Warning: Use of undefined constant ‘WP_MEMORY_LIMIT’ - assumed '‘WP_MEMORY_LIMIT’' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/dersimi3/public_html/wp-config.php on line 100

Warning: Use of undefined constant ’64m’ - assumed '’64m’' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/dersimi3/public_html/wp-config.php on line 100

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/dersimi3/public_html/wp-config.php:100) in /home/dersimi3/public_html/wp-includes/feed-rss2.php on line 8
divan edebiyatı şairleri eserleri – Dersimiz Edebiyat https://dersimizedebiyat.org Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Kaynak Sitesi. Online Sınavlar Çıkmış Sorular Sınıf Konuları Mon, 20 Sep 2021 14:04:55 +0000 tr hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.7.4 https://dersimizedebiyat.org/wp-content/uploads/2018/11/cropped-icon-32x32.png divan edebiyatı şairleri eserleri – Dersimiz Edebiyat https://dersimizedebiyat.org 32 32 Divan Edebiyatı Yazarları ve Eserleri https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-yazarlari-ve-eserleri.html Tue, 25 Feb 2014 20:38:48 +0000 http://edebiyatogretmeniyiz.com/?p=5220 DİVAN EDEBİYATI ŞAİRLERİ

 Türk Divan şiirinin ilk verimleri 13. yy sonunda görülür. Sonraki asırlarda parlak çağını yaşayan bu edebiyat,  18. asırdan sonra büyük şairler çıkaramaz olur.

HOCA DEHHANİ

13. asırda din dışı eserler veren ve Divan şiirinin ilk temsilcisi sayılan Hoca Dehhani’nin hayatı hakkında etraflıca bilgi yoktur. Horasanlı olduğu,  Konya’ya gelip Anadolu Selçuklu sultanı 3. Alaaddin’e kasideler sunduğu,  eserlerinden anlaşılmaktadır. Oldukça işlenmiş bir şiir üslubu olduğuna göre onunla aynı çağda yaşamış başka şairlerin varlığı da kuvvetli ihtimaldir.

AHMEDİ

14. asırda eser veren,  Klasik edebiyatın kurulmasında büyük rolü olan şair,  Ahmedi’dir. Kütahyalıdır. Mısır’da tahsil gördüğü ve uzun bir ömür sürdüğü bilinmektedir. Bursa ve Edirne sarayları çevresinde refah içinde bir hayat sürmüştür. Eserleri: Divan,  İskendername,  Cemşid ü Hurşid,  Osmanlı Tarihi.

ŞEYHİ

15. yüzyılın ünlü şairlerinden Şeyhi,  İran’da tahsil görmüş ve İran şiirini yakından tanımıştır. Çelebi Mehmet’in göz hastalığına çare bulması üzerine kendisine verilen tımarın eski sahiplerinden dayak yemiştir. Bunun üzerine de meşhur,  “Harname” isimli eserini yazmıştır. Eserleri: Divan,  Harname,  Hüsrev ü Şirin mesnevisi.

AHMET PAŞA

15. yüzyılda “şairlerin sultanı” olarak anılan Ahmet Paşa,  Fatih’in hocası ve yakın arkadaşı olmuş,  vezirlik rütbesine kadar yükselmiştir. Şiir sanatına ciddi bir önem veren Ahmet Paşa genç şairleri himaye etmiş,  uzak Türk ülkelerindeki şairlerle (Ali Şir Nevayi,  Hüseyin Baykara) şiir haberleşmelerinde bulunmuştur.

ALİ ŞİR NEVAİ

Timur soyundan gelmektedir. On binlerce beyitlik hamsesi vardır. Dört Türkçe Divan,  bir Farsça Divan sahibidir. Edebiyatımızda ilk tezkire (antoloji) sayılan “Mecalisü’n-Nefais” onun eseridir. Çağatay lehçesiyle yazılmıştır. En önemli eseri “Muhakemetü’l-Lugateyn”,  Türkçenin Farsçadan daha zengin olduğunu ispatlamak için yazılmıştır.

FUZULİ

Divan şiirinin 16. asırdaki en büyük temsilcisi olan Fuzuli’nin asıl adı Mehmet’tir. Nerede doğduğu bilinmemektedir. Bağdat,  Hille ve Kerbela bölgelerinde yaşamıştır. Azeri-Kerkük civarı şivesiyle şiirler söylemiştir.

Türkçeyle güzel ve ince şiirler yazma emelindedir. Bunu da başarmıştır. Aşk,  ıstırap,  fedakârlık,  samimiyet temalarını işlemiş ve gazel tarzını kullanmıştır. Eserleri: Arapça,  Farsça ve Türkçe Divan; Leyla vü Mecnun,  Beng ü Bade,  Şikâyetname,  Enisü’l-Kalp,  Rind ü Zahid,  Hadikatü’s-Süeda,  Su Kasidesi…

 BAKİ

Anadolu ve İstanbul’da gelişen Divan şiirinin ilk büyük üstadı sayılan Baki,  16. asrın en ünlü şairidir. “Şairlerin Sultanı” (Sultanu’ş-Şuara) unvanıyla yüceltilmiştir. Şiirlerinde devrinin ihtişamını kelime ve sesleriyle vermeyi başarmıştır. Hayatın geçiciliğini,  dünya nimetlerinden faydalanma gereğini işlemiştir.

Baki’nin divanında az şiir bulunmasına rağmen onu ölümsüz yapan,  şiirlerinin özgünlüğüdür. Kanuni’nin vefatı üzerine yazdığı “Kanuni Mersiyesi” edebiyatımızın zirve eserlerindendir.

 NEF’İ

17. yy Divan şiirinin zirvelerindendir. Asıl adı Ömer olan şair,  Erzurum’un Hasankale ilçesinde doğmuş,  Erzurum’da tahsilini tamamlamış ve İstanbul’a gelmiştir. Kalemi kılıç gibi kullanan ve söz sanatında eşsiz güce sahip olan Nef’i inandığı ve gördüğü her şeyi olanca açıklığıyla ifade etmiştir. Şairin kasideciliği ölçüsünde kuvvetli bir yönü de hicivciliğidir. En önemli eseri divanıdır. Hicivlerini ise Siham-ı Kaza adını verdiği eserde toplamıştır.

NABİ

Mutasavvıf bir şairdir. Bütün eserlerinde toplum meselelerini işlemiştir. Eğitime özellikle yer veren Nabi “hikmetli ve öğretici şiir” geleneğinin ustasıdır. Eserleri: Türkçe ve Farsça Divan,  Hayriye-i Nabi,  Hayrabad,  Tuhfetu’l-Haremeyn.

NEDİM

Divan edebiyatının büyük şairi Nedim,  doğma büyüme İstanbulludur. Lale Devri denince akla ilk gelen şair Nedim’dir. Medrese eğitimi aldıktan sonra çeşitli görevlerde bulunmuştur. Bunlardan en önemlisi devrin sadrazamı Damat İbrahim Paşa’nın kütüphanesinde memur olarak çalışmasıdır. Patrona Halil isyanı sırasında damdan dama atlarken ölmüştür.

Devrini en güzel şiirleştiren ve Divan şiirinin diline sadelik ve mahalli söyleyiş getiren şairdir. Şiire halk ruhunu,  halk deyimlerini,  halk zevkini hatta halk vezin ve şekillerini yansıtan Nedim,  Türk edebiyatının “Mahallileşme Cereyanı” denilen böyle bir edebi çığrın şairidir.

Nedim’in tek eseri divanıdır. Bundan başka,  iki meşhur Arapça tarihi kitabını tercüme eden heyete katılmıştır.

 ŞEYH GALİP

Mevlevi şeyhlerinden olan Şeyh Galip,  Divan şiirinin zirvelerinden ve aynı zamanda son büyük temsilcisidir. Söz sanatında en güzeli başarma azminde olup bunu da başarmıştır. Çok zengin ve süslü bir şiir dili vardır. Yazdığı “Hüsn ü Aşk” mesnevisi ile haklı bir şöhrete ulaşmıştır.

Tasavvuf hakikatini ve ilahi aşkı dile getiren Şeyh Galip’in kapalı ve anlaşılması zor bir üslubu vardır.

Şeyh Galip’in Divan’ı ve Hüsn ü Aşk’ından başka bazı tasavvufi mensur eserleri ve şerhleri de vardır.

 NECATİ

Divan şiirine yerli ve milli özellikler katmıştır. Anlaşılır bir dil kullanmış; Türkçeyi,  Arapça ve Farsçaya karşı korumuştur. Divan’ı vardır.

SİNAN PAŞA

15. yy süslü nesir yazarıdır. En önemli eseri “Tazarru’name”dir.

MERCİMEK AHMET

18. yy sade nesir yazarıdır. En önemli eseri “Kabusname”dir.

KÂTİP ÇELEBİ

17. yy sanatçısıdır. Avrupalıların “Hacı Kalfa” olarak tanıdıkları Kâtip Çelebi bilim adamıdır. Didaktik amaçlı eserler vermiştir. Bazı  eserleri: Cihannüma,  Fezleke,  Keşfü’z-Zünun,  Mizanü’l-Hak.

EVLİYA ÇELEBİ

17. yy sanatçısıdır. İlk seyahatname yazarıdır. Elli yıl boyunca gezmiş,  gezdiği yerleri kaleme almıştır. “Seyahatname” on ciltlik,  abartılı ve yalın bir anlatımı olan eserdir.

15. yy’da Yazılan Tarih Kitapları

  • Aşıkpaşazade Tarihi
  • Selçukname (Oğuzname)-Yazıcıoğlu Ali
  • Kitab-ı Cihannüma- Neşri
  • Düsturname-Enveri
  • Oruç Bey Tarihi
  • Selatinname-Kemal

 16. yy’da Yazılan Önemli Eserler

  • Tevarih-i Al-i Osman-İbn-i Kemal
  • Tacü’t-Tevarih-Hoca Sadettin Efendi
  • Künhü’l-Ahbar-Gelibolulu Mustafa Ali
  • Edebiyatımızda ilk tezkire olan “Mecalisü’n-Nefais”i Ali Şir Nevayi yazmıştır.
  • İlk Osmanlı tezkiresini Sehi Bey,  “Heşt Behişt” adıyla yazmıştır.

Divan Edebiyatının En Ünlü Yapıtları

Leyla vü Mecnun: Fuzuli’ye ait mesnevi tarzında bir eserdir. İnsana duyulan aşkın ilahi aşka dönüşmesi anlatılır.

Su Kasidesi: Fuzuli’ye ait naat türünde yani peygamberi öven bir eserdir.

Şikâyetname: Fuzuli’nin,  Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi’ye yazdığı toplumsal ve sosyal eleştiri niteliğinde bir mektuptur.

Mevlit: Asıl adı “Vesiletü’n-Necat” olan Süleyman Çelebi’ye ait mesnevi tarzında bir eserdir. Aruzla yazılmıştır. Altı bölümden oluşur:

  • Münacat: Allah’a yakarış
  • Veladet: Peygamberin doğumu
  • Risalet: Peygamber oluşu
  • Miraç: Gökyüzünde Allah’la buluşması
  • Rıhlet: Peygamberin ölümü
  • Dua: Bitiş
  • Harname: Şeyhi’ye ait hiciv türünde bir eserdir. Kendi başından geçenleri bir eşeğin başından geçiyormuş gibi anlatmıştır. Fabl örneğidir.

Kanuni Mersiyesi: Baki’nin Kanuni için yazdığı ağıt türünde bir şiirdir.

Tazarru’name: Sinan Paşa’nın eseridir. Allah’a yakarış demektir. Secilerle dolu,  süslü nesir örneiğidir.

Hüsn ü Aşk: Şeyh Galip’in mesnevi tarzındaki eseridir. Nabi’nin “Hayriye” adlı mesnevisinden daha güzel mesnevi yazabileceğini ispatlamak için yazmıştır.

]]>
Divan Edebiyatı Şair ve Yazarları – 2 https://dersimizedebiyat.org/divan-edebi-sair-ve-yazarlari-2.html Sat, 11 Jan 2014 18:20:38 +0000 http://edebiyatogretmeniyiz.com/?p=8582

Divan Edebi Şair ve Yazarlar

HOCA DEHHANİ (? – ?)

Horasan Türklerinden olup 13. yüzyılda yaşadığı sanılmaktadır. Divan edebiyatının ilk temsilcisi olarak kabul edilir.
Anadolu’da, İran edebiyatı etkisiyle gelen din dışı konularda Türkçe şiirler yazan ilk şairlerdendir. Selçuklu sultanı Alaaddin Keykubafın isteği üzerine 20 bin beyitten oluşan bir “Selçuk Şehnamesi” yazmıştır. Farsça yazdığı bu yapıtının yanı sıra ustaca söylenmiş Türkçe gazel ve kasideleri vardır.

 MEVLANA (1207 -1273)

30 Eylül 1207’de Horasan yöresindeki Belh şehrinde doğmuştur. Alaeddin Keykubat’ın daveti üzerine ailesiyle Konya’ya gelmiş ve oraya yerleşmiştir. Burada, Şems-i Tebrizi ile tanışarak ondan tasavvuf eğitimi almıştır. Şems’in ölümünden sonra inzivaya çekilmiş; yaşamını “Hamdım, piştim, yandım.” sözleri ile özetlemiş, 17 Aralık 1273’te ölmüştür. Büyük bir hoşgörü sahibidir. Ona göre kâinatın temeli, insanı olgunlaştıracak ve Allah’a yaklaştıracak şey sevgidir. Bu felsefesiyle yüzyıllardan beri bütün insanlığın ilgisini çekmektedir. En önemli yapıtı “Mesnevi” adlı mesnevisidir.

Mevlana Celaleddin-i Rumi Eserleri:

-Mesnevi: Küçük manzum hikâyelerle dini ve tasavvufi öğütler yer almaktadır. Mesnevi biçiminde yazılmıştır.
-Divan-ı Kebir: Sanat gücünü ortaya koyan gazel, kaside, müstezat ve rubailerinden oluşur.

-Fihi Mafih : Dini ve tasavvufi sohbetleri yer almaktadır.
-Mektubat: Devrin ileri gelenlerine nasihat için veya kendisine sorulan sorulara yanıt olarak yazdığı mektuplar yer almaktadır.

-Mecalis-i Seba (Yedi meclis): Çeşitli zamanlarda verdiği yedi vaazı yer almaktadır.

 NESİMİ ( ? -1404)

Doğum tarihi ve yeri kesin olarak belli değildir. Halep’teyken şeriata aykırı sayılan bazı fikirleri nedeniyle öldürülmüştür. Mutasavvıf bir şairdir. Şiirlerinde Azeri Türkçesini ve Farsçayı kullanmıştır. Dili oldukça düzgün ve ahenklidir. Coşkun ve pervasız bir üslubu vardır. Şiirlerini “Divanında toplamıştır. Tuyuğ türünde yazdığı şiirleriyle tanınmıştır.

 GÜLŞEHRİ (? – ?)

13. yüzyılın sonları 14. yüzyılın başlarında yaşamıştır. Mutasavvıf bir kişiliğe sahip olan şair, Kırşehir’de bir Mevlevi tekkesi kurmuş, orada şeyhlik yapmıştır. Feridüddin-i Attar’ın “Mantıku’t Tayr” adlı yapıtını Türkçeye çevirmesiyle tanınmıştır. Bu çevirisine Attar’ın birçok hikâyesini almamış; onların yerine “Mesnevi”den, “Kelile ve Dimne“den ve “Kabus-name“den kıssalar eklemiştir. Ayrıca din ve tasavvuf konularını işleyen “Felekname” adlı bir yapıtı vardır.

Gülşehri Eserleri:

-Mantıku’t Tayr (Kuşların dili): Mesnevi tarzında yazılmıştır. Tasavvufi hikâyeler içermektedir.

-Felekname: Ahlaki, tasavvufi ve didaktik bir yapıttır.

 AHMEDİ (1334 – 1413)

Bursa ve Edime sarayları çevresinde rahat bir yaşam sürmüştür. Aşk, eğlence, tarih ve tabiat temalı şiirler yazmıştır. Tasavvufu çok iyi bilmesine rağmen, şiirlerinde tasavvufa az yer vermiştir. Türkçeyi iyi kullanan, şiir tekniğine hâkim kudretli bir şairdir. Gazel ve kasidelerinde İran şiirinin özelliklerini gösterdiği gibi, Türk ruhunun inceliklerini ve Türkçenin gücünü de aksettirmiştir. İran şiirinin konu ve biçim özelliklerini şiirimize kazandırmaya çalışmıştır. “İskendername” ve “Cemşid ü Hurşid” adlı mesnevileri önemli yapıtlarıdır.

Ahmedî Eserleri:

-Divan
-İskendername: Büyük İskender’in yaşamının ve savaşlarının anlatıldığı mesnevidir. Yapıtta ayrıca; astronomi, fen, matematik ve toplumbilim ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

-Cemşid ü Hurşid: Çin hükümdarı Cemşid’in Rum kayserinin kızı Hurşid’e aşkını anlatan yapıt, Farsçadan çevrilerek mesnevi biçiminde yazılmıştır.
-Tervihü’l Ervah: Manzum bir tıp kitabı.
-Mirkatü’l Edeb: Arapça-Farsça manzum sözlük.

 KADIBURHANEDDİN
(1344 -1398)

İslami bilimlerin yanı sıra astronomi ve tıp eğitimi görmüştür. Yapıtlarında aşk ve kahramanlık konularının yanında tasavvufa da yer vermiştir. Tuyuğ türündeki şiirleriyle tanınmıştır.

 ÂŞIK PAŞA (1272-1334)

Tasavvufla ilgili görüşlerini çevresindekilere telkin ederek gerek yapıtları gerek şeyhliği ile dönemini derinden etkilemiş mutasavvıf bir şairdir. Yapıtlarını sade bir dille yazmış ve Türkçenin Anadolu’da bir edebiyat dili olarak yerleşmesinde önemli katkılarda bulunmuştur. Halka tasavvufu öğretmek amacıyla, aruz ve hece ölçüsüyle şiirler yazmış, özellikle didaktik tarzda yapıtlar ortaya koymuştur. En önemli yapıtı mesnevi biçiminde yazdığı “Garipname“dir.

Âşık Paşa Eserleri:

-Garipname: Ahlaki, tasavvufi ve didaktik bir mesnevidir. Sanatsal yönden zayıf bir yapıttır. Yaklaşık 12000 beyitten oluşmaktadır.
-Fakr-name, Vasf-ı Hâl, Kimya Risalesi:

Edebi yönden zayıf manzum ve mensur küçük hacimli yapıtlardır.

SÜLEYMAN ÇELEBİ (? -1422?)

Yaşamı hakkında kesin bilgi olmamakla birlikte, Yıldırım Beyazıt döneminde Bursa Ulu Camii’de imamlık yaptığı sanılmaktadır. Edebiyatımızda en tanınmış mevlid yazarıdır. Bilinen en önemli yapıtı, Bursa’da bir vaizin Hz. Muhammed (SAV)’in diğer peygamberlerden farklı olmadığını ileri sürmesi üzerine, peygamberin büyüklüğünü göstermek için yazdığı “Vesiletü’n Necat” adlı mevlididir.

Süleyman Çelebi Eserleri:

-Vesiletü’n Necat (Kurtuluş vesilesi): Hz. Muhammed (SAV)’in övüldüğü ve hayatının anlatıldığı yaklaşık 800 beyitten oluşan bir mesnevidir. Halk arasında mevlid diye bilinir. Münacaat, veladet, risalet, miraç, rıhlet ve dua bölümlerinden oluşmaktadır.

ALİ ŞİR NEVAİ (1441 -1501)

Türk dil birliğini kurmaya çalışmış ve bu amaçla birçok yapıt ortaya koymuştur. Türk dilinin güzelliklerini görmüş, bunun üzerine yazdığı «Muhakemetü’l Lügateyn» adi, yapıtında onun Farsçadan daha zengin bir dil olduğunu söylemiştir. Çağatay dilinin gelişmesinde etkin rolü olan sanatçının şiir ve düzyazı türünde birçok yapıtı vardır. Edebiyatımızda ilk “hamse” sahibidir. Ayrıca edebiyatımızda ilk tezkire olan “Mecalisü’n Nefais” adlı yapıtı kaleme almıştır.

Ali Şir Nevai Eserleri

-Divan (Türkçe)

-Divan (Farsça)

-Muhakemetü’l Lügateyn: Farsça ile Türkçe karşılaştırılarak Türkçenin daha üstün bir dil olduğu ortaya konur.

-Mecalisü’n Nefais: Edebiyatımızda, şairlerin hayatlarının yer aldığı ilk tezkiredir.

-Mizanü’l Evzan: Aruz ölçüsü ve nazım biçimleriyle ilgili bilgiler yer almaktadır. 

  ŞEYHİ (1371-1431?)

Zengin bir tasavvuf bilgisinin yanı sıra tıp da öğregi8ştir. İnce bir dile, zengin bir düş evrenine, canlı bir tasvir yeteneğine sahiptir. Osmanlı saraylarında bulunmuş, devlet büyüklerine kasideler sunmuştur. Hacı Bayram Veliden etkilenmiş, mutasavvıf ve şair kimliğiyle kendinden sonraki şairleri de etkilemiştir. Aralarında Fuzuli ve Baki’nin de bulunduğu birçok şairin sanatçıya nazire yazması bu görüşü doğrular. Edebiyatın yanı sıra, tıpla da ilgilenmiş; bu alanda yapıtlar ortaya koymuştur. Divan edebiyatının önde gelen hiciv şairlerindendir. “Har-name” adlı mesnevisi hiciv türünün en çarpıcı örneklerindendir. Ayrıca “Hüsrev ile Şirin” adlı bir de mesnevisi vardır.

Şeyhi Eserleri:

-Divan
-Har-name: Yergi tarzında, yazılmış bir mesnevidir. Hiciv edebiyatının en güzel örneklerinden biridir. Çelebi Mehmet’in kendisine armağan ettiği köye gitmiş, burada köylüler tarafından dövülmesi üzerine bu mesneviyi kaleme almıştır.

-Hüsrev İle Şirin: Mesnevi biçiminde yazılmış bir aşk hikâyesidir.

 FUZULİ (?-1556)

Kerbela’da doğmuş ve yaşamıştır. İyi bir eğitim görmüş, Arapça ve Farsçayı çok İyi öğrenmiştir. Şiirlerinde Azeri Türkçesinin etkileri görülür. Dönemine göre oldukça sade bir dille yapıtlar vermiştir. Divan edebiyatının birçok türünde yapıt vermesine rağmen “gazel şairi” olarak tanınmıştır. Şiirlerinde en önemli öğeler tasavvuf ve aşktır.”Leyla ile Mecnun” adlı mesnevisinde bu konuyu ustaca dile getirmiştir. Şiirin temelinin İlim, özünün sevgi olduğuna inanmıştır. Sevilen insan bir araç, onun varlığında görünür hale gelen Tanrı İse tek amaçtır. Ona göre gerçek varlık Tanrı’dır. Bütün nesneler ve evren, Tanı’nın bir görünüş alanıdır.

Fuzuli Eserleri

-Divan (Türkçe)

-Divan (Farsça)

-Divan (Arapça)

-Leyla İle Mecnun: Sevgiliden ayrılmanın acısının, sevgiliye duyulan aşktan ilahi aşka geçişin işlendiği, mesnevi biçiminde yazılmış bir hikâyedir.
-Şikâyetname: Hiciv türünün çok çarpıcı bir örneği olan, maaşını alamadığı için Nişancı Mehmet Paşa’ya yazmış olduğu, edebiyatımızda önemli bir mektup örneğidir.
-Hadikatu’s Süeda: Kerbela olayının yer yer manzum parçalarla anlatıldığı mensur bir yapıttır.
-Şah ü Geda, Beng ü Bade,Sakiname: Mesnevi

BAKİ (1526- 1600)

İyi bir medrese eğitimi görmüş, medreselerde hocalık yapmış ve kadılık görevlerinde bulunmuştur. Şiirlerinde dine, tasavvufa yer vermemiştir. Aşk, doğa, dünya zevki, hayattan tat alma ve devrinin ihtişamı, şiirlerinde yer alan başlıca konulardır. Gazel türünün tanınmış şairlerindendir. Dili kullanmada son derece başarılıdır; ahenkli, akıcı, zevkli bir dili vardır. Divan şiirini, Arap ve İran şiiri seviyesine getirmiştir. Sultanu’ş Şuara (şairler sultanı) olarak bilinir.

Baki Eserleri

-Divan

-Kanuni Mersiyesi: Şairin, Kanuni’nin ölümünden duyduğu üzüntüyü dile getiren, terkib-i bent biçiminde yazdığı şiiridir.

-Fezail-i Mekke: Mekke’nin faziletlerinin anlatıldığı, çeviri bir yapıttır.

NEFİ (1575 ?-1635)

İstanbul’da iyi bir öğrenim görmüş, bazı memurluklarda bulunmuştur. IV. Murat döneminde sanatının ve ününün zirvesine ulaşmıştır. Padişahlara ve devrin ileri gelenlerine yazdığı kasidelerle, ayrıca hicivleriyle tanınmıştır. Padişahın, hiciv yazmasını yasaklamasına rağmen Sadrazam Bayram Paşa’yı hicvedince öldürülür. Sağlam bir üslubu, ağır bir dili, cesur bir söyleyişi vardır. Ölçüsüz bir şairdir övdüğünü göklere çıkarır, yerdiğini ise yerin dibine geçirir. Babasına bile hiciv yazmıştır. Hicivleri bazen yumuşak takılmalar şeklindedir; kimi zaman ise oldukça ağır, hatta küfürlüdür. Hiciv türündeki şiirlerini “Siham-ı Kaza” adlı yapıtında toplamıştır.

Nef’i Eserleri:

-Divan (Türkçe)

-Divan (Farsça)

-Siham-ı Kaza: Hicivlerinin yer aldığı yapıtıdır.

NABİ (1642-1712)

Divan edebiyatında “didaktik (öğretici) şiir” çığırını açmıştır. Şiirlerinde heyecan ve duygu öğelerine az yer vermiş; toplum düzensizliklerini, hayatın kişiyi kötülüklere götüren yönlerini göstermeye çalışmış; din, ahlak ve töreyle ilgili öğütler vermiştir. Şiirlerinde hikmetli sözlere, atasözlerine yer vermiştir. Şiiri düşüncelerini anlatmada bir araç olarak görmüştür. Dili devrine göre oldukça sade, üslubu sağlam ve akıcıdır. Oğluna yazdığı nasihatlerden oluşan “Hayriye” ve bir aşk macerasını anlattığı “Hayrabat” adlı iki mesnevisi vardır.

Nabi Eserleri:

-Divan

-Hayriye: Ahlaki ve didaktik bir mesnevidir.

-Hayrabat: Bir aşk macerasını anlatan mesnevidir. ? Tuhfetü’l -Haremeyn: Hac yolculuğu anlatılır.

-Münşeat: Mektuplardan oluşur.

NEDİM (?- 1730)

Lale Devri’nin coşkun, aşk, zevk ve neşe şairidir. Edebiyatımızda “mahallileşme akımını” başlatmıştır, İstanbul’u ve İstanbul Türkçesini, gerçek yaşamı ve dış dünyada gözlemlenebilen gerçek doğayı şiire getirmiştir. Aşk, şarap, tabiat, hayattan zevk alma şiirlerinin başlıca konularıdır. Şiirlerinde dini ve tasavvufi konulara hiç yer vermemiştir. Kullandığı dil, açık, yalın ve ahenklidir. Edebiyatımızda şarkı türünün en önemli ismidir. Şiirlerini “Divan”ında toplamıştır.

ŞEYH GALİP (1759 – 1799)

Divan edebiyatının son büyük şairidir. Galata Mevlevihanesi’nin şeyhidir, mutasavvıftır. Süslü ve çeşitli söz sanatlarıyla yüklü, ağır bir dili vardır. Divan şiirinin geleneklerine bağlı kalmakla beraber kendine özgü bir şiir havası da oluşturmuştur. Sebk-i Hindi (Hint üslubu) adı verilen üslubun edebiyatımızdaki temsilcisi olmuştur. Şiirlerinde sembolik anlatıma, soyut ve kapalı hayallere, mecazlara bolca yer vermiştir, ilahi aşkın peşinde koşan bir dervişin yaşamını konu edinen “Hüsn ü Aşk” adlı mesnevisi vardır.

Şeyh Galip Eserleri:

-Divan (Türkçe)

-Hüsn ü Aşk: Bir aşk hikâyesi gibi görünse de gerçekte, tasavvuf yoluna düşen ve Allah aşkına ulaşmak isteyen dervişin macerasını anlatan bir mesnevidir. Sembolik bir tarzda yazılmıştır.

]]>
Divan Edebiyatı ve Şiirinin Özellikleri https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-ve-siirinin-ozellikleri.html Sun, 05 Jan 2014 22:19:23 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=11 Divan Edebiyatı ve Şiirinin Özellikleri

Medreseden yetişmiş aydınların Arap ve özellikle Fars edebiyatını örnek alarak meydana getirdikleri bir yazılı edebiyattır.

Her şair; kendi şiirlerini,  adıyla birlikte divan denilen eserde topladığı için bu edebiyata da “Divan edebiyatı” denilmiştir. Bu edebiyat ilim ve sanat adamları gibi seçkin insanlar tarafından anlaşılabildiği için “Yüksek Zümre Edebiyatı”,  belli kurallara bağlı olduğu için “Klasik Türk Edebiyatı” olarak da adlandırılır.

Bu edebiyat (11–12. yüzyıldan başla-tanlar varsa da) 13. yüzyıldan başlayarak verilen eserlerde kendini göstermiştir. 19. yüzyıl ortalarına kadar sürmüştür. Bu yüzden dünyanın en uzun süren edebiyatıdır. Divan edebiyatının temel anlatım aracı nazım olduğu için önce divan şiirinin özellikleri üzerinde durmak gerekir.

Divan Şiirinin Özellikleri:

  • Nazım birimi beyittir. (RubaiTuyuğŞarkıMurabba’da nazım birimi dörtlüktür.)
  • Anlam beyitte tamamlanır. Bir nazım parçasının her beytinde ayrı düşünce ve duygular dile getirilebildiği için anlam ve konu birliği taşıyan pek az ürün vardır. Divan şiirinde konu değil konuyu işleyiş önemlidir.
  • Aruz vezni (Açık ve kapalı hecelerin alt alta dizilmelerinden elde edilen ahenk sebebiyle tercih edilmiştir.)  kullanılmıştır.
  • Göz kafiyesi esas tutulmuştur. Genellikle tam ve zengin kafiye kullanılmıştır.
  • GazelKasideMesneviTerkib-i BentTerci-i BentRubaiŞarkıMurabba gibi nazım şekilleri kullanılmıştır. Bu nazım şekilleri (Şarkı ve Tuyuğ dışında) Arap ve Fars edebiyatından alınmıştır.
  • Dil; Arapça,  Farsça ve Türkçenin karışımından oluşan Osmanlı Türkçesidir.
  • Duygular,  düşünceler,  hayaller,  mazmunlarla(ince sanatlı,  klişeleşmiş söz) anlatılmıştır. (boy-servi,  ağız-gonca,  kaş-yay,  göz-nergis,  diş-inci,  saç-gece,  gül-sevgilinin yanağı)
  • Edebi sanatlara çokça yer verilmiştir. (boy-servi,  ağız-gonca,  kaş-yay,  göz-nergis,  diş-inci,  saç-gece,  gül-sevgilinin yanağı)
  • Divan şiirinde ‘sanat sanat içindir’ anlayışı esas alınmıştır.
  • Aşk,  şarap,  tabiat,  rindlik,  ölüm gibi konulara yer verilmiştir
  • Divan şairleri münacatnaatmethiyemersiye ve tasavvuf gibi mesnevi konularını ortaklaşa işlemişlerdir.
]]>