Metni Anlama ve Çözümleme

1. Şahmeran ve Lokman Hekim adlı efsanede verilmek istenen mesaj nedir? Açıklayınız.

Sırrınızı kimseye açmayın.

2. Metindeki olağanüstülükleri tespit ediniz.

Yılanların başının Şahmeran olması ( Yarı insan yarısı yılan olması)

Yılanın konuşması

Adamın vücudunun pul pul dökülmesi

Şahmeran’ın öldükten sonra kuyruğunun kaynatılması, vezrin ölmesi kızın iyileşmesi.

3. Şahmeran ve Lokman Hekim adlı hikâyede hangi anlatım biçimi ön plandadır? Açıklayınız.

Öyküleyici anlatım – Betimleyici anlatım ön plandadır.Bu iki anlatım biçimi de olay çevresinde gelişen edebi metinlerde en çok kullanılan anlatım biçimidir.Aynı zamanda düşsel (fantastik) anlatım da kullanılmıştır.

4. Efsanedeki kahramanla Şahmeran arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.

Şahmeran öldükten sonra kuyruğunu kaynatıp içerek Lokman Hekim’e dönüşmüştür.

5. Metinde olay örgüsünde eksik kalan noktalar nelerdir? Açıklayınız.

Şahmeran neden izin vermiştir adamın gitmesine,

Kız neden hastalanmış,

Adamın ile kızın evlenip evlenmediği,

Şahmeran tekrar gelip gelmediği… gibi noktalar eksik kalmıştır.

6. Metinden yola çıkarak efsane türünün özelliklerini açıklayınız.

Bir olay örgüsü etrafında şekillenmiştir. İçerisinde olay örgüsü vardır. Kahramanları insanlardan ya da insan dışındaki varlıklardan oluşabilir. Hayal gücü ve olağanüstülükler ön plandadır. Mitolojik ögeler önemli yer tutar. Anonim olarak yazılıp günümüze kadar nesilden nesile aktarılarak gelmiştir.

7. Metinde anlatılan Şahmeran’la görseldeki Şahmeran arasındaki benzer ve farklı yönleri söyleyiniz.

Anadolu’da eskiden beri Şahmeran figürü bilinir ve halı, kilim gibi eşyalara aynı resimdeki gibi dokunur.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Şehzade ile Gulyabani adlı masalda anlam özelliklerini etkileyen kültürel ve mitolojik unsurları belirleyiniz.

2. “Beni koru ki Allah da seni korusun! Beni öldürme ki, Allah da senin canını almasın!” sözüyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

İyilik yap ki karşılığında iyilik bulasın.

 3. Masaldaki temel çatışmayı belirleyiniz.

İyilik  ve kötülük…

 4. Masalın olay örgüsünü belirleyiniz.

Kral Yunan , günün birinde Hekim’in kendisini öldüreceği korkusu içinde yaşamaktadır.Sürekli bu korku ile yaşamaktansa Hekim’in daha mantıklı olduğunu düşünür ve bu korkudan kurtulmayı amaç edinir. Hekim, kendisinin öldürmemesini istese de Kral bunu yapacaktır. Kralın ailesinden de buna itiraz edenler olsa da Kral görüşünden vazgeçmez. Hekim, Kral’dan kendisine bir iki verilmesi ve ailesiyle görüşmesini ve işleri yoluna koymasını ister. Hekim, Kral’a kendisini öldürdükten sonra kendisine bir kitap hediye etmek ister. Bu kitap için Hekim, beni öldürdükten sonra üç sayfayı çevirince başım ortaya çıkacak ve siz ne sorarsanız hepsine cevap verecek, der. Bunun üzerine izin verir. Birkaç gün Hekim , elinde kitap geri gelir ve Kral’a eski defter verir. Kral’a hemen açmamasını kendisini öldürdükten sonra açmasını söylese de Kral dinlemez. Defter eski olduğu için sayfaları açılmaz ve elini ağzına koyup tükürükle açar. Sayfalar da bir şey yoktur ve  biraz daha açar. Fakat birkaç dakika sonra anlaşılır ki defter zehirlidir ve Kral orada ölür.

 5. Metindeki zaman ve mekânın özelliklerini belirleyiniz.

Mekan olarak bir yer belirtilmemiş, zaman olarak da aynı durum söz konusudur. Bu durum masalların özellikleriyle ilgilidir. Genellikle mekan ve zaman belirtilmez. Verilen zaman ve mekan çok eski yerlerde ve eski zamanlar denilerek muğlak ifadeler kullanılır.      

 6. Metinde anlatıcı ve bakış açısının işlevini belirleyiniz.

3. Tekil kişi anlatımıyla İlahi Bakış açısı kullanılmıştır.

 7. Şehzade ile Gulyabani metni ile Tasa Kuşu metnini biçim özellikleri açısından karşılaştırınız.

 Her iki metinde aynı özelliklere sahip olsa da Tasa Kuşu’nda giriş tekerlemesi varken diğerinde tekerleme yoktur.Aynı şekilde dilek bölümü de yoktur. Bunun dışında Serim, düğüm , çözüm bölümü ortak olarak kullanılmıştır. Her ikisinde vardır.