8. Aşağıda verilen destanların türünü belirleyiniz.

Köyün yetimiydi, ölmüştü babası Çanakkale’de,

Kale gibi tutardı omuzlarında başını.

Yeşil gözlerinde bir siyahlık parlardı eskiden beri

İt gibi çabalardı bakmak için ninesine.

İnce bacakları altında kocaman ayaklan vardı

Sarıydı, kuruydu bozkırda bir çalı kadar,

On üçündeydi ama göstermiyordu yaşını.

Bir zaman sonra top sesleri duyuldu uzaklardan

Al al oldu dağların moru.

Eli silah tutanlar gitmişti cephelere bir bir,

Kadınlar, çocuklar, dedeler toplandı cami avlusuna

Sordu cümlesi birbirine ne yapak?

Ansızın düşman askeri görüldü çayırda,

Geldi çattı köye gavurun zoru.

Devresi gün bir haber ulaştı evlere, samanlıklara

Alanda ismi yazılacakmış herkesin.

Ossaat bir yangın sardı Mustafa Kemal’ in oğlunu,

Kimi Kadir diyecek, kimi Mıstık, kimi Özdemir,

Ankara’dan gelen rüzgârlar önünde

Ankara’ ya uçan

a) Türü: YAPAY DESTAN

ve küçük Manas’ı sınadılar.

Yarkent’ten gelen YEDİ ELÇİ

ad toyu yemeği(ni) yiyip överek “Manas

obur çıkacak” deyip gitti(ler)

Çin’den gelen KIRK ELÇİ

(ad toyu yemeğini) bolca yiyip,

“Manas Çinlileri kıracak” deyip gitti(ler).

Nogay’dan gelen ON ELÇİ

oturup (toy) eti yediler

(ve) “Manas korkunç olacak!” deyip gittiler.

Bu Baybiçe Çıyrıçı

Manas’ı alaca beşiğe beledi

Manas’ı Hızır korudu.

Manas uçurum kenarında kundaklandı.

Kâfir ile Müslüman arasında,

Manas’ın haberi duyuldu.

Manas kükredi (ve daha)

Beşikte yatarken konuştu:

“Ak sakal ateke Yakup Han,

Müslüman yolunu açacağım…”

b) Türü: DOĞAL DESTAN

9. Aşağıdaki parçada ayraçla boş bırakılan yerlere uygun noktalama işaretlerini getiriniz.

Tanrı Dağları( ‘ )ndan, Moğolistan çöllerinden Anadolu( ‘ )ya dallı budaklı uzanan ağaç( , ) Türklüğün maneviyat ağacıdır ( . ) Bu maneviyat ağacının kökleri Orhun Nehri( ‘ )nin kıyılarında, Altay Dağları( ‘ ) nda ( , ) gövdesi Orta Asya bozkırlarında( , ) Kafkaslarda; filizlenen dallan ise Anadolu( ‘ )dadır ( . ) Ama kök olmayınca gövde( ,  ) gövde olmayınca dallar( , ) dallar olmayınca da filizler olmaz( . ) Büyük ırmakların( , ) küçük ormanların ve çayların sesini( , ) nefesini kendinde yaşatıp yarınların ümit sahillerine taşıması gibi ozanların ( , ) âşıkların sazlarında doğudan batıya yol alan destanlar( , ) masallar( , ) türküler( , ) maniler de dünü bugüne taşımışlardır( . )

10. (I) Toros dağlarının etekleri ta Akdeniz’den başlar. (II) Kıyıları döven ak köpüklerden sonra doruklara doğru yavaş yavaş yükselir (III) Akdeniz’in üstünde daima, top top ak bulutlar salınır. (IV) Kıyılar dümdüz, cilalanmış gibi düz killi topraklardır. (V) Killi toprak et gibidir.

Bu parçada numaralandırılmış cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması kullanılmamıştır?

A) I      B) II    C) III     D) IV    E) V

1. Aşağıdaki cümlelerin yüklemini bularak yüklemin türünü belirleyiniz.

• Dünyada ve Viborg Mahallesi’nde birçok değişiklik oldu.>>Fiil Cümlesi
• İlk çıkanlar dilencilerdi.>>İsim Cümlesi
• Zahar, efendisinin odasına gelirken mırıldanıyordu.>>Fiil Cümlesi
• Ciddi işleri bir yana bırakarak içine kapanmak, kendi yarattığı bir hayal dünyasında yaşamak Oblomov’un en büyük zevki idi.>>İsim Cümlesi

• Otuz iki, otuz üç yaşlarında bir adamdı bu.>>İsim Cümlesi

2. Aşağıdaki cümleleri yüklemine göre isim cümlesi olacak şekilde tamamlayınız.

• Adalet, insan topluluğunun EN ÖNEMLİ DEĞERİDİR.
• Ayakta ölmek, diz üstü yaşamaktan İYİDİR.
• Bir kişiye yapılmış haksızlık, bütün topluma yöneltilmiş DEMEKTİR.
• Cennet anaların AYAKLARI ALTINDADIR.
• En verimli yağmur BAHAR YAĞMURUDUR.
• Hiçbir miras doğruluk kadar DEĞERLİ DEĞİLDİR.
• İnsanın kendini fethetmesi EN BÜYÜK ERDEMDİR.
• Sevdiği bir işi bulan insan MUTLUDUR.

3. Aşağıdaki parçada ayraçla boş bırakılan yere uygun noktalama işaretlerini getiriniz.

Beyoğlu( ‘ ) na çıkan dik yamacıyla caddelerin en büyüğü Yeni Çarşı(, ) buradaki kavşakta son bulur ( ; ) burası tepeye kurulmuş bir Hristiyan mahallesidir ( . ) Adı geçen caddenin her iki yanında ( , ) asmadan çardakların altında (, ) yanyana kapılarıyla birbirini izleyen Türk kahvehanelerin önü tıkış tıkış küçük tabure ve masalarla doludur ( . ) Bütün gün boyunca gemilere ( , ) rıhtıma ( , ) gümrüğe ( , ) yolcuların bavullarını ( , ) kasaları ve büyük balyalarını indirip çıkarmaktan canları çıkmış yüzlerce hamal (,  ) buralara şöyle bir nefes almak için gelir( . ) Akşamın dinlenme sevinciyle birbiri ardınca gelen bu geniş omuzlu, yorgunluk nedir bilmez insanlar (. ) İstanbul( ‘ )da henüz bilinmeyen kamyon ve yük arabalarının yerini tutar( . )

Dil Bilgisi

1. Aşağıdaki cümleleri anlamlarına göre (olumlu-olumsuz-soru) değerlendiriniz.

2. Aşağıda verilen cümlelerde virgül hangi görevde kullanılmıştır? Açıklayınız

O vakit vapurun kenarına, tahta kanepenin üzerine oturdu, dirseğini dayadı, başını avucunun içine koydu, akşamın serin bir rüzgârı ile saçları uçuşarak gözlerinin önünde hazırlanan geceye bakmaya başladı.

Virgül: Sıralı cümleleri ayırmak için kullanılmıştır.

3. Aşağıda verilen metinde üç nokta (…) hangi görevde kullanılmıştır?

Ah bu denizin karanlıklarında saklanan gerçekler, asıl gerçek… Bir karar hamlesi, yalnız küçük bir hareket, oraya gidebilirdi. Oraya gitmek, bu siyahlığın içine bir daha çıkılamaz, dönülemez derinliklere gitmek…

Yargı bildirmeyen tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.

4. Aşağıda verilen cümleleri yapı bakımından inceleyiniz.

.

1. Okuduğunuz metinde geleneksel Türk tiyatrosuyla benzerlik ve farklılık gösteren yönlere örnekler veriniz.

Geleneksel Türk tiyatrosunda metin yoktur. İrticalen (doğaçlama ) olarak oynanır. Okuduğumuz metindeyse yazılı oyun vardır. Önceden replikler bellidir. Geleneksel Türk tiyatrosunda sahne ,dekor, kostüm yokken burada hepsi vardır. Benzerliklerse okuduğumuz metin de ortaoyunundan etkilenerek oradaki konunun aynısı alınarak yazılmıştır. Konu, karakterler bakımından benzerdir.

2. Okuduğunuz metindeki olay nedir?

Görücü usulüyle evlilik. Müştak Bey, Kumru Hanımı sever ve onunla evlenmek ister. İstemeye giderler fakat ona Kumru Hanım’ı değil yaşa büyük , çirkin ve evde kalmış ablasını verip nikah yaparlar. Duruma itiraz eder ve ortalık karışır. Durumu ise Müştak Bey’in arkadaşı Hikmet Bey mahalle imamına rüşvet vererek çözer.

3. Okuduğunuz metinden aşağıda verilen tiplerin özelliklerini yazınız.

Ebüllaklaka : Mahalle imamıdır, sinsi, rüşvetçidir. Her şeye karışan bir yapısı vardır.

Batak Ese : Mahalle bekçisidir. Her duyduğuna inanan saf tiptir.

Müştak Bey : Şair ve aşık bir tiptir.

Ziba Dudu : Çok konuşan kılavuz kadınlardan biridir. Ortalığı karıştıranlardan biridir.

4. Aşağıda verilen bilgilerin hangi tiyatro türüne ait olduğunu tabloda gösteriniz.

5. I. ……………………….: Bu bölüm Kavuklu ile Pişekâr’ın birbirleriyle tanıdık çıktıkları tanışma

konuşmasıyla başlar. Kavuklu ile Pişekâr’ın birbirinin sözlerini ters anlamaları bir gülmece oluşturur ki buna arzbar denir. Arzbardan sonra tekerleme başlar.

1. ……………………….: Oyunun asıl bölümüdür. Pişekâr zenne takımına bir ev bulur, onları eve

yerleştirir, sonra Kavuklu’nun iş araması ve Pişekâr’ın ona yardımcı olması anlatılır.

Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Muhavere – Fasıl

B) Mukaddime – Muhavere

C) Fasıl – Mukaddime

D) Mukaddime – Bitiş

E) Muhavere – Mukaddime

6. Herhangi bir sahne dekoru yoktur. Oyunun dekoru bir baston ve mendildir. Tek kişilik bir oyundur. Bir öyküyü başından sonuna kadar canlandırdığı kişileri ağız özelliklerine göre konuşturarak anlatır. Bu hikâyeler genellikle dinî konular, efsaneler, destanlar ve halk hikâyelerinden oluşmaktadır. Bu tiyatronun amacı güldürmekten çok eğitmektir.

Bu parçada sözü edilen sahne oyunu, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Karagöz

B) Köy seyirlik oyunu

C) Orta oyunu

D) Meddah

E) Kuklacı

Aşağıdaki cümleleri tabloda verilen özelliklere göre değerlendiriniz.

1. Aşağıdaki şiiri okuyunuz, düşüncelerinizi söyleyiniz.

(…)

İnsan büyür beşikte

Mezarda yatmak için.

Ve…

Kahramanlar can verir

Yurdu yaşatmak için…

Hüseyin Nihal Atsız

Nihal Atsız’ın bu şiirinde vatan için şehit olan kahramanlar dile getirilmiştir. Vatan için şehit olmak her Türk vatandaşının davranışıdır.

2. Genel ağda hangi kamu hizmetleri verilmektedir? Bu hizmetlere nasıl erişilmektedir? Hangi hizmetlerin genel ağ üzerinde olmasını istersiniz?

Günümüzde artık hemen hemen her türlü işlemler Genel Ağ üzerinden yapılmaktadır. Kendimizle alakalı bütün bilgilerimizi e-devlet üzerinden öğrenebildiğimiz gibi okulumuzla ilgili bilgileri okul sitesinden tutun da evin elektrik, su, doğal gaz faturaları bile artık Genel Ağ üzerinden işlem yapılmaktadır.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Metinde yazar “güzel şiirin kudreti” ifadesiyle ne anlatmak istemiştir? Söyleyiniz.

Şiir en eski sanatlardan biridir. Bir ileti normal konuşma şekliyle ifade ettiğinizde etkisi olmayabilir ama aynı iletiyi şiir yoluyla anlattığınızda başarı oldukça fazla olabilir. Belagatta şiirsellik her zaman karşımızdaki olumlu etkiler.

2. Yazarın otorayla ilgili betimlemelerini gösteriniz.

• Otoray, görünüşte yirmi otuz kişilik büyücek bir otobüs.
• Otobüsün mütemadiyen taşla, toprakla boğuşmasına mukabil Otoray, cilâlı çelik raylar üstünde yağ gibi kayıyor.
• Ulukışla ile Kayseri arasında günde iki sefer yapan bu arabaların, birinci ve ikinci sınıf yolcuları için, şoförün arkasında dört maroken koltuğu, camekânlı bir kapı ile buradan ayrılan geri tarafında da demokratlara mahsus, yirmi otuz kişilik kanapesi var.

3. Okuduğunuz metinde yazarın ulaşımla ilgili yaptığı eleştiri nedir? Açıklayınız.

“Yeni bir icat yalnız manzaraları ve hayatı değiştirmekle kalmıyor; duygularımıza, dünyayı görüş tarzımıza da tesir ediyor.” İfadesinden de anlaşılacağı yapılan icatların insanı duygu ve hayal dünyasından çok şey kopardığını anlatmaktadır.

4. Metinde geçen “Yeni bir icat yalnız manzaraları ve hayatı değiştirmekle kalmıyor; duygularımıza, dünyayı görüş tarzımıza da tesir ediyor.” cümlesindeki düşüncelere katılıyor musunuz? Değerlendiriniz.

Kesinlikle katılıyorum. Her teknolojik gelişme kolaylık ve konfor getirdiği gibi bazı toplumsal ve kültürel değişimlerin de çok hızlı olmasına neden olmaktadır.

5. Metinden yola çıkarak yazarın üslubu hakkında çıkarımlarda bulunuz.

Sade ve akıcı bir dil kullanılmıştır. Betimlemelere çokça yer vermiştir. Genellikle kurallı cümleler kullanılmış ve öznel anlatım tercih edilmiştir.

6. “Han Duvarları” şiiriyle aynı bölgede anlatılan “Otoray Yolculuğu”nu karşılatırınız.

Metinlerin türleri farklı olduğu için hissettirdikleri de farklı olmaktadır. Han Duvarları şiirdir ve şiirin anlatımı imgesel olduğu etkileyiciliği daha fazladır. Otoray Yolculuğu ise gezi yazısıdır ve yazarın gezdiği yerle ilgili gözlemlerini anlatmaktadır. Yitirilen değerler anlatılsa da karşıdaki kişiye göre değer ifade etmektedir.

7. Metinde Anadolu insanının yeni icatlara bakışı nasıl anlatılmıştır?

Yeni icatlar insandaki hüznün, duygusallığın kaybettiğine inanmaktadır. Ona göre eski insana daha anlamlı gelmektedir.

8. Teknolojinin gelişmesinin insan hayatındaki duygusallığı azaltacağı görüşüne katılıyor musunuz? Açıklayınız.

Kesinlikle. Mesela telefon icadı ile ilgili kolaylık hayatımıza girdi ama yüz yüze iletişimin yerini tutmamaktadır.

9. Okuduğunuz parçanın anlatımıyla ilgili aşağıda verilenleri değerlendiriniz.

a. Tanımlama yapılmıştır.

Tanımlama yapılmamış.

b. Değerlendirme yapılmıştır.

Yeni edebiyatlarda romantik hüzün ve spleen’in (siplin) gide gide kaybolmasında bu yeni icatların da bir tesiri olsa gerektir.

c.Çıkarımlarda bulunulmuştur.

“Dönmiyen yolculara ağlıyan yaslı yollar” diye anlattığı bu yolu, vaktiyle bir yaylının şiltesine uzanarak, “kendini tekerleğin sesine kaptırarak” geçmiş olmasaydı da benim bindiğim otoray içinde tayyarede gibi geçseydi bu acı gurbet şiirini bilmem yazabilir miydi?

1. Aşağıda verilen birleşik cümlelerdeki fiilimsileri tespit ediniz.

Büyük şairin han sahibi olduğu günleri de inşallah görürüz.

Sokak fenerleri yanarken Kayseri’de olacağım.

Otoray, son derece munis bir dekor arasından akıp giderken kâh makinistin omuz başından önümüzdeki yola, kâh arkaya geçerek akşam ışıklarıyla sararıp  kızaran ovalara bakıyordum.

Herkesçe malûm şeylerden bahseder gibi iki kelime ile bana maksadını anlattığına inanıyordu.

2. Aşağıda verilen cümlelerin yüklemine göre türünü belirleyiniz.

Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar.(Fiil Cümlesi)

Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar. (Fiil Cümlesi)

Yaşaran gözlerimde her şey artık değişti. (Fiil Cümlesi)

Bizim garip Şeyhoğlu buradan geçmemişti.(Fiil Cümlesi)

3. Aşağıda verilen parçadaki noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.

Faruk Nafiz:

“Dönmiyen yolculara ağlıyan yaslı yollar” diye anlattığı bu yolu, vaktiyle bir yaylının şiltesine uzanarak, “kendini tekerleğin sesine kaptırarak” geçmiş olmasaydı da benim bindiğim otoray içinde tayyarede gibi geçseydi bu acı gurbet şiirini bilmem yazabilir miydi? Yeni edebiyatlarda romantik hüzün ve spleen’in gide gide kaybolmasında bu yeni icatların da bir tesiri olsa gerektir.