Yaşadığı dönemin çeşitli edebi ve siyası olaylarının bizzat içinde bulunmuş bir yazardır. Bu nedenle onun yapıtları, yakın dönem Türk düşünce ve siyaset tarihi bakımından önemli birer kaynak niteliğindedir. Hüseyin Cahit Yalçın, yapıtlarının yanında elli kadar eseri tercüme ederek dilimize kazandırmıştır. “Hayal İçinde” adlı romanında gerçekçi bir yaklaşım temelin-de ruhsal çözümlemelere yer vermiştir. Öykülerinde İstanbul’da yaşayan azınlıkları, seçkin kişileri anlatmıştır. Serveti Fünun karşıtı yazarlarla yapılan kalem kavgalarında hep ön planda yer almıştır.

En önemli eserleri şunlardır:

Nadide, Hayal içinde (roman);

Hayat-ı Muhayyel, Niçin Aldatırlarmış, Hayat-ı Hakikiye Sahneleri (öykü);

Kavgalarım (eleştiri).

Bunların dışında sanatçının, Edebi Hatıralar, Siyasal Anılar, Talat Paşa gibi yapıtları da vardır.

1.       Balıkesir’de  1875 yılında doğdu.

2.       Mülkiye Mektebi’ni bitirdikten Maarif Nazırlığına girdi.

3.       Liselerde edebiyat öğretmenliği yaptı.

4.       Servet-i  Fünun’a katıldıktan sonra  Tevfik Fikret’le birlikte “Tanin” gazetesini çıkardı.

5.       Siyasete atıldı ve İstanbul milletvekili oldu.

6.       İşgal yıllarında Malta’ya sürgüne gönderildi.

7.       Ankara Hükümeti’ni eleştirdiği için 1925’te İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı ve gazetesi kapatıldı, sürgüne gönderildi.

8.       Atatürk’ün ölümü üzerine tekrar siyasete girerek İstanbul’dan milletvekili oldu.

9.       Tekrar gazete çıkardı ve burada Demokrat Parti’yi eleştirdiği için hapse atılmak istense de yaşında dolayı hapis yatmadı.

10.   1957 yılında da vefat etti.  

11.   Servet-i Fünun edebiyatının öykü,roman, eleştiri yazarlarından olan Hüseyin Cahit Yalçın özellikler gazete ve eleştiri alanında yaptıklarıyla katkıda bulunmuştur.

12.   Servet-i Fünun  edebiyatı  o zamana kadar çok eleştirilmiştir ve bu eleştiri yapanların başında Muallim Naci ve Ahmet Mithat Efendi gelmektedir. İşte Hüseyin Cahit, bu eleştirilere verdiği cevaplarla adını edebiyat aleminde ortaya koyar.Özellikle yeni edebiyat taraftarlığı yapar ve bunu çok şiddetli savunur.

NOT: Servet-i Fünun döneminde eleştiri  ve polemik çok fazla gelişmiştir. Bu gelişime de en büyük katkıyı topluluğa yapılan eleştirilere cevap vermek ya da topluluğun görüşlerini anlatmak adına Hüseyin Cahit Yalçın yapmıştır.

13.   Hikaye  ve romanlarında gözleme önem verir.Tasvirlerinde de gerçekçi  bir yazar olduğu hissettirir.

14.   Dili diğer yazarlar göre sadedir. Anlatımı süsten uzaktır.

15.   Edebiyatımızda vurgulanması gereken en önemli özelliği ise; Tevfik Fikret’ten sonra Servet-i Fünun dergisinin başına geçer ve Fransızcadan çevirdiği ”Edebiyat ve Hukuk” isimli makaleyi yayımlar. İşte bu makale derginin kapatılmasına neden olmuştur.Dergi kapatılınca da topluluk dağılmıştır.

Roman:

Nadide, Hayal içinde 

Hikâye:

Hayat-ı Muhayyel, Hayat-ı Hakikiye Sahneleri, Niçin Aldatırlarmış

 Anı:

Siyasal Anılar ,  Edebi Hatıralar

 Biyografi:

Talat Paşa

 Eleştiri:

Kavgalarım