Metne Hazırlık
Tarihi olaylar toplumdaki herkesi etkilediği gibi şair ve yazarları da etkilemektedir. Bu durumda ortaya edebi metin çıkmaktadır. Bazen bu etkilenme hemen olayın içinde yaşarken olur ya da aradan zaman geçmesiyle olur. Mesela Kayıkçı Kul Mustafa, Bağdat Seferi’nde Genç Osman Destanı’nı yazmıştır. Bizzat sefere katılmış bir yeniçeridir. Yine Tarık Buğra, Osmancık isimli romanı ise daha sonraki yıllarda olaydan etkilenerek yazmıştır.
]]>
Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları
edîb (edip): Edebiyatla uğraşan, edebî eser veren kimse, yazar.
fenn-i edeb: (metinde) Edebiyat.
haslet-âmûz-ı edeb: Ahlak öğreten özellik.
inşa: Düzyazı.
imge: 1. Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, hayal, hülya. 2. Genel görünüş, izlenim, imaj. nazım: Şiir. nesir: Düzyazı. tesmiye etmek: Adlandırmak.
Metin ve Türle İlgili Açıklamalar Edebiyat (Yazın)
Farklı tanımları olmakla birlikte çoğunlukla “olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatı” şeklinde tanımlanan edebiyat ve edebiyatın işlevi, bilim ve sanat çevrelerinde tartışılagelmiştir. Okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla yazılan Edebiyat adlı metinde “edebiyat” kelimesinin kökeni, terim anlamı; edebiyatın doğuşu, dille olan ilişkisi, farklı tanımları üzerinde durulmuştur. Yapılan edebiyat tanımlarının bir sanat olarak edebiyat kavramını nitelemeye yetmediği, farklı sanat anlayışlarının bir tanımda birleşebilmesinin güç olmasıyla gerekçelendirilerek anlatılmıştır. Belli başlı edebiyat kuramlarından ve anlayışlarından kısaca söz edilmiştir.
Metni Anlama ve Çözümleme
Edebiyat kavramı farklı şekillerde tanımlanmasının nedeni farklı şekillere bürünen geniş yapısından kaynaklanmaktadır. Mesela bazı kuramcılara göre edebiyat gerçekliği yansıtmalı derken bu seferde edebiyatın estetik yönünü geriye atmış olursunuz. Edebiyat estetik, öğreticilik , duygu, düşünce gibi geniş özelliklere sahip olan bir yapıdır.İlk insandan beri kullanılagelmiş ve hangi tanım yapılırsa yapılsın bir yönü mutlaka eksik kalabilecek göreceli bir kavramdır.
Edebiyatın insan gerçekliği olduğu gibi anlatması demektir. Realist bir yaklaşımla sokağın edebiyatın yani roman,hikaye,şiir,deneme, tiyatro.. gibi türlere aktarılmasıdır.
Edebiyat ile dil arasında doğrudan bir ilişki vardır. Güzel sanatlardan bazıları çeşitli maddelerle yapılır. Mesela resim yapmak istiyorsanız elinizde boya,tuval,fırça …gibi maddeler olmalıdır. Dolayısıyla edebiyatın da malzemesi dildir ve temeli de dile dayanır. İster sözlü olsun isterse de yazılı olsun dil olmadan edebiyat olmaz. “Edebıyatın anlatım aracı dildir.” ifadesinde yatmaktadır parçada.
| Ana düşünce | Edebiyat kavramı ve anlamları |
| Yardımcı Düşünce | · Edebiyat kavramının hangi dil ve kökten geldiği · Edebiyatın 4 farklı tanımı · Yapılan tanımların edebiyatı anlatmaya yetip yetmediği · Tanımlarda kullanılan kavramların çağlara göre farklı anlam taşıdığı · Belli başlı edebiyat kuramcılarına göre edebiyatın ne olduğu · Edebiyatın malzemesinin dil olduğu |
Hangi bakış açısıyla ifade edilirse edilsin edebiyat hem soyut hem de estetik güzellik taşıyan bir kavramdır. Bu noktada hangi tepsi, yorum ve görüşleri ortaya koyarsanız koyun mutlaka belirli şekilde bir kabul edeni ya da karşı çıkanı veya eksik bulanı olacaktır. Bu noktada edebiyat hakkında yapılan ifadeler GÖRECELİ olacaktır.