1.     İçimde kor donar, buzlar tutuşur,

Yağan ateş midir, kar mıdır bilmem

İkiliğin ikinci dizesinde görülen edebi sanat aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Telmih

B)    Cinas

C)    İstiare

D)    Tecahül-i Arif

E)    Teşbih

2.     “Çatma kurban olayın çehreni ey nazlı hilal!”

dizesinde hangi edebi sanatlar vardır?

A)    Teşhis – Mecaz-ı Mürsel

B)    Teşhis – Hüsn-i Ta’lil

C)    Cinas – Tevriye

D)    Teşbih – Hüsn-i Ta’lil

E)    Kinaye – Telmih

3.     “Can kafeste durmaz, uçar gider bir gün elbet”

Yukarıdaki dizede görülen edebi sanat aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Teşbih

B)    İstiare

C)    Kinaye

D)    Tevriye

E)    Telmih

4.     Güğüm bir gün testiye,

“Yola çıkalım” dedi.

Testi “Korkarım” dedi.

Evde kalmak istedi.

Bu dizelerde “güğüm”e insan özellikleri verilerek konuşturma yoluyla yapılan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Teşhis

B) İstifham

C) Leff ü Neşr

D) İntak

E) Seci

5.       I.    Ağaçlar sonbaharda elbiselerini soyunur.

II.    O zeytin gözlere doyamadım, diyerek sız­lanıyordu.

III.    Taşıma su ile değirmen dönmez.

IV.    Nihat’ın golüyle stat ayağa kalktı.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde bulunan söz sanatları aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A)    Tevriye – Teşbih-i beliğ – Cinas – Teşbih

B)    Kinaye – İstiare – Tevriye – Teşbih

C)    Teşhis – Teşbih-i beliğ – Kinaye – Mecaz-ı Mürsel

D)    Tevriye – Teşbih – Kinaye – Seci

E)    Teşhis – İstiare – Tevriye – Mecaz-ı Mürsel

6.     “O evine çok bağlı bir insandı.” cümlesinde görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A)    Gelecek çağ, sevgi çağı olacaktır.

B)    Mum dibine ışık vermez.

C)    Bu adam, tilki gibi kurnaz biridir, dikkat et.

D)    Dost dost diye nicesine sarıldım.

E)    Necip Fazıl’ı okumaktan bir an bile sıkılmam.

7.     Kara gözler, kara gözler

Kararmış kara gözler

Gemim deryada kaldı

Yelkenim kara gözler

Bu dörtlükteki altı çizili sözcüklerle yapılan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Mecaz-ı Mürsel

B)    Kinaye

C)    Tariz

D)    Tevriye

E)    Cinas

8.     Ben gidersem sazım sen kal dünyada,

Gizli sırlarımı aşikar etme.

Yukarıdaki dizelerde ağır basan edebi sanat aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Kinaye

B)    Telmih

C)    Tevriye

D)    Teşhis

E)    İstiare

9.     İçmiş gibi geceyi bir yudumda,

Göğün mağrur bakışlı bulutları.

Bu dizelerde ağır basan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Teşbih

B)    Tecahül-i Arif

C)    Teşhis

D)    Tevriye

E)    İstiare

10.   Çukurova bayramlığın giyerken

Çıplaklığın üzerinden soyarken

Şubat ayı kış yelini kovarken

Cennet demek sana yakışır dağlar

Bu dörtlükteki en belirgin edebi sanat aşağıdakilerden hangisidir?

A)    İstiare

B)    Teşbih-i beliğ

C)    Teşhis

D)    İntak

E)    Mecaz-ı Mürsel

11.   Yıllardır bir kılıcım kapalı handa

Kimsesizlik dört yanımda bir duvar gibi

Sanıyorum saçlarımı okşuyor bir el

Kıpırdamak istemiyor göz kapaklarım

Bu dörtlükte görülen edebi sanatlar aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

A)    İstiare – Tariz

B)    Teşbih – Mecaz-ı Mürsel

C)    Tezat – Cinas

D)    Kinaye – Teşbih

E)    İstifham – İstiare

12.   Zaman mı tükendi neden durdu saatler

Evvel bahar yaz ayları gelende

Akar boz bulanık neden dereler

Yukarıdaki dizelerde yapılan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Tecahül-i Arif

B)    İstifham

C)    Tariz

D)    Tevriye

E)    Kinaye

CEVAPLAR

1.     Bir sözü hem mecaz hem gerçek anlamını düşündürecek biçimde kullanmaya “kinaye” denir.

Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir örnek kullanılmıştır?

A)    Ey kimsesizler, el veriniz kimsesizlere

Onlardır ancak el verecek kimse sizlere

B)    Bir damla inciydi kirpiklerinde

Aşkın ıstıraplarla dolu rüyası

C)    Bulmadım dünyada gönüle mekan

Nerde bir gül bitse etrafı diken

D)    Ne içindeyim zamanın

Ne de büsbütün dışında

E)    Ve günlerden bir gün, bir sabah erken

Kuşluk vaktinde, bülbüller öterken

2.     Eskici dükkanındaki asma saat,

Çelik bir şal atmış omuzlarına.

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi kullanılmıştır?

A) Benzetme                  B) Abartma

C) Hüsn-i Ta’lil                               D) Cinas

E) Teşhis

3.     Aşağıdaki edebi sanatlardan hangisi için kullanılan örnek dize yanlıştır?

4.     Yarın dudağından getirilmiş

Bir katre alevdir bu karanfil

Bu dizelerde görülen söz sanatları hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A)    Güzel benzetme – Tenasüp

B)    Benzetme – Tevriye

C)    Tenasüp – Tezat

D)    Güzel benzetme – Aliterasyon

E)    Benzetme – Tenasüp

5.     Rengin uçmuş nen var sunam, ak sunam

Söyle bana, emret, sana can sunam

Bu iki dizede geçen “sunam” sözcükleri arasında hangi söz sanatı vardır?

A)    Benzetme

B)    Abartma

C)    Tevriye

D)    Telmih

E)    Cinas

6.     Ey name sen ol mah-likeden mı gelirsin

Ey hüdhâd-ı ümmid Saba’dan mı gelirsin

dizelerinde “Saba” melikesi Belkıs ile Süleyman kıssası hatırlatılmıştır.

Örneği ve açıklaması verilen bu edebi sanat aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Telmih

B)    Tenasüp

C)    Tevriye

D)    İstiare

E)    İstifham

7.     Bugün keyfim yok

Karnım da aç değil idi

Bir çeyrek inekle

İki kasa ekmek yiyebildim

Bu dörtlük halk arasında söylenen anonim bir söyleyiştir.

Yukarıdaki dizelerde ağır basan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Mübalağa

B)    Telmih

C)    Tenasüp

D)    Asonans

E)    Leff ü Neşr

8.     Kani ol gül gülerek geldiği demler şimdi

Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz

Bu beytin birinci ve ikinci dizesinde görülen edebi sanatlar aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A)    Teşbih – Tezat

B)    Tevriye – Aliterasyon

C)    İstiare – Tezat

D)    Teşbih – İstiare

E)    İstiare – Teşbih

9.     Deniz beni bekliyor.

Yavuklum, sokaklar

Beni bekliyor.

Ben adımı kazıyorum

Yaz gölünde geyik gibi

Yüzen ağaca.

Bu dizelerde ağır basan edebi sanat aşağıdakilerden hangisidir?

A)    İntak

B)    Seci

C)    Teşhis

D)    Asonans

E)    Tecahül-i Arif

10.   “Murathan Mungan, günümüz edebiyatının güçlü kalemlerindendir.” cümlesinde hangi söz sanatı vardır?

A)    Kinaye

B)    Tevriye

C)    Tecahül-i Arif

D)    Mecaz-ı Mürsel

E)    Seci

11.   “Tatilde onunla yaşadıklarım bir rüya gibiydi.”

Yukarıdaki cümlede yapılan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)    İstiare

B)    Teşbih

C)    Tezat

D)    Kinaye

E)    Tevriye

12.   Aşağıdakilerin hangisinde teşhis sanatı yapılmamıştır?

A)    Tavşan dağa küsmüş, dağın haberi olmamış.

B)    Camekandaki kitap beni al diye gözlerimin içine bakıyordu.

C)    Koca şehirde ışıklar dans ediyor.

D)    Her yokuşun bir inişi vardır diyorlar.

E)    Uyanan bir düşünce bir daha kolay kolay uyuyamaz.

CEVAPLAR

• Söylenen bir düşünceyi inandırıcı kılmak ve pekiştirmek amacıyla söze bir atasözü ya da özdeyiş katmaya irsal-i mesel denir.
  Bu sanat hayal ve duygudan çok düşünceye dayanır.

İnsana sadakat yaraşır görse de ikrah
Yardımcısıdır doğruların Hazret-i Allah                               (Ziya Paşa)
Şair ilk dizede kötülük (ikrah) görse bile insana doğruluk (sadakat) yaraşacağını söylüyor; ikinci dizede de Allah doğruların yardımcısıdır.” sözüyle görüşünü okuyucuya benimsetiyor.

Tok olanlar bilemez çektiğini aç kalanın
Sırtı pek kimseye ahval-i şitâ yaz görünür            (Sami)
(Ahval-i şitâ: Kış ortamı)

Örneklendirme, örnek getirme anlamına gelir. Edebi­yatta bir düşünceyi, bir konu ile ilgili atasözü ya da öz­lü sözle anlatma sanatına irsal-i mesel denir.
Bir düşünceyi, konu ile ilgili bir atasözü, deyim ya da tanınmış bir söz ile açıklama, aydınlatma sanatıdır. Amaç okuyucuyu belli bir düşünceye inandırmak ve o düşünceyi verilen örnekle anlaşılır hale getirmektir.

“Allah’a sığın şahs-ı halimin gazabından
Zira “yumuşak huylu atın çiftesi pektir”
Bu dizelerde şair yumuşak huylu kişilerin kızdıklarında çok tehlikeli olacağından söz etmiş, bu düşüncesini de bir atasözü ile kuvvetlendirmiştir: Yumuşak huylu atın çiftesi pektir.

İrsal-i meselde çoğunlukla şair, ilk dizede düşüncesini ortaya koyar, ikinci dizede ise bu düşüncesini örnek­lendirir.
“Yırtıcı kuşun ömrü olur az
Bir tek ipte iki cambaz oynamaz”
 
Aşağıdaki dizede olduğu gibi bunun tersi de söz ko­nusudur. Bu dizede önce “Balık baştan kokar.” atasö­zü söylenmiş, daha sonra düşünce belirtilmiştir.
“Balık baştan kokar bunu bilmemek
Seyrani gafilin ahmaklığından”

“Aldanma cihanın sakın varına
Bir nefesi verme cihan varına
Bugünkü işini koyma yarına
Yar yıkıldığı gün tozar demişler”
Bu dörtlükte ise şair, birinci ve ikinci dizelerdeki dü­şüncelerini, üçüncü ve dördüncü dizelerdeki atasözle­ri ile örneklendirmiştir.
 
“Kirpikleri uzundur yârin hayâle sığmaz
Eski meseldir âşık mızrak çuvala sığmaz
Esnafa da biraz insaf gerektir
Bal tutan parmağın yalar demişler”
Bu dörtlükte ise “Mızrak çuvala sığmaz.”, “Bal tutan parmağını yalar.” atasözleri kullanılarak irsal-i mesel yapılmıştır.

İrsal-i mesel örnekleri:
Allah’a sığın şahs-ı halimin gazabından
Zira yumuşak huylu atın çiftesi pektir.
Bu beyitte sakin yaratılışlı kişinin gazabından Allah’a sı­ğın dendikten sonra bu yargı “Yumuşak huylu atın çifte­si pektir” atasözüyle pekiştiriliyor.
 
Eğer olsa derler kelin merhemi
 Sürer kendinin başına ol emi
 
Gün de doğar gün de doğar
Bir gün mutlaka gün doğar
Gün doğmadan neler doğar
Gün doğmadan Şehzadebaşına
 
Tok olanlar bilmez çektiğini aç kalanın
Sırtı pek kişiye karakış bile yaz görünür
 
Geldimse ne var ben şuarâ bezmine âhir
Âdet budur “âhirde gelir bezme ekâbîr.