11. Aşağıda doğal ve yapma destanlarla ilgili özellikler verilmiştir. Bu bilgileri inceleyiniz, hangi destanın bu nitelikleri sağladığını tabloda işaretleyiniz.

12. Aşağıdakilerden hangisi İslami Dönem Türk destanlarından biri değildir?

A) Ergenekon

B) Saltukname

C) Battal Gazi

D) Danişmendname

E) Manas

13. Aşağıdaki yargılardan bazıları doğru, bazıları yanlıştır. Doğru olan yargıların karşısına “D”, yanlış olanların karşısına “Y” yazınız.

14. (I) Gök tüylü ve gök yeleli bu büyük erkek kurt bir kaç gün sonra durdu. (II) Oğuz Kağan da

askeri ile durdu. (III) Burada İtil Müren adında bir deniz vardı. (IV) Bu İtil Müren’in kenarında bir kara dağın önünde savaş başladı. (V) Okla, kargı ile ve kılıçla vuruştular.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde sıfat tamlaması kullanılmamıştır?

A) I ve II

B) I ve III

C) II ve III

D) II ve V

E) IV ve V

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması kullanılmamıştır?

A) Biz ki İstanbul şehriyiz,

Seferberliği görmüşüz

B) Dört çocuk babasıydı Abdullah Çavuş.

Doymadı dünyasına Abdülkadir.

C) Erzurum’da on dört gün sürdü Kongre:

orda, mazlum milletlerden bahsedildi

D) Kocaman bir ambarları vardı,

Kerim içinde oynardı.

E) Elleri büyük ve esmer.

Ela gözlüler, kara gözlüler, mavi gözlüler

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Okuduğunuz metne göre Ahmet Cemil’in hayalleri nelerdir?

İki hayali vardır: Matbuat aleminin önde gelen yazarlarından olmak , iki arkadaşı Hüseyin Nazmi’nin kız kardeşi evlenip mutlu olmak.

2. Ahmet Cemil’in ruh hâline etki eden olaylar nelerdir?

Kız kardeşinin eniştesi tarafından dövülmesi ve sonucunda ölmesi , Lamia’nın bir başkasıyla evlenmesi.

3. Eserde hâkim olan bakış açısını eserden örnekler vererek açıklayınız.

Hakim (İlahi –Tanrısal ) bakış açısı ile yazılmıştır.

4. Okuduğunuz metinde iç konuşmaların geçtiği yerlerin metnin anlamına katkısını değerlendiriniz.

Mai ve Siyah romanı kahramanın hayalleri üzerine kuruludur. Dolayısıyla kahramanın iç dünyasını anlamak için iç konuşmaların daha sık yapılması gerekiyordu ki bu romanda da bolca yapılmıştır.

5. Servetifünun anlayışıyla yazılan okuduğunuz metinde uzaklaşma duygusu nasıl anlatılmıştır? Açıklayınız.

Bu romandaki Ahmet Cemil karakteri Servetifünun yazarlarını temsil eder. Onların da çok büyük hayalleri vardır fakat hayatın gerçekleri karşısında onlarda da bir yılgınlık ve karamsarlık olmuştur. Bu durum da onlar ister istemez toplumdan bir uzaklaşma duygusu oluşturmuştur.

6. Okuduğunuz metne göre mai ve siyah neyi ifade etmektedir?

Mai hayalleri, siyah gerçekleri…

7. Ahmet Cemil, hayallerine niçin ulaşamamaktadır? Bunun sonucunda İstanbul’u terk etmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Hayatın gerçekleri daha ağır basmıştır. İstanbul’u terk etmesi gayet normaldir. Özellikle aşık olduğu Lamia’nın bir başkasıyla evlenmesi ondan bir bunalıma neden olmuştur.

8. Okuduğunuz metinde dönemin sosyal ve kültürel özellikleri ile ilgili ne tür bilgiler vardır? Açıklayınız.

Servetifünun romanı toplumsal yönü ağır basan bir roman değildir. Sanat için sanat anlayışı ile yazılmıştır. Bu dönem romanı daha çok aydın kesimin içinde bulunduğu romandır. Zaten Servetifünun Edebiyatı’da bir kaçış edebiyatıdır, toplumsal gerçeklerle çok ilgilenmez.

9. Halit Ziya Uşaklıgil “Mai Siyah” romanının 1938 yılından sonraki baskılarında romanın dilini sadeleştirmiştir. Bunun nedeni ne olabilir? Açıklayınız.

Önceleri ağır ve süslü yazan dönem romancıları daha sonraları romanını sadeleştirmesi içinde bulunduğu dönemin etkisiyledir. Çünkü 1938 yılından sonra hemen hemen herkes sade ve anlaşılır dille yazacaktır.

Etkinlik

1. Halit Ziya Uşaklıgil, edebiyat yaşamına çeviri ve şiirle başlamış, çevresinde gördüğü olaylardan faydalanmış; kişilerin ruhsal durumlarıyla betimlemelere önem vermiştir. Türk romanında ciddi bir çığır açtığı ve ilk yetkin eserleri verdiği edebiyat çevrelerince kabul görmektedir.

Bu bilgiden yola çıkarak yazarın hayatının metindeki izdüşümlerine örnekler veriniz.

Halit Ziya, aslında kendini ve döneminin şair ve yazarlarını oldukça realist şekilde anlatmıştır.

2. Uşaklıgil, romanında bütün olayları, kişileri, tabiatı hep Ahmet Cemil’in gözüyle anlattığına göre Maî ve Siyah, romantik bir tipin gerçekçi bir çizimidir diyebiliriz. Dilekleriyle gücünü iyi hesaplayamayan bir çeşit şehir Don Kişot’unun ilk hayatı.

Asım Bezirci, Seçme Romanlar

Bu parçada verilen düşünceye katılıyor musunuz? Açıklayınız.

Katılıyorum . Ahmet Cemil, hayatı romantik olarak yorumlayıp fazla hayal dünyasında yaşamıştır. Gerçeklerden çok kopmuş ve kurduğu hayaller hep bir başkasının tercihlerine bağlı kalmıştır.

3. Servetifünun Dönemi romanı ile Tanzimat Dönemi romanlarını karşılaştırınız. Farklı ve ortak yönleri tespit ediniz.

3. Okuduğunuz metinden aşağıdaki cümle türlerine birer örnek yazınız.

4. Aşağıdaki cümlelerdeki yazım yanlışlarını bulunuz.

• İlk sergisini onbeş (on beş) resimle Kızılay meydanınında (Meydanı’nda) açtı.
• İngilizler’in (İngilizlerin) Gelibolu yarımadasını alma çabaları husranla (hüsranla) sonuçlandı.
• Her akşamüstü ayın şavkı denizin üstüne öyle güzel düşerki (düşer ki) şaşırışınız.
• Edebiyatımızın baş yapıtlarından (başyapıtlarından ) biri olan eser dört bölümden oluşuyor.
• 2’inci (2’nci) Haçlı Seferi Anadoluda (Anadolu’da ) büyük yıkımlara neden olmuştur.
• Başına gelenleri duyunca buna müstehak (müstahak) olduğunu düşündüm.

4. Behçet Necatigil de ilk 1945 ’de adımını uzatır buraya.

Behçet’i herkes sevdiği için kimi zaman ötekiler de onun dümen suyundan gidecek.

İlhan, Cennet Bahçesi’ne gelişinin ertesi günü de kendini sokaklara dar atar ve bin göz bin dudak halinde -bu söz İlhan’ındır- dimdik ayakta duran İstanbul’uyla kucaklaşmaya koşar.

Yukarıdaki cümlelerde geçen altı çizili ifadelerin anlamlarını cümlelerin bağlamından hareketle tahmin ediniz.

adımını uzatır: Bir yere varmak

dümen suyundan gidecek: birine bağımlı olmak, her şeyde ona uyarak davranmak

dar atar: güçlükle, zorlanarak

bin göz bin dudak halinde: Çok sayıda insan olarak

5. Salah Birsel’in üslubunu öne çıkaran önemi unsurlardan biri de alay, ironi ve yergidir. Yazarın bu üslubunu yansıtan bölümlerden örnekler veriniz.

Bu da bizim haşerata verdiğim borçların listesi

Yüksekkaldırım’a tırmanır ve cumbadak Haşet Kitabevi’ne dalarak bütün parasını Fransızca kitaplara yatırır.

Ama Birsel bu yargı karşısında “Büyük şiirin kapısını zorluyorsa, içeri girmediği içindir.” Demek acımasızlığını gösterecek, Fahir de buna yine “Harika! Harika!” diyerek katıla katıla gülecektir.

6. Salah Birsel olayları kendisi yaşamış olmasına rağmen olanları dışarıdan bir gözlemci gibi anlatmasının nedeni nedir? Açıklayınız.

Bütün olayları kendisi anlatırsa yeri geldiğinde tarafsız olmadığı subjektif(öznel) olduğunu düşünülecektir. Fakat bu yolla kendi yaşadıklarını daha inandırıcı kılıyor.

7. Yazar, anılarını anlatırken hangi anlatım tekniklerine başvurmuştur? Metin üzerinde örneklerle gösteriniz.

Öyküleme: İlhan, Cennet Bahçesi’ne gelişinin ertesi günü de kendini sokaklara dar atar ve bin göz bin dudak halinde -bu söz İlhan’ındır- dimdik ayakta duran İstanbul’uyla kucaklaşmaya koşar.

Betimleme: Stüdyo öyle karanlık ki gözlerim bozuluyor. Gerçi 10 mumluk kırmızı ampuller yanıyor ama bunlar gözleri daha çok yoruyor. Karanlık! Karanlık! Hafakanlar boğacaktı.

Açıklama: Birsel’in Melih Cevdet’le tanışması da Cennet’de olmuştur. 1941 yazımıdır ne, bir gün Sabahattin Kudret onu Beyoğlu’nda yakalayarak Cennet’e getirmiştir. Melih sarı saçları, sarı bıyıkları ve tombul yanaklarıyla Türk’ten çok bir Alman baronunu andırır ve Cennet’tekileri sıkmamak için hoş şeyler anlatmak ister…

8. Anılarda olayın geçtiği yer ve zaman ayrıntılı olarak anlatıldığından zaman zarfları ve yer belirten sözcükler sıkça kullanılır. Anılarda anlaşılması güç cümlelere yer verilmez; anılar açık, yalın, duru bir üslupla anlatılır. Bu bilgilere göre okuduğunuz metni değerlendiriniz.

Okuduğumuz metin sade bir dille yazılmıştır. Anlaşılmaz zor kelimeler yoktur. Deyimler kullanılarak dilin sadeleşmesine katkıda bulunulmuştur. Temel ve gerçek anlamlar bakımından zengindir. Düşünceyi geliştirme yolları kullanılarak anlatılan konu daha iyi açıklanmıştır.

9. Bu kitaba, bir edebiyat tarihi gözüyle bakılsa yeridir. Çünkü bu kitapta, elden geldiğince, yazarların sanat anlayışlarından, edebiyat dergilerinden ve şiir akımlarından da açılmıştır.

Salah Birsel, Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu

Bu parçada yazarın ifade ettiği duruma okuduğunuz metinden örnekler veriniz.

İlhan, Cennet Bahçesi’ne gelişinin ertesi günü de kendini sokaklara dar atar ve bin göz bin dudak halinde -bu söz İlhan’ındır- dimdik ayakta duran İstanbul’uyla kucaklaşmaya koşar.

Soyadı yasasından sonra Nurullah Berk’in soyadına da hayran kalmış ve hemen kendi soyadını (Birsen) atarak onun soyadını kullanmaya başlamıştır.

Bu değiştirme bir kez İlhan’ın işine yarar ve Tan gazetesine götürdüğü bir yazı Nurullah Berk’in sanılıp yayınlanır. Ama İlhan yazısının parasını almak için gazeteye gittiği vakit durum anlaşılır. İlhan’ın yazısı da bir daha o gazeteye giremez. Bu yanılgıya yol açan İlhan’ın o sıralar -bu tutumu 1953’lere değin sürmüştür- adının başına bir de büyük “N” harfi oturtmasıdır.

Dil Bilgisi

Aşağıdaki cümleleri yapı bakımından inceleyiniz.

• Her setten Üsküdar’ın önleri, Kız Kulesi rahatlıkla görünür.>>BASİT CÜMLE
• İlhan Berk o sıralar Giresun’un Espiye bucağında ilkokul öğretmenidir.>>BASİT CÜMLE
• Upuzun boyu üstünde küçük bir kavunu andıran bir başı vardır.>>GİRİŞİK BİRLEŞİK CÜMLE
• Çünkü sana söylediğim de doğru değil.>>BAĞLI CÜMLE
• Beyazıt Meydanı’ndan geçerken çılgınlaşır, Edirnekapı tramvaylarında kendinden geçer.>>SIRALI CÜMLE
• Birsel’in Melih Cevdet’le tanışması da Cennet’de olmuştur.>>GİRİŞİK BİRLEŞİK CÜMLE
• Yok canım, sen de konuşursun.>>BAĞLI CÜMLE