşhis                               

D) Tezat

E) Tecahül-i arif

12. “Türkiye” sözcüğünün “Türkiye, sizinle gurur duyuyor.” cümlesindeki kullanışına benzer bir kullanım, aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A)   Bursa, yeşilliğiyle tanınan bir kenttir.

B)   Ülkemizde en fazla turist Antalya’ya gelmek­tedir.

C)   Konya, tahıl üretiminin yüksek olduğu bölge­lerden biridir.

D)   Ankara, dış politikada daha aktif olacağının sinyallerini verdi.

E)   Samsun’daki Atatürk Heykeli sanatsal açıdan da çok değerlidir.

13.

Sen sebepsiz sevdalarla sevilen sevgilisin

Sen şafaksız sabahlara sorulan sevgilisin

Sen sonsuz hasretle özlenen sevgilisin

Sen sonuçsuz sonumun sevgisisin Sen neden sevgisizsin

Bu şiirde şair, anlatımda bir uyum yaratmak ama­cıyla aynı sesleri sık sık tekrarlamıştır.

Bu açıklamaya göre yukarıdaki dizelerde aşağıdakilerden hangisinin örneği vardır?

A) Aliterasyon                        

B) Leffü neşir

C) Seci                                  

D)  Cinas

E) Tecahül-i arif

14.

Bakmaz mısın Karac’oğlan hâline

Garip bülbül konmuş gülün dalına

Kadrin bilmeyenler alır eline

Onun için eğri biter menevşe

Bu dörtlüğün son iki dizesinde aşağıdaki açık­lamalardan hangisine uygun bir söz sanatı vardır?

A)   Bir durumu gerçekte olduğundan daha üstün gösterme

B)   Biz sözü benzetme amacıyla başka bir söz yerine kullanma

C)   Birden çok anlamı bulunan sözcüğü uzak an­lamıyla kullanma

D)   Bir olgunun gerçek nedenini bir yana bıraka­rak olguyu başka bir nedene bağlama

E)   Bir anlam inceliği yaratmak için bildiği şeyi bilmez görünme

15. Yaramaz

Fitil büyük, yaram az

Seni uslu bıraktım

Niçin oldun yaramaz

Bu dizelerdeki altı çizili sözlerde olduğu gibi, söylenişleri bir, anlamları ayrı iki sözü bir ara­da bulundurma sanatı aşağıdakilerden hangi­sidir?

A)   Hüsn-i ta’lil                       

B)  Teşhis

C) İntak                                 

D) Cinas

E) Mecaz-ı Mürsel

CEVAPLAR

1.

Ne var ki;

Bir kara eylüldü

O kara üzüm gözlerine son bakışım

Yanışım ve de yıkılışım

Üstümden bütün trenler geçti o gün

Bütün otobüsler

Ve bütün gemilerim battı sen gideli

Bu dizelerdeki “üzüm gözler” sözünde aşağı­daki söz sanatlarından hangisi vardır?

A)  Hüs-ita’lil                         

B) Teşhis

C) Leff ü neşir                      

D)  İntak

E) Teşbih-i beliğ

2.     

“Ey ateş, soğu ve selâmet ol”

Ateş soğur

İbrahim, halkının gözleri önünde

Ateşe

Atlas döşeklere iner gibi iner

Şair bu şiirin ilk dizesinde kutsal kitaplardaki Hz. İbrahim’in ateşe atılma olayına telmihte bulunur­ken Kur’an-ı Kerim’deki bir ayeti aynen aktarmak­tadır.

Bu durum, aşağıdakilerden hangisine örnek­tir?

A)  Kinaye                               

B)  Hüsn-i ta’lil

C) Tecahül-i arif                    

D)  İktibas

E) Tevriye

3.      Öykülerini okuduğu yazar için, “Ömer Seyfet­tin’i okumaktan zevk aldım.” diyen öğrenci, aşa­ğıdaki söz sanatlarından hangisine başvur­muştur?

A)  Benzetme                        

B) Tenasüp

C)  Kinaye                              

D) Mecaz-ı mürsel

E)  Hüsn-i ta’lil

4.     

Bugünki işini yarına koma

Yar yıkıldığı gün tozar, demişler

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarının han­gisine başvurulmuştur?

A)   Leff ü neşir                      

B)   Hüsn-i ta’lil

C) Tecahül-i arif                    

D) Kişileştirme

E) İrsal-i mesel

5.      

Bu akşam ışık olduk, renk olduk, ses olduk

Yeniden kışla olduk, asker olduk, tüfek olduk

Şair bu dizelerde anlam yönünden birbiriyle ilgili sözcükleri bir arada kullanmaktadır.

Bu  dizelerde  aşağıdaki  söz sanatlarından hangisi vardır?

A)  Tenasüp                           

B)   Tekrir

C)  Tariz                                  

D)  Telmih

E) Tevriye

6.     

Söz ola kese savaşı

Söz ola kestire başı

Söz ola ağulu aşı

Bal ile yağ ede bir söz

Bu  dizelerde  aşağıdaki  söz sanatlarından hangisine başvurulmuştur?

A)  Cinas                                

B)  Telmih

C) Tevriye                              

D) Tekrir

E) Tezat

7.     

Seni bir defa gören, Mecnun diye gezermiş

Yüreğinde ateşin, dünyasından bezermiş

Ferhat olur dağları, senin için yararmış

Gece gündüz her yerde, yalnız seni ararmış

Bu  dizelerde  aşağıdaki  söz sanatlarından hangisi vardır?

A)  İrsal-i mesel                     

B)  Nida

C) Telmih                               

D) Teşhis

E) Cinas

8.     

Salındı bahçeye girdi

Çiçekler selâma durdu

Mor menekşe boyun eğdi

Gül kızardı utancından

Bu dizelerde kişileştirilen varlıkların tamamı hangi seçenekte verilmiştir?

A)   bahçe – çiçekler – boyun

B)   çiçekler – menekşe – gül

C)   menekşe – bahçe

D)   bahçe – gül

E)   menekşe – gül

9.    

Yavru güzel olmak için

Yâre bir ben gerek bir ben

Âşık aklın almak için

Yâre bir ben gerek bir ben

Bu şiirin ikinci ve dördüncü dizelerinde geçen “ben” sözcüklerinde aşağıdaki söz sanatların­dan hangisi yapılmıştır?

A) Tevriye                             

B)  Kinaye

C) Tezat                                

D) Cinas

E)  Tariz

10.  

Elâ gözlü nazlı dilber

Seni kandan sakınırım

Kandan değil hey efendim

Seni candan kıskanırım

Şair, bu dizelerde, bir duygusunu daha güçlü an­latabilmek için, ilk söylediği sözden caymış gibi görünmektedir.

Yukarıdaki açıklamaya göre bu dizelerde aşa­ğıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

A)   Teşhis                               

B)   Rücu

C) Cinas                                

D)  İntak

E) Tevriye

11.  Aşağıdaki dizelerin hangisinde dört öğesi de bulunan bir “teşbih” vardır?

A)   Gözlerime ağaçlı bir yol gibi ayrılık

B)   Uzun saçların, bir yaz yağmurunun teması

C)   Sesim, odaya giren bir serçe kadar ürkek

D)  Ve gün avuçlarından kayan gümüş bir balık

E)   Sesin, dudaklarımda fağfur bir Japon tası

12.  Çubuktan

Bir atım vardı

Yayla rüzgârı…

Tahtadan

Bir kılıcım vardı

Taşı ikiye bölerdi

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisine başvurulmuştur?

A) Abartma                           

B)  Hüsn-i ta’lil

C) Tevriye                             

D)  Benzetme

E) Mecaz-ı Mürsel

13. 

Ham meyveyi kopardılar dalından

Beni ayırdılar nazlı yârimden

Eğer yârim tutmaz ise salımdan

Onun için açık gider gözlerim

Bu şiirin son dizesindeki altı çizili sözde aşa­ğıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

A) İntak                                 

B) Tevriye

C) Kinaye                               

D)  Cinas

E) Teşhis

14.  Aşağıdan akça koyun geliyor

Bezirganlar koç yiğide gülüyor

Kitabın dediği günler oluyor

Yoksa gün döndü de ahir zaman mı

Bu dizelerdeki altı çizili sözde aşağıdakiler-den hangisi vardır?

A)  Leff ü neşir                       

B)  İrsal-i mesel

C) Teşbih-i beliğ                   

D) Tecahül-i arif

E) Hüsn-i ta’lil

15.  İlahi her neyi gülzâr ettinse anı ittim. İlahi elime her ne sundunsa anı tattım, ilahi gönlüm oduna ne yaktınsa o tüter. İlahi vücudum bahçesine ne diktinse o biter.

Bu parçadaki altı çizili sözcükler aşağıdakilerin hangisine örnektir?

A) Seci                                  

B) Leff ü neşir

C) Aliterasyon                       

D) Cinas

E) Tecahül-i arif

16.  Nasıl ağlar hazan erince yapraklar intizar ile bî-mecâl sararıp düşerken

Hayâli kaplar ufku geçen yazın

Artık sâde hâtırası kalacaktır

Leylâklarda müteessir solan

Bu şiirin dize başlarındaki ilk hafler yan yana ge­tirilince “Nihal” sözcüğü ortaya çıkmaktadır.

Bu özellik aşağıdakilerden hangisine örnek­tir?

A)   Leffü neşir                        

B)  Hüsn-i ta’lil

C) Tecahül-i arif                    

D)  Kişileştirme

E) Akrostiş

CEVAPLAR

Benzetme amacı güdülmeden bir sözün başka bir söz yerine kullanılmasıdır.

Bir sözün mecaz-ı mürsel örneği olabilmesi için:

• Benzetme amacı olmamalı,

• Bir söz, başka bir söz yerine kullanılmalı,

• Sözcük, gerçek anlamı dışında kullanılmalı,

• Sözcük, aralarındaki bir ilgi nedeniyle başka bir sözcük yerine kullanılmış olmalıdır.

Mecaz-ı mürsel sebebi olan bu ilgilerden başlıcaları şunlardır:

Parça – Bütün İlişkisi

Varlığın parçası söylenip bütünü ya da bütünü söylenip parçası kastedilir:

– Vapur Kadıköy’e yanaştı.

(Kadıköy söylenip Kadıköy iskelesi kastediliyor.)

– İki göz bizi süzüyordu.

(Göz söylenmiş, insan anlatılmış.)

– Yaşlı adam sigarasını yaktı.

(Sigaranın bütününü değil ucunu yaktığı anlatılıyor.)

İç – Dış İlişkisi

Varlığın içindeki söylenip dışındaki ya da dışındaki söylenip içindeki kastedilir.

– Hava soğudu; sobayı yak.

(Sobanın değil, sobanın içindekilerinin yakılması isteniyor.)

– Ayağını çıkar da içeri gir.

(Ayağın kendisi değil, dışındaki ayakkabı anlatılıyor.)

Sanatçı – Eser İlişkisi

Genellikle yazar adı söylenip eserleri kastedilir.

– Ömer Seyfettin’i bir solukta okumuş.

(Ömer Seyfettin, hikâyeleri yerine kullanılmıştır.)

– Ben Mozart’ı da dinlerim, dedi.

(Mozart; eserleri, besteleri yerine kullanılmıştır.)

Neden – Sonuç İlişkisi:

Kimi kullanımlarda neden söylenip sonuç kastedilir:

– Tarlalara bereket yağdı.

(Yağan bereket değil, bereketi sağlayan, bereketin nedeni yağmurdur.)

– Çocukların gözyaşına hiç dayanamam.

(Gözyaşlarının nedeni ağlamadır.)

Yer – İnsan ilişkisi:

Kimi kullanımlarda yer adı söylenip o yerde yaşayan insanlar kastedilir.

– Bu yıl Ankara susuz kalmadı.

(Ankara değil, Ankara’da yaşayan insanlar anlatılıyor.)

– Geç kalıp evi merakta bırakma!

(Ev değil evde bulunanlar anlatılıyor.)

Yön – Ülke, Bölge İnsan İlişkisi:

Kimi kullanımlarda yön belirtilip o yönle ilgili ülkeler, bölgeler ya da insanlar kastedilir.

– Batı, Kosova’da olanlara da duyarsız.

(Batı sözcüğü Batılı ülkeler ve insanlar yerine kullanılmıştır.)

Soyut – Somut İlişkisi:

Soyut bir kavram söylenerek somut bir varlık kastedilir.

– Bu parayla beş canı besliyorum.

(Can sözcüğü, evdeki insanlar yerine kullanılmıştır.)