• Yazılış ve söylenişleri aynı, anlamları farklı iki sözcüğü bir arada kullanmaya “cinas” denir.
• Cinaslı sözcükler uyak olarak kullanıldığında ci­naslı uyak denen uyak türü oluşmuş olur.

CİNAS ÖRNEKLERİ

“Telli pullu, anlı şanlı bir gelin
Aynalar gelin”
Yukarıdaki parçada “gelin” sözcükleri ilkinde ad, ikinci­sinde eylem türünde olup farklı anlamlardadır; dolayı­sıyla cinaslıdır.
Yukarıdaki örnekte olduğu gibi cinas iki ayrı söz­cükle yapılıyorsa buna “tam cinas” denir. Cinaslı sözlerden biri iki ayrı sözcükten oluştuğunda ise bu tür cinaslar “ayrık cinas” diye adlandırılır:
 
“Balcının var bal tası; oduncunun var baltası.”
Bu atasözünde cinası oluşturan altı çizili sözcüklerden ilki iki ayrı sözcük, ikincisi tek sözcük olduğu için ayrık cinas vardır.
 
Bunu yapan iki buçuk kişi                    
Çoğu erkek azı dişi
Azı dişi, köpek dişi
Ey ağrılarla çıkan yirmi yaş dişi
 
Rengin uçmuş, nen var sunam, ah sunam?
Söyle bana, emret, sana can sunam!
 
Kanadın yayılmış çırpınmak için
Bu kış yolculuk var diyorsa için

Ben âşıkım el göğüste, yüz yerde
Gel efendim del sinemi yüz yerde
 
Gayet çoktur, değil benim yaram az
Bana yardan gayrı cerrah yaramaz
 
Bir evde dü-zen olsa düzen olmaz o evde.
(dü: iki, zen: kadın)
 
Eğerçi bellisin benim katımda
Bir sır olsa gerek bu ilk atımda
 
“Karşımda duran yüce dağlar
Ayrılık yüreğimi dağlar“
 
“Bülbül güle gül dedi
Gül gülmedi gitti
Bülbül güle, gül bülbüle
Yâr olmadı gitti”

“Benim için her bir sözün kıymetlidir inciden
Gözyaşların akıtma gel, odur gönlüm inciden“

“Gayef çoktur değil, benim yaram az
Bana yardan gayri cerrah yaramaz“

“Ey kimsesizler, el verin kimsesizlere
Onlardır ancak el verecek kimse sizlere“
 

“Güle naz
Bülbül eyler güle naz
Girdim bir dost bağına
Ağlayan çok gülen az“

“Nedir can kim anı sen nazenin cânâne vermezler
Sana âşık olanlar yoluna cânâ ne vermezler”

Hem yazılışları hem söylenişleri bir, anlamları farklı iki sözcüğü bir arada kullanmaya cinas denir.
Cinasın en yaygın iki biçimi şudur:
a)    Tam Cinas:
Söyleniş ve yazılışları bir, anlamları farklı iki sözcükle yapılan cinastır.

Bir güzel şuha dedim: İki gözün sürmelidir.
Dedi: Vallahi seni Hind’e kadar sürmelidir

Kısmetindir gezdiren yer yer seni
Göğe çıksan akıbet yer yer seni            (İbni Kemal)

Bağ bana
Bahçe sana bağ bana
Değme zincir kâr etmez
Zülfün teli bağ bana              (Anonim)
 
b)    Yarım (Ayrık) Cinas:
Cinaslı sözlerden biri, iki ayrı sözcük halinde ise yarım cinas oluşur.

Ah kim ömrüm cihan mülkünde cânansız geçer
Ben cihan mülkün niderem çünkü cân ansız geçer          (Ahmet Paşa)

Her nefeste işledim ben bir günâh
Bir günâh için demedim bir gün âh      (Süleyman Çelebi)

Haylice vakit oldu
Ben bu derde yanalı
Binme nâmert atına
Ya mıhı düşer ya nalı             (Anonim)