1.  Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi yazılı Türk edebiyatının özelliklerinden değildir?

A)   Hece ölçüsü ve yarım uyak kullanılmış.

B)   Dil, diğer edebi dönemlere oranla en sade hâldedir.

C)   İçerik olarak milli edebiyat görünümü vardır.

D)   Göktürk ve Uygur alfabesi olmak üzere iki alfabe kulla­nılmıştır.

E)  Destan,koşuk,sağu ve savların hepsi bu dönemde yazıya ge­çirilmiştir.

2.  Aşağıdakilerin hangisi İslamiyet öncesi yazılı Türk ede­biyatının özelliklerinden biri değildir?

A)  Yerleşik hayat geç geçildiği için yazı çok sonraları kullanılmıştır.

B)   Dini ve din dışı ürünler verilmiştir.

C)   Ürünler, Göktürkçe ve Uygurca ile verilmiştir.

D)  Yerleşik hayat benimsenmediği için yabancı kültürlerin etkilerinden uzak bir yaşam vardır.

E)   Şiirlerde nazım birimi dörtlük, ölçü hecedir.

3. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A)   Şiirler dini metinlerden yola çıkılarak oluşturulmuştur.

B)   Ergenekon ve Oğuz Kağan destanları Göktürklere aittir.

C)   Koşuk, destan gibi nazım biçimleri kullanılmıştır.

D)   Destan,koşuk,sağu,sav gibi nazım şekillerinin yazarı belli değildir.

E)   Yazılı ilk eser, Orhun Abideleri olduğu bilinmektedir..

4. Aşağıdakilerin hangisinde İslamiyet öncesi dönemle il­gili bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A)   Koşuklar İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatındaki koşmanın temelini oluşturur.

B)   Sagunun kafiye düzeni koşuk gibidir.

C)   Oğuz Kağan Destanı, İmparator Mete’nin hayatını anlatır.

D)   İlk yazılı ürünler, üç büyük taşa yazılmış Orhun Abideleri’dir.

E)   Orhun Abideleri, Uygur alfabesi ile yazılmıştır.

5.  Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi sözlü döne­min özelliklerinden değildir?

A)   Tarihin karanlık  zamanlarında itibaren devam eder.

B)   Şiirlerde genellikle tam ve zengin uyak kullanılmıştır.

C)   Bu dönemin en önemli ürünleri şiir türünde söylenmiştir.

D)   Sözlü gelenek İslamiyet’ten sonra da devam edip âşık edebiyatını oluşturmuştur.

E)   Ozan,baskı ,kam,şaman denilen kişi bu dönemin edebiyat açısından öncü kişilerdir.

6. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesine ait Türk destanlarından biri değildir?

A)   Sarı Saltuk Destanı

B)   Şu Destanı

C)   Alp Er Tunga Destanı

D)   Ergenekon Destanı

E)   Türeyiş Destanı

7. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi edebiyata ait özelliklerden değildir?

A)   Yalın ve sade bir Türkçe kullanılmıştır.

B)   Şiirler ulusal hece ölçüsüyle söylenmiştir.

C)   Nazım birimi dörtlüktür.

D)   Yazılı hayat yerleşik hayat gerçekleşmiştir.

E)   Düz yazı oldukça gelişmiştir.

8. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk edebiya­tının özelliklerinden biri değildir?

A)  Bu dönemdeki bütün ürünler anonim özellik gösterir.

B)  Şiirler kopuz denilen saz eşliğinde söylenir.

C)  Bu dönemde verilmiş olan eserler toplumsal yaşamdan izler taşır.

D)  Dil Arapça, Farsça ve Türkçeden oluşan  bir dildir.

E) Yazı kullanılmadığı eserler dil dile kuşak kuşaktan  sözlü olarak aktarılır.

9.   — destanında Hun hükümdarı Mete’nin, Orta Asya’da ya­şayan Türkleri bir araya toplayarak büyük bir imparatorluk kurması anlatılır. Mete, Hun imparatoru olarak başa geçtikten sonra ülkesinin sınırlarını çok genişletmiştir ve sonra ülkesini oğulları arasında paylaştırmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Şu                                      B) Atilla                      C)  Bozkurt

D) Ergenekon                         E) Oğuz Kağan

10.   Türklere ait bilenen ilk Türk destanı – – – destanıdır. Destan kahramanı Türklük mücadelesi vermiş kahramandır. Bu kahraman  İranlıların ünlü destanı Şehname’de adı geçen Afrasiyab diye bilinen ve yine İranlılar tarafından tuzağa düşürülen kişidir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Şu                                                      B) Alp Er Tunga

C) Oğuz Kağan                       D) Bozkurt

E) Türeyiş

11.  Aşağıdakilerden hangisi “koşuk”un özelliklerinden bir değildir?

A)   aaab cccb … biçiminde uyaklanır.

B)   Hece ölçüsüyle söylenir.

C)   Divan edebiyatındaki gazelin karşılığıdır..

D)   Âşık edebiyatındaki semainin ilk biçimidir.

E)   Dörtlüklerle yazılmıştır.

12. Aşağıdaki devlet – destan eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A)   Göktürk – Ergenekon Destanı

B)   Hun – Şu Destanı

C)   Saka – Alp ErTunga Destanı

D)   Altay – Yaratılış Destanı

E)   Uygur – Göç Destanı

13. İslamiyet öncesinde ölen kimsenin arkasından onun iyi yanlarını övmek ve yüceltmek amacıyla yapılan tören ……….denir.Bu daha sonraki dönemlerde ağıt ve mersiye şeklinde karşımıza çıkmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Sığır                                   B) Şölen                          C) Yuğ

D) Totem                                E) Ağıt

14.  Aşağıdaki destan – ulus eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A) Alp Er Tunga – Saka                  B) Şu – Saka

C) Oğuz Kağan – Hun                     D) Bozkurt – Uygur

E) Türeyiş – Uygur

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI – 3

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI – 2

1.     Bilinmeyen dönemlerden başlayarak 11. yüzyı­lın ortalarına kadar süren ve yabancı etkiler­den uzak, en özgün örneklerin görüldüğü dö­nemdir. Özellikle, Şamanizm, Maniheizm ve Budizm gibi dinlerin etkisiyle oluşmuştur. Bi­çim, ölçü ve dil bakımından milli nitelikler taşır.
        Yukarıda bahsedilen dönem aşağıdakiler­den hangisidir?
A)    İslâmiyet Öncesi Türk Edebiyatı
B)    Halk Edebiyatı
C)    Divan Edebiyatı
D)    Tanzimat Edebiyatı
E)    Milli Edebiyat

2.      I.    Doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar.
II.    Bir “söylev” niteliğindedir.
III.    Türklerin özeleştirisi niteliğindedir.
IV.    Anlatımda aliterasyonlar görülür.
V.    Dört anıttan oluşur.
        Göktürk yazıtları ile ilgili olarak, yukarıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) I          B) II          C) III          D) IV         E) V

3.     Aşağıdakilerden hangisi sözlü dönemde ozanlara verilen isimlerden değildir?
A)    Şaman
B)    Kam
C)    Baksı
D)    Oyun
E)    Aşık

4.     Aşağıdakilerden hangisi, İslâmiyet öncesi Türk edebiyatının bir özelliği değildir?
A)    Eserlerde doğa sevgisi, kahramanlık konuları görülür.
B)    Sözlü ve yazılı dönem olarak incelenir.
C)    Eserler müzik eşliğinde söylenir.
D)    Genellikle zengin kafiye kullanılmıştır.
E)    Bu dönemin edebi verimleri: Destan, sav, sagu ve koşuklardır.

5.     Aşağıdakilerden hangisi, ilk İslâmî eserlerden değildir?
A)    Kutadgu Bilig
B)    Divan-ı Hikmet
C)    Divan-ı Lûgat’t Türk
D)    Mecalis’ün Nefais
E)    Atabet’ül Hakayık

6.     Bugünkü atasözlerinin bilinen ilk şekilleridir. Yaşamla, toplumla, insan doğasıyla ilgili öğüt­ler veren anonim ürünlerdir. Kolay ezberlensin,     akılda kalsın diye şiir gibi söylenmişlerdir.
        Yukarıda özellikleri verilen Sözlü dönem edebiyat ürünü aşağıdakilerden hangisidir?
A)    Sav
B)    Sagu
C)    Koşuk
D)    Destan
E)    Mani

7.     … denilen ölüm, matem törenlerinde ölen kişilerin ardından söylenen, ölenin dürüstlüğünü, iyiliklerini, faziletlerini anlatan şiirdir. Biçim özellikleri … gibidir.
        Yukarıda verilen parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla hangisi getirilmelidir?
A)    Sagu – koşuk
B)    Yuğ – sav
C)    Koşuk – yuğ
D)    Yuğ – koşuk
E)    Sagu – sav

8.     Aşağıdakilerden hangisi, Sözlü dönem Türk edebiyatının genel özelliklerinden değildir?
A)    Anlatım sözlüdür.
B)    Eserler manzum ve nesir şeklindedir.
C)    Dil oldukça sade ve öz Türkçedir.
D)    Nazım birimi dörtlük, ölçü hecedir.
E)    Ürünler anonimdir.

9.             Milletlerin dini, milli, sosyal olaylarını, büyük felaketlerini; kişilerin kahramanlıklarını konu edinen manzum ürünlerdir. Sözlü edebiyatın en önemli verimleridir.
        Yukarıda tanıtılan Sözlü dönem edebi ürünü aşağıdakilerden hangisidir?
A)    Koşuk
B)    Sav
C)    Destan
D)    Yuğ
E)    Sagu

10.   İranlı şair Firdevsi’nin Şehname adlı eserinde “Afrasyab” adıyla anılan Saka Türklerinden bir kahramanının İranlılarla yaptığı savaştaki yiğitliklerinin anlatıldığı destandır.
        Yukarıda verilen bilgiler hangi Türk destanına aittir?
A)    Şu Destanı
B)    Bozkurt Destanı
C)    Alp Er Tunga Destanı
D)    Türeyiş Destanı
E)    Ergenekon Destanı

11.   Aşağıdakilerden hangisi doğal destan değildir?
A)    Chanson de Roland
B)    Kurtarılmış Kudüs
C)    Robin Hood
D)    Mahabarata
E)    Gılgamış

12.   Aşağıdakilerden hangisi Divan-ı Lûgat’it Türk için söylenemez?
A)    Kaşgarlı Mahmut tarafından 13. yüzyılda kaleme alınmıştır.
B)    Türk dilinin ilk sözlüğüdür.
C)    Eser Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır.
D)    İçinde sözlü edebiyat dönemine ait birçok destan, koşuk, sagu örnekleri vardır.
E)    Sözcüklerin işleniş yöntemi bakımından bir ansiklopediyi de andırmaktadır.

CEVAPLAR

1.    Leyla vü Mecnun, Beng ü Bade, Haddikatü’s Süeda, Şikâyetname gibi eserler, aşağıdaki Divan şairlerinden hangisine aittir?

A) Fuzulî                                B) Nedim                   C) Bakî

D) Nefî                                   E) Mevlâna

2.            Anadolu’nun doğusunda ve Azerbaycan çevre­sinde yaşayan Oğuz Türklerinin çeşitli mücade­lelerini dile getiren nazım nesir karışımı eser, 15. yüzyılda yazıya geçirilmiştir. Destan gele­neğinden halk hikâyeciliğine geçişin temsilcisi sayılan ve Türkçenin en güzel verimlerinden olan bu anonim eser, 12 hikâyeden oluşur. En ünlü hikâyesi Deli Dumrul’dur.

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakiler­den hangisidir?

A)   Dede Korkut Hikâyeleri

B)   Köroğlu Destanı

C)   Karagöz

D)   Oğuz Kağan Destanı

E)   Kerem ile Aslı Hikâyesi

3.   Aşağıdaki sanatçı — eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A)   Şeydi Ali Reis – Mirat’ül Memalik

B)   Nâbi – Hayrabad

C)   Fuzulî – Beng ü Bade

D)   Ahmedî – Iskendernâme

E)   Kâtip Çelebi – Seyahatname

4.  Süleyman Çelebi XV. yüzyıl şairlerindendir. Ça­ğına göre sade bir dille, mesnevi biçiminde yaz­dığı — adlı eseriyle tanınır. Onun açtığı bu çı­ğırda çok sayıda eser yazılmış olmasına kar­şın, bunlardan hiçbiri, Süleyman Çelebi’nin mevlidi kadar yaygınlaşıp benimsenmemiştir.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Vesiletü’n Necat

B) Divan-ı Kebir

C) Risaletü’n Nushiyye

D) Harnâme

E) Mecalisü’n Nefais

5.     Aşağıdakilerden hangisi Âşık edebiyatı şair­lerinden biri değildir?

A) Karacaoğlan

B) Seyrani

C) Gevheri

D) Dadaloğlu

E) Pir Sultan Abdal

6.    VI. yüzyıl Tekke-Tasavvuf şairlerindendir. Si­vas’ta yaşamıştır. Kanuni zamanında Doğu Anadolu’da patlak veren bir isyana katılmış, ya­şadığı olayların izlenimlerini şiirlerinde anlat­mış, Hızır Paşa tarafından Sivas’ta idam ettiril­miştir. Sanatının belirleyici özellikleri, güçlü bir inanç, sade bir halk dili, coşkun bir lirizm olarak özetlenebilir.

Yukarıda tanıtılan şair aşağıdakilerden han­gisidir?

A) Pir Sultan Abdal

B) Karacaoğlan

C) Âşık Veysel

D) Dadaloğlu

E) Yunus Emre

7.     Aşağıdaki cümlelerin hangisi, parantez için­de belirtilen eserin özelliği değildir?

A)   Ali Şir Nevai’nin kaleme aldığı eser, Türk­çenin Farsçadan üstün bir dil olduğunu is­patlamaya çalışır. (Muhakemetü’l Lûgateyn)

B)   Türk dilinin divanı niteliğindedir ve Kaşgarlı Mahmut tarafından kaleme alınmıştır. (Di­van-ı Hikmet)

C)   Didaktik özelliklerin ağır bastığı; ahlak, dilin önemi, devlet idaresi gibi konuların ele alın­dığı yapıtın yazarı Yusuf Has Hacip’tir. (Ku­tadgu Bilig)

D)   Oğuz boylarının komşularıyla olan ilişkileri­ni ele alır, nazımla nesir iç içedir ve 12 hi­kâyeden oluşur. {Kitab-ı Dede Korkut)

E)   Eser, “hakikatlerin eşiği” anlamına gelir, aruz vezniyle mesnevi tarzından yazılan eserin yazarı Edip Ahmet Yükneki’dir. (Ata­betü’l Hakayık)

8.            I.    İlk Divan şairi sayılır, Sultan III. Alaaddin’e sunduğu düşünülen “Selçuklu Şehnamesi” ile ünlüdür.

II.    Mevlid (Vesiletü’n Necat) adlı eseriyle tanı­nır, bu ünlü mesnevisi başka şairlerce taklit edilmeye çalışılmıştır.

III.   “Leyla vü Mecnun” en ünlü eseridir, aşk acısından duyduğu mutluluğu şiirlerinde anlatır.

IV.  Patrona Halil İsyanı esnasında Öldürülmüş olan şair, şiirlerine İstanbul halkının ruhu­nu, deyimlerini, zevkini yansıtmıştır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde aşağıdakilerin hangisinden söz edilmemiştir?

A) Süleyman Çelebi                            B) Hoca Dehhani

C) Bakî                                                   D) Nedim

E) Fuzulî

9.     Aşağıdakilerden hangisi Tekke şairleri için­de yer alır?

A) Hoca Dehhani                 B) Şeyh Galip

C) Seyrani                             D) Eşrefoğlu Rumi

E) Âşık Ömer

10.     Ali Şir Nevai’nin “Harnâme”  (I) adlı eseri Süleyman Çelebi’nin Mevlüt‘ü  (II) Şeyhi’nin Muhakemetü’l Lûgateyn  (III) ve Ahmedi’nin “İskendernâme”  (IV) adlı yapıtları Divan edebiyatının önemli eserleri ara­sında yer alır.

Yukarıdaki parçadaki bilgi yanlışlığını gider­mek için numaralanmış yerlerden hangileri yer değiştirmelidir?

A) I. ve II.                                             B) I. ve III.           C) II. ve III.

D) II. ve IV.                          E) III. ve IV.

11.  Şiirlerini Çağatay lehçesiyle söylemiştir. Yapıt­ları biçim ve içerik yönünden oldukça zengindir. En önemli yapıtı “Muhakemetü’l Lûgateyn”dir. Şair bu yapıtta Türkçenin Farsçadan üstün bir dil olduğunu savunur. “Mecalisü’n Nefais” adlı tezkiresi vardır.

Yukarıda sözü edilen Divan şairi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ali Şir Nevai

B) Hoca Dehhani

C) Fuzulî

D) Şeyhi

E) Nesimi

12.          I.    Dil ve edebiyat tarihimiz açısından önemli bir eserdir.

II.    Türk dilinin ilk sözlüğüdür.

III.   Araplara Türkçeyi Öğretmek gayesiyle ya­zılmıştır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A)   Muhakemetü’l Lûgateyn

B)   Divanü Lûgati’t Türk

C)   İskendernâme

D)   Kutadgu Bilig

E)   Mecalisü’n Nefais

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

 1.             I.     Bozkurt

II.    Muhaberata

III.   Ramayana

IV.  Şinto

V.   Igor

Yukarıda verilmiş destanlardan hangi ikisi aynı ulusa aittir?

A) I. ve II.              B) II. ve III.         C) II. ve IV.

D) III. ve IV.          E) IV. ve V.

2.            13. yüzyılda yaşamıştır, Türkistan’ın Nişabur şehrinde doğmuştur. Ahmet Yesevi’nin isteğiy­le Anadolu’ya gelmiştir. Bilinen en önemli eseri “Makalat” tır; sohbetler sözler anlamına gelir. Hz. Adem’in yaratılışı, Şeytan ve şeytani işler, Allah’ın birliği gibi konuları ele almıştır.

Yukarıdaki paragrafta tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hacı Bektaş-ı Veli                B) Yunus Emre

C) Pir Sultan Abdal                   D) Gevheri

E) Seyrani

3.            Aşağıdakilerden hangisi Divan edebiyatının özelliklerinden biri değildir?

A)   Arap ve Iran edebiyatının nazım şekilleri kullanılmıştır.

B)   Toplumsal konulara değinilmemiştir.

C)   Ölçü aruz, nazım birimi beyittir.

D)   Biçimden çok düşünceye önem verilmiştir.

E)   Şiirde bütün güzelliği değil, parça güzelliği önemlidir.

4.            I.    Alp Er Tunga Destanı: Türk-lran savaşla­rıyla Alp Er Tunga’nın yiğitliklerinin anlatıl­dığı destandır.

II.  Şu Destanı: İskender ile Türkler arasındaki savaşların ve Hükümdar Şu’nun destanıdır.

III.   Oğuz Kağan Destanı: Hun Hükümdarı Me­te’nin yiğitliklerini, ülkesini genişletip oğulla­rı arasında nasıl bölüştürdüğünü anlatan destandır.

IV.   Bozkurt Destanı: Savaşta yaralanan bir Türk’ün, dişi bir kurt tarafından kurtarılması, korunması ve Türklerin, sözü edilen kurtla bir Türk’ten çoğaldığını anlatan bir destandır.

V.   Ergenekon Destanı: Türklerin, Kutsal taşı Çinlilere vermeleri üzerine, tanrı tarafından cezalandırılmaları kuraklığın başlaması ne­deniyle de göç etmeleri anlatılır.

Yukarıda destanlarla ilgili bilgilerden hangi­si yanlıştır?

A)l.           B) II.        C) III.        D) IV.        E)V.

5.    Her millette olduğu gibi Türklerde de kendine özgü sözlü edebiyat ürünleri vardır. Bu ürünler eski Türk topluluklarında söylenen çeşitli ürün­lerdir. Bunlardan —, av törenlerine; —, kurban törenlerine; — yas ve ölüm törenlerine verilen addır.

Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşa­ğıdakilerden hangisi getirilebilir?

A)   sığır – şölen – yuğ

B)   şölen – yuğ – sığır

C)   sığır – yuğ – şölen

D)   yuğ – sığır – şölen

E)   şölen – sığır – yuğ 

6.       Aşağıdakilerden hangisinde Halk edebiya­tıyla ilgili yanlış bilgi verilmiştir?

A)   Bu edebiyat, halk diline bağlıdır.

B)   Dil ve anlatımda süslü sanatlı söyleyiş vardır.

C) Halkın içinden doğan eserler, konu, tema ve duyarlık bakımından halkın hayatına sı­kı sıkıya bağlıdır.

D)   Şairler, genellikle okumamış kişilerdir.

E)   Şiirlerde, milli ölçü olan hece ölçüsü kulla­nılır.

7.  (I) Eserin adı, “Türk dili’nin yüce (genel) sözlü­ğü” anlamına gelir. (II) Adından da anlaşılacağı gibi, eser bir sözlüktür; Araplara Türkçeyi öğret­mek amacıyla yazılmıştır. (III) Bundan dolayı, Türkçenin Arapça karşısında savunulduğu bir eser olarak değerlendirilir. (IV) Eserde Türkçe sözcüklerin anlamları Türkçeyle açıklanmakta ve her maddeden sonra birtakım Türkçe metin­ler örnek olarak verilmektedir. (V) Kaşgarlı Mahmut tarafından XI. yüzyılda yazılan eserin asıl önemi de, işte bu derleme Türkçe metinler­den ileri gelmektedir; yani eser, zengin bir folk­lor kaynağı durumundadır.

Yukarıdaki cümlelerde Divanü Lûgati’t Türk’le ilgili bilgilerden hangisi yanlıştır?

A)l.           B)ll.        C) III.        D) IV.        E)V.

8.             I.    Kaygusuz Abdal

II.    Eşrefoğlu Rumi

III.   Pir Sultan Abdal

Yukarıda verilen şairlerin ortak özelliği aşa­ğıdakilerden hangisidir?

A)   Devlete karşı tavır almaları

B)   Sadece hece veznini kullanmaları

C)   Şiirlerinde tasavvufi unsurlara yer vermeleri

D)   Hem nazım, hem düzyazı türünde eserler vermeleri

E)   Mesnevi şairleri olarak tanınmaları

9.             I.    Bir önsöz ve 12 öyküden oluşur.

II.    Nazımla nesir iç içedir.

III.   Destandan halk hikâyesine geçiş dönemi ürünüdür.

IV.  Oğuz boylarının, komşularıyla olan ilişkile­rini anlatır.

Yukarıda  numaralanmış  cümlelerde sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Divan-ı Hikmet

B) Kutadgu Bilig

C) Kitab-ı Dede Korkut

D) Atabetü’l Hakayık

E) Divanü Lûgati’t-Türk

10.          (I) Eserin adı “mutluluk veren bilgi” anlamına gelir. (II) Yazarı, Yusuf Has Hacip’tir. (III) Kara­hanlılar zamanında (XI. yüzyıl-1070) yazılmış, ideal bir devlet yönetiminin nasıl olması gerek­tiği üzerinde durulmuştur. (IV) Eserde İslamlık öncesi nazım türlerinden de söz edilir. (V) Na­zım birimi beyit, ölçüsü aruzdur.

Yukarıdaki cümlelerde Kutudgu Bilig’le ilgili bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I.           B)ll.        C) III.        D) IV.        E) V.

11.  (I) “Sığır” adı verilen cenaze törenlerinde söyle­nen bu şiirler, Halk edebiyatındaki ağıtların en eski biçimleridir. (II) Ölen kişinin iyiliğinden, ölü­münden, doğurduğu acıdan söz eder. (III) Na­zım birimi dörtlük, ölçüsü hecedir. (IV) Sözlü gelenek içinde ortaya çıkan bu şiirden yalnız ikisi günümüze kadar gelebilmiştir. (V) Bunlar, sakaların komutanı Alp Er Tunga ile Batı Hun Devleti hükümdarı Atilla’nın ölümü üzerine söylenmiştir.

Yukarıdaki cümlelerde saguyla ilgili bilgiler­den hangisinde yanlışlık vardır?

A) I.           B) II.        C) III.        D) IV.        E)V.

12.  (I) Türk yazılı edebiyatının ilk örnekleri Orhun Yazıtlarıdır. (II) Köktürklerden kalan bu yazıt­lar, üç mezar taşından ibarettir. (III) Orhun Ir­mağı kıyısında bulunmuş; W. Thomsen tarafın­dan okunmuştur. (IV) Uygur alfabesiyle yazılan bu yazıtlar, Kültigin, Bilge Kağan ve Vezir Ton­yukuk adına dikilmiştir. (V) Yazılar, Yollug Tigin tarafından taşlara kazınarak yazılmıştır.

Yukarıdaki cümlelerde verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I.           B)ll.        C) III.        D) IV.        E) V.

13.   Aşağıdakilerden hangisi Karacaoğlan’la Gev­heri’nin ortak özellikleri arasında yer almaz?

A)   Her ikisi de Âşık edebiyatı şairlerindendir.

B)   Divan edebiyatının etkisinde kalmışlardır.

C)   Aşk, tabiat konularını işlemişlerdir.

D)   Hece ölçüsüyle şiirler yazmışlardır.

E) Halk deyimlerine ve söyleyişlerine şiirlerin­de yer vermişlerdir.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1.  — yüzyıl, Divan edebiyatının en büyük iki şai­rini yetiştirmiştir. Birincisi Bağdat çevresinde yaşayan ve Türkçe, Arapça, Farsça divanları, “Leyla vü Mecnun” gibi eserleri ve Kanuni’ye yazdığı ünlü mektubu Şikâyetname ile tanınan — ‘dir. İkincisi ise İstanbul’da saray çevresinde yetişen gazelleri yanında ünlü yedi bendlik Ka­nuni Mersiyesi ile sanatının zirvesine çıkan Sul­tanü’ş Şuara (Şairler Sultanı) — ‘dir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A)   XV.                      Fuzulî                  Nefi

B)   XVII.                    Nedim                  Nâbi

C)   XVI.                     Şeyhi                   Bakî

D)   XVII.                    Şeyh Galip          Nedim

E)   XVI.                     Fuzulî                  Bakî

2.    Bakî, Fuzulî ve Şeyh Galip’in ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Üçü de Divan edebiyatımızın ünlü şairlerin­dendir.

B)    Üçü de Türkçe, Arapça ve Farsça Divan’a sahiptir.

C)   Üçü de Mevlevîdir ve gazel yazmıştır.

D)   Üçü de Leyla vü Mecnun mesnevi yazmıştır.

E)   Üçü de Sebk-i Hindi akımından etkilenmiştir.

3.   1375 -1431 yılları arasında yaşamış “Divan” ve “Hüsrev ile Şirin” mesnevisi sahibidir. Ona asıl ününü “Harnâme” adlı mesnevisi sağlamıştır. Bir eşeğin başından geçen olayları anlatan bu mesnevi, Divan edebiyatının en ünlü hiciv ürün­lerindendir. XVI. yüzyılın büyük Divan şairi Fu­zulî’yi etkilemiştir.

Burada özellikleri verilen şairimiz aşağıdaki­lerden hangisidir?

A) Âşık Paşa                                   B) Necati Bey

C) Süleyman Çelebi                       D) Şeyhi

E) Şeyh Galip

4.  Nâbi (I) övgü ve hicivleriyle  (II) ünlü Divan şairidir. Kalemini kılıç gibi kullanan şair, söz sanatlarında da olağanüstü bir yeteneğe sahiptir. Daha son­raları İstanbul’un bir ilçesine ismini veren Vezir Bayram Paşa‘yı (III)  hicvetmesi sonunu hazırlamış­tır. Padişah IV. Murat  (IV) zamanında XVIII. yüzyılda yaşayan şairin Siham-ı Kaza  (V) adlı eseri ünlüdür.

Bu parçada numaralanmış sözlerden hangi­sinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I.           B)ll.           C)lll.        D) IV.        E) V.

5.     Aşağıdakilerden  hangisi  İslamlık öncesi Türk Edebiyatı ürünlerinden değildir?

A) Tuyuğ                               B) Sav                   C) Sagu

D) Destan                              E) Koşuk

6.  VIII. yüzyılda Orta Asya’da Orhun ırmağı kı­yısında dikilen ve ilk Türk alfabesi olan Gök­türk harfleriyle yazılan Göktürk Yazıtlarında aşağıdaki konulardan hangisi işlenmiştir?

A)    Devlet adamlarının yaptığı yolsuzluklar

B)   Türklerle Çinlilerin elbirliği içinde kalkınmaları

C)   Türk devlet adamlarının milletiyle hesap­laşması

D)   Türk yazı dilinin nasıl geliştirileceği

E)   Türklerle İranlıların yaptığı savaşlar

7.    Aşağıdakilerden   hangisi  Tekke-Tasavvuf edebiyatı şairleri içinde yer almaz?

A) Karacaoğlan

B) Ahmet Yesevi

C) Yunus Emre

D) Pir Sultan Abdal

E) Kaygusuz Abdal

8.   Aşağıdakilerden hangisi İslamlıktan önceki ya­zdı Türk edebiyatı ürünlerinden biri değildir?

A) Kutadgu Bilig                  B) Uygur Metinleri

C) Kültigin Yazıtı                 D) Tonyukuk Yazıtı

E) Bilge Kağan Yazıtı

9.     Aşağıdaki eser-şair eşleştirmelerinin hangi­sinde yanlışlık yapılmıştır?

A)   Risalet’ün Nushiyye – Yunus Emre

B)   Siham-ı Kaza – Nedim

C)   Vesilet’ün Necat – Süleyman Çelebi

D)   Hayriye – Nabi

E)   Hüsn-ü Aşk – Şeyh Galip

10.          I.    Nazım birimi dörtlüktür, kafiye zayıftır.

II.    Şairler, şiirlerini “lir” adı verilen saz eşiğin­de söyler.

III.   Şiirlerin  dili  halkın  arasında  konuşulan Türkçedir.

IV.   Kullanılan vezin hece veznidir, bazı şairler aruzu da kullanmıştır.

V.    Hecenin 7’li ve 11’li kalıpları kullanılır.

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangi­sinde Halk edebiyatı ile ilgili bir bilgi yanlış­lığı vardır?

A) I.           B) II.        C) III.        D) IV.        E)V.

11.     Aşağıdakilerin hangisinde sanatçı ve onun­la ilgili karşısında verilen bilgilerde bir yan­lışlık söz konusudur?

A)   Bakî    : “Şairler Sultanı” unvanıyla anılanşairin en ünlü eseri “Kanuni Mersi-yesi”dir.

B)   Nâbi    : Divan edebiyatının didaktik şiirlerinin en Önemli ismidir. Oğlu için yazdığı “Hayrabat” adlı mesnevisi vardır.

C)   Nedim:  İstanbul halkının deyimlerini, zevkini şiire getirmiştir, Türk edebiyatın­da “mahallileşme” akımını başlat­mıştır.

D)   Nef’î :   Övgü ve hicivleriyle ünlüdür,”Siham-ı Kaza” hicivlerinin yer aldığı yapıtıdır.

E)   Şeyh : Divan edebiyatının ilk şairidir, lirik Galip    şiirleriyle tanınır, “Selçuklu Şehna­mesi” adlı eseri vardır.

12.          I.    Sanatlı, süslü, ağır bir dil kullanılmıştır.

II.    Sadece yüksek zümrenin anlayabileceği bir edebiyattır.

III.   Biçim ve içerik yönünden Arap-lran kültürü­nün etkisinde kalmıştır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde sözü edilen edebiyat dönemi, aşağıdakilerden hangisidir?

A)   Fecr-i Âti edebiyatı

B)   Divan edebiyatı

C)   Halk edebiyatı

D)   Servet-i Fünun edebiyatı

E)   Milli edebiyat

13.           I.    Temel nazım birimi dörtlüktür.

II.    Sade, katıksız bir Türkçe kullanılmıştır.

III.   Genellikle düzyazıya ağırlık verilmiştir.

IV.  Şiirler “kopuz” denen saz eşliğinde söylenir.

V.   Temel ölçü hece ölçüsüdür.

Numaralanmış   cümlelerdeki   bilgilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk edebiyatı için söylenemez?

A)l.          B) II.          C) III.        D) IV.        E)V.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1.    (I) İslamiyet öncesi Türk edebiyatı Türklerin İsla­miyet’i benimsediği X-XI. yüzyıla kadar sürer. (II) Çoğunlukla sözlü edebiyata dayanır. (III) Bu­nun nedeni Türklerin göçebe yaşamı nedeniyle yazıyı çok geç kullanmalarıdır. (IV) Sözlü edebi ürünlerde nazım birimi dörtlük, temel ölçü de hece ölçüsüdür. (V) Ayrıca şiirler “baksı” adı ve­rilen saz eşliğinde söylenir.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangi­sinde bir bilgi yanlışlığı vardır?

A) I.          B)II         C) III.        D) IV.       E) V.

2.  Aşağıdaki destan-ulus eşleştirmelerinin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?

A) Şehname – Arap           B) Gılgamış- Sümer

C) Muhaberata – Hint       D) llyada – Yunan

E) Şu – Türk

3.    “Gerçeklerin eşiği” anlamına gelen eser, Yük­nekli Edip Ahmet tarafından yazılan bir öğüt ki­tabıdır. 12. yüzyılda Hakaniye Türkçesiyle yazı­ya geçirilmiştir.

Yukarıda sözü edilen eserin adı nedir?

A) İskendernâme           B) Atabet’ül Hakayık

C) Kutadgu Bilig             D) Kitab-ı Dede Korkut

E) Göktürk Kitabeleri

4.  Aşağıdakilerden hangisi İslamlık öncesi Türk destanlarından biri değildir?

A) Oğuz Kağan                        B) Alp Er Tunga

C) Manas                                 D) Ergenekon

E) Göç

5.     Sembolik dört kahraman aracılığıyla ideal bir devlet adamının nasıl olması gerektiğini mesnevi nazım biçimi, aruz ölçüsü, Hakaniye lehçesiyle aktaran ve 11. yüzyılda yazılan bir si­yasetname kitabıdır.

Burada sözü edilen eser ve eserin yazarı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

A)   Siyasetnâme, Nizamü’l Mülk

B)   Divan-ı Hikmet, Ahmet Yesevi

C)   Atabet’ül Hakayık, Edip Ahmet

D)   Muhakemetü’l Lûgateyn, Ali Şir Nevai

E)   Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip

6.  Tasavvuf edebiyatımızın öncüsüdür. Anado­lu’da yaşamadığı halde Anadolu’daki tasavvu­fun gelişmesinde kaynak olmuştur. Dörtlükler halinde ve hece vezniyle oluşturulan Divan-ı Hikmet adlı kitabı İslamlığa geçiş döneminin te­mel eserlerindendir.

Burada sözü edilen tasavvuf öncüsü aşağı­dakilerden hangisidir?

A) Yunus Emre                  B) Ahmet Yesevi

C) Edip Ahmet                   D) Hacı Bektaş Veli

E) Dede Korkut

7.            I.    Sagu

II.    Taşlama

III.   Sav

IV.  Mersiye

V.   Koşuk

Yukarıda verilmiş edebi ürünlerden hangi ikisi içerik yönüyle benzerlik gösterir?

A) I. ve II.            B) I. ve IV.            C) II. ve III.

D) II. ve IV.         E) III. ve V.

8.  VIII. yüzyılda 38 harfli Göktürk alfabesiyle yazılan ve Tonyukuk, Kültigin, Bilge Kağan adına dikilen Türk edebiyatının ilk yazılı bel­geleri sayılan Göktürk (Orhun) Yazıtlarının yazarı kimdir?

A) Thomsen                       B) Bilge Kağan

C) Strahlenberk                 D) Kaşgarlı Mahmut

E) Yolluğ Tigin

9.   I.    Türk lehçesinin  ansiklopedik sözlüğüdür; Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır.

II.    Eserin adı “mutluluk veren kitap” anlamına gelir, Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.

III.   Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılan eser “hakikatlerin eşiği” anlamına gelmek­tedir.

IV.   12 hikâyeden oluşan eser, Oğuz boylarının komşularıyla olan ilişkilerini, gelenek ve gö­reneklerini anlatır.

Yukarıda numaralanmış cümlelerde aşağı­dakilerin hangisinden söz edilmemiştir?

A) Divan-ı Hikmet           B) Atabetü’l Hakayık

C) Kutadgu Bilig             D) Kitab-ı Dede Korkut

E) Divanü Lûgati’t Türk

10.   Âşık Tarzı Halk edebiyatının dili sade olup — ölçüsü ve dörtlük nazım birimiyle oluşturulan şi­irlerin başlığı yoktur. Daha çok doğaçlamayla söylendiği için yarım kafiye ağırlıklıdır. Şiirlerin son dörtlüğünde şairin mahlası geçer; mahlas kullanmaya “tapşırma” denir. Şairlerin (ozanla­rın) şiirleri — adı verilen defterde toplanır. Güncel ve sosyal olaylar şiire yansır. Karaca­oğlan, Dertli, Dadaloğlu temsilcilerindendir. Koşma, semai, varsağı, destan gibi nazım bi­çimleri kullanmışlardır. Koşmanın dört nazım türü vardır: ağıt — taşlama ve güzelleme. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A)   aruz, cönk, mani

B)   hece, cönk, semai

C)   aruz, divan, destan

D)   hece, divan, türkü

E)   hece, cönk, koçaklama

11.  Anadolu’da din dışı konularda kasideler, gazeller söyleyen ilk Divan şairidir. Divan şiirinin ilk büyük temsilcisi sayılır. XIII. yüzyılda yaşamıştır. Dili ya­lın ve akıcıdır. Anadolu Selçuklu Sultanı III. Alaed­din Keykubat’a sunduğu Farsça yirmi bin beyitlik “Selçuklu Şehnâmesi”yle tanınır.

Bu parçada tanıtılan Divan şairi aşağıdaki­lerden hangisidir?

A) Yunus Emre                             B) Âşık Paşa

C) Ahmedi                                    D) Şeyhi

E) Hoca Dehhani

12.     Aşağıdakilerden  hangisi  İslamiyet öncesi destanlardan biri değildir?

A)   Bozkurt Destanı

B)   Türeyiş Destanı

C)   Şu Destanı

D)   Üç Şehitler Destanı

E)   Alp Er Tunga Destanı

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR