• Genelde bir edebiyatçının; gezip gördüğü yerlerdeki şehirleri, gelenek ve görenekleri, doğal ve tarihî güzellik­leri, kültürel unsurları vb. sanatsal bir anlatımla kaleme aldığı metinlere gezi yazısı denir.
• Yazar gezi yazısını; gözlem, inceleme ve bilgileri bir araya getirerek oluşturur.
• Gezi yazısında yazar; gördüklerine, yorumlarını da katabilir.
• Gezi yazısında akıcı ve sade bir dil kullanılır.
• Edebiyatımızdaki başlıca gezi yazarları şunlardır: Evliya Çelebi, Ahmet Mithat Efendi, Direktör Âli Bey, Cenap Şehabettin, Ahmet Haşim, Falih Rıfkı Atay, Reşat Nuri Güntekin, Oktay Akbal…

Seydi Ali Reisin “Mir’atül Memalik (Memleketlerin Aynası)” ve Evliya Çelebi’nin “Seyahatname” adlı eser­leri bu türün ilk örnekleridir.

Gezi yazısının edebiyatımızdaki ilk örnekleri “seyahatnamelerdir ancak asıl gezi yazıları, Batılılaşma süreciyle birlikte Avrupa’ya -özellikle Fransa’ya- giden sanatçı ve aydınlarımızın Avrupa şehirleriyle ilgili yazdıklarıdır.

Tanzimat Dönemi sanatçıları, devlet adamı kimlikleriyle ya da zorunlu olarak yurtdışına çıkmışlar ve bu gezile­rini kaleme almışlardır.

Tanzimat Dönemi’nde Ahmet Mithat Efendi’nin Avrupa gezisini anlattığı “Avrupa’da Bir Cevelan”, bir av ge­zisini anlattığı “Sayyadane Bir Cevelan” eserleri önemlidir.

Tanımı: Bir kişinin gezip gördüğü yerlerden edindiği izlenimleri, bilgileri aktardığı yazılara gezi yazısı denir.

Özellikleri:

• Gezi yazıları, insanoğlunun yaşadığı yerlerin dışındaki yerleri görme merakından doğmuştur.
• Eskiden geziye çıkmayı uğraş edinmiş kimselere gezgin (seyyah), gezi yazılarına da seyahatname adı verilirdi.
• Gezi yazılarında amaç; yurt içinde ya da yurt dışında gezilip görülen yerlere ilişkin bilgi vermek, o yerlerin güzelliklerini, görülmeye değer yanlarını, insanların yaşayış biçimlerini tanıtmaktır. Gezi yazılarını okuyan kimseler anlatılan yerler hakkında bilgi sahibi olur.
• Gezi yazıları; tarih, coğrafya, toplum bilimi, hukuk, folklor için de bilgi kaynağıdır.
• Gezi yazılarında anlatılanlar hayal ürünü değil, gerçektir. Gezilip görülen yerler gerçekte olduğu gibi anlatılır.
• Yabancı terimler ve kavramlar açıklanarak akıcı, anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.
• Okuyucunun kolay bilgi edinmesi için karşılaştırmalar yapılır.
• Gezi yazısında, okuyucu için sıradan olanların ilgi çekici olanlara yer verilmelidir.
• Gezi yazısı kaleme alacak olan kişinin halkın yaşayışını, gelenek ve göreneklerini, doğa güzelliklerini, anlatabilmesi için çok iyi gözlem yapması gerekir.
• Yazarın seçiciliği önemlidir.
• Görülen yerin kültür, tabiat zenginlikleri, tarihî özellikleri ve yaşama biçimi hakkında okuyucuya bilgi verilir.
• Gezi yazılarında tanımlama, betimleme ve açıklamadan yararlanılır.
• Türk edebiyatında ilk örneğini 16. Yüzyılda Miratü’l Memalik adlı eseriyle Seydi Ali Reis vermiştir. Ancak en güzel örneği 17. yüzyılda Evliya Çelebi (Seyahatname) tarafından yazılmıştır.