Etkinlik

1. Tanzimat Dönemi roman ve hikâyelerinde dikkat çeken bir özellik de uzun cümleler ve tasvirlerdir. Okuduğunuz metindeki uzun cümle ve tasvirleri bulunuz. Bu tarz bir dil ve anlatımın tercih edilmesinin sebepleri neler olabilir?

• İskemleye kuûdunda yüzünün iki nokta-i müntehası olan tepesiyle çenesi geriye doğru çekik, büyük ve biraz fırlak gözleriyle bir arayıcılık hâli kesbeden yüzünü iki tarafa döndürerek hayretle etrafına bakınıyordu.
• İşte orada, duvarın altında, kahvesini içen, ekmeğini çalan fincanını kıran,
• kendisini sabah keyfinden mahrum eden, velhasıl evinde bütün rahat ve asayişini selb eyleyen kediler güneşe karşı abanoz gibi mücella siyah, kar gibi beyaz, sarı benekli, elvan-ı revnak-efzaları ve her an ve saniye renkleri değişen çeşman-ı pertev-füruzanları nazarlarda bir kavs-i kuzah teşkil ettiği esnada ön ayaklarını ibtida ağızlarına götürüp nisvana mahsus bir tavr-i işvebâzane ile yüzlerini temizleyerek, safa-yı hatırla sabah kahvaltısını hazmetmekte ve öğle taamına hazırlanmaktaydılar.

Tanzimat hikayesi  ve döneminin ilk örneklerinden olduğu için bu tarz bir anlatım tercih edilmiştir. Bu dönem şairleri her ne kadar Batılı olsalar da geleneğin izleri hemen yıkamamışlardır.

2. Samipaşazâde, hikâyelerini realizme bağlı kalarak yazmıştır. Realizmde gerçekler ön plandadır. Realist sanatçılar, eserlerinde yaşamın gerçeklerini dile getirir. Gerçekler anlatılırken kişilerin psikolojileri, onların kişiliklerini etkileyen çevrelerinin tanıtımı ve içinde bulundukları ortam ayrıntılarıyla verilir. Realizmde, gerçek hayatın anlatılması esas olduğu için realistlerin eserlerinde toplumun sıradan kişilerine rastlanır. Realist yazarların okuyucuyu eğitme gibi bir amaçları yoktur; onlar gözlem, araştırma ve belgelere dayanarak yaşanılanı nesnel bir şekilde aktarmayı amaçlarlar.

Okuduğunuz metindeki realizme ait unsurları tespit ediniz.

Yaşanılan olay bugün bile aileler arasında yaşanılan bir durumdur. Aynı durumların zaman geçse de yaşanması hayatın gerçekliğine uygun düşer.

Dil Bilgisi

1. Metinde geçen “ibtidâ, mûsikîşinâs, taâm, sâkit, vücûd” kelimelerinin doğru telaffuzuna yönelik çalışmalar yapınız.
2. Kediler adlı metinden alınan aşağıdaki cümlelerde günümüz yazım ve noktalama kurallarına uymayan kullanımları belirleyiniz.
3. Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki cümlelerde fiilimsileri bularak cümledeki işlevlerini değerlendiriniz.

• Hareminin mutasarrıfe olduğu eve celb ve cem ettiği otuz kedinin ta’cîzât ve tasdiâtından artık bizâr olmuştu.

Ol-duk-u> sıfat fiil

Et-dik-i> sıfat fiil

• Günden güne etvâr-i küstâhânelerini artırarak tekessür eden kediler, bu adama, evinde bir câ-yi tevakkuf bırakmamağa başladılar.

Artır-arak> zarf fiil

Tekessür et-en > sıfat fiil

Bırakma-mak-a >isim fiil

• Bir sabah, gayet erken uyanarak, kendi âleminde bir kahvaltı etmek için küçük odasına çekildiği zaman, sokakta birtakım çocukların ağladığını işiderek pencereden dışarı baktı.

uyan-arak> zarf fiil

et-mek >isim fiil

çekil-dik-i > sıfat fiil

ağla-dık-ını > sıfat fiil

işid-erek> zarf fiil

• Sâhibet-ül-beyt tarafından kendisine tercih olunan bu hayvânât-i müfterisenin ahvâl-i lâkaydâneleri hiddetine dokunarak sofaya çıktı.

tercih olun-an> sıfat fiil

dokun-arak > zarf fiil

• Halbuki kendisini sabah taâmına bile kifâyet edecek parası yoktu.

et-ecek > sıfat fiil

• Hareminin ihzâr ederek şimdi sofranın üzerine koyduğu sabah yemeğinin dumanı, gözünde tütmeğe başladı.

ihzâr et-erek > zarf fiil

koy-duk-u > sıfat fiil

tüt-mek-e>isim fiil

2. Ünite

3. Etkinlik

a. Görseldeki manzarayı betimleyiniz. 

            Akşam olup, güneş denize döküle döküle çekilip karşı tepenin ucundan isli, harlı bir köz parçası gibi göründüğünde gökyüzündeki kuşların şekli insana ayrı bir haz veriyor. Her yeri yangın yeriymiş olan bu hava küçük bir rıhtım ve yanındaki sazlıklarla birlikte  ateşin içine giden yol olarak karşımıza çıkıyor. 

b. Yaptığınız betimlemeden hareketle edebiyatın görsel sanatlarla ilişkisini değerlendiriniz.

                Edebiyat içerisinde hikaye ve roman gibi türlerin direkt olarak görsel sanatlarla ilgisi vardır. Günlük hayatta gördüğümüz  nesneleri ya da yaşadığımız olayları anlatmak için edebiyata ihtiyaç vardır. 

4. Etkinlik

a. Son Kuşlar adlı metinden hareketle kimi insanların küçük çıkarları için doğayı tahrip etmekten  kaçınmamaları nasıl değerlendirilebilir? Tartışınız.

 b. Hikâyedeki söz konusu olayları yaşadığınız çevrede gözlemleseydiniz ne yapardınız? Tartışınız.

5. Etkinlik

a. Son Kuşlar adlı hikâye ile ilgili bir değerlendirme yazısı yazınız.

  b. Sıra arkadaşınızın değerlendirmeleri ile kendi yorumlarınızı karşılaştırınız.