duman (olmak): İşi, durumu berbat olmak.

insaf: Merhamete, vicdana veya mantığa dayanan adalet.

kader: Alın yazısı, yazgı.

METİN VE TÜR İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

FABL

Sonunda ders verme amacı güden, düşündüren ve genellikle manzum yazılan kısa hikâyelerdir. Genellikle hayvanlar ve bitkiler insanlar gibi düşünür, konuşur ve insanlar gibi davranır. Teşhis ve in­tak sanatlarına başvurulan fablların sonunda her zaman bir ahlak dersi verilir. Masallarda olduğu gibi fabllarda da zaman ve yer genellikle belirsizdir. Mesajlar, evrensel doğrular ve değerler üzerine kurulur.

Fabl türünün en ünlü yazarları Ezop, La Fontaine ve Beydeba’dır. Türk edebiyatında fablın ilk örne­ği Harname’dir. Beydeba’nın “Kelile ve Dimne” adlı eseri Hint edebiyatının önemli eserlerinden biridir.

Fablın Yapısı

Fabllar bir olay merkezinde geliştiği için serim, düğüm, çözüm ve öğüt bölümlerinden oluşur.

Serim: Olayların ve kahramanların tanıtıldığı giriş bölümüdür. Olay, yer, zaman ve varlık kadrosuna ilişkin temel bilgiler sunulur.

Düğüm: Olay veya sorunların çıkmaza girdiği bölümdür. Ortaya çıkan sorunun nasıl çözüleceğine dair bir merak oluşturulur.

Çözüm: Düğümün, çıkmaza giren olayların açığa kavuştuğu bölümdür. “Düğüm”de oluşan sorula­rın cevapları burada açığa kavuşturulur.

Öğüt: Olay veya olayların arkasında yatan mesaj ve öğüdün açıklandığı bölümdür. Burada verilen öğüt, olayların doğal akışından çıkarılan bir derstir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. “Eşek ve Efendileri” fablında geçen deyimleri belirleyerek dizelerin bağlamından hareketle bunların anlamlarını bulunuz.

canına tak demiş: Bıkmak, sabredecek durumu kalmamak.

dert yanma: Şikayet etme

yüz vermemek: önemsememek

 2. İnsana özgü gerçek denildiğinde yalnızca yaşanan somut gerçeklik değil hayal, tasarı, izlenim ve benzeri hususlar da insan gerçekliği içinde değerlendirilir. Buna göre okuduğunuz hikâyenin olay örgüsünün insana özgü bir gerçekliği ifade edip etmediğini değerlendiriniz. Buradan hareketle in­sana özgü gerçekliğin olay örgüsü çevresinde nasıl somutlaştırıldığını gösteriniz.

Fabllarda zaten anlatılan olaylar insana özgü gerçekliktir. Bunu anlatırken hayvanlar teşhis ve intak yapılması olaydan ibret alınması içindir.

3. Bu fablda yazarın eleştirdiği insan tipi nedir? Çevrenizde bu tip insanlarla karşılaşmak mümkün müdür? Açıklayınız.

Sürekli isteyen , elindekiyle yetinmeyen müsterih sahibi insanlardır. Günlük hayatta her yerde karşımıza çıkar.