Fiilde anlatılan işi, oluşu, kılışı yaptığı ; öznenin aktif aktif olduğu fiillerdir.Etken fiillerde özne gerçek öznedir.
Aslı’mı el almış harem diyorlar
Hastayım derdime verem diyorlar
Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış’ım ben
Fiilde anlatılan iş, öznenin dışında başkası tarafından yapılırsa ve özne
işi yapan değil; yapılan işten etkilenen durumundaysa böyle fiillere edilgen fiil denir.Edilgen fiillerde, başkası tarafından yapılan işten etkilenen sözde özne vardır.
Fiil kök ve gövdelerine –l ve –n ekleri getirilerek yapılır.
NOT: Edilgen fiillerde başkası tarafından yapılma anlamı vardır.
NOT: Geçişsiz fiillerin edilgen oldukları durumlarda özne bulunmaz.
Özne, fiilde anlatılan işi yapan ve yapılan işten etkilenen durumdaysa buna dönüşlü fiiller denir.
NOT: Dönüşlülük fiilleriyle edilgen fiiller birbirine karıştırılmamalıdır.
NOT: Kendiliğinden meydana gelen olaylar dönüşlüdür.
Eylemin yaptığı işin birden fazla öznenin karşılıklı ya da topluca yaptığı eylemlere işteş fiiller denir. Fiillere –ş eki, isimlere –laş eki getirilir.
a) Karşılıklı Yapma:
b) Birlikte Yapma:
c) Nitelikte Eşitlik:
NOT: Bazı sözcükler işteşlik anlamı verebilir; ama buradaki fiiller kesinlikle işteş çatılı fiiller değildir.
NOT: Bazı fiillerin kökünde işteşlik anlamı vardır.Bunlara anlamca işteşlik denir.
Nesne alabilen fiillere geçişli fiiller denir. Fiillere “neyi, ne ve kimi” sorularından biri sorularak bulunur.Sevmek, kırmak, yazmak , bilmek, görmek, açmak, çözmek…. fiiller bu guruba girer.İş, kılış fiilleri bu guruba girer.
Bu tepeye büyük bir taş dikelim.(NE)
Tahtayı güzelce temizleyelim.(NEYİ)
Dikkatli bakarsan yapılan hatayı fark edersin. (NEYİ)
Kitabı itina ile okudu. (NEYİ)
Tarlaya ektim soğan. .(NE)
Adam eğdi başını, vay dedi. .(NEYİ ve NE)
Bugün durakta Hasan’ı gördüm. (KİMİ)
NOT:Bazen fiiller nesne aldıkları halde cümlede nesne bulunamayabilir.
Nesne alabilen fiillere denir. Bu fiiller neyi ve kimi sorularına cevap vermezler.Gülmek, ağlamak, gelmek , ölmek, solmak, düşmek, uzanmak, oturmak, gibi fiiller bu guruba girer.Durum ve oluş fiillere bu guruba girer.
NOT: Bazı fiiller cümledeki anlamına geçişli de olabilirler, geçişsiz de olabilirler.
Geçişsiz fiilleri geçişli hale getirmek için eylem kök ve gövdesine –t, -tır, -r, -ar getirilerek yapılır.
Geçişli fiil kök ve gövdesine –t, -tır, -r, -ar ekleri getirilerek fiilin derecesini artırı ve eylemi başkasına yaptırma anlamı da vardır.
NOT: İsim cümlesinde çatı aranmaz.
]]>1. Edilgen eylemlerde işin gerçekleştiricisi belli değildir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “durmak” edilgen çatılı fiil olarak kullanılmıştır?
A) Coşkun akan ırmak iki gün içinde duruldu.
B) Unutma hiçbir su bulanmadan durulmaz.
C) Az önce başlayan kavga bitmiş, ortalık durulmuştu.
D) Çocuk bu yıla kadar oldukça yaramazdı, şimdi duruldu.
E) Toplantıda en çok öğrencilerin netleri üzerinde duruldu.
2. Ne yapsam aşktan kaçamıyorum, eninde sonunda. yakalanıyorum,
I. II
kararlıyım bu defa bitti, ben artık küstüm, oynamıyorum.
III IV V
Yukarıdaki cümlelerde geçen altı çizili fiillerden hangisi edilgendir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
3. “Dönüşlü eylemlerde özne hem işi yapan hem de işten etkilenendir.”
Aşağıdaki cümlelerin hangisi buna örnek olarak gösterilebilir?
A) Küçük çocuk top oynarken bütün üstünü başını kirletmiş.
B) Bayram nedeniyle evdeki bütün halılar yıkandı.
C) Yarışmacılar teker teker görüşmeye alındı.
D) Yağmur, şiddetli yağdıktan sonra dindi.
E) Otobüste düşmemek için koltuk demirlerine tutundu.
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne yapılan eylemden etkilenen öğedir?
A) Görüntüyü bozuyor diye evin önündeki ağaçları kesmişler.
B) Çaresi olmayan bir derdin içinde buldu kendini.
C) Ağlayan çocuğu görünce dayanamayıp kucağına aldı.
D) Okulda düzenlenen resim yarışmasını oğlumuz kazanmış.
E) Yeni araba yarın yapılacak olan düğün için süslendi.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem durumundaki eylem işteşlik göstermez?
A) Hava güneş battıkça daha da kızıllaşıyordu.
B) İki hafta sonra Kızılay’da buluşmak üzere söz-leştik.
C) Oğullarının hayati tehlikeyi atlattığını duyan anne ve baba sevinçten ağlaştılar.
D) Her sabah onunla kapı önünde selamlaşıyoruz.
E) Deprem korkusuyla herkes telaşla etrafa kaçıştı.
6. Artık insanların yaptıklarına gülüyordu. İki gün önce aynı hareket ona
I
yapılmıştı. Bunun üzerine bir karar aldı. Herkesle arasına bir mesafe
II III
koyacaktı. Artık bu olumsuzlukları yaşamak istemiyordu.
IV V
Yukarıdaki cümlelerde hangi yüklemin fiili öznesine göre diğerlerinden farklı bir çatı özelliği göstermektedir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşılıklı yapılan ve işin gerçekleştiricisi bilinmeyen bir eylem vardır?
A) Öğrencim, dün gece dört yüz elli soru çözmüş.
B) Olaydan sonra onun ne yaptığı bilinmiyor.
C) Otomobil iki kilometre sonra polisler tarafından durduruldu.
D) Onunla en son beş yıl önce bir restoranda görüştük.
E) Yapılan toplantıda hiç durmadan iki saat bu konu tartışıldı.
8. (I) Ne denilebilir ki yaşanmaz bu dünyada. (II) Her şey; iyi, kötü bile tersine çevrildi. (III) İnsanlar da artık ne yapacaklarını bilemiyor. (IV) Zaten bu düzene hiçbir şey yapılmaz. (V) Hiç kimse buna dur diyemez.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri edilgen çatılı değildir?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V.
D) III. ve V. E) IV. ve V.
9. “Bu konu hakkında binlerce insanla görüştük.” cümlesinin yüklemi çatı yönünden aşağıdakilerden hangisiyle özdeştir?
A) Çiğnediğin sakız oturunca elbiseme yapışmış.
B) Geceyi geçirmek için bir otel aradık.
C) Ağladığımı gören annem içtenlikle bana sarıldı.
D) Aramızda anlaşma sağlandı ve el sıkıştık.
E) Onunla aramızdaki iletişim bir anda oluştu.
10. I. Artık bu mahallede çocuk sesi duyulmuyor.
II. En iyi şiir olarak benimki seçildi.
III. Onu görür görmez vurulmuştu.
IV. Sanatçı toplum sorunlarına dikkatle eğiliyor.
V. Evlerin sahiplerinin belirlenmesi için kura çekildi.
Yukarıdaki cümlelerden hangileri edilgen çatılıdır?
A) I., II., III. B) II., III., IV. C) I., II., V.
D) I., III., V. E) II., IV., V.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisi özne-yüklem ilişkisine göre farklıdır?
A) Yavaş yavaş karanlığı anlamaya başladı.
B) Sana her zaman aileden biri gibi davranıldı.
C) Nedensizce denizin suları bir anda kabardı.
D) Öğretmen içeri girince gürültü birden fısıltıya dönüştü.
E) Zavallı adam borçları yüzünden perişan oldu.
12. I. Ortada bir yanlış anlaşılma olduğu görülebiliyordu.
II. Öğretmen arkasını dönünce hemen fısıldaşırlardı.
III. Denizlere gitmek için yanımızdan yüzerek uzaklaştı.
IV. Bu dükkanda her türlü antika eşya satılıyor.
V. Hırsızın o olduğunu anlayınca şaşkınlıkla bakıştık.
Yukarıdaki numaralanmış cümleler özne-yüklem ilişkisi yönünden eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
13. “Geldiklerinde evde olduğumu anlamasınlar diye dolabın içine saklandım.” cümlesindeki özne-yüklem ilişkisi aşağıdaki cümlelerin hangisinde yoktur?
A) Herkes rahatsız olduğu için iki gün önce buradan taşındılar.
B) Babam ablamın yaptıklarını duyunca sinirli sinirli söylendi.
C) Yıllarca kimselere el açmadan az parayla yetindik.
D) Sanatçının söylediği güzel şarkılar büyük bir coşkuyla alkışlandı.
E) Ölenin o olmadığını anlayan herkes sevindi.
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne-yüklem ilişkisi diğerlerinden farklıdır?
A) Birden gök gürültüsünün sesini duyan güvercinler çatıdan uçtu.
B) Bana hiç kimsenin duymak istemeyeceği sözler söylendi.
C) Öğrenci disiplin kurulu tarafından okuldan atıldı.
D)Gördüğünüz binalar depreme dayanıklı olmamaları gerekçesiyle teker teker dün yıkıldı.
E) Kendime zarar verdiğim için bu odaya kapatıldım.
15. “Hayat” sözcüğü aşağıdakilerden hangisinde “sözde özne” olarak kullanılmıştır?
A) Hayat herkesin yaşaması gereken zorlu bir yolculuktur.
B) Hayat en güzel şekliyle, her haliyle doyasıya yaşanmalıdır.
C) Bazen hayat insana acı yüzünü bazen de tatlı yüzünü gösterir.
D) Hayat onunla uğraşmayı seven, ona değer veren insanları hoş tutar.
E) Hayat insanı şekle sokan, insana şekil verendir.
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “aynı işi karşılıklı yapma” anlamı yoktur?
A) Birbiriyle karşılaşınca selamlaştılar.
B) Genç kızın yüzü gün geçtikçe güzelleşiyordu.
C) İki arkadaş uzun süre dertleştiler.
D) Sevgilerini birbirleriyle paylaştılar.
E) Bu önemli konuyu uzun süre konuştuk.
CEVAPLAR
| 1 E | 6 B | 11 B |
| 2 B | 7 E | 12 C |
| 3 E | 8 D | 13 D |
| 4 E | 9 D | 14 A |
| 5 A | 10 C | 15 B |
| 16 B |
]]>
1. “Eylemden türedikleri halde ad, sıfat, belirteç görevinde kullanılan ve bir yan cümlecik kuran sözcüklere eylemsi (fiilimsi) denir.”
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemsi yoktur?
A) Cumhuriyet parasının üzerindeki Türkçe yazılar, Arap harfleriyle yazıldıkları biçimlerini bugün de koruyorlardı.
B) Bu yüksek rakamlı madeni paralar yaşamlarını şimdi bir yıl süreyle, yeni kuruşlarla birlikte sürdürmek zorunda kalacaklar.
C) İki kattan oluşan Saray bölümünün içinde, taştan ocakların bulunduğu 366 oda bulunmaktadır.
D) Duvarlardaki hemen her taşın üzerindeki özenli resimlerin altında, o taşın ustasının işareti yer alıyor.
E) Yirmi altı yaşında bir gencin fizik dergisinde yayımlanan yazısı bilim tarihinde yeni bir sayfa açtı.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil (ad-eylem) yoktur?
A) İsviçre’de bir zamanlar araba kapısını çarpmak, yasalara aykırıydı.
B) Onu aramalı, ondan yanına gelmesini istemelisin.
C) Bu maketin yapılışı çok zor, herkes yapamaz.
D) Çoğunlukla gözden kaçan ya da bilinmeyeni hız ile riskin paralel olarak artmadığıdır.
E) Giderek en önemli avantaj bilgiye ulaşmak; ama hızlı ulaşmak durumuna geldi.
3. Nereye bakarsak bakalım, hangi ufuklara hasret çekersek çekelim, biz,
I II
İstanbul’un mekanlarında hayaller alemine dalmayı ihmal edemeyiz.
III IV V
Yukarıdaki numaralanmış sözcüklerden hangisi fiilimsidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
4. Verilen işin bitmeyeceğini anlayan işçiler, hızlı bir şekilde çalışıp, gün batmadan işlerini bitirmeye uğraştılar.
Bu cümlede kaç tane fiilimsi vardır?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla eylemsiye yer verilmiştir?
A) Yüzyıllar boyunca olimpiyat oyunları yalnızca bir gün sürmüştür.
B) İlk kaydedilen olimpiyat oyunu, iki yüz metre sürat koşusuydu.
C) Olimpiyat yarışmaları başlamadan önce seyirciler kendi aralarında “ilk” olanı belirliyorlar.
D) Yunan efsanesine göre olimpiyat oyunlarını, ölümsüz kahraman Herkül kurmuştur.
E) Eski çağlarda olimpiyatlar, yalnızca spor yarışmalarından oluşmuyordu.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili sözcük diğerlerinden farklı türde bir eylemsidir?
A) Daha fazlasını yapabilmeyi ben de çok isterdim.
B) Yaşamımı kurtardığınız için size minnettarım efendim.
C) Bu yaptığı olur iş değil, neden böyle davranıyor ki…
D) insanların yüksekliği algılayan doğal kalıtımsal bir sezgisi mevcuttur.
E) Düzeltilecek yazı kalmadıysa, ben gitmek istiyorum.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil (ulaç) yoktur?
A) Dün o kadar yorulmuş ki gözlerini kapar kapamaz uyumuş.
B) Bir çitin üzerine oturup yaşamı izleyecek biri değilim ben.
C) Cage, oyunculuğu için iki dişini hiç çekinmeden çektirebilecek bir yapıdaydı.
D)Yanında oturan kişinin elindeki pakete sıkı sıkı sarıldığını görünce meraklandı.
E) İnsanlar geçmişlerini kusursuz biçime getirmek istedikleri için tekrar ediyorlar.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsiye yer verilmemiştir?
A) Kulübede kibriti çakıp fenerin fitilini tutuştururken ellerim titriyordu.
B) Adını bilmem onu şaşırtmadı.
C) Bana yalnız karla kaplı dağ yamaçlarından yankılanan kendi sesim, yanıt verdi.
D) İkimiz de bunun açıklanmasının olanaksız olduğunu anlamıştık.
E) Ben böyle zor işleri yapmam, daha kolay bir iş yok mu burada?
9. I. Her gün kendisini görmeye sayısız ziyaretçi geliyordu.
II. Mehtaplı yaz gecelerinde Boğaz’da sabahlara kadar süren eğlenceler yapılırdı.
III. Çocukken başımı okşayarak tatlı ninniler söylerdi annem.
IV. Büyüyünce ne olacaksın, sorusu herkese sorulmuştur.
V. Dünyada binlerce halden anlamaz insan yaşıyor.
Yukarıdaki cümleler aldıkları fiilimsi eklerine göre eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
10. Unutmak için ekstra bir çaba sarf etmeye gerek yoktur. Eğer karşımızda,
I II
yanımızda, etrafımızda olup bitenlerle ilgileniyor, o olayların kahramanlarıyla
III
başarılı bir iletişim kuramıyorsak her şey unutulup gidecektir.
IV V
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden hangisi fiilimsi (eylemsi) değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
11. I. Yüzyılların bıraktığı iz taşta
Hangi taraftan esse rüzgar
II. Sokak lambaları yerebatanlar yük kamyonları
Almadan etmeyeceğimiz bir selam gibi
III. Çılgın gibi koşuyorum köylerden şehirlere
Başını kayalara vura vura ilerleyen insanlar
IV. Umudun kanayan cephesinde
Bak yağmur yağıyor ana unsura
Yukarıdaki numaralanmış dizelerin hangi ikisinde birden çok eylemsi vardır?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III.
D) II. ve IV. E) III. ve IV.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi (eylemsi) kullanılmamıştır?
A) Depremden az önce su içmek için yataktan kalkmıştım.
B) Yumuşak bir sesle, senin için iyiden iyiye endişeleniyorum, dedi.
C) Bahçemizde kurduğumuz çadırda yaşamaya başlamıştık.
D) Yanından rengarenk bir kelebek kıvrıla kıvrıla yavaşça geçiyordu.
E) Aşk insanları mükemmele götüren duygudur.
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem isim-fiil hem de sıfat-fiil vardır?
A) Çek birasının dünyanın en iyi birası olduğuna dair iddialar hayli yaygın.
B) Bir işi tam yapmak için vakit bulunmaz; ama düzeltmek için daima zaman bırakırlar.
C) Spor karşılaşmaları, insanın önlenemez hız tutkusunun sınır tanımazlığıdır.
D) Kestirme iki nokta arasındaki en uzun yoldur.
E) Tünelin ucunda görülen ışık üzerinize gelen trenin farı olabilir.
14. Eylemsiler cümlede yan cümlecik kurarlar.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik temel cümlenin nedeni durumundadır?
A) Sınav korkusu, başarısız olmasına sebep oldu.
B) Ona istediğimi yaptırırsam her şey yolunda gidecek.
C) Okulum güzel olduktan sonra ben her yerde okurum.
D) Sınav sonucunu bir türlü öğrenemediğinden sinirliydi.
E) Öğretmenlik yaşamınız boyunca çocuk kalabileceğiniz bir meslektir.
15. Aşağıdaki dizelerin hangisinde eylemsi (fiilimsi) kullanılmamıştır?
A) Ev ve çadırlardan toplananlar bini buldukça
Padişahın önünde törenle uçuruldu kelleleri
B) Bir koku dururdu parmağı yüzüğünün içinde
Gerindikçe bütün Doğu’ya yayardı bedenini
C) Kan var bütün kelimelerin altında
Umulmadık bir gün olabilir bugün
D) Mevsimlerin tülüne sarılı halde
Yıllarca dinlendirdin acını
E) Köy köy dağılıp kahverengide
Kent kent kırmızıda topladığı Gülşehri
CEVAPLAR
| 1 D | 4 E | 7 E | 10 D | 13 C |
| 2 D | 5 C | 8 E | 11 C | 14 D |
| 3 D | 6 A | 9 A | 12 B | 15 D |
]]>
1. “Ad ve ad soylu sözcüklere gelerek onları yüklemleştiren, basit zamanlı fiillere gelerek bileşik zamanlı fiiller yapan eklere ek fiil denir.”
Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek – eylem yoktur?
A) Kaptana bu lakabı bütün kasaba sanki söz birliği ederek takmıştı.
B) Onun neşesinde don tutmuş gönülleri, şakır şakır eriten bir ateşin sıcaklığı vardı.
C) Bu kırmızı noktalar vahşi hayvanların gözleriydi.
D) Rüzgâr yelpazelendikçe her yaprak bir söz olacak, bütün orman konuşacaktı.
E) İki ramazan davulunun bir tanesini kiralamışlar.
2. “Ek-eylemler çift zaman yapar ya da isimleri yüklemleştirir.”
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-eylem farklı bir görevdedir?
A) Galiba, annesi sevilen ve tanınan bir avukatmış.
B) Her insanın kendine göre karakter özellikleri vardır.
C) Senin ailene ve sevdiklerine daha çok zaman ayırman gerekliydi.
D) Burada istediğimiz kadar araç – gereç vardı.
E) Yazar sanıyorum yeni bir kitap hazırlıyormuş.
3. “-den” durum eki, ek – eylemle çekime girerek bir durumun nedenini belirtebilir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklama örneklenmiştir?
A) Sonradan öğrendim meğer onunla aynı meslektenmişiz.
B) Ona sakın dokunmayın o da bizim gruptandır.
C) Sınavı kazanamaması ders çalışmamasındandır.
D) Galiba okulda onunla aynı dönemdenmişiz.
E) Bakışlarının güzelliği gözlerinin rengindedir.
4. Hayvanda bile sevgi başkadır
Yaşamak tutkusu bizde sevgiyedir, aşkadır
İnsana sevgisiyle baha biçilir, eğer biçilirse
Dünya neye yarar sevgiden geçilirse
Yukarıdaki dörtlükte kaç tane ek – eylem kullanılmıştır?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
5. I. O şiir yazarken duygusal bir yoğunluk taşımaktaydı.
II. Yazar şiirlerini sadelikten ayrılmadan ortaya koyuyor.
III. “Şiir ölüyor.” yargısı hala tartışılan bir konu.
IV. Şiirlerini yazarken herhangi bir edebi kaygı taşımıyormuş.
V. Şair, şiirlerimi yazarsam yaşam yaşam olur benim için, diyor.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde ekeylem yoktur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soyut bir ad, ek – eylem alarak yüklem olmuştur?
A) Bu zor zamanda ne yapacağını düşündü uzun uzun.
B) Dün beni neden kıskandın sen?
C) Onun sınavı kazanması gerçekten çok zordu.
D) İnsanın genzini yakan bir kokuydu bu.
E) Onu en son gördüğümde çok umutsuzdu.
7. (I) İlhan, annesini hep kıskanmıştı babasından. (II) Bunun nedeni bilinçaltı bir saplantıdan çok annenin babadan daha üstün, duygulu ve iyi bir insan olduğu inancıydı. (III) O kaba saba adamın böylesine güzel bir kadına sahip olabilmesi haksızlıkmış gibi geliyordu ona. (IV) İlkokulu bitirdikten sonra gönderildiği kolejde annesini özlediği için geceleri gizli gizli ağlamıştı. (V) Çok zor geçmişti özellikle on bir yaşının kışı.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ek – eylemin işlevi diğerlerinden farklıdır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-dır” eki eyleme kesinlik anlamı katmıştır?
A) Olanları babası ona anlatmıştır.
B) Sevgili gençler, dersimiz burada sona ermiştir.
C) Şimdi şirkette kimse kalmamıştır.
D) Bu saatte arama, işten çıkmıştır.
E) Bu kadar üzülme, seni orada görmemiştir.
9. “Ekeylem isimlere ya da isim soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar.”
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek – eylem bu göreviyle kullanılmıştır?
A) Yazar yapılarındaki kahramanlarını yaşadığı çevreden seçmiş.
B) Bu olay Türkiye’nin ekonomisini etkileyen ö-nemli bir göçtü.
C) Buraya gelenlere yolu tarif etmeliydiniz.
D) Eskiden karanlıktan çok korkardım, artık cesur davranıyorum.
E) Yanına gitmedik, herhalde bize küsmüştür.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük ek – eylem almıştır?
A) Gelemedi bugün yine annem.
B) Sizi yalnız bırakmamaktır benim görevim.
C) Ben alanında uzman bir doktorum.
D) En büyük hatamdı ona gitmem.
E) Bu senede sınıfta kalmış kardeşim.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem birleşik zamanlı eylemdir?
A) Bu işi asmaya gelmez, babam sinirlenir.
B) Eğreti ata binen tez iner, derler.
C) Bunu yapmak benim için ölümdür, anlamalısın.
D) Köprüyü de uçurduk mu işimiz tamam, diyordu.
E) O, cins av köpeklerine çok değer verir.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir kişi zamiri ek – eylem alarak yüklem olmuştur?
A) Hepimiz şaşırdık, aradığımız her şey oradaydı.
B) Bendim senin için gözyaşı döken her gece.
C) Onun hasta olduğunu bilen kimse yoktu.
D) Huzurluysa orada rahat bırakın onu.
E) Hiç mi merhamet duygusu kalmadı sende?
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek – eylem vardır?
A) Zavallı genç ailesinden ayrı kalmanın acısıyla hasta düşmüş.
B) Avşarlar, Oğuzların yirmi dört boyundan biridir.
C) Şimdiye kadar başına gelenlere olgunlukla sabretmiş; ama bundan sonrasını bilemem.
D) Ekip dün gece kaybolan küçük kızı bulmak için düştü yollara.
E) Hasta olduğum için hiçbir şey duymadım.
14. “Ek – fiilin geniş zaman üçüncü tekil kişi çekimi olan “-dır” eki söyleyişte düşer.” Aşağıdakilerin hangisinde bunu örnekleyen bir kullanım vardır?
A) Bak, sakın kimse duymasın bu sözleri.
B) Sessizce sokul yanına, kimse fark etmesin.
C) Şirketin içinde bulunduğu bu durum çok zor.
D) Kimse bana üslup dersi veremez.
E) Bir yerden ayrılmak için kovulman gerekiyorsa, kovuldun!
15. “Fiilimsiler tek başlarına cümle oluşturamaz; ancak ek – fiille çekimlenerek temel cümlenin yüklemini oluşturabilir.”
Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklama örneklenmektedir?
A) O tarihlerde Babil kenti heykeltıraşlıkta ileri düzeydeydi.
B) Hayattaki tek amacım onu mutlu etmekti.
C) Bugün okuldan beni babam alacakmış.
D) Bana bu armağan, bir ömür yeter.
E) O bizlere fikir vermesi açısından önemini korumaya devam edecektir.
16. (I) ilk iki gün makine başında sabahladım. (II) Daha önceki birikimlerimi disipline ederek kullanılır duruma getirmeye çalıştım. (III) Binlerce satırlık yazılımların içinden cımbızla ve özenle detay ayıklamaları yaptım. (IV) Dışarıda hava iyice soğumuş, kar başlamıştı. (V) Şöminemi yakıp formüllerin arasına uzandım.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde ek – eylem vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
CEVAPLAR
| 1 E | 5 B | 9 B | 13 B |
| 2 E | 6 E | 10 C | 14 C |
| 3 C | 7 B | 11 D | 15 B |
| 4 D | 8 B | 12 B | 16 D |
]]>
1. Aşağıdakilerin hangisinde, yüklem oluş eylemidir?
A) Yatağına uzanmış horul horul uyuyordu.
B) Kirazlar bugünlerde yavaş yavaş kızarır.
C) Bu işten de alnının akıyla sıyrıldı.
D) Son kitabını da basıma hazırladı
E) Okul yıllarında ders çalışmayı sevmezdi.
2. I. Bu sınavı mutlaka başarmalıyım.
II. Çantasını açtı, kitaplarını çıkardı.
III. Sıcaklar bastırınca kayısılar olgunlaştı.
IV. Koşar adım yürürken birden durakladı.
V. Sizi ders çıkışında mutlaka görmeliyim.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinin yüklemi kılış eylemi değildir?
A) I. ve II. B) I. ve III C) II. ve IV
D) III. ve IV. E) III. ve V.
3. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi çekimli eylemdir?
A) Çocuğun çok tattı bakan gözleri vardı.
B) Bulaşıkları yıkama sırası şimdi sende.
C) Dün gece çok önemli gelişmeler oldu.
D) Onun görevi hepimizinkinden daha zordu.
E.) Yarın yapılacak işleri planlayalım.
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi farklı bir kiple çekimlenmiştir?
A) Sağ kolumdaki yara kabuk bağlamış.
B) Bilet alacak param bile kalmadı.
C) Bu mağaza öğrencilere indirim uyguluyor.
D) Derginin yazar kadrosunda değişiklik yapacağız.
E) Biraz da çocuklarımıza zaman ayıralım.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem kipinde bir anlam kayması yoktur?
A) Şimdi masaya geçmiş ders çalışıyor.
B) Haftaya ben de izne ayrılıyorum.
C) Ne zaman görüşüyoruz bu konuyu ?
D) Her başarısızlığına bir kılıf buluyor.
E) Gidip kendisine güzel bir toka alıyor.
6. Aşağıdakilerin hangisinde eylemin gelecekte yapılacağı bildirilmektedir?
A) Sınıfımızdan iki öğrenci daha yarışmaya seçilmiş.
B) Babam gelince yaptıklarını ona söyleyeceğim.
C) İndirimli bilet almanız için pasonuzu göstermelisiniz.
D) Biraz daha beklerim, gelen olmazsa giderim.
E) Benim söylediklerimi iyi dinleyin, bir şeyi atlamayın.
7. (I) Tiyatro dışında edebiyatın her dalında ürün verdi.(II) Amacı, kendimize özgü sesi yakalayabilmekti. (III) Öykü ve romanlarında insanin iç dünyasını bilinçaltına yönelen bir yaklaşımla anlattı. (IV) Türk insanın uygarlaşma serüvenini ‘Beş Şehir’ de işledi (V) ‘Huzur’ romanıyla ünü daha da doruğa ulaştı.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi yüklemi çekimli eylem değildir?
A) I B) II. C) III. D) IV E) V
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bileşik zamanlı çekimlenmiş eylemde tek zaman anlamı vardır?
A) Yola çıkmak için havanın düzelmesini bekliyorduk.
B) Bütün güçlüklere rağmen görevimizi tamamlamıştık.
C) Ona daha güzel bir armağan almalıydınız.
D) Dostlarına elinden geldiğince yardım ederdi.
E) Notlarım biraz yüksek olsa, bu sınava başvurabilirdim.
9. I. Kısa zaman önce buradan ayrılmayı tasarlamıştım.
II. Kendinikabulettirmek için herkesten çok çalışıyormuş.
III. Malzeme yetersizliğinden işlerini zamanında yetiştirememiş.
IV. Bu müdür öğretmenlerle samimi olmayı hiç sevmezmiş.
V. Kitaplarını getirmeyi unuttum diye bana kızmıştı.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangi ikisinde “-miş” eki aynı çekim göreviyle kullanılmıştır?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) I. ve IV
D) II. ve IV. E) III. ve V.
10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ötekilerden farklı bir kiptedir?
A) Şu yokuşu çıkınca biraz dinlenelim.
B) Her zaman düşkünlerin yardımına koşasınız.
C) Şimdi de biraz oturup televizyon izleyelim.
D) Sorumluluklarını hiçbir zaman unutmayasın.
E) Annemi karşılamak için terminale gitmeliyim.
11. Aşağıdakilerin hangisinde “-dir” eki, eklendiği eyleme “kesinlik anlamı” kazandırmıştır?
A) Şu anda o da bizden söz ediyordur.
B) Hiç yerimiz yok, kontenjanımız dolmuştur.
C) Şimdi çocuklar da bayramlıklarını giymiştir.
D) Uçak şimdi İstanbul’a varmıştır.
E) Annem şimdi özlemle beni bekliyordur.
12. Aşağıdakilerin hangisinde ekeylem, türü edat (ilgeç) olan bir sözcüğe eklenmiştir?
A) Ablası gibi o’da çok sinirliydi.
B) Bana babamdan daha yakındı.
C) Gözü, benden başkasını görmezdi.
D) Onun da bu işe gönlü var gibiydi.
E) Bu yıl nisan yağmurları erkenden bastırdı.
13. Aşağıdakilerin hangisinde ” (i)r’ eki, ötekilerden farklı bir görevdedir?
A) Dert etme kuzum, bunun da sırası elbet gelir.
B) Müdür, sabah herkesten önce gelir okula.
C) Yurtdışında çalışan babam gelir birkaç gün sonra.
D) Bu ırmak nice akarsularla beslenerek uzaklardan gelir.
E) Bu gelir ortaklar arasında eşit biçimde paylaşılmalı.
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi bileşik zamanlı bir eylem değildir?
A) Senin başına gelenleri duyunca kahroldum.
B) Torunu ve çocukları için çalışıyordu adamcağız!
C) Sen böyle bir hata yapmamalıydın dostum!
D) Her işi zamanında bitirmeyi prensip edinmişti.
E) Kimse anlamayacaktı onunla ittifak ettiğimizi.
15. Aşağıdakilerin hangisinde eylem dilek kiplerinden biriyle çekimlenmemiştir?
A) Hepiniz sıranızı beklemeyi öğreneceksiniz.
B) Sağlığını düşünüyorsan sigarayı bırakmalısın.
C) Bu çayı da benim hatırım için için.
D) Yaz gelse de sırtımız ısınsa biraz
E) Seninle de bir anlaşma yapalım artık.
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin söz söylenmeden önce yapıldığı kesindir?
A) Benzine ve doğalgaza zam gelecekmiş.
B) Bir uyarım da size olacak.
C) Seni nasıl da emek vererek büyütmüşüm.
D) Gençler yarınlara umutla bakabilmelidir.
E) Haftaya bana zaman ayıracakmış.
CEVAPLAR:
| 1 B | 5 A | 9 D | 13 E |
| 2 D | 6 B | 10 C | 14 A |
| 3 C | 7 B | 11 B | 15 A |
| 4 E | 8 C | 12 D | 16 C |
]]>