Benzetme amacı güdülerek varlıklar ve kavramlar arasında ilgi kurmaya “deyim aktarması” denir. Deyim aktarmasında ilgi kurulan varlıklardan birine ait bir özellik diğerine aktarılır.Deyim aktarması iki şekilde görülebilir:

İnsandan Doğaya Aktarma:

İnsana ait özelliklerin insan dışındaki varlıklara aktarılmasıdır.

• Yorgun kaldırımlarla yalnızlığını paylaşmak istiyordu.
• Hırçın dalgalar kayıkları oldukça hırpalamış­tır.
• Yalnızlıktan bunalan sandal yeni sahibini bekliyordu.

Doğadan İnsana Aktarma:

Doğaya ait birtakım özelliklerin insanlara akta­rılmasıdır. Genellikle benzetme yoluyla kurulan anlamdır

• Ne tilkidir o bilmez misin? (Kurnaz insan)
• Kuzularım, bugün size bir masal anlataca­ğım. (Çocuklar)
• Fatih Terim’in aslanları sahadan galip ayrıl­dılar. (Futbol)

Bir kavramın, biçimi veya görevi yönüyle başka kavram yerine kullanılmasıdır.

Dört başlık altında incelenir:

1. İnsandan doğaya aktarım:

Organ adlarının ya da insana özgü kavramların doğadaki başka varlıklara aktarılmasıdır.

• İki kardeş evlerini sırt sırta yaptırmıştı.
• Şehrin göbeğinde çok güzel bir daire satın almış.
• Rüzgâr söylüyor şimdi o yerlerde bizim eski şarkımızı
• Daha nem olacaktın bir tanem
• Gülen ayvam, ağlayan narımsın

2.Doğadan insana aktarım:

Doğaya – veya doğadaki diğer varlıklara – özgü kavramların insana aktarılmasıdır.

• Bu sığ düşüncelerle bir yere varamazsın.
• Kardeşim eve geç gelince babam kızıp köpürdü.
• Haberi aldığında sevinçten havalara uçtu.
• Düşman saflarına sızıp bilgi toplayacaklardı.
• Deyim ve atasözlerinde bu aktarıma sık rastlanır.
• Kurtlarını dökmek
• Kanatları altına almak
• Aç tavuk kendini buğday ambarında sanır.
• Aslan yatağından belli olur.

3. Duyudan duyuya aktarım:

Bir duyuya özgü kavramın, başka bir duyuya aktarılmasıdır.

• Bir kuş, keskin çığlıklar atarak tepemizde uçuyordu.
• Araba tatlı bir rampayı ağır ağır çıkıyordu.
• Kapıyı orta yaşlı, ekşi suratlı bir hizmetçi açtı.
• Kuru kuru öksürmesinden üşüttüğü belliydi.

4. Doğadan doğaya aktarım:

Doğadaki bir varlığa özgü bir kavramın, doğadaki başka bir varlığa aktarılmasıdır. Genellikle şiirlerde ve sanatlı söyleyişlerde görülür.

Deniz yırtılır kimi zaman, ben dikerim.

(Kumaşa, kâğıda özgü bir kavram, denize aktarılmış.)

Ay, ağaçların arasından yere damlıyordu.

(Suya özgü bir kavram, aya aktarılmış.)

Gece, siyah perdesini yavaş yavaş toplamaya başlamıştı.

(kumaşa özgü bir kavram, geceye aktarılmış.)

Ve karlar uçuşmaya başlayınca pencerende

Beni hatırla ey yâr, kalbinin en derininde

(Kuşlara özgü kavram, karlara aktarılmış)

• İnsandan Doğaya Aktarma

İnsana ait bir özelliğin doğadaki herhangi bir varlığa aktarılmasıdır.

 Örnek

Ağaçlar kollarını açmış, kuşları selamlıyordu.

Bu cümlede kollarını açmak ve selamlamak insana öz­güyken ağaç (doğadan bir varlık) için kullanılmıştır.

• Doğadan İnsana Aktarma

Doğadaki bir varlığın adının, özelliğinin insan için kul­lanılmasıdır.

Örnek

İpek bürük bürünmüş, Niksar’ın fidanları.

Fidan kavramı doğadaki bir varlığın adı iken insanlar (Niksarlı kadınlar) için kullanılmış, insana aktarılmıştır.

• Doğadan Doğaya Aktarma

Doğadaki herhangi bir varlığın özelliğini doğadaki baş­ka bir varlığa aktarma, onun için kullanmadır.

Örnek

Deniz bu fırtınada kükreyerek gemileri alabora ediyor.

Bu cümlede kükreme sözcüğü aslanın bir özelliğidir ve denize aktarılmıştır.

• Duyular Arası Aktarma

Beş duyuyla ilgili kavramlardan birinin bir başka duyu organına aktarılmasıdır.

Örnek

Kadife sesli sanatçımız sahneye çıktı.

Kadife – ses… Dokunma duyusuna ilişkin bir kavram “kadife” kelimesi, işitme alanıyla ilgili “ses” için kullanılmıştır.

Örnek

Salonda sert bir ses yükseldi. “Sert” sözcüğü dokunma duyusuyla ilgiliyken “ses” sözcüğüne yani işitme duyusuna aktarılmıştır.

Örnek

Araçtan keskin bir koku yayıldı. “Keskin” kavramı do­kunmayla ilgiliyken “koku” kelimesiyle koklama duyusuna aktarılmıştır.