1. Afrikalı insanlar Türkiye’ye geldiklerinde ömürlerinde ve yaşamlarında böyle bir güzelliği hiç görmediklerini söylediler.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir?

A)          “Afrikalı insanlar” Afrikalılar şeklinde değiştirilerek

B)          “hiç” sözcüğü cümleden atılarak

C)          “ve yaşamlarında” sözü cümleden atılarak

D)          Yüklemdeki çokluk eki atılarak

E)           “görmedikleri” yerine şahit olmadıkları getirilerek

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)      Günlük gazetelerin çoğuna ilan verdik.

B)       Öğretmen sadece ders vermekle yetinmeyen kişidir.

C)       Güzel ve etkili konuşması herkes tarafından alkışla karşılandı.

D)      Yarın öğlen kesinlikle yazılı yapacakmış gibi.

E)       Yeni sistem tamamen öğrenciden yana.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)      Değişik ve farklı fikirleri olan öğrencilerimi çok severim.

B)       Bilgiyi almak de vermek de çok önemlidir.

C)       Ben hiçbir zaman yaratıcı bir yazar olamadım.

D)      Her fırsatta beni eleştirirdi.

E)       Kalıplaşmış düşünceleri artık bırakma zamanım gelmişti.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili sözcük cümleden çıkarılırsa anlam belirsizliği meydana gelir?

A)           Onun dostlarıyla geçirdiği bu günü asla unutmayacağını söyledi.

B)           Benim arabamın garantisi daha bitmedi.

C)           Onun sendiği kızı ben de sevmek zorunda mıyım?

D)           Onun cüzdanını bulana ne isterse vereceğini söyledi.

E)            Senin gönlün beni benden aldı, bilir misin?

5.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)        Seçimler yaklaştığı dolayısıyla bu geziyi düzenliyorum.

B)         Çok çalışkan, efendi bir öğrencisin.

C)         Kara bulutlar yavaş yavaş gökyüzünü kaplıyordu.

D)        Kişinin aradığı her şeyi kitapta bulması olanaksızdır.

E)         Bana böyle saçma sapan cevaplar vermesi hiç garibime gitmedi.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)      Şirketin belirlediği kurallara hepimizin uyması gerekiyormuş.

B)       Odamın minicik, küçücük penceresinden dünyayı görürdüm.

C)       Kendisi için iyi olanı, başkaları için de istemelidir insan.

D)      Üç beş günlük tatil zaten diyerek yattı da yattı.

E)       Coğrafyacıların en büyük hobisi fotoğraf çekmektir.

7.İçinde gereksiz sözcük bulunmayan cümleye “duru cümle” denir.

Aşağıdakilerden hangisi “duru” bir cümle değildir?

A)      Onunla en son bayramda karşılıklı tartışmıştık.

B)       Köşe yazarlarının hepsi aynı şeylerden bahsediyor.

C)       Bebek, anlattığım masalı hiç ses çıkarmadan dinliyordu.

D)      Arkadaşım seninleyim deyince güvenim geldi.

E)       Kulaklarındaki iltihabı aldırmadan duyamaz.

8. Kişi zamirinin kullanılmaması bazı cümlelerde anlam belirsizliğine yol açabilir.

Aşağıdakilerin hangisinde böyle bir durum söz konusudur?

A)      İki şarkı arasındaki en önemli fark müziği, dedi.

B)       Evini boyadığımız gün çocuğum olmuştu.

C)       Her kafadan bir ses çıkınca ortalık yine karıştı.

D)      Sözcülükleri günlük anlamlarından uzaklaştıramadığım için gerçek bir şair değilim.

E)       Eserde dönemler arasındaki benzerliklere yer verilmiş.

9. Bir deyimin sözcükleri değiştirilip yerine başka sözcükler konulursa anlatım bozukluğu yapılmış olur.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde buna örnek vardır?

A) Ne yaparlarsa yapsınlar ağzımı açmayacaktım.

B) Belediye ekipleri hayvanseverlere gazel okuyorlar.

C) Bunca yıldır müdür; ama bir dikili fidanı bile yok.

D) Kızın kuyruk sallamadığı erkek kalmadı neredeyse.

E) Sözde gizli kalacak işin kokusu çıktı.

10. Fabrikamıza tamir ve onarım işlerinden anlayan elemanlar alınacak.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)Çatı uyuşmazlığından

B) Yanlış yerde sözcük kullanma

C)Yanlış anlamda sözcük kullanma

D)Tamlama yanlışı

E) Gereksiz sözcük kullanma

11. Bu kitaba harcadığım masraf milyarları buldu

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)Ekeylem eksikliği

B) Deyimin yanlış kullanılması

C)Yanlış anlamda sözcük kullanma

D)Hal ekinin gereksiz kullanılması

E) Yüklem eksikliği

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)      Bu okulda senin gibi hiçbir şeyden korkmayan gözü kara bir kişi yok.

B)       İşe, otobüse binmeden gitmem imkânsızdı.

C)       Kalplerimizin ısıttığı bu bahçede kimler el ele yürümemişti ki…

D)      Sanatçıların en önemli görevlerinden biri de toplumu yönlendirmektir.

E)       Ordu milletimizin bir bütün olması gerektiğini, söyledi.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

cevaplar

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A) Dalgın olduğum zamanlarda benden uzak durmalısın.

B)  Bu mevki yerinde oynamak istemediğini hocasına söyledi.

C) Karaca Oğlan aslında koşmalarıyla ün saldı.

D) 1980 yılında müzik sektörüne adım attı.

E) Seni bu halde görünce içim parçalandı.

2.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)      Şirketin yüzüncü yıl balosuna tanınmış ünlü sanatçılar da katıldı.

B)       Hiç kimsenin yardımına muhtaç değilim.

C)       Sonbaharda yaprakların dökülmesiyle kuşların göçü başlar.

D)      Üzümlerin iyisinden pekmez yapılır.

E)       Polisiye romanlar her zaman ilgiyle okunur.

3.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)      Bu yılki güzellik yarışmasında olay çıktı.

B)       Türk resminde gelenekten yararlanma yok.

C)       Okuduğum kitaplarla kurduğum ilişki babayla oğul arasındaki ilişkiden farksızdır.

D)      Çiftçilere verilen desteklerin yetersiz olduğu söyleniyor.

E)       Sinemada izlediğim en tuhaf, en acayip filmlerden biri olduğuna karar verdim.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?

A)      İkide bir, durmadan ne zaman gideceğimizi soruyordu.

B)       Zil çalar çalmaz hemen top oynamaya başlarlardı.

C)       Bu fotoğraflar, bu resimler savaşı anlatmaya yetiyordu.

D)      Yardım için verdiğim parayı bana geri iade etti.

E)       Yağmurlu bir gecede penceremin önüne gelerek beni sevdiğini sessizce fısıldadı.

5. Okulun son günü en fazla kalabalık sınıf bütün sıvı içecekleri

                   I             II   III                              IV        V

getirecekti.

Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hangi ikisi gereksiz kullanılmıştır?

A) I ve II

B) II ve V

C) III ve IV

D) III ve V

E) I ve IV

6.  Hâkim sanığa merhamet ve acı duyduğu için böyle bir karar verdi.

Aşağıdakilerin hangisinde buna benzer bir anlatım bozukluğu yapılmıştır?

A)      Maden suyu şişesinde korunmalıdır.

B)       Senin yaşın kadar benim torunum var.

C)       Bilim adamları eskiden kalma fosilleri inceledi.

D)      Adeta küçük bir bebek gibi benden yardım istiyordu.

E)       Yeni çıkan eserler nesnel bir şekilde değerlendirilmiyor.

7. Bence,  İstanbul’daki su sıkıntısının tek nedeni su  israfının çok fazla olmasındandır.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun giderilmesi için aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılmalıdır?

A)

B)       “bence” sözcüğü cümleden atılmalıdır.

C)       “tek nedeni” yerine “nedeni” denmelidir.

D)      “olmasındandır” sözcüğü “olmasıdır” şeklinde değiştirilmelidir.

E)       “çok” sözcüğü cümleden atılmalıdır.

F)       “nedeni” yerine “sebebi” sözcüğü getirilmelidir.

8.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)      İnsanın sevgilisiyle kesinlikle dost kalabileceğini sanmıyorum.

B)       Babamın çok  yorulduğu horul horul uyumasından belli.

C)       Futbolun dünya ekonomisinde çok önemli bir payı var.

D)      Seninle daha önce bir yerde hiç karşılaştık mı?

E)       İzmir’de Kordon’da yürümenin keyfi bir başkadır.

9. Ülkemizdeki nüfus artış hızı kimilerine göre çok büyük.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)Yanlış yerde sözcük kullanma

B)Yanlış anlamda sözcük kullanma

C)Gereksiz sözcük kullanma

D)Deyimin yanlış kullanılması

E)Tamlama yanlışı

10.   Sanki evden cenaze çıkmış gibiydi.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)Mantık yanlışlığı

B)Anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması

C) Gereksiz kelime kullanılması

D)Deyimin yapısının bozulması

E)Çatı uyuşmazlığı

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)      Bize niye kızdığını hiç öğrenemedik.

B)       Köydeki tertemiz hava beni çok dinlendirdi.

C)       En kısa zamanda hizmete açılacağı söylenen bina hala inşaat halinde.

D)      Doğduğu günden beri karşılaştığı güçlükler, zorluklar artık canına tak etmiş.

E)       Öğrencilik yıllarımı yeniden yaşamak isterdim.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün yerinde kullanılmamasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

A)      Özgün eserler vermeye kırkından sonra başladı.

B)       Yıllar önce okuduğum eserleri yeniden okumaya bayılırım.

C)       Patlamada teker teker yaralananlar ambulanslarla hastaneye kaldırıldı.

D)      Edebiyat dünyasına magazinsel bir giriş yaptı.

E)       Yöre halkına ait eserler yurt dışına kaçırıldı.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1. Senin bağımlı olduğun topluluğu kuran kişi Attila İlhan’dır.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)Ekeylem eksikliği

B) Yanlış anlamda sözcük kullanma

C)Nesne eksikliği

D)Anlamca çelişen sözcüklerin kullanılması

E) Tamlama yanlışı

2.  “Ayrıntı” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde yanlış kullanılmıştır?

A)      Öğretmen dersi çok ayrıntılı anlatırdı.

B)       Polisler ayrıntılı bir soruşturma başlatıldığını dile getirdiler.

C)       İki soru arasındaki ayrıntıyı anlamadıysan alıştırma yapmaya devam et.

D)      Hayatın anlamı ayrıntılarda gizlidir.

E)       En geç hafta sonuna kadar ayrıntılı bir rapor vermenizi bekliyorum.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sözcüğün anlam inceliğine dikkat edilmeden kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)      Hava kirliliğini sağlayan fabrikalar denetime tabi tutulacak.

B)       Yazarın bütün eserlerinde, Doğu-Batı sentezi vardır.

C)       Erimeye başlayan karların üstünde yürümek zor olsa gerek.

D)      Birçok ilçe, il olma umuduyla seçimleri bekliyor.

E)       Safranbolu’nun tarihi evleri yok olmaya yüz tuttu.

4. Nabi, yazdığı öğretici didaktik şiirlerle tanınmış önemli sanatçılarımızdandır.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir?

A)      Virgül“şiirlerle” sözcüğünden sonra getirilerek.

B)       Yüklem tekil yapılarak

C)       “öğretici” sözcüğü cümleden atılarak

D)      “tanınmış” sözcüğünden sonra “olan” yardımcı fiili getirilerek

E)       Cümle devrik yapılarak

5. Sözcüklerin cümle içinde bulunmaları gerekenden farklı bir yerde bulunması anlam karışıklığına ya da bulanıklığına yol açar.

Aşağıdakilerin hangisinde belirtilen şekilde bir anlatım bozukluğu yapılmıştır?

A)      Hiçbiri kitapları okumadıklarını söylediler.

B)       Yarışmayı kazanan yarışmacı ikide bir durmadan bize teşekkür ediyor.

C)       Çok öğlenin sıcağında dolaşırsan hastalanabilirsin.

D)      Saatin kaç olduğunu simitçi geçtiğinde anlardık.

E)       Öğretmenlerin karşılıklı selamlaşmaları gerekiyordu.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, duruluk ilkesine aykırıdır?

A)      Gizliden gizliye karşıdaki masayı izliyordu.

B)       Denizden ne çıksa yerim diyenden korkun.

C)       Son günlerde meydana gelen trafik kazaları beni tatilden vazgeçirdi.

D)      Öğretmenimiz rehberlik dersinde geçmişte yaşadığı anılarından söz etti.

E)       Böyle bir soruyla meslek hayatımda hiç karşılaşmadım.

7.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)      Sözlüye senin ardından sonra ben gireceğim.

B)       Allah her şeyi insanın hizmetine vermiştir.

C)       Benim sana ihtiyacım yok aksine senin bana ihtiyacın var.

D)      Bu turnuvada mutlaka başarılı olmalıyız.

E)       Evi süpürmeye hemen başla çünkü misafirler gelmek üzere.

8. Sevgilimin çok duygusal, romantik bir insan olması kimi zaman beni zor durumda bırakıyor.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)      Yanlış yerde sözcük kullanma

B)       Gereksiz sözcük kullanma

C)       Mantık yanlışlığı

D)      Ek eksikliği

E)       Çatı uyuşmazlığı

9.    Seninle ilk tanıştığımız günü düşündükçe

                     I                          II            III

kendimi daha bir güçlenmiş hissediyorum.

IV                                             V

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisi, anlatım bozukluğuna sebep olmuştur?

A)  I       B) II           C) III           D) IV         E) V

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)      İnternette senin sınav sonucunu bulamadım.

B)       Şiir kitapları ülkemizde kol düğmesi kadar satılmıyor.

C)       Genelde yürüyemeyen kötürüm insanlar takılıyor bu kahveye.

D)      Belki bir gün resmime bakıp da hatırlarsın beni.

E)       Güzel konuşmak, güzel yazmak için kursa gidiyordu.

11.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, sözcüğün yanlış anlamda kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)      Babası izin verirse eğer burada iki hafta tatil yapacak.

B)       Bütün bu olaylara sahne olduğum için çok üzgünüm.

C)       Futbolunu her geçen gün artarak geliştirdiğini dile getirdi.

D)      Romanı, içerik ve tema olarak ele aldığını biliyorum.

E)       Deniz insanı balıktan ve sudan uzak durumda yaşayamaz.

12.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir sözcüğün anlam inceliğine dikkat edilmeden kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olmuştur?

A)      Bu iki ailenin aralarının açılmasına sen de katkıda bulundun.

B)       En ucuz ulaşım denizden yapılır.

C)       Ekonomik krizler bu ülkeyi yedi bitirdi.

D)      Sıcak ama rüzgârlı bir bahar gününü yaşıyoruz.

E)       Eleştiri, duyguların işin içine girmemesi demektir.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)       Her yaz buraya gelir ve burada tatil yapardı.

B)       Ben de toplantıda anlatılanları dikkatle dinledim.

C)       Bize gösterdiği saldırılar herkes tarafından tepkiyle karşılandı.

D)       Okumayı küçük yaşta sevdiğini söylemiş.

E)       Dünya güneşin etrafında çok hızlı döner.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yanlış anlamda kelime kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)       Açıklayıcı anlatımdan yararlanmayı alışıklık ettiği eserlerinden anlaşılıyor.

B)       Kitabın tanıtımı için çok çaba harcadı.

C)       Görevliler senin hakkında pek iyi şeyler söylemedi.

D)       Bütün şiirleri ezberlemiş ve bize de ezberletmişti.

E)       Gerçek güzellik, fiziksel değil ruhsal olandır.

3.    Yapılan tepkiler başarımızı gölgede bıraktı.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)       Yanlış yerde sözcük kullanma

B)       Yanlış anlamda sözcük kullanma

C)       Gereksiz sözcük kullanma

D)       Deyimin yanlış kullanılması

E)       Tamlama yanlışı

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam belirsizliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)        Resim yapmayı da müzik dinlemeyi de bırakamıyorum.

B)        Babası ile dedesini görmeye gittiler.

C)        Gördüklerime aylarca inanmak istemedim.

D)        Tatilde çekindiğimiz fotoğraflar kimde?

E)        Gelmeni en az onun kadar ben de istedim.

5. Fırat’ın azgın sularına kapılan asker dalgıçlar tarafından sağ kurtarıldı.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)       Gereksiz sözcük kullanma

B)       Yanlış anlamda sözcük kullanma

C)       Anlam belirsizliği

D)       Çatı uyuşmazlığı

E)       Tamlama yanlışı

6.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)         Roman, insan hayatındaki gerçekleri dile getirmelidir.

B)         Doğa, sanatçının ömür boyu yararlanacağı tek kaynaktır.

C)         Konuyu yetiştirmek için çalışmalarında hız yapması gerekiyor.

D)         İçeriye görevlilerden başka kimse alınmasın.

E)         Sanki bütün bunları söyleyen sen değilsin.

7.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)       Bu işi başarmak için tek yol var o da çok çalışmak.

B)       Hurdaya dönen araçta bir kişinin yaşadığı ortaya çıktı.

C)       Gizli bir sırrım var sana anlatmamı ister misin, dedi.

D)       Öykülerinde kendi köyünün sorunlarına yer verdi.

E)       İçimiz buruk bir şekilde işimizden ayrıldık.

8.   Sanatçının etrafına dağıttığı gülücükler sahte bir o kadar da yapmacıktı.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Özne-yüklem uyuşmazlığı

B) Yanlış anlamda sözcük kullanma

C) Gereksiz sözcük kullanma

D) Deyimin yanlış kullanılması

E)Ekeylem eksikliği

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A)       Konserlerden hoşlanmadığımı sana daha önce söylemiştim.

B)       Son aylarda fiyatların çok pahalı olması memurun belini büktü.

C)       Son 15 yılda Türkiye büyük bir değişim geçirdi.

D)       Bu şehirde gönül rahatlığıyla yemek yiyecek lokanta kalmadı.

E)       Halkımızın çoğu kitap okumayı hiç sevmiyor.

10.  Yaptığım her şeyi babama ne var ne yok aynen anlatmış.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)       Anlam belirsizliği

B)       Yüklem eksikliği

C)       Gereksiz sözcük kullanılması

D)       Yanlış yerde kelime kullanılması

E)       Nesne eksikliği

11.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, gereksiz sözcük kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)       Mecburen hafta sonuna kadar bu soruların hepsini çözmek zorundasın.

B)       Arabanın lastikleri sabaha kadar inmiş.

C)       Yazarın son eseri gelir gelmez bitmiş.

D)       Dün gece sivrisineklerin sesinden hiç uyuyamadım.

E)       Derslerine akşam yemeğinden sonra birer saat ara ile çalışırdı.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yardımcı eylemin gereksiz kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A)         İmza gününde bana gösterdiği yakınlık için yazara teşekkür ettim.

B)         Bu zor gününde kendisini ziyaret ettiğimiz için çok memnun oldu.

C)         Sağlıkla ilgili olarak çıkarılan yasalar hakkında tartışma yaptık.

D)         Bu yıl haşerelere karşı erken ilaçlama yapılacakmış.

E)         Dördüncü katın balkonundan attığı kitap tam başımın üstüne düştü.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

A) TAMLAMA YANLIŞLARI:

1.Tamlama Eklerinin Yanlış ve Eksik Kullanımı:

Kimi belirtili ad tamlamalarında tamlanan çokluk içinden seçileni belirtiyorsa tamlayan eki “-in ” yerine durum eki     “-den “ kullanılabilir.Tamlanan çokluk içinden seçileni bildirmediği halde “-den ” kullanılırsa  tamlama yanlışlılığı olabilir.

• ·Kitaplardan birkaçı eksik basılmış. (DOĞRU)
• ·Kitapların  birkaçı eksik basılmış. (DOĞRU)
• ·Arkadaşlardan tümü toplantıyı terk etmiş. (YANLIŞ)
• ·Arkadaşların tümü toplantıyı terk etmiş. (DOĞRU)
• ·Seyircilerden bazıları oyunu beğenmemişti.  (DOĞRU)
• ·Komşulardan tümü bize gelecekmiş. (YANLIŞ)
• ·Öğretmenlerden hepsi toplantıya katışmış.(YANLIŞ)

• ·Aşağıdakilerden  hangisi    ———-   Aşağıdakilerin hangisi
• ·Seyircilerden bazıları     ————    Seyircilerin bazıları
• ·Çocuklardan birkaçı   —————    Çocukların birkaçı
• ·Yönetmenlerin birçoğu (doğru)—- Yönetmenlerden birçoğu (Yanlış)

Araya farklı türden sözcüklerin girdiği kimi belirtili ad tamlamasında tamlayan ya da tamlanan ekleri kullanılmadığında cümlenin anlatımı bozulur.

• Adı geçen kişiler  diğerleriyle aynı suçu işlemelerine karşın hataları affedilmedi. (kişilerin)
• Orhan Bey, okulumuzun kurucu ve müdürüdür. (kurucusu)
• Sizin konumuzdaki bir devlet adamı bu tip olaylara karışması toplumda pek iyi karşılanmaz. (adamının)
• Kültürel etkinliklerin sürdürülmesi önemli bir ölçüde eğitime bağlı olduğu bir gerçektir.( sürdürülmesinin)
• O, zulme  alkış tutanlar karşısında sağlam karakterleriyle durabilmiştir. (tutanların)
• Çalışma Bakanı, emeklilik yaşı yükseltilmesine yönelik olarak hazırlanan yeni yasa tasarısını imzaladı ve tasarıya karşı çıktı. (yaşının)
• Bu kazılardan anlaşıldığına göre Çorum Hititler döneminde önemli bir yeri olduğu anlaşılmaktadır.(Çorum’un)
• Bu kararın aksini düşünenler durumu inceledikten sonra bir karara varmaları gerekir.   ( düşünenlerin)
• Yaşlılar, en çok yağlı yiyeceklerden uzak durması gerekir. (Yaşlıların)
• Okuma konusunda çocuklar, en çok anne ve babalarını örnek aldıkları unutulmamalıdır.(çocukların)
• İnsanlar, başarılı olabilmek için eğitimi göz ardı etmemeleri gerekir. (insanların)
• En iyi kadın oyuncu ödülünü alan sanatçı, mutluluktan gözlerinin içi gülüyordu. (sanatçının)
• Gerçekten konuşmacı dinleyicisini iyi tanıması gerekir.(konuşmacının)
• Rahmetli, onun gibi birine yakışmayacak ölçüde ağzı bozuktu.  (Rahmetlinin)
• Yeni sözcükler yaratmak için her ulus, dilinin sunduğu olanaklardan yaralanma yoluna gitmesi gerekir.(ulusun )
• Ormanlar, tarla açmak uğruna sürekli yok edilmesine nasıl kayıtsız kalınabilir? (ormanların)
• Son yıllarda bütün kanallar hep aynı filmleri göstermesi izleyiciyi hiçe saydığının kanıtı değil mi? (kanalların)
• Kurtuluş Savaşımızda  disipline ayak uydurmayan milli çeteler vatana ihanet ederek düşmanla birleştiklerini unutmayalım.  (çetelerin)

2.Tamlayanın Kullanılmaması:

Bir cümlede herhangi bir öğe olarak bir söz başka bir öğenin tamlayan olarak  kullanılabilir. Bu durumda tamlayan olarak o öğeyi karşılayan söz cümlede bulunmalıdır. 

• Binayı güç koşullarda yaptırmış: ancak bazı odalarını döşeyememişti..  (binanın)
• Bu konuyu önce öğretmenimize  soralım, görüşlerinin ne olduğunu anlayalım.(öğretmenimizin )
• Eğitime bütçeden daha çok pay ayrılması ya da başka kaynaklardan desteklenmesi gerekir. (eğitimin)
• Öğrenciyi düşünmeye, yaratıcı olmaya yönelten ve herhangi bir konu üzerinde eleştiri yapmasını sağlayan bir anlayış eğitim sistemimize henüz yerleşmedi.(öğrencinin)
• Öykünün kahramanı öylesine canlı betimlenmiş ki kitabı okuyanların çoğu ölümüne üzülmüş, belki de ağlamıştır.(kahramanın)
• Yazar , eskiden gazetelerde her gün kısa öykü yayımladığını ;  ama çoktan bir yana bırakıldığını söylüyor.  ( kısa öykülerin )

Tamlayan görevinde kullanılması gereken zamirin kullanılmaması anlam belirsizliğine  yol açabilir.

• Bu kadar  anlayışsız biri  olduğunu bilmiyordum.  (senin mi  –  onun mu )
• Amerika’ya okumak için gittiğini arkadaşımdan öğrendim. (senin mi  –  onun mu)
• Elbiselerini yıkadım ve ütüledim . (senin mi  –  onun mu – onların mı)
• Bu yarışı kazanacağına kesin gözüyle bakılıyor. (senin mi  –  onun mu )
• Eşiyle sohbet ederken bir ara cep telefonundan  müdürünü aradı ve ondan af diledi. (senin mi  –  onun mu – kendi mi )

Noktalama işaretleri, cümlenin doğru kullanılmasını sağlar. Bunların yerinde kullanılmaması yanlış anlamlara neden olabilir. Özellikle adlaşmış sıfatlardan sonra bir ad kullanılmış ve araya “virgül” konmamışsa anlam belirsizleşir.

• Gazeteci kadın kapıcıyla bir röportaj yaptı.
• Kapıdaki yaşlı adama bir şeyler  söylüyordu.
• Bu yeşil gözlere deli gibi vurgundu.
• Bu yeşil gözleri dinlendirir.
• O hizmetliden bir çay istemişti.

3.  Ortak Olmayan Tamlananın Ortakmış Gibi Kullanılması:

Kimi zaman birbirine bağlı ad ve sıfat tamlamalarının tamlayanları bağlaçla birbirine bağlanır, tamlanan ortak kullanılır. Bu gibi durumlarda sıfat tamlamasının tamlananı kullanılmazsa anlatım bozukluğu olur.

• Konservatuarın ya klasik ya da halk müziği bölümünde okumalısın. (müzik)
• Yazar, bu kişileri gerçek ya da hayal dünyasından almış olabilir. (dünyadan)
• Fırsat buldukça bilimsel ve kültür etkinliklerine katılmalıyız. (etkinliklere)
• Depremzedelere her türlü tıbbi ve gıda yardımı yapıldı. (yardım)
• Belgisiz ve işaret sıfatlarını iyi öğrenmelisin.  (sıfatları)
• Özel ve devlet hastaneleri şu sıralarda çok doluymuş. (hastaneler)
• Bence bu olayı, mahalli veya köy sorunu olarak ele almak yanlıştır. (sorun)
• Bu önlemler ekonomik ve sağlık açısından yararlı  sonuçlar verdi.  (açı)
• Bölgemizde  karasal ve Akdeniz iklimi görülmektedir. (iklim )
• Nesne görevli sözcükler, sözcük öbekler belirtme veya yalın durumda bulunur.  (durumu)
• Televizyon, resimli ve serüven  romanlarının okuyucularını da azalttı.  (romanlar)
• Bu yıl sınava girecek öğrenciler , tercihleri ne olursa olsun , Sosyal ve Fen Bilimlerinin testlerini çözmek zorundalar.  (bilimler)
• Onun ve benim kalemimi aynı kitapçıdan almışsınız. (kalemini)
• Belediyeye geçenlerde bir damperli bir de çöp kamyonu almışlar.  ( kamyon )
• Bu ülkeye teknik ve bilgi yardımında bulunacağız. (yardım)
• Türk ve yabancı basında sinema üzerine yazıları ilk kez 1948 yılında yayımladı. (basını)
• Türkiye, Avrupa Birliğine sosyal ve hukuk devleti  olma yolunda gerekli adımların atılacağına dair söz verdi. ( devlet)
• Bir devletin kalkınması o devletin faaliyet gösteren özel ve kamu kuruluşlarıyla olur. ( kuruluşlar)

4.Tamlamada Görülen Tekillik – Çoğulluk Uyumsuzluğu: 

Türkçede sayı sıfatlarından  ve kimi belirtili ad tamlamalarından sonra gelen adlar çoğul eki almaz. Aldığından anlatım bozulur.

• Birçok öğrencilerim oldu, çoğuyla hala görüşüyoruz.
• Bunca sorunlarımın arasında bir de senle uğraşamam.
• İki kardeşler sen gelene kadar penceredeydi.
• Ölüm cezasını uygulanmadığı ülkelerden biri de İsveç’tir.
• Devlet pek çok sanatçılara bu ünvanı veriyor.
• Tanzimat döneminde birçoğu yazarlar toplumu aydınlatmaya çalıştı.

NOT: Türkçede sayı sıfatları çoğullanamaz. İki kardeşler diyemezsiniz, doğrusu iki kardeş’tir.

Ama istisnaları vardır: Yedi Meşaleciler, Kırk Haramiler, Beş Hececiler, Üç Silahşörler, Yedi Uyurlar…..

                İki kardeşler,sen gelene kadar penceredeydi. 

 (Nedeni: Tamlama yanlışlığı)

                İki kardeş, sen gelene kadar penceredeydiler.

(Nedeni: Özne yüklem uyumsuzluğudur.Çünkü sayı sıfatlarının özne olduğu durumlarda yüklem çoğullanamaz. )

 B) ÖĞE YANLIŞLIKLARI:

1. Özne Eksikliği ya da Yanlışlığı:

Cümlede özne olmayacak bir sözün özne olarak kullanılması veya öznenin gerekli olduğu halde kullanılmaması cümlenin anlatımını bozar. Özellikle sıralı cümlelerde ortak olmayan öznenin ortakmış gibi kullanılması  bu tür yanlışlıklara neden olur.

• Şapkanın ponponu çok hoş; ama başıma küçük geldi.
• Çiçeğin toprağı uzun süredir değiştirilmediği için sararıp soldu.
• Bir ay önce annemin sofra kesesi alınmış, dört günde taburcu edilmişti.
• İneğin sütü çok lezzetli, iyi besinler yiyor  sanırım.
• İşlediği suçtan dolayı Rüştü’ye disiplin cezası verildi ve okuldan ayrıldı.
• Kursa katılan öğrencilerin yaptığı el işlemeleri sergide beğenildi ve hediyelerle ödüllendirildi.
• Bu kitapta hem yanlışlar var hem de sahne diline uygun değil.
• Türk vatandaşının en büyük güvencesi basındır ve ondan çok şey beklemektedir.
• Hastamızın ateşi düşerse daha çabuk iyileşir.
• Öğrendiklerimizi zaman zaman tekrarlamazsak, bir süre sonra unutulabilir.
• Çareyi  ilaçlarda arıyordu ;  ama bazen hiçbir işe yaramıyordu.
• Adamın göbeği öyle büyük ki eğilmeden baksa ayaklarını göremez.
• Kitabın bütün düzenlemeleri bir an önce bitsin ve hemen basılsın.
• Kedinin sesi soluğu çıkmıyor, nerelerde acaba?
• Memlekette bulanıklık yok bugün, tersine alacakaranlıktan sıyrılmış durumda.
• Yapıtı, sağlığında yayıma hazırlamış ; ancak ölümünden sonra Kültür Bakanlığı tarafından yayımlanmıştı.
• Dedesinin dişleri dökülmüş, bu yüzden konuşmakta zorlanıyormuş.
• Tam o sırada arabanın fireni kilitlendi ve uçuruma yuvarlandı.
• Kahve fincanı birden çatladığı için yerlere döküldü.
• Sporun insanı yıprattığı doğru değildir, tersine insanı gençleştirir.
• Sanattaki bu kargaşa giderilmeli, yeni bir yapıya kavuşturulmalıdır.
• Makalelerin toplanması altı ay sürdü ve iki  cilt halinde yayımlandı.
• Baraj inşaatı önümüzdeki ayın sonunda bitecek  ve gereksinimi karşılayacak oranda elektrik enerjisi üretecektir.
• Çocuğun karnı açıkmış ve uykusuzdu.
• O ayakkabıları giymeye devam edersen birkaç gün sonra ayaklarını yara bere içinde bırakacak.
• Kitapçıktaki sorular incelendi ve öğrencilere dağıtıldı.
• Öğrenciler, finalde sorulan soruları çözemedi ; çünkü çok zordu.
• Yazılı basında uzlaşma yok, halkı da bu hoşgörüsüz ortama çekmek istiyor.
• Kitabın konusunu çok beğendim, insanı hiç zorlamıyor.

NOT: Olumlu ve olumsuz yargılardan oluşan sıralı cümlelerde “herkes, hepsi, kimse, hiçbiri” gibi belgisiz zamirlerin ortak özne olarak kullanılması  anlatım bozukluğuna neden  olur.

• Hiçbiri ödevini yapmamış, akşama kadar sokakta oynamış.
• Herkes sabah sekizde burada olsun, geç kalmasın.
• Salondakilerin hiçbiri bu konuda konuşmak istemiyor, hepsi sus pus olmuş oturuyordu.
• Hiçbiri ayaklanmaya katılmamış, hepsi yönetime bağlı kalmıştı.
• Hiçbiri sözüme kulak asmadı, çekip gitti.
• Herkes trafik kurallarını biliyor; ama kurallara uymuyordu.
• Herkes  sorunun doğru cevabını bulmaya çalışıyor, sorunun yanlış olabileceğini düşünmüyordu.
• Herkes futbola  ilgi gösteriyor ; ama gereken futbol kültürünü ortaya koymuyordu.
• Herkes ellerini kaldırsın, kıpırdamasın.

2.Tümleç Eksikliği ya da Yanlışlığı: 

Cümlede tümleç yüklem arasına uyum olmalıdır.Aksi halde anlatım bozulur.Bu durum sıralı cümlelerde –genellikle- karşımıza çıkar.Birine uygun düşen tümlecin diğer yükleme uygun düşmemesinden dolayısıyla  da ikinci yüklemin tümleç istemesinden  kaynaklanır. Bazen tümlecin gereksiz kullanımı da anlatım bozukluğu  neden olur.

• Yeni aldığım pantolonun paçasını kıvır , yarın giyeceğim.
• Eteğindeki yağ lekesini çıkaramadığı için giyemiyormuş.
• Sigaraya  uzandığını görünce önünden çekiverdim.
• Şiirlerinin ortak teması aşktı; ama hiç tatmamıştı.
• Nedense bu basit konuyu anlayamadım, bir daha göz atacağım.
• Masaya çiçek koy da güzelleştir biraz.
• Kitaba eklemeler yapacağım ve baskıya vereceğim.
• Saçlarındaki biti görünce bit şampuanıyla yıkanmasını önerdim.
• Aşkın insan yaşamına neşe kattığı, mutlu kıldığı bir gerçektir.
• Bir düşünceye bağlananlar, benimseyenler düşünce değiştirenleri hoş karşılamazlar.
• Karşılaşabileceğimiz sorunlara nasıl göğüs gereceğimizi, nasıl aşabileceğimizi öğretin bize.
• Bu şekilde çalışman sana hiçbir şey kazandırmaz; aksine kaybettirir.
• Çevreye sahip çıkanlarla yok etmeye çalışanları bir tutamayız.
• Halk diliyle en bilgece düşünceleri, en yüce duyguları söylemeye çalışmış ve başarmış büyük bir dil ustasıdır.
• Oysa bunlara tepki göstermemek, sineye çekmek çözüm değil.
• Erkeklere öfke veren, aşağılık duygusuna düşüren sebepleri araştıralım.
• Belgeye şöyle bir göz attı , sonra imzalayıp geri verdi.
• Bazı sanayi kuruluşları doğanın dengesini bozuyor, yaşanmaz hale getiriyor.
• O, bizi korudu ve her zaman sahip çıktı.
• Toroslar’ın havası insanı canlandırıyor, yaşama sevinci veriyor.
• Hafta sonlarında babamın işyerine gider, yardım ederdim.
• Sürekli bulmaca çözer, çok büyük zevk alır.
• Bu romanınızı hiç beğenmedim; pek çok dil yanlışı var.
• Eleştirmenin bir görevi de okuyucuyu yönlendirmek, yapıt hakkında bilgi vermektir.
• Onu merak ediyorduk , aylardır haber alamamıştık.
• Yazdığı şiirleri ünlü şaire gönderdi; fakat yanıt alamadı.
• Bunları yazmak istemezdik ; ama mecbur ettiniz.
• Onu sözlerine ne karşı çıkabilir, ne de yol gösterebilirdik.
• O, arkadaşı Hüseyin’i hem çok seviyor hem de kimi davranışlarından dolayı kızıyordu.
• Öğretmene ne kadar soru sorarsanız o kadar bilgi alırsınız.
• Anlattıklarınızı can kulağıyla dinledim; fakat katılmam mümkün değil.
• Gerektiğinde hakemi protesto etmeyi, tepki göstermeyi de biliriz.
• Yurt dışında çalışan kardeşim bizi çok özlüyor , bu nedenle her ay uzun bir mektup gönderiyor.
• Büyük kentlerde köprü altlarında yaşayan bu çocuklar, topluma yaklaşıyorlar mı yoksa kaçıyorlar mı… hiç düşünmedik.
• Onu seviyorum , saygı duyuyorum ; ama geçinemiyorum.
• Nasıl bir annesin sen?  Çocuğu çok ihmal ediyorsunuz, biraz ilgilenmelisiniz.
• Silahını çok sever , söz açıldığı zaman övünür.
• Balıklara bakıyor, ara sıra onlara yem veriyordu.
• Raporları aldım, genel müdürümüz boş vaktinde baksın.
• Arkadaşlarını çağır, limonata ikram et.
• Mavi boncuklardan yapılmış bir kolyesi vardı, çok severdi.
• Bu konudaki görüşlerinize katılmıyorum, izin verirseniz ben açıklayayım.
• Türk halkı hayattan yüz çevirmiş,  yeteri kadar sevmiyorlar.

NOT:  Kitabı aldım, onu masanın üzerine koydum. ( Onu sözcüğü cümleden atılmalı; çünkü gereksiz sözcük kullanımdan kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.) 

3.Yüklem Eksikliği: 

Özellikle sıralı  cümlelerde ortak olarak kullanılan yüklemin her iki cümleye de uygun olup olmadığına bakılır. Uygun düşmeyen yüklemin ortak kullanılması anlatım bozukluğuna neden  olur.

• Sınavı kazanmak, bir an önce okula başlamak , bir yıl daha kaybetmek istemiyorum.
• Ben bir insanoğlu sen bir dut dalı

Ben babamı sen ustanı unutma

• Adam bize iyilik , biz adama kötülük ettik.
• Pikniğin bütün cefasını ben, sefasını o sürüyor.
• Sigarayı az, içkiyi hiç içmem.
• Vakfın yasal ve yasal olmayan yollardan topladığı paralara el kondu.
• Ne sen beni , ne de ben seni gördüm.
• Biz öğretmenimizi , o da babasını kaybetti.
• Bugünkü nöbeti sen, yarınkini  de Ali tutacak.
• Sinemayla çok  az , tiyatroyla hiç ilgilenmem.
• Park lambaları yetersiz ya da hiç yanmayanlara para cezası uygulanacak.
• Bu  salonda eskiden ne güzel filmler, paneller düzenlenirdi.
• Ünlü bir yazarımız : “ Kitaplarım beni , ben kitaplarımı yansıtabilmeliyim.”diyor.
• Ana ve babamızı kader, arkadaşlarımızı biz seçeriz.
• Bir o yiyor, bir sen , beni kimse çağırmıyor.
• Role hazırlanırken yönetmenle sürekli tartışıyordum, kah o beni kah da ben onu ikna ediyordum.
• Bütün gün bulaşık, temizlik , ütü ve yemek yapmakla uğraştım.
• Sizinle anlaşmamız zor; çünkü siz romandan, ben şiirden hoşlanıyorum.
• İster aşağıya , ister yukarıya çıkıyor olayım merdivenler yoruyor beni.
• Geçen yıla kadar kimi gün onlar bize kimi gün biz onlara gider  birlikte yemek yerdik.
• İşçiler yapılan zammı önemli; ancak  bugün için yeterli bulmuyorlar.
• Babam sağlığını süt , yoğurt ve sigaradan uzak yaşamasına bağlıyor.
• Aramız şimdi  de , ben  çocukken de çok iyiydi.
• İştahım yok zaten, sadece çay ve peynir yesem yeter.
• Kızların abartılı küpeler ve ağır makyaj yapmaları göze batıyordu.
• Görevlilerin beyaz gömlek ve koyu renkte bir kravat takmakları isteniyor.
• Tanzimatçılar,  halk için edebiyatı , siz ise aydınlar için edebiyatı benimsediniz.
• Bu davranışın yanlış ve yerinde olmadığını herkes anladı.
• Kuzu eti sağlıklı ve yaşlı olmayanlar tarafından yenmelidir.
• Uzun yolculukları ancak  tam sağlıklı ve yorgun olmayanlar göze alabilir.
• Ben sporu, kardeşimse sinemayı seviyor.
• Dilimize gereken ilgi ve önemi vermek zorundayız.

4. Ekeylem Eksikliği: 

“ idi, imiş, ise….” ekeylemlerinin gerektiği yerde kullanılmaması anlatım bozukluğu neden olur. Sıralı cümlelerden 1. olumlu, 2. olumsuz ise 1.’ye ekeylem getirmediğimizde bunu 2.cümlenin yüklemine bağlamış oluruz. Bu da anlatım belirsizliğine yol açar, cümlenin anlatımını bozar.

• İfadesi  düzgün ; yalnız mimikleri anlamlı değildi.
• O, son derece sakin ; fakat herkesin sandığı gibi korkak değildi.
• Yaşam mücadelesinde yalnız; ama güçsüz değildi.
• Oturdukları ev küçük ; şehir merkezine de yakın değildi.
• Seradaki saksılar büyük; toprakları da az değildi.
• Hava soğuk ve biz tir tir titriyorduk.
• Bu yüzden yorgun düşer, sağlık  durumumuz aksardı.
• Bize görüşlerini bildirmiş  biz de bazılarını uygun bulmuştuk.
• Öğrenciler soruları çözüyor , ben de tahtaya bir şeyler  yazıyordum.
• O bana bin türlü yalan söylüyor, ben de onun yalanlarına gülüyordum.
• Telefondaki ses beni korkutmuş, birden ahizeyi düşürmüştüm.
• Aldığın elbisenin rengi güzel; ama deseni hoş değildi.
• Yaşı küçük , boyu da uzun değildi.
• O, bir kitap kurdu; ama gezmeyi sevmezdi.
• Konserde söylenen şarkıların sözleri anlamlı ; ama besteleri iyi değildi.

5. Özne  – Yüklem Uyumsuzluğu :  

Özneyle yüklem arasındaki tekillik-çoğulluk ya da kişi yönünden uyumsuzluk anlatımı bozar.Bazen ortak kullanılan yüklemlerde de bu uyuşmazlık görülebilir.

• Aylar , günler hızla geçiyorlardı.
• Düşünceler baskı  altına alınamaz.
• Herhalde halkımız, üşümek yerine zehir soluyarak ölmek istiyorlar.
• İki işçi yaklaşık iki saat çalıştılar.
• Yirmi iki futbolcu doksan dakika top oynadılar.
• Bu işyerine ben ve arkadaşım Aykut açtı.
• Hasan ve sen bir an önce buradan uzaklaşın.
• Sevgiler, paylaşıldıkça çoğalırlar.

6. Çatı Uyumsuzluğu: 

Aynı özneye bağlı fiiller ve fiilimsiler ya etken ya da  edilgen çatılı olmalılar.Biri etken diğeri edilgen çatılı olursa çatı uyumsuzluğunda kaynaklanan anlatım bozukluğu olur. 

• Her şey inceden inceye araştırılarak bir rapor düzenleyeceğiz.
• Taksi çağrılarak hep birlikte gideceğiz.
• Düşmanlara karşı zafer kazandıktan sonra önemli reformlar yapıldı.
• Bu kitapların çoğu yeni basıldı ve çok sattı.
• Evden çıktıktan sonra biraz yürüyüp arabaya binildi.
• Bu kitap filan kişilerce hazırlanmış, filanca kişilerden oluşan bir komisyon incelemiştir.
• Yönetim, inandırıcı olmak istiyorsa ; bu olayın aydınlatılmasına çalışılmalıdır.
• Medyanın toplumu etkileme gücü ne büyütülmeli  ne de küçümsenmelidir.
• Size çok kırgın olduğunu ve sizi bir daha görmek istemediğini söylendi.
• Kendisine seslenen annesinin  yanına gidildi, bir gece önceki olayla ilgili bilgiler verildi.