1.       Diller müzesi kurmak amacıyla bir proje hazırladım. Bu müzede yalnızca ölü dillere ait eserler yer alacak. Maliyeti çok yüksek olan bu projeye Dünya Bankası da destek verdi.

Aşağıdaki dillerden hangisiyle yazılmış eserler bu müzede yer alır?

A)     Lehçe

B)      Urduca

C)      İbranice

D)     Japonca

E)      Latince

2.       Hangi dil olursa olsun somut sözcükler doğada var olan şekilleri zihinde canlandırır. Sözgelimi “köprü” sözcüğü dere ya da ırmaklarda karşıya geçmek için iki yakayı birbirine bağlayan tahtadan ya da taştan yapılan yapıdır. Bu, söylemin gerçek dünyadaki karşılığıdır.  Bu sözcük “k – ö – p – r – ü seslerinden oluşur. Zihnimizde gerçek dünyadakine benzeyen bir şekil oluşturur.

Bu parçada altı çizili sözler dil bilim açısından incelendiğinde sırasıyla aşağıdaki kavramlardan hangileriyle karşılanır?

A)     Gönderge – gösteren – gösterilen

B)      Gösterge – gönderge  – gösteren

C)      Belirtke – dil – anlam

D)     Kod – dil – belirtke

E)      Gösteren – gösterilen – tasarım

3.       Kapının önündeki paspası görünce ayaklarımı silmem gerektiğini anladım.

Bu cümledeki “paspas” hangi gösterge grubuna girer?

A)     Belirti

B)      Belirtke

C)      Simge

D)   Doğal gösterge

E)   Görsel gösterge

4.       Okulumuz temizliğe önem verdiği ve çevreci bir okul olduğu için okulumuza beyaz bayrak asıldı.

Bu cümledeki “beyaz bayrak” hangi gösterge grubuna girer?

A)     Görsel gösterge

B)      Belirtke

C)      Simge

D)  Doğal gösterge

E)   Belirti

5.       Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eklemeli dillerle ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

A)     Sözcükler tek ya da çok hecelidir.

B)      Sözcükler başa ya da araya ekler alarak yeni anlamlar kazanır.

C)      Sözcük kökü değişime uğramaz.

D)     Araya gelen ekler sözcüğün türünü de değiştirir.

E)      Moğolca, Mançuca,  Tunguzca, Korece bu dillerdendir.

6.       Aşağıdakilerden hangisi çekimli dillerin özellikleri arasında yer alamaz?

A)     Türetme sırasında ünlüler değişime uğrarken ünsüzler korunur.

B)      Kök çekime girdiğinde tümüyle değişebilir.

C)      Ekler, sözcük kökündeki sesli harfe göre değişir.

D)     Kökler araya ekler alarak yeni anlamlar kazanır.

E)      Arapça, Fransızca, Almanca bu dil gurubuna girer.

7.       Aşağıdakilerden hangisi dillerin sınıflandırılmasında kullanılan ölçütlerden biridir?

A)     Dilin tarihsel dönem içinde aynı kökenden gelmesi

B)      Kullandıkları alfabeler

C)      Dillerindeki harf sayısı

D)     Sözcüklerin söyleyişteki benzerlikleri

E)      Kullanılan coğrafi bölge

8.       I.     Ekler, köke uyum göstererek değişir.

II. Sözcüklerin anlamını söyleyiş özelliği belirler.

III.Sözcüklere yapım ekleri yeni anlam kazandırır.

IV. Sözcüğün kökü olmadan sözcük var olamaz.

V. Kökteki seslerin arasına ünlü harfler girebilir.

Bu özelliklerden hangileri eklemeli diller için söylenemez?

A)     I. ve II.

B)      I. ve V.

C)      II. ve IV.

D)   II. ve  V.

E)   III. ve V.

9.       Bu yıl Urdu dili ile ilgilendim önce, sonra Estoncanın büyüsüne kapıldım. Habeşçe yazılmış eserleri okudum. Leh diliyle de ilgilendim biraz.

Bu parçada sözü edilen dillerden herhangi biri aşağıdaki dil gruplarının hangisinde yer almaz?

A)     Ural dilleri

B)      Altay dilleri

C)      Hint dilleri

D)     Hami – Sami dilleri

E)      İslav dilleri

10.   Birden kendimi Sırpçanın, Çekçenin dişlerimi titretn söyleyişi içinde buldum. Soğuk iklim özellikleri sanki bu dillerin söyleyişine yansımış Neydi o “r”leri bastıra bastıra söylemeleri.

Bu parçada aşağıdaki dil gruplarından hangisinden söz edilmektedir?

A)     İran Dilleri

B)      Çin dilleri

C)      Latin dilleri

D)     İslav dilleri

E)      Bantu dilleri

11.   Aşağıdakilerden hangisi “ Kültür, dili yarattığı kadar dil de kültürü yaratır” sözüne bir kanıt olarak gösterilebilir?

A)     Dildeki değişimlere bakar kültürdeki değişimleri anlayabiliriz.

B)      Dille üretilen eserler, bir toplumun kültürünü de oluşturur ve geliştirir.

C)      Kültür bir milleti millet yapan asil unsurudur.

D)     Toplumun yaşama biçimi, tarihsel süreç içinde oluşturduğu birikimin tamamı o toplumun kültürünü oluşturur.

E)      Dil, insanın günlük ihtiyaçlarını karşılayan en önemli unsurdur.

12.   Aşağıdakilerden hangisi dil ile kültürün ortak özellikleri arasında yer almaz?

A)     Geçmiş ile gelecek arasında köprü olmaları

B)      Bir toplumun oluşmasını sağlamaları

C)      Birbirini tamamlayan ve birbirinden ayrılmayan bir özelliğe sahip olmaları

D)     Bir milletin en önemli ortak özellikleri olması

E)      Evrensel özelliklere sahip olmaları

CEVAPLAR

1.       Eskiden sinema salonlarına film başladıktan sonra giden izleyicileri alırlardı. Salona girdiğimizde yer göstereni arardık.  Yer gösteren elinde bir feneri olan gençti. O fenerle yerimizi işaret eder, düşmeyelim diye yolu aydınlatırdı. Gecenin ilerleyen saatinde evde elinde feneri olan bir adamı görsek yer gösteren değil de onun hırsız olduğunu hemen anlarız.

Bu parçada aynı gösterenin farklı algılanması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

A)     İletişimde ortak bir kültürün olması gerektiği

B)      İleti, anlamını bağlama göre kazandığı

C)      Gönderici farklılaştıkça iletinin de farklılaştığı

D)     İletişim öğelerinin eksik olmasının iletiyi yanlış gönderdiği

E)      İletişimde iletiyi anlamlandırmanın psikolojik olduğu

2.       Şu yalan dünyaya geldim geleli

Tas tas içtim aguları sağ iken

Kahpe felek vermez benim muradım

Viran oldum mor sümbüllü bağ iken

Aşağıdakilerden hangisi bu dizelerdeki dilin şiirsellik işlevinde kullanıldığının kanıtlarından biri olamaz?

A)     İmge ve mecazlarla yükü olması

B)      İletinin metnin bütünselliğinde verilmesi

C)      Çağrışıma dayalı bir anlatımı benimsemesi

D)     Alıcıda duygu yoğunluğu yaşatması

E)      Alıcıyı bir eylem yapmaya yöneltmesi

3.       “Oğlum, insanları hiçbir zaman hor görme. Büyüklerin karşısında saygılı ol, ancak doğruları, büyükleri üzse dahi söyle. Bunu söylerken de karşındakini incitmeden söyle. Çevreye ve insanlara karşı duyarlı ol. Onlara zarar verme, zarara uğrayanlara yardımcı ol.”

Aşağıdakilerden hangisi bu dizelerdeki dilin, alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanıldığının kanıtlarından biri olamaz?

A)     Cümlelerin emir kipinde kullanılması

B)      Öğüt vermesi

C)      İletişimi devam ettirme olgusunun ağır basması

D)     Yapılması gerekenlerin vurgulanması

E)      Alıcıda davranış değişikli yaratmayı amaçlaması

4.       Aşağıdaki türlerin hangisinde dil, ağırlıklı olarak göndergesel işlevde kullanılır?

A)     lirik şiir

B)      pastoral şiir

C)      dramatik şiir

D)      didaktik şiir

E)      epik şiir

5.       Yazarımız metinleri oluştururken ciddi bir tavır alıyor ve olabildiğince nesnelliği ön planda tutuyor. Onun yazdıklarını okuduğumuzda bilgi dağarcığımız biraz daha zenginleşiyor.

Bu parçada sözü edilen yazar dili hangi işlevlerde kullanırsa altı çizili sözde verilen özelliği kazanmış olur?

A)     Göndergesel işlev – heyecana bağlı işlev

B)      Dil ötesi işlev – şiirsel işlev

C)      Göndergesel işlev – dil ötesi işlev

D)     Göndergesel işlev – alıcıyı harekete geçirme işlevi

E)      Kanalı kontrol işlevi – alıcıyı harekete geçirme işlevi

6.       Boz toprak dalgaları, alabildiğine uzanıyor. Yeknesak ovayı ikiye bölen Porsuk Çayı şiddetli bir zelzelenin açtığı uzun, bir yılankavi yarık gibidir. Suyu hiç görünmez. Ta yanına gittiğiniz zaman bile, o, suyun cana can katan serinliğini ve rengini bulamazsınız. Boz topraklar orada çürümüş ve pıhtılaşmış sanılır. Elinizi soksanız günün hangi saatinde ve hangi mevsiminde olursa olsun bir cerahat gibi ılıktır.

Bu parçanın anlatımı için aşağıda belirtilenlerden hangisi yanlıştır?

A)     Doğal göstergelerden yararlanmış.

B)      Dil şiirsellik işlevinde kullanılmış.

C)      Öznel anlatımı benimsemiş.

D)     Alıcıyı harekete geçirmeyi amaçlamış.

E)      Sözcüklerin mecaz ve yan anlamlarından yararlanmış.

7.           Gönül gurbet ele çıkma

Ya gelinir ya gelinmez

Her güzele gönül verme

Ya sevilir ya sevilmez

              ( Erzurumlu Emrah )              

Gurbette ömrüm geçecek

Bir daracık yerim de yok

Oturup derdim dökecek

Bir münasip yarim de yok

                   ( Karacaoğlan )

Farklı yüzyıllarda yaşayan bu iki ozanın dil, üslup ve şiir anlayışlı bakımından birbirine benzemesi aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

A)     Her ikisinin de aynı eğitimi alması

B)      Her ikisinin de köy kökenli ozan olmaları

C)      Şiirleri sözlü geleneğinin ürünü olması

D)     Şiirleri sazla söylenmeye elverişli olması

E)      Ortak kültürel değerlere sahip olmaları

8.       Bir millet binlerce yıl uğraşarak büyük, görkemli ve rengarenk bir bahçe meydana getirmiş. O bahçenin sahipleri, bahçede gezerken çiçekleri renginden kokusundan kolayca tanıyor, özelliklerini herkesten çok iyi biliyor. Rüzgar, ise o bahçedeki kokuları, rengarenk çiçeklerin özelliklerini alıyor o milletin gelecekteki üyelerine taşıyor. Bu durum sonsuda kadar böyle devam ediyor. Dil ile kültür de böyledir.

Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

A)     Dil, kültürü başka kuşaklara taşıyabilmesi için dilin hiç değişmemesi gerekir.

B)      Sürekli bir değişim içinde olmayan bir kültür dile fazla ihtiyaç duymaz.

C)      Dildeki değişimler, kültürdeki değişimlerin ürünüdür.

D)     Kültür, dil aracılığıyla gelecek kuşaklara taşınır.

E)      Kültür ulusal nitelikteyken dil evrenseldir.

9.       Türkçe kullanan herkes ‘ağaç’ dendiğinde zihninde bir ağaç resmi canlanır. Ses ve telaffuz olarak ‘ağaç’ söylemi, doğada var olan ‘ağaç’ın karşılığıdır. Söylemin gerçek dünyadaki bu karşılığına  dil bilim açısından ………………… denir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A)     Gönderge

B)      Gösterge

C)      Gösterilen

D)     Anlam

E)      Belirtke

10.   Peyami Safa, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu romanında kahramanlarını toplumsal konumlarına ve özelliklerine göre konuşturur: Roman kahramanlarından bir Osmanlı efendisi Tahir Bey’i “ Birader, merhum defteri kabirde, ben veridatı mahsusada idim. Fakat onda hesabı zihni fevkalade idi….” şeklinde konuştururken romanda katil biri olan Tosun’u “  Kusura bakma dalgadayım. Otur biraz. Otur ayaklarını öpeyim.” Şeklinde konuşturur.

Bu parçada Peyami Safa, kahramanlarını konuşmaları ile ilgili özellikleri dil bilim açısından aşağıdaki terimlerden hangisi ile belirtilir?

A)     Ağız

B)      Argo

C)      Şive

D)     Konuşma dili

E)      Jargon

11.   Çukurova bayramlığın giyerken

Çıplaklığın üzerinden soyarken

Şubat ayı kış yelini kovarken

Cennet demek sana yakışır dağlar.

Bu dörtlükte aşağıdakilerden hangisinde yer verilmiştir?

A)     Mecaz ve yan anlam

B)      Şiirsellik işlevi

C)      Doğal gösterge

D)     Sosyal gösterge

E)      İleti

12.   Türkçe, bitki isimleri bakımından son derece zengin bir dildir. Ancak bu bitkiler dağlarda, kırlarda var olan bitkilerdir. Yerleşik hayatın sonucu ortaya çıkan tarımsal bitkiler değil. İlginçtir, Türkçede tarımsal ürünlerle ilgili isimler çoğunlukla başka dillerden alınmıştır. Önceleri dilimizde yabancı sözcükler pek yokken İslamiyet’i kabul ettikten sonra Arapça ve Farsça sözcükler dilimizde yer almaya başlamış. Onlarla dini alanda ilişkilerimiz yoğun olduğu için de dilimize giren sözcükler ilk olarak dini terimler olmuştur.

Bu parçada, dil ile kültür ilişkisi açısından aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir?

A)     Dildeki değişimler, kültürü de değiştirir.

B)      Kültürel birikim ve değişimler dilde yerini alır.

C)      Dil, kültürün ayrılmaz bir parçasıdır.

D)     Dil ve kültür, bir milletin en önemli ortak özelliklerini oluşturur.

E)      Dil ile kültür kuşaklar arasında köprü görevi görür.

13.   Ne dönüp duruyor havada kuşlar

Nereden çıktı bu cenaze, ölen kim?

Bu dizelerdeki altı çizili gösterge aşağıdakilerin hangisiyle ilişkilendirilebilir?

A)     Görsel gösterge

B)      Belirti

C)      Sosyal gösterge

D)     Belirtke

E)      Simge

CEVAPLAR

1.       Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanında verilen kavramla uyumlu değildir?

A)     İletişimi sağlayan her türlü göstergeleri inceleyen bilim daldır. ( göstergebilim )

B)      Bir amacı olmayan ve kendi dışındaki bir şeyi ifade eden doğal göstergedir. ( belirti )

C)      Bir göstergenin bulunduğu yere göre kazandığı anlama denir. ( bağlam )

D)     Otellerde, resmi kuruluşlarda tuvaletlerin girişinde bayan şekli kullanarak “bayanlar tuvaleti” olduğunu gösteren şekil.  ( doğal gösterge )

E)      Bir güvercin resmi ile “özgürlük”ü anlatmak.    ( sembol )

2.       Eskiden Yunanlılar konukseverliklerini göstermek için gelen misafirlerin arabalarını tekerleklerini sökerlermiş. Türkiye’de günümüzde misafire böyle davranılırsa hakaret olarak algılanır.

Bu parçada iletinin farklı algılanması sebebi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak açıklamıştır?

A)     Zaman değiştikçe ileti de değişir.

B)      Mekan değiştikçe ileti de değişir.

C)      Kültürel farklılıklar aynı iletiye farklı anlam yükleyebilir.

D)     Alıcıların farklı olması iletiyi anlamsızlaştırabilir.

E)      İletinin anlamı, alıcı verici ilişkisine bağlıdır.

3.       Aşağıdakilerden hangisi dil ile kültür ilişkisi için söylenemez?

A)     Dil, kültürü oluşturan değerleri yansıtır.

B)      Kültür somut özelliklerle zenginleşirken dil ona soyut özellikler de yükler.

C)      Kültür, dilin sınırlarını belirler.

D)     Kültür hangi yönde zenginleşmişse dil de o yönde zenginleşmiştir.

E)      Kültürel değerler dil aracılığıyla zamana yayılır.

4.       Simyacı romanında roman kahramanı Santiago, Mısır’a geldiğinde namaz kılan insanları : “ Bir kısım insan eğilip alınlarını taşlara vuruyorlar.” diye anlatır.

Santiago’nun iletiyi bu şekilde yorumlaması aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir?

A)     Bilgi eksikliği

B)      Zaman farklılığı

C)      Kültür farklılığı

D)     Vericinin farklı oluşu

E)      Alıcının durumu

5.       Aşağıdakilerden hangisi dilin toplum hayatındaki yeri ve önemini göstermez?

A)     Dilin, kültürel değerleri gelecek kuşaklara taşıması

B)      Dilin, edebi eserler aracılığıyla kültürü zenginleştirmesi

C)      Kültünün her türlü değerini yaşatması

D)     İnsanlar arasındaki anlaşmayı sağlaması

E)      Dil bilimin konusunu oluşturması

6.       Gelecekle ilgili kaygılar peşimi hiç bırakmadı. Çok hüzünlenmiştim. “Ne olacak?” sorusu zihnimi, kemirip duruyordu. Başıma gelenler huzursuzluğumun asıl kaynağıydı. Tren rayları üzerinde gezinirken kenarda, taş ve demir yığınları arasında hayat bulmuş, nefis görünümlü bir çiçek fark ettim. Adeta taşı, demiri delmiş de var olma mücadelesini kazanmıştı. Güzelliğini cömertçe sunmuştu, dünya yüzüne. “Zor şartlara rağmen her canlı güzellik sunabilir.” Çiçek bunu öğretmişti, bana. Bundan sonra huzursuzluklarımı attım, geleceğe yönelik umudumu ve mücadele azmimi hiç yitirmedim.

Bu parçadaki iletişimle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A)     “Tren yolu, taş, demir yığınları” bağlamı ifade eder.

B)      Alıcı “kaygılı olan kişi”dir.

C)      “Çiçek” göndericidir.

D)     “Geleceğe umutla bakmak” iletidir.

E)      Kaygılı olan kişinin huzursuzluklarından sıyrılması “dönüt”tür.

7.       Deli Davut, uykusundaki gülümsemenin halesiyle gökkuşağının çemberini tamamlıyordu. Denize düşen çiğ tanesinin ayrılığını denizde kaybetmesi gibi Deli Davut da adanın ayrılığını yitiriyordu. Gündüz, gülüşe gülüşe gelmişlerdi. Ay ışığında ise gülümseme onları birbirine sarıyordu. Dünya kendi yolunda, onlar da düşlerinde, döne döne gidiyorlardı.

Bu parçada dilin şiirsellik işlevinde kullanıldığının aşağıdakilerden hangisi kanıt olamaz?

A)     İletinin dolaylı olarak verilmesi

B)      Sözcüklerin yan ve mecaz anlamlarıyla kullanılması

C)      Alıcıyı duygu ve düşünce olarak iletinin dünyasına taşıması

D)     Gerçekliği değiştirerek vermesi

E)      Alıcıya yol göstermesi

8.       Aşağıdakilerden hangisi dilin kültür taşıyıcılığının bir kanıtıdır?

A)     Halkı Dokuyan Kızlar Tablosu

B)      Anıt Kabir

C)      Süleymaniye Camisi

D)     Osmanlı yemekleri

E)       Hüsn ü Aşk mesnevisi

9.       Sait Faik bir öyküsünde “Yazmasam deli olacaktım. Hemen gidip bir kalem aldım. Kalemi iyice yonttum. Başladım yazmaya. Ve okurlarıma o güzelim öyküleri ulaştırdım.” diyor.

Bu parçada Sait Faik’in tutumu, aşağıda belirtilen  insanın iletişime duyduğu gereksinimlerden hangisiyle ilgilidir?

A)     İnsanın sosyal bir varlık olması

B)      İnsanın düşündüklerini anlatma, paylaşma isteği

C)      Başkalarının düşüncelerini öğrenme ihtiyacı

D)     Sosyal ihtiyaçlarını karşılama isteği

E)      İsteklerini elde etme güdüsü

10.   Bazı iletiler tek taraflıdır. Göndericinin iletisi alıcı tarafından cevaplanmaz. Ancak gönderici alıcının iletinin gereğini yerine getirmesini ister. Öğüt vermek, eleştiride bulunmak, emir vermek…. Tek taraflı iletilerdendir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi tek taraflı bir iletidir?

A)     Yarın için bir plan yaptın mı?

B)      Bu filmler anlattığın kadar da güzel değilmiş.

C)      Dün, düğünde neler olduğunu bana anlatır mısın?

D)     Bu filmi izlemeni istiyorum.

E)      O kitabı niçin okumadın.

11.   Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dil, ayraç içinde belirtilen işlevde kullanılmamıştır?

A)     Abim iki saat önce Adana’ya gitti. ( alıcıyı harekete geçirme )

B)      Dikkat, çocuk düşecek! ( heyecan bildirme işlevi )

C)      Bulutlar ağlıyor senin yokluğuna ( şiirsellik işlevi )

D)     Bahçedeki çiçekleri suladın mı?         ( kanalı kontrol işlevi )

E)      Kip ekleri bazen kendi zaman anlamları dışında kullanılabilir. ( dil ötesi işlev )

12.   Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dil, ayraç içinde belirtilen işlevde kullanılmamıştır?

 A)     Dün verdiğim ödevi yaptın mı?      ( kanalı kontrol işlevi )

B)      –miş’li geçmiş zaman kipi bazen cümleye “sonradan fark etme” anlamı katar. ( dil ötesi işlev )

C)      Yaşasın, bu sınavı da başarıyla atlattık!   ( şiirsellik işlevi )

D)     Sabaha kadar parkı temizlediler.      ( göndergesel işlev )

E)      Bu tabakları bir saat içinde temizleyeceksin. ( alıcıyı harekete geçirme işlevi )    

13.   Dört kişiyle aynı evde kalan birinin ilk işi o evde herkesin uyması gereken kuralları tespit etmek olur. Böyle bir metin oluşturmak zorunda kalsanız, bu metinde dili, ağırlıklı olarak hangi işlevde kullanırsınız?

A)     Alıcıyı harekete geçirme işlevi

B)      Şiirsellik işlevi

C)      Heyecan bildirme işlevi

D)     Göndergesel işlev

E)      Kanalı kontrol işlevi

CEVAPLAR