1.  Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur:

·           Ben, bütün çocukları severim.

 2.   Bazı kısaltmaların sonuna konur:

·         Prof. (profesör)             Cad. (cadde)

3.   Rakamlardan sonra sıra bildirmek için konur:

·           3.                   5.                      17.

 Arka arkaya sıralandıkları için vir­gülle ya da kısa çizgiyle ayrılan ra­kamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nok­ta konur:

·         5, 8 ve 14. sorular zordu.

 4.  Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

·         23.12.2012                      15.X.2013

 Tarihlerde ay adları yazıyla da gösterilebilir. Bu durumda ay adların­dan önce ve sonra nokta kullanılmaz:

·         29 Mayıs 1453

·         29 Ekim 1923

 5.  Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

·         Otobüsümüz 23.15’te hareket edecek.

·         Maç, 13.00’te başlayacak.

 6.  Kitap, dergi vb.nin künyelerinin sonuna konur:

·         İhsan Oktay Anar, Puslu Kıtalar Atlası, İletişim Yayınları, İstanbul, 1995.

7.  Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur:

 I.              1.              A.              a.

II.              2.              B.              b.

 8. Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve ara­ya nokta konur:

1.000            326.197        49.750.812

VİRGÜL (,)

1.  Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelimele­rin ve kelime gruplarının arasına konur: 

·         Şiirden, romandan, tiyatrodan anlayan gençlerle bir arada olmak beni mutlu ediyor.

·         Gazeteleri, dergileri, radyoları ve televiz­yon kanallarını objektif yayıncılık yapmaya davet edi­yorum.

 2.  Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için ko­nur:

·         Bavulunu aldı, dışarı çıktı, kendisini bekle­yen arabaya doğru koşmaya başladı.

·         Halkımız duyarlıdır, sevdiği sanatçıyı bağrı­na basar.

 3.  Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur:

·         Yıllar sonra nihayet oraya, doğum büyüdü­ğüm o güzel kente, dönüyorum.

·         Yarışmayı kimin kazandığını, bunu çok me­rak ettiğinizi biliyorum, birazdan açıklayacağız.

4. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur:

 Yaşlı kadın, orada geçirdiği o mutlu günleri özlemle anıyordu.

 5.   Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimelerin arasına konur:

• Para, para, para… Varsa yoksa para. Bunlar paradan başka bir şey konuşmazlar mı?
• Akşam, yine akşam, yine akşam

Göllerde bu dem bir kamış olsam

 6.   Tırnak içinde  olmayan  alıntı  cümlelerden sonra konur:

• Özlemini çektiğim diyarların şiirini yazıyo­rum, dedi.

 7.   Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesi­nin bitimine konur:

   — Van’a bu akşam mı gidiyor musunuz, diye sordu.

 8.   Edebî eserlerde konuşma bölümünden ön­ceki ifadenin sonuna konur:

   Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e,

— Bu anahtar köşkü de açar, dedi.

 9.   Ret, kabul teşvik bildiren “evet, hayır, yok, ta­mam, elbette” gibi kelimelerden sonra konur:

   Tamam, ben de size katılıyorum.

   Hayır, gelmeyeceğim.

 10. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra ko­nur:

Değerli Arkadaşım,

Sayın Başkan,

 11. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen keli­melerle yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadı­ğını göstermek için konur.

   Bayan, memura bir kâğıt uzattı.

   Bu, tek gözlü, genç fakat ihtiyar görünen bir adamcağızdır.

   Bu gece, eğlenceleri içlerine sinmedi.

 12. Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır:

24,8 (yirmi dört tam, onda sekiz)

0,35 (sıfır tam, yüzde otuz beş)

 13. Özne olarak kullanıldıklarında “bu, şu, o” za­mirlerinden sonra konur:

Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz.

Şu, diğerlerinden çok daha güzel!

O, eski defterleri çoktan kapatmıştı.

 14. Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:

–  Ahmet Hamdi Tanpınar, Mahur Beste, Der­gâh Yayınları, İstanbul, 2005.

 UYARI:

 1. Metin içinde ve, veya, ya da, ya­hut, da/de bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.

2. Metin içinde “hem hem, ister ister, gerek gerek” gibi tekrarlı bağlaçlarda önce ve sonra virgül konmaz.

3.   Metin içinde “-ınca/-ince” anlamında zarf-fiil görevinde kullanılan “mı/mi” ekinden sonra vir­gül konmaz.

4.   Şart ekini almış kelimelerden sonra virgül konmaz.

NOKTALI VİRGÜL (;)

1.   Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür ya da ta­kımları birbirinden ayırmak için konur:

 Bu kutuya kitapları, defterleri; şu kutuya da kalemleri, silgileri yerleştirelim.

 2.   Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümle­leri birbirinden ayırmak için konur.

 Virgülün kullanıldığı yerleri anlatırken hem eş görevli kelimelerin hem de sıralı cümlelerin virgüllerle ayrılması gerektiğini belirtmiştik.

• “Sevinçten, heyecandan içim içime sığmı­yordu.” cümlesinde eş görevli kelimeler
• “Sevinçten içim içime sığmıyor, kahkahalar atmak istiyorum.” cümlesinde ise sıralı cümleler vir­gülle ayrılmıştır.

 Bir sıralı cümlede, öğeler kendi arasında virgül­lerle ayrılmışsa, iki cümlenin birleştiği yere virgül değil, noktalı virgül konur:

•  Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkaha atmak istiyorum.

 3. İkiden fazla eş değer öğesi arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül ko­nabilir:

 “Ahmet, bu sınıftaki en başarılı öğrencidir.” cüm­lesinde özneyi belirtmek için virgül kullanılmıştır.

 “Ahmet; Mehmet, Gürkan, Hasan ve Ok­tay’dan daha güzel futbol oynar.” cümlesinde ise öz­neyi belirtmek için noktalı virgül kullanılmıştır. 

İKİ NOKTA (:)

1.   Kendisiyle ilgili açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur:

Sizden şunu yapmanızı istiyoruz: Evinize gi­din ve bizden haber bekleyin!

 2.   Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur:

Türkçede “b” sesi, kendinden önceki “n”yi “m”ye dönüştürür: perşembe, çember, sümbül…

 3.   Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur:

Cemil Usta: Nereden geliyorsun, evlat?

Hasan: Annem manava göndermişti, oradan geliyorum. 

ÜÇ NOKTA (…)

1. Eksiltili (tamamlanmamış, yüklemi söylen­memiş) cümlelerin sonuna konur:

• Gecenin koyu karanlığında kulakları sağır eden bir çığlık…
• Yaptığınız iyilikler kısa sürede unutulur ama birine, isteğinizin dışında gelişse bile zararınız dokunmuşsa…

 2.  Herhangi bir nedenle söylenmek istenmeyen kelimelerin yerine kullanılır:

Bu suçu işleyen kişi … olabilir.

 3. Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınma­yan kelime ve bölümlerin yerine kullanılır:

Mehmet Efendi evinin altındaki odada otu­rurken onu gördü. Elinde büyücek bir kapla ıslak bir post vardı. Bunları … vermeden pencerenin içine bı­raktı …

 4.  Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, ek­sik bırakılan cevaplarda kullanılır:

— Kimsin

— Mehmet

— Hangi Mehmet?

—…

— Cevap ver, hangi Mehmet dedim.

— …  

SORU İŞARETİ (?)

1.   Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur: 

• Bunu kim söyledi?
• Gümrükteki memur başını kaldırdı:

— Adınız? 

2.   Bilinmeyen, kesin olmayan ya da şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

• Yunus Emre (1240?-1320), Doğum yeri: (?)
• Ankara’dan Sakarya’ya iki (?) saatte gitmiş.
• 1496 (?) yılında doğan Fuzuli …

 UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:

 Ben yokken nasıl geçindiniz, size kim yar­dım etti? 

ÜNLEM İŞARETİ (!)

1.   Sevinç, korku, acı, şaşma gibi duyguları an­latan cümlelerin sonuna konur: 

• Hava ne kadar soğuk!
• Aşkolsun!

 2.  Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:

Arkadaşlar! Bu taraftan gidelim. 

Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabi­leceği gibi cümlenin sonuna da konabilir:

– Arkadaşlar, bu taraftan gidelim! 

3. Bir söze alay, kinaye ya da küçümseme an­lamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra pa­rantez içinde ünlem işareti kullanılır:

• İsteseymiş, bütün soruları yarım saatte ce­vaplayabilmiş (!)  

KISA ÇİZGİ (-)

1. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur. Birleşik kelimeler satır sonuna sığma­dığında bu kelimelerin ulama yapılarak hecelendiği dikkate alınır:

• Ataol Behramoğlu’nun hazırladığı bu antolo­-

ji iki ciltten oluşuyor.

• ………….ba-

­şöğretmen

• ………….başöğ-

­retmen

• …………Karaosma-

             noğlu

• …………Karaosmanoğ-

lu

 UYARI:Kesme işareti satır sonuna geldi­ğinde yalnız kesme işareti kullanılır, ayrıca kısa çizgi kullanılmaz:

  …………….Edirne’

nin…

  …………….2013′

te…

 2.  Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kul­lanılır:

  Size nasihat vermek için -gerçi siz nasihat­ten de anlamazsınız ya- buradayım.

 3.   Eklerden önce, fiil kök ve gövdelerinden son­ra kullanılır:

• -a/-e
• -dan/-den
• süz-

 4.   Kelimeler arasında “-den… -a, ve, ile, ilâ, arasında” anlamlarını vermek için kullanılır:

• Türkçe-Farsça Sözlük
• Ankara-İzmir uçak seferleri
• Ural-Altay dil ailesi
• 13.30-14.30

 UYARI:Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz:

Onu görmeyeli on on beş yıl oluyor.

Biraz sonra üç beş kişi geldi.  

UZUN ÇİZGİ (—)

Yazıda satır başına alınan konuşmaları göster­mek için kullanılır. Buna “konuşma çizgisi” de denir:

— Orada ne yaptınız?

— Yemek yedik, gezdik, eğlendik.

 UYARI:

1. Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir:

Sıtkı Bey — Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var. Gerçekten ölecek adam ister.

İslam Bey — Ben daha ölmedim.

 2.   Konuşmalar tırnak  içinde  verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz.

Arabamız tutarken Erciyes’in yolunu:

“Hancı dedim, bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu’nu?” 

EĞİK ÇİZGİ (/)

1. Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur:

 Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır parlayacak / O be­nimdir o benim milletimindir ancak.

 2.  Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:

Altay Sokağı, No.: 21/6 Kurtuluş /ANKARA

 3.   Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

18/11/2014                   

15/IX/2013

4.   Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göster­mek için kullanılır:

 -a/-e            -an /-en              -lık /-lik  

TIRNAK İŞARETİ (“”)

1.   Başka bir kimseden ya da yazıdan olduğu gi­bi aktarılan sözler tırnak içine alınır. Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır:

Hazreti Ali’nin “Bana bir harf öğretenin kırk yıl kölesi olurum.” sözünü kendime ilke edindim.

 2.   Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır:

Bu cümledeki “güzel” kelimesinin türü, “sıfat”tır.

 3.   Kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tır­nak içine alınır:

Ahmet Ümit’in “İstanbul Hatırası” isimli ro­manında ilginç bir olay örgüsü ve anlatma tekniği var­dır.  

TEK TIRNAK İŞARETİ (‘)

Tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınma­sı gereken bir sözü belirtmek için kullanılır:

·         Bir edebiyat eleştirmeni bu konuda şunları söyledi: “Amin Maalouf’un ‘Semerkant’ isimli roma­nında tarihsel öğelere rastlamak da mümkündür.”  

PARANTEZ ( ) (YAY AYRAÇ)

1.   Bir kelimenin eş anlamlısını göstermek için kullanılır:

   Biz, bunu bir kriter (ölçüt) olarak kabul etmi­yoruz.

 2.   Açıklama niteliğindeki sözler, parantez için­de gösterilir:

   Bazı kelimeler (güzel, tatlı, zor vb.) zarf ola­rak da sıfat olarak da kullanılabilir.

 3.   Tiyatro eserlerinde, konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak için kullanılır:

   Alemdar Paşa — (Kaşlarını çatar) Gidiniz!

 4.   Yabancı  bir kelimenin Türkçe okunuşunu göstermek için kullanılır:

   Bu sözü Descartes (Dekart) söylemiş.

 Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır:

Yunus Emre’nin (12407-1320) etkileri gü­nümüzde de devam etmektedir.

Bu cümledeki zarf-fiilden (sevinerek) son­ra virgül kullanmaya gerek yok.  

KÖŞELİ AYRAÇ ([ ])

Parantez içinde parantez kullanılması gereken durumlarda parantezden önce köşeli ayraç kullanılır:

Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886-1973)] en güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır. 

KESME İŞARETİ (‘)

1.  Aşağıda sıralanan özel adlara getirilen iyelik, ilgi, hâl ekleri ile ek fiil kesme işaretiyle ayrılır:

 a.  Kişi adları, soyadları ve takma adlar:

 Refik Halit Karay’mış        Bâkî’nin

 b.   Millet, boy, oymak adları:

   Türk’üm       İngiliz’miş       Alman’dan

 c.   Devlet adları:

   Türkiye Cumhuriyeti’ni Osmanlı Devleti’ndeki

 ç.   Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar:

   Allah’ın        Cebrail’e            Zeus’tan

 d.   Kıta, deniz, nehir, göl, dağ, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. coğrafyayla ilgili yer adları:

  Asya’nın                Birlik Mahallesi’ne

  Van Gölü’ne         Çanakkale Boğazı’nın

  Ankara’ymış         Marmara Denizi’nden

 e.   Gök bilimiyle ilgili adlar:

   Jüpiter’dir                      Samanyolu’nun

 f.    Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adları:

Çankaya Köşkü’ne

Çanakkale Şehitleri Anıtı’nın

 g.   Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, müzik vb.) adları:

Safahat’tan              Yaprak Dökümü’nü

 ğ. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genel­ge adları:

   Millî Eğitim Temel Kanunu’na

   Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’nin

 h.   Hayvanlara verilen özel adlar:

   Sarıkız’ın       Karabaş’tı       Pamuk’u

 ı.    Akım, çağ ve dönem adları:

 Yükselme Dönemi’nin

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na

2.   Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:

Nihat Bey’e                     Ayşe Hanım’dan

Mehmet Efendi’nin        Enver Paşa’ydı

 3.   Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:

   TBMM’ye       – TDK’nin         TV’de

 Sonunda nokta bulunan kısaltmalar ile üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin oku­nuşuna uygun olarak yazılır:

vb.leri           Alm.dan           İng.yi

cm³e (santimetreküpe)

6⁴ten (altı üssü dörtten)

 4.   Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:

   2013’te                           8’inci madde

   2’ncikat                        7,65’lik

 5.   Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur:

Başvurular 13 Mart’a kadar sürecek.

2012 yılı Şubat’ının 26’ncı günü Ankara’ya geldi.

6.   Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kullanılır:

   Engel aramızı açtı n’eyleyim

 7.   Bir ek ya da harften sonra gelen ekleri ayır­mak için konur:

• a’dan z’ye kadar  
• b’nin m’ye dönüşmesi

 UYARI:

1. Özel adlara getirilen yapım ekle­ri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:

 Ispartalı      Ahmetler     Fuzûlîler

• Türklerin     Türkçenin    Müslümanlıkta

 2.   Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:

Türkiye Büyük Millet Meclisine,

Türk Dil Kurumundan

 3.   Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz:

Boğaz Köprümüzün güzelliği

Amik Ovamızın bitki örtüsü

Kuşadamızdaki liman

 4.   Başbakanlık, Rektörlük vb. sözler, ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlü­ğe vb. biçimlerde yazılır.    

NOKTA:

Tamamlanmış (Yargı bildiren) cümlelerin sonunda kullanılır.

• Dün gece yar hanesinde yastığım bir taştı.
• Sensiz geçen günlerime bir volkan düştü.

Kısaltmalardan sonra kullanılır.

• Yzb .  (Yüzbaşı)
• Prof .  ( Profesör)
• Vb.     ( ve benzeri)
• Ast.     (Asteğmen)

Sıra bildiren sözcük olan “ıncı , inci”eki yerine kullanılır.

• 9. Hariciye Koğuşu Peyami Safa’nın en önemli eserlerinden biridir.
• 4. Murat , döneminde tütün ve içki gibi zararlı maddeler yasaklanmıştır.
• Aynı mahallede oturuyoruz ; ama o 17. sokakta oturuyor.

Saat ve dakika arasına konulur.

• Gelecek hafta 08.30’da Kızılay’da buluşalım mı?
• Memurlar toplu sözleşme için hükümet yetkilileriyle 10.30 görüşme yapacaklar.

Sayı basamaklarını ayırmada kullanılır.

• 26.000.000,-TL
• 18.353 kişiyle mülakat yapılacak.

Matematikte çarpma işareti olarak kullanılır.

• 18.3=54
• 5x.6y= 30xy

Günü belirli tarihler arasına konur.

• 23.01.1978

NOKTANIN KULLANILMAYACAĞI YERLER.

Kurum ve kuruluş adlarının kısaltılmasında kullanılmaz.

• ODTÜ    (Ortadoğu Teknik Üniversitesi)
• DMO  ( Devlet Malzeme Ofisi)

Gazete,dergi, kitap, eser, şiir ve bölüm başlıklarından sonra kullanılmaz.

• Tarihin Sonu ve Son İnsan
• Da Vinci Şifresi

VİRGÜL:

Cümlede sıralanan eş görevli sözcüklerden sonra kullanılır.

• Eylemleri (Yüklemleri)ayırır:
• Her insan  doğar , büyür, yaşar ve ölür.

Özneler ayırır:

• Ali , Ahmet , Mustafa bu işi hep beraber yaptı.
• Bahar gelince ağaçlar , topraklar , çiçekler, kırlar insanın gözüne başka görünüyor.

Nesneleri ayırır:

Atasını , toplumunu ,tarihini tanımayan nihilist bir toplum yetişiyor.

Tümleçleri ayırır:

Evine , çocuklarına , işine bağlı bir eş arıyor.

Sıfatları ayırır:

Genç , dinamik , sorgulayıcı bir gençlik yetişmek bizlere bağlı.

İsim tamlamalarını ayırır:

Ben sporcunun zeki , çevik , aynı zamanda ahlaklısını severim

Sıralı cümleleri  ayırır:

Heyecanlanınca utanır , sıkılır , küçük çocuk gibi köşe bucak saklanırdı insanlardan.

Arasözlerde kullanılır.

• Ahmet Haşim , sembolizmin usta şairi, Türk edebiyatına çok önemli katkılarda bulunmuştur.
• Annem , ayakları öpülesi kadın , çocukları arasında en çok beni severdi.

UYARI: Arasözler virgül , iki çizgi,  iki parantez haricinde başka kullanımı yoktur.

Yüklemden uzak kalmış özneden sonra kullanılır.

• Bangladeş, Asya’da kendi imkanlarıyla ayakta kalabilen bir ülkedir.
• Halit Ziya, edebiyatımıza realist anlamda ilk roman yazan şahıstır.

Aktarma sözlerde tırnak işareti yerine kullanılır.

• Mısra benim namusumdur, diyordu Yahya Kemal.
• Ben mutlaka bu işi yapacağım , dedi.

Hitaplardan sonra kullanılır.

• Değerli Arkadaşım ,
• Kıymetli Basın Mensupları ,

Cümlede vurgulanmak istenen öğeden sonra kullanılır.

• Dün, bize annesiyle birlikte okul arkadaşım geldi.
• Dün bize , annesiyle birlikte okul arkadaşım geldi.
• Dün bize annesiyle birlikte , okul arkadaşım geldi.

Anlam karışıklığına yer vermemek için adlaşmış sıfattan sonra kullanılır.Kullanılmazsa anlatım boz. Olur

• Kadın haberciyle röportaj yapacak.
• Küçük ,  çam ağacının dibinde oynuyordu.
• Bu , şiiri neden ezberlememiş.

Kabul ve ret anlamındaki ifadelerden sonra kullanılır.

• Evet , sizi çok iyi anlıyorum.
• Hayır , sizi hiç  anlamıyorum.

Tekrarlardan sonra kullanılır.

• Akşam , yine akşam, yine akşam …
• Bir kokladım , bir kokladım ki sorma.

Değilli ifadelerden sonra kullanılır.

• Taşı delen suyun kuvveti değil , damlaların sürekliliğidir.
• Hayatta en önemli unsur para değil, haysiyettir.

Matematikte ondalık sayıları belirtmede kullanılır.

• 0,75
• 1,30 faizle konut kredisi almış

Önsöz ve mektuplarda yazının yazıldığı yeri ve tarihi  ayırmak için kullanılır.

• İzmir , 12 Ekim 1995

Oysa , halbuki, ancak, eğer gibi cümle başı bağlaçlarından sonra kullanılır.

• Halbuki, ben ona ne  kadar değer verdim.

Biyografi olarak kaynakça gösterildiğinde yazar, eser, basım yılı, tarihi arasına konur.

• Rüşen Eşret Ünaydın,Diyorlar ki, 1928,İstanbul

UYARI:

• Ve, veya, ya da bağlaçlarından önce ve sonra virgül kullanılmaz.
• İkilemeyi oluşturan sözcüklerden sonra virgül kullanılmaz.
• “ıp , ip ” ekiyle kullanılan zarffiilden sonra kullanılmaz.
• İkilemelerden sonra kullanılmaz.

NOKTALI VİRGÜL

Özneden sonra özneyle karışabilecek adlar  sıralanmışsa özne noktalı virgülle ayrılır.

• Mehmet ; Murat , Hasan , Ali ve Şahin  kadar başarılı değil.
• Mehmet , Murat ; Hasan , Ali ve Şahin  kadar başarılı değil.
• Mehmet , Murat , Hasan ; Ali ve Şahin  kadar başarılı değil

Bir cümlede virgülle ayrılmış söz öbeklerini ayırmada kullanılır:

• Romanda Orhan Pamuk, Fakir Baykurt ve Yaşar Kemal ; şiirde Edip Cansever , Cemal Süreya , Orhan Veli’yi çok okurum.
• Sayısal derslerden matematiği ve fiziği ; sözel derslerden Türkçeyi, coğrafyayı çok seviyorum.

Önceki cümleye “fakat, ama , lakin , çünkü …”gibi bağlaçlarla bağlanan cümlelerden önce kullanılır.

• Bu işi yaparım ; ama parasını peşin alırım.
• Bu konuyu size izah edemem ; çünkü olay halen yargı kapsamında.
• Her şeyi biliyor ; lakin çok kibirli bir insan.

Özneleri ortak kipleri farklı olan sıralı bağımlı sıralı cümlelerden sonra kullanılır.

•   Serhat , bu konuyu dinlemiş ; şimdi de bize  bunların özetini anlatıyor.
•   Ahmet , dünyayı baştan sona gezmiş, gördüğü yerleri kitaplaştırıyor.

Noktalı virgül , özneden sonra virgülle ayrılan eş görevli sözcükler varsa özne, noktalı virgülle belirlenir.

•   I . Yeni grubunun en ünlü temsilcilerinden biri olan Orhan Veli; dili iyi kullanan, okuyucuyu değişik bir romantizme sürükleyen güçlü şairdir.

Birbirine bağlı olmakla birlikte herbiri kendi içinde bağımsız cümlelerin arasına konur.

•   Yer, üst üste iki kez sarsıldı; halk, korkuyla sokaklara fırladı.

Sıralı cümleleri birbirine bağlar.

•   Kel ölür, sırma saçlı olur ; kör ölür, badem gözlü olur.
•   Kadın var, ev yapar; kadın var, ev yıkar.

İKİ NOKTA:

Herhangi bir konuda açıklama yapılacaksa açıklamadan önce kullanılır.

•   İnsan haklarının tek dayanağı vardır: Demokrasi.
•   Bu konuda yapılması gereken iki şey var: Sevgi ve Hoşgörü.

Aktarma cümlelerden önce kullanılır:

•   Mevlana: “ İnsanların ayıbını örtmede gece gibi ol. “ demiş.
•   A.Nihat Asya: “ Vazoyla çiçeğin farkını sen söyleme… Çiçeklere sor.” diyordu.

Not: İki noktadan sonra örnekler sıralanacaksa sözcükler küçük harfle başlar.

Sıfatlar adlardan önce gelerek adları niteler ya da belirtirler: bir yabancı, yeşil gözler , yuvarlak masa…

Karşılıklı konuşmalarda konuşma çizgisinden önceki bölümün sonuna konur.

Dizdarbaşı:

– Ali Usta, dükkanı arayacağım, dedi

Ali Usta cevap verdi:

-Neden?

Katalog ve sıralamalarda yazar ve yapıt arasına konur.

•   Nazım Hikmet : Jokont ve Siyau
•   Cengiz Dağcı : Onlar da İnsandı:

Birkaç öğenin sıralanacağını anlatmak için kullanılır.

•   Diller 3’e ayrılır: 1. Tek heceli diller 2. bitişken diller 3. Bükünlü diller.

Matematikte bölme işlemi yerine kullanılır.

22:2=11

ÜÇ NOKTA:

Herhangi bir nedenle bitmemiş, ya da okuyucuyu zihnine bırakılan cümlelerden sonra kullanılır.

•   Anne ile kız, elma ile koz…
•   Şu nisan yağmurları bir gelse …
•   Adanın en tepesinden  bakınca birden karşına çıkan uçsuz mavilik…

Örnekler sıralandıktan sonra “vb” anlamında kullanılır.

•   Bu okulun öğrencileri başarılıdır , çalışkandır, dürüsttür…
•   Hayatta insan nelerle karşılaşmıyor ki: hayal kırıklığı, yorgunluk, ihanet…

Bir yazıdan alınan bölümlerde atlanan yerleri göstermek için kullanılır.

…

Garibim namıma Ferhat diyorlar

Aslımı el almış, harem diyorlar.

Hastayım, derdime verem diyorlar

Maraşlı Şeyhoğlu Satılmışım ben

Söylenmek istenmeyen sözcüklerin yerine kullanılır.

•   Bana o b… adamı anlatmayın.
•   Bu yalanı … uydurmuştur.

TIRNAK İŞARETİ:

Aktarma  söz ya da cümleler tırnak içine alınır.

•   Fuzuli ne güzel söylemiş: “ Selam verdim  rüşvet değildir  diye almadılar.”
•   Cenap Şehabettin şu sözü kulaklara küpe olmalı: “Yalnız seni sevenleri sevmek sevgi değil, değiş tokuştur.”

Cümle içerisinde geçen eser isimleri tırnak içerisinde gösterilir.

•   Ahmet Hamdi , “ Huzur ” romanında doğu ve batı arasında bir kişinin iç çekişmelerini anlatır.
•   Cengiz Aytmatov’un  “ToprakAna” isimli kitabını mutlaka okumalısın.

Cümlede vurgulanması gereken sözcükler ya da sözcük grupları tırnak içine alınır.

•   Millet olmanın en önemli göstergesi “ bayrak”tır.
•   Şuhut’ta karpuza “ bostan” diyorlar.

Yazı başlıklar tırnak içine alınır.

•   Aynı kitabın “ Ortadoğu ve Şiddet” isimli bölümünü mutlaka değerlendirmelisin.

PARANTEZ ( AYRAÇ ):

Cümle içerisinde arasöz ve ara cümleler olarak kullanılır.

•   Her şeyin ( istisnaları olmakla birlikte) kıymetini çok iyi bilir.
•   Okulumuz (Atatürk Orta Okulu ) son depremde zara gördü.

Bir sözcüğün eşanlamlısını belirtmek için kullanılır.

•   Varlıkları niteleyen ya da belirten sözcüklere sıfat ( önad) denir.
•   Bugün bir çuval ceviz ( koz) topladık.
•   Bu şiirde kişileştirme (teşhis) sanatı çok kullanılmış, bu şiire canlılık katmış.

Bir kişiden söz edilirken onun doğum ve ölüm tarihleri parantez içerisinde kullanılır.

•    Yahya Kemal ( 1884-1958 ) edebiyatımızda şiirimiz açısından bir dönüm noktası oluşturur.
•   Orhan Veli (1914-1950) şiirin şekli ve içeriği bakımından çok değişik çalışmaları olmuştur.
•   Mevlana (13yy.) hoşgörü konusunda halen günümüze ışık tutmuştur.

Tiyatro yapıtlarında sahnede yapılması gereken hareketler parantez içinde gösterilir.

•   Ahmet: ( Mustafa’yı tutarak) Bağırdı.
•   Feride: (Öksürerek) Neden böyle yaptınız?

Alay etmek için ünlemle ilgili sözden sonra parantez açılır.

•   Bu başarı (!) karşısında hepimiz şapka çıkardık.
•   Onun ne kadar başarılı (!) biri olduğunu bilmeyen mi var ?

Soru işareti ile birlikte kullanıldığında ilgili sözden sonra parantez içine alınırsa o bilgiye güvenilmediği kuşku duyulduğu ortaya çıkar.

•   Karacaoğlan’ın Güneydoğu  Anadolu’da  (?)yaşadığı söylenir.
•   Yunus Emre 14.yy’da (?)varlığını sürdürmüştür.

SORU İŞARETİ:

Soru anlama taşıyan bütün sözcüklerden sonra kullanılır.

•   Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
•   Hangi deniz daha derin benim duygularımdan ?
•   Bu kitabın arasında ne var?
•   Şu Ankaralı mı ( , ) Amasyalı mı (, ) Konyalı mı ( , ) yoksa Adanalı mı?

Kuşku duyulan  ya da bilinmeyen bilgiler  yerine kullanılır.

•   Kayıkçı Kul Mustafa (?- 1658?) Halk edebiyatımızın destan şairlerindendir.
•   Dadaloğlu, yaşamını Gavurdağlarında (?) sürdürmüştür.

Sözde soru cümlelerinin sonuna kullanılır.

•   Hiç insan yavrusunu sokağa atar mı?
•   Sen anlattın ,kurtuldun  ya ben ne yapayım ?

NOT: İçinde soru  sözcüğü olsa bile soru anlamı taşımıyorsa sonuna soru işareti konulmaz.

•   Onun bana neden küstüğünü bilmiyorum.
•   Hangi konuda çalışma yapacağını söylemedi.

NOT: Soru işareti yazı başlıklarında da kullanılır.

•   Özgürlük mü Eşitlik mi?

ÜNLEM İŞARETİ:

Korku, heyecan , şaşma , öfke , beğenme , gibi duygular ifade eden cümlelerin sonuna konur.

•   Böyle evlat olmaz olsun !
•   Eyvah, yangın var!
•   Eyvah, o adam buraya geliyor!
•   Eyvah! O adam buraya geliyor.

Alay , yerme amacıyla yapılan ifadeler parantez içine konur.

•   Eşiniz ne kadar yetenekli (!) biri.
•   Bu aile kadar uyumlu (!) aile görmedim.

KISA ÇİZGİ:

Tarihler arasına konur.

•   1877-1878 Osmanlı – Rus savaşı çok önemli bir savaştır.

Milletler arasındaki savaş ya da anlaşmalarda kullanılır:

•   Çeçen – Rus savaşı Kafkasya’nın güneyine kaydı.

Farsça terkiplerden sonra kullanılır.

•   Aşk-ı Memnu
•   Kur’an-ı Kerim
•   Divan-ı Lügat’it Türk

Kökler ve eklerden sonra kullanılır.

•   Oku- , bak- , cıl- , cil- daş- , deş-

1. Montesguieu ( ) “İnsanoğlunun demir işlemesi, er­itmesi değil, topraktan çıkarması şaşılacak iştir ( ) ben ona hayranım. Üzerinde maden görmedi­ğimiz toprağın altında, bütün madenlerin bulun­duğunu nereden anlamış, nereden sezmiş ( )” diyor.

Bu parçada parantezlerle belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? (ÖYS 1997)

A) (:),(;),(?)                           B) (;),(!), (.)            C) (,),(,), (?)

D) (:),(,),(.)                            E) (,),(!),(!)

2. Bu kent,   bahar aylarında , doğaseverlerin,

                 I                               II                         III

yürüyüşçülerin,   bisikletlilerin,   piknikçilerin

                        IV                      V

gözdesi durumunda. Küçük limanı,   yeni yapılan baraj gölü,

VI                                      VII

çam ormanlarıyla bezenmiş tepeleri, kır kahveleriyle kent

                                                            VIII                                                           

yorgunlarına sığmak oluyor.

Aşağıdakilerden hangisinde verilen virgüller (,) işlev bakımından birbirinden farklıdır? (ÖSS 2005)

A) I. ve II.               B) III. ve IV.               C) IV ve V

D) VI. ve VII.         E) VII. ve VIII.

3. Anıları yazmanın belli bir çağı var mıdır ( ) Genel­likle yaşlılık dönemi gösterilir bu çağ için ( ) Çünkü yaşlılığın bir belirtisi de kişinin gözlerini geleceğe değil, geçmişe çevirmiş olmasıdır. Bir yazarın ( ) “Gençler umutlarla, yaşlılar anılarla yaşar, “sözü de bu görüşü destekler ( )

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? (ÖSS 2000)

A) (?)(…) (!)(.)                          B) (?)(.)(:) (.)

C) (!)(.) (;)(…)                           D) (…)(…) (;)(.)

E) (?)(!) (,)(…)

4. Cümlede vurgulanması gereken özneden sonra virgül konulur.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıkla­maya uygun olarak kullanılan virgül vardır? (ÖYS 1993)

A) O, benim için örnek bir insandı.

B) Adlarımızı, adreslerimizi defterine yazdı.

C) Olayı, benden başka herkes görmüştü.

D)Onun değerini, onu yitirince anlamıştı.

E) En çok sevdiği ağacı, dut ağacını kesmişlerdi.

5. (I) Günlük hayatımızda hoş olmayan birtakım du­rumlarla karşılaşıyor, üzülüyoruz. (II) Bu, sabah evden çıktıktan hemen sonra başlıyor. (III) Dol­muşlar, ilgililerce belirlenen duraklarda durmuyor. (IV) Otobüse, dolmuşa binerken kimse sıraya girmek istemiyor. (V) Üstelik, bu durumlara herkes alışıyor, hiç kimse ses çıkartmıyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde virgülün kaldırılması anlam karışıklığına yol açar? (ÖSS 1993)

A) I.         B)ll.        C)lll.         D) IV.          E) V.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tırnak işareti (” “) gereksiz kullanılmıştır? (ÖYS 1988)

A) Bir yazar: “Kitap bizi avuttuğu gibi yüceltir de.” diyor.

B) Bir çiftçi söz aldı : “Bize, ne yapacağımızı söyle.” dedi.

C)”Bize yapacak bir iş kalmadı.” demektir.

D) “Bu havada yola çıkılmaz.” deyip duruyordu adam.

E) Çocuk merakla sordu : “Nedir o elindeki?”

7. Kasabaya karşıdan baktığınızda, büyük bir te­penin yamacına yayılmış, çatısı olmayan yüzlerce yapı görürsünüz (I) İçine girdiğinizde de yıkık, sı­vaları solmuş, dökülmüş duvarlar (II) Ot bürümüş, dar, taş sokaklar (III)

Yukarıda numaralanmış cümlelerin sonuna sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir? (ÖSS 1992)

A) (:), (…), (.)

B) (.), (…), (…)

C) (…), (:), (.)

D) (:), (.), (!)

E) (!), (!), (.)

8. İşte karşı karşıyasın. O da senin gibi biri (I) Yüzünde küçük küçük yara izleri (II) Bak, gülüyor. Şimdi de yemeğini yiyor (III) İşte türkü söylüyor, işte sıkılıyor (IV) Belki de dertleşecek birini arıyor (V)

Bu parçadaki numaralı yerlerin hangisine ötekilerden farklı bir noktalama işareti kon­malıdır? (ÖSS 2003)

A) I.           B)ll.           C)lll.           D) IV           E) V.

9. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yazım ve nok­talama bakımından doğrudur? (ÖYS 1995)

A) Sevgili Çocuklar! buraya ilk gelişinizi, çekin­gen çekingen sınıflara girişinizi unuttunuz mu?

B) Sevgili Çocuklar! Buraya, ilk gelişinizi, çekin­gen çekingen sınıflara girişinizi unuttunuzmu?

C) Sevgili Çocuklar, Buraya ilk gelişinizi, çekin­gen, çekingen sınıflara girişinizi unuttunuz mu?

D) Sevgili Çocuklar: buraya ilk gelişinizi, çekin­gen çekingen sınıflara girişinizi unuttunuz mu?

E) Sevgili Çocuklar! Buraya ilk gelişinizi, çekin­gen çekingen sınıflara girişinizi unuttunuz mu?

10. Bugün yetmiş yaşımdayım (I) Yaptıklarımdan pek çok pişmanlık duyuyorum (II) Öyle çok, öyle çok yanlış yaptım ki (III) Her şeyden önce en değerli varlığım olan zamanımı istediğimce ve iyi bir biçimde kullanamadım (IV) Halbuki şimdikinden en az iki kat daha verimli olabilirdim (V)

Bu parçadaki numaralı yerlerden hangisine üç nokta (…) konulması uygun olur? (ÖSS 1996)

A) I.         B)ll.         C)III.          D) IV.          E)V.

 11. Ödüller konusunda şöyle yanlış bir kanı vardır (I) Kazanan yapıtın, o yarışmaya katılan tüm yapıt­ların en iyisi olduğu düşünülür (II) Oysa sepici ku­rullar, birikim ve beğenileri birbirinden farklı kişilerden oluşur (III) Bu nedenle ödül ya da ödüller, bir uzlaşma sonucu verilir (IV) Yüzlerce yapıtın katıldığı yarışmalarda bundan doğal bir şey olamaz (V)

Yukarıdaki parçada numaralanmış yerlerden hangisine, ötekilerden farklı bir noktalama işareti koymak gerekir? (ÖSS 1999)

A) I.          B)ll.          C)III.          D) IV.         E) V.

12. Bayan (I) satıcıya vitrinde gördüğü (II) kazağın (II) eşini almak (IV) istediğini (V) söyledi.

Bu cümledeki anlam karışıklığını gidermek için numaralandırılmış yerlerin hangisine virgül (,) getirilmelidir? (ÖYS 1990)

A) I.            B) II.             C) III.        D) IV.    E) V

13. Giderek sevgisizleşen çevremize, duyguların “fast food” mutfağından çıkışına bakıyorum ( ) Her konuda acelemiz var. Öylesine acelemiz var ki yaşamaya za­man kalmıyor. Gülüşlerimiz de beklentilerimiz de bir örnek ( ) İnsan olmaya ( ) “Her şey bir insanı sev­mekle başlar ( )” sözünü anımsamaya ayıracak bir saniyemiz bile yok. Ya da Gülten Akın’ın dediği gibi “Ab kimselerin vakti yok, durup ince şeyleri anlama­ya ( )”

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?(2010 LYS)

A) (…)(.) (;)(,)(.)                B) (.)(…)(,) (,)(!)

C) (.)(…)(:) (,)(…)             D) (.)(.)(,)(.)(!)

E) (…)(.) (;)(.)(.)

14. Denizli’nin Tavas   ilçesine bağlı Medet Köyü’nde ya­şayan “sırsız seramik” ustasını bu sanatın meraklıları tanır. Usta,

                                                                                                   I

derme çatma köy evinde yumurta kabuğu inceliğinde seramikler üretir, bunların üzerine de­senler   çizer   sonra… Bu

                                                                                                     II

desenlerin   büyüleyiciliği nereden   geliyor?   Besbelli

                                                                           III

tarihten   süzülmüş  türlü hayatlardan… Ya   yolu   Tavas’a

                                                                   IV

düşürüp görmeliyiz onları ya da Türkiye’nin çeşitli müzelerini dolaşıp raf­lara daha dikkatli bakmalıyız.

                                                                   V

Bu   parçadaki   numaralanmış   noktalama   işaretle­rinden hangisi yanlış kullanılmıştır?(2011 YGS)

A) I.         B) II.        C) III.        D) IV.          E) V.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1. Demiryolları ulaşımının (I) hat kapasitesinin genişlediği (II) kapladığı alanın küçüklüğü (III) pet­role bağımlı olmaması (IV) çevre dostu olması gibi (V) pek çok üstünlüğü vardır.

Yukarıdaki cümlede numaralanmış yerlerden hangisinde bir noktalama işareti koymaya ge­rek yoktur? (ÖYS 1998)

A) I.         B) II.         C) III.       D) IV.         E) V.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ayraçla gösterilen yere iki nokta (:) konulmalıdır? (ÖSS 2004)

A) Öyle bir olay ki ( ) eksiklerimizi, yetersizlikleri­mizi açıkça gösteriyor.

B) İletişimde ölçüsüzlük dediğimiz şey ( ) sanat haberlerinde olduğu gibi spor haberlerinde de kendini göstermiştir.

C)Yöneticilere düşen görevlerden biri de ( ) öğrenciler arasındaki üstün yetenekli gençleri bulup yönlendirmektir.

D)Son günlerde yaşananlar, yöneticilerimize çok şey öğretmiştir ( )Bunlardan biri gerçekleşme­miş beklentilerimizin üzüntüsüdür.

E) Bu tartışma onun şu iki yönünü açığa çıkar­mıştır ( ) Eleştirilere karşı hoşgörüsüz olma ve duygularını denetleyememe.

3. Bu sanatçımızın acaba hangi yapıtı kalıcı olacak, hangi yapıtı zaman İçinde unutulup gidecek?

                                                      I

Bunu , bugünden kestirebilmek zor ; ayrıca böyle

                                                              II

bir yorum yapmak da bence gereksiz. Bırakalım, yarının insanı kendisi seçsin seveceği , devamlı

                                        III

okuyacağı ya da unutacağı yapıtları… Böyle bir

                                                             IV

seçim, yapıtları gerçek anlamda kalıcı kılar.

V

Yukarıdaki parçada numaralanmış noktalama İşaretlerinden hangisi yanlış kullanılmıştır? (ÖSS 1999)

A) I.          B)ll.         C) III.          D) IV.         E) V.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (:) yerinde kullanılmıştır? (ÖSS 1985)

A) Nereye gideceğini bilmiyordu: Sığınacak bir kapısı yoktu.

B)Dört yanı ormandı: Kuşlar ötüyor, çiçekler kokuyordu.

C) Derler ki: Emirler Çeşmesi, Karaca’nın sazına uyup coşmuştu.

D) Karaca, yaşlı adamın yüzüne baktı: Ak saçlı, ak sakallıydı.

E) Yeni bir ad verdiler Hasan’a: Karaca.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (‘) yanlış kullanılmıştır? (ÖYS 1992)

A) 1985’ten beri burada çalışıyorum.

B) Onlar 4’üncü katta oturuyorlar.

C) Bu anket 2’mİlyon kişiye uygulanmış.

D) Film saat 16’da başlayacakmış.

E) Beş yaşındaki kardeşim 100’e kadar saya­biliyor.

6. “Bu konuyu başka bir açıdan alalım (I) Örneğin (II) son on beş yirmi yılın bazı sorunlarını hatır­layalım (III) İlköğretim seferberliği, çok partili ha­yata giriş, tarımın makineleşmesi gibi.”

Parçada numaralandırılmış olan yerlere, sırasıyla, getirilebilecek en uygun noktalama işaretleri aşağıdakilerden hangileridir? ( ÖSS 1982)

A) (.)(:)(;)              B) (.)(,)(:)              C) (:)(,) (.)

D) (.)(:)(.)              E) (;)(,)(:)

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayraç ( ) işareti, öbürlerinden farklı bir görevde kulla­nılmıştır? (ÖYS 1986)

A) Türkçede bütün sözcük köklerinin iki ana kü­meye (adlar ve eylemler) ayrılabileceğini bili­yorsunuz.

B) Ayrıntılar aktarılırken çoğu zaman benzetme­lerden, eğretilemelerden, değişmecelerden (mecazlardan) yararlanılır.

C) Öncelikle bu gösteriler, oyun kahramanlarının ruhsal durumlarını (iç dünyalarını) aktarma işlevi açısından gereksizdir.

D) Ülkemizde bu sanatın uzun bir geçmişi ve çok ünlü (tanınmış) öncüleri vardır.

E) Söylenmesi gerektiğine inanılan şeylerin, an­latılmış (belirtilmiş) olması, bu yazıların öne­mini ve kalıcılığını daha da arttırıyor.

8. Bir güvercin… Beni görünce ürktü. Acaba açık kalan

                          I                                   II

pencereden mi girdi içeriye? Oradan oraya uçuyor, dışarı

                                              III

çıkacak bir yer arıyor!   Maviliği, belki de çok uzaklardaki

                                   IV

gemileri görüyor.

                            V

Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisindeki noktalama işareti yerinde kullanılmamıştır? (ÖSS 2005)

A) I.          B)ll.         C)lll.        D) IV         E)V.

9. Dünyada neler olup bittiğini böylesine iyi bilen (,) okuma

I

(,)   çalışma gücü yüksek (,) oldukça bu genç(,) insanın kullandığı

II                                         III                              IV

sözcüklere (,) alışık olmadığımız yeni anlamlar kattığını görü­

V

yorum.

Yukarıdaki cümlede, numaralanmış virgüller­den (,) hangisinin yeri değiştirilirse anlam karışıklığı giderilmiş olur? (ÖSS 2000)

A) I.          B) II.          C)lll.          D) IV.         E) V.

10. Trenin pencerelerinde gülümseyen kadınlar, el sallayan çocuklar (I) Keskin bir tren düdüğü (II) Trenin birdenbire salıverdiği yoğun bir buhar (III)Her şey bir su katmanının altında yok oluverdi yeniden (IV) Sonra, genzi yakan o bildik kömür kokusu (V)

Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangi­sine üç nokta (…) konulmasına gerek yoktur? (ÖYS 1994)

A) I.          B)ll.         C)lll.          D) IV.         E) V.

11. Yarışmada Cahit Sıtkı’nın “Otuz Beş Yaş” şiiri bi­rinci, Attila İlhan’ın “Cebbaroğlu Mehmet”i ikinci, Fazıl Hüsnü’nün “Çakır’ın Destanı” adlı kitabın­dan bir parça da üçüncü oldu.

Bu cümledeki virgüller (,) virgülün kullanımı aşağıdaki kurallardan hangisine bir örnek ola­bilir? (ÖSS 1988)

A) Özne ve yüklem arasına başka öğeler gir­mişse, özneden sonra konur.

B) Eş görevli sözcükleri, sözcük öbeklerini ve sıralı cümleleri ayırmada kullanılır.

C) Cümlede,   vurgulu   bir   biçimde   belirtilmesi gereken öğelerden sonra konur.

D)Arasöz ve ara cümlelerin başında ve sonunda kullanılır.

E) Tırnak içine alınmamış aktarma cümlelerin so­nunda, tırnak imi yerine kullanılır.

12. Aşağıdakilerden hangisinin sonuna bitmemişlik nedeniyle üç nokta (…) konması uygun olur? (ÖSS 1983)

A) Hep   yakınır   dururuz,    kitap   gereği   gibi satılmıyor, okunmuyor diye

B) Ünlü yazarlarımızın kitaplarıydı burada sergile­nenler

C) Birkaç yüz kitap imzalayınca sayı binleri bu­luyor gibi gelir insana

D) Sadece öğrenciler değildi gelenler, öğretmen­ler, memurlar, yaşlılar

E) Gelenlere kitap imzalarken böyle düşünceler geçiyor içimden

13. Aşağıdakilerin hangisinde “kısa çizgi” (-) kul­lanılmaz? (ÖSS 1989)

A) Bir   olayın   başlangıç   ve   bitiş   tarihlerinin arasında

B) Cümle İçindeki arasözlerin başında ve so­nunda

C) Birbiriyle ilişkili iki ülke adının arasında

D) Dilbilgisi incelemelerinde, eklerin başında

E) Cümle içinde eş görevli sözcüklerin arasında

14. Televizyon programlarında sunucuların göz önünde bulundurması gereken kurallar vardır . İşte bunlardan birkaçı :

                                                                  I                                         II

Anladım, tamam, hıı, haaa, evet gibi sözlerle konuşmacının sözünü kesmeyiniz . Çünkü sunucunun gereksiz yere söze

                                 III

karışması konuşmacının dikkatini dağıtabilir. Sunucunun soracağı soruların ; konuşmacıyı konunun içine çekecek

                                IV

nitelikte olması gerekir. Görüşmeyi, zamanın kalmadığını belirterek bitirmek, geçerliğini yitirmiş bir önlemdir artık .

                                                                                                    V

Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretlerinden hangisi yerinde kullanılmamıştır?(2010 YGS)

A) I.        B) II.       C) III.      D) IV.     E) V.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1. Teknolojik gelişme (I) sanayileşme (II) hızlı kent­leşme sonucunda oluşan (III) hızlı yaşam (IV) günlük gerginlikleri artırır. Bu durum kendini (V) çoğu kez yorgunluk olarak hissettirir.

Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangi­sine virgül (,) konulması yanlış olur? (ÖYS 1994)

A) I.        B)ll.        C) III.        D)        IV        E) V

2. Ta çocukluğumdan beri trenleri gören bir evde yaşamak isterdim ( ) Demiryoluna bakan bir pencere ( ) bir balkon ( ) Rayların ipinden yürüye yürüye eve gelmenin tadı ( )

Bu cümlede parantezlerle belirtilen yerlere, sı­rasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir? (ÖYS 1993)

A) (!)(;)(.)(…)                       B) (:)(,)(…)(.)

C) (.)(;)(.)(…)                        D) (.)(,)(…)(…)

E) (…)(,)(!)(.)

3. Çevrenizde olup biten her şeyden birkaç da­kikalığına uzaklaşıp ruhunuzun derinliklerinden gelen kısık sesli müziği dinlediniz mi hiç ( ) As­lında bu müziğin sözü, bestesi tamamen size ait. Emin olun, o şarkının sözlerinde çok şey gizli ( ) Beden, ruh sağlığına dikkat et ( ) para, kariyer önemli ama senden Önemli değil; sevdiklerini, bundan da önemlisi kendini ihmal ediyorsun ( ) diye fısıldayacak o şarkının sözleri. Nereden mi biliyorum ( ) Çünkü bunları yaşıyorum.

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? (ÖSS 2009)

A) (…) (.) (;) (;) (!)                B) (!) (:) (,) (!) (?)

C) (?) (:) (;) (,) (?)                D) (.) (.) (,) (,) (…)

E) (?) (.) (,) (,) (.)

4. Assos’u Assos yapan o muhteşem gün batımı ( ) En güzel ( ) iskeleden ya da Athena Tapınağı’ndan görülebilen bu değişim ( ) izleyenleri derin düşüncelere yöneltiyor ( ) Antik çağın en büyük düşünürlerinden Aristoteles ( ) ilk felsefe okulunu boşuna burada kurmamış demek ki!

Bu parçada ayraçlarla belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? (ÖSS 2004)

A) (.) (;) (,) (.) (:)                      B) (…) (;) (:) (,) (;)

C) (…) (,) (,) (.) (,)                    D) (.) (,) (;) (…) (,)

E) (.) (,) (:) (;) (.)

5. Ünlü filozof Konfüçyüs şöyle yakarırmış ( ) “Tan­rım ( ) bana kitap dolu bir ev ( ) çiçek dolu bir bahçe ver ( )”

Bu cümlede ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri sırasıyla konmalıdır? (ÖSS 1999 İPTALEDİLEN)

A) (.) (:) (.) (.)                                 B) (:)(,) (,)(!)

C) (.) (:) (:) (!)                                 D) (:)(:) (…)(.)

E) (:) (!) (…) (.) 

6. Sirkeci’de. antika saatlerin onarıldığı bir dükkân ( ) Dükkânın her tarafında çeşit çeşit saatler ( ) kol saatleri, cep saatleri, masa saatleri ( )

Yukarıdaki parçada parantezle belirtilen yerle­re aşağıdakilerden hangisinde verilen nokta­lama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? (ÖYS 1998)

A) (.)(,)(…)            B) (…)(:)(…)      

C) (…)(.)(.)            D) (.)(…)(.)              

E) (:)(;)(.)

7. Bir şiir düşünün: Sözcükler yerli yerinde, imgeler özgün ( ) çağrışımlar zengin, deyiş kusursuz ( ) Ama eksik bir yanı var ( ) Peki nedir bu şiirde eksik olan () Şairin kişiliği!

Bu parçada parantez ( ) içindeki boşluklara aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? (ÖSS 1994)

A) (,)(.)(.) (?)                              B) (…)(:) (,)(-)

C) (:)(.) (.)(…)                             D) (.)(,)(!)(?)

E) (,)(.)(?)(‘)

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna soru işareti konmalıdır? (ÖSS 1992)

A) Bu durumda, susmaktan başka bir şey yapa­mazdım ki

B)0 anda  bu işin içinden nasıl çıkabilirim diye düşündüm

C)Ona bu konuda düşüncelerimi söylemeli miy­dim, bilemiyorum

D) Bu önerimizi kabul eder mi, ne dersiniz

E) Bunu bana neden şimdi söylüyorsunuz, an­layamadım

9. Merak ediyordum; yanındaki kimdi (I) Kardeşi mi (II) yoksa arkadaşı mıydı (III) Niçin benimle tanıştırmamıştı (IV) Niye beni görmezlikten gelmişti (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerden hangisine soru işareti (?) konulamaz? (ÖYS 1988)

A)  I         B)  II         C)  III          D)  IV         E) V

10. Bir anlatım biçimi olarak günlükte, gezi (I) de­neme (II) eleştiri ve röportaj gibi öğretici (III) roman (IV) öykü (V) şiir gibi yaratıcı türlerden yararlanılır.

Bu cümledeki numaralanmış yerlerden hangi­sine ötekilerden farklı bir noktalama işareti konmalıdır? (ÖSS 1999 İPTALEDİLEN)

A) I.         B)ll.         C)lll.          D) IV.          E) V.

11. Sağlıklı yaşam koşullarından habersiz olan kişi­lerin çoğu (I) sabah (II) öğle ve akşam yemek­lerinde midelerini tıka basa dolduruyor. Jimnastik de yapmadıkları için (III) bu insanların tüm organ­ları yağ bağlıyor. Dengesiz beslenen bu kişiler her gün yürüyüş yapmalı (IV) sebze ve meyve ağır­lıklı (V) kolay sindirilen yemekler yemelidir.

Bu parçadaki numaralı yerlerden hangisine noktalı virgül (;) konulması uygun olur ? (ÖSS 1996)

A) I.         B)ll.         C)lll.          D) IV.          E) V. 

12. “Feride zeki, başarılı ve afacan bir kızdı.”

cümlesindeki virgülün (,) görevine benzer bir kul­lanım aşağıdakilerden hangisinde vardır? (ÖYS 1984)

A) Sıtkı Efendi bu kasabada, herkesten uzak yaşar.

B) Nahit, okul sıralarında tiyatroya merak sarar.

C) Selim çevrede saygılı, sessiz bir genç olarak tanınır.

D) Ahmet, karısı Zehra ile Antep’ten İstanbul’a göçer.

E) İzzet Ağa bir gece yine sancılanır, komaya girer.

13. Tam yirmi beş yıl oldu. Her sabah erkenden gelir , bu

                                                                                            I

duvarın dibine serer kitapları. Geçenler bakarlar, inceleyip ,

                                                                                                      II

bırakırlar. Cağaloğlu’ndaki bu kitapçı,  yokuşu tırmananların

                                                               III

görmeye alışık olduğu , vazgeçemediği bir parçası gibidir.  Yalnız

IV

bir derdi vardır: Güvercinler. Onlar kitapçıdan daha eski sahibidirler bu duvarın , vazgeçmezler yerlerinden.

                                        V

Bu parçadaki numaralanmış virgüllerden (,) hangisi yanlış kullanılmıştır?(2010 YGS)

A) I.        B) II.       C) III.      D) IV.     E) V.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1. Sabahın köründe denize açılıp tuttuğu balıklarla döner eşim (I) Hem evimizi çekip çevirir, hem de 8-9 saat çalışır dokuma tezgâhının başında (II) Asma kattaki atölyemde resim yaparım ben de (III) Sıkılmak mı? Ona hiç vaktimiz yok (IV) Yirmi yılda yurt içinde ve dışında 25 – 30 ortak sergi 8 kitap (V) Bir de yutarcasına okumak (VI)

Yukarıdaki numaralı yerlerden hangilerine üç nokta (…) konmalıdır? (ÖYS 1997)

A)l. ve ll.                                B) II. ve III.                  C) II. ve IV.

D) III. ve IV.                            E) V. ve VI.

2. Artık var olmayan şeyleri büyük bir özlemle kim bilir kaç kez anmışızdır ( ) Kimi zaman, yalnızca geçmişte kalan şeylerin değerini anlayabiliyormuşuz gibi geliyor bana ( ) Kültürümüzün ayrıl­maz öğeleri gün geçtikçe yok olmaya yüz tutuyor ( ) tarihsel yapılar, müziğimiz, bize özgü yemekler ( ) Eskiden bilinen birçok olağanüstü yiyecek de unutuluyor artık ( ) hem de bir daha hiç yen­memek, tadılmamak üzere.

Bu parçada ayraçlarla ( ) gösterilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? (ÖSS 2006)

A) (…)(,) (,)(…)(!)          B) (.)(.) (:)(…)(;)

C) (…)(!) (:)(;)(.)             D) (!)(.) (;)(.)(;)

E) (.)(…) (;)(:)(,)

3. “H. Taine, edebiyatı ırk, zaman ve çevrenin ürünü olarak gördü ve ‘Edebiyat canlı bir psikolojidir’ dedi.”

Bu cümledeki noktalama eksiği nasıl giderile­bilir? (ÖYS 1985)

A) gördü’den sonra (:) koyarak

B) ırk, zaman ve çevrenin kelimelerini (“”) içine alarak,

C) edebiyat’tan sonra (;) koyarak

D) psikolojidir’den sonra (.) koyarak

E) ürünü kelimesinden sonra (,) koyarak

4. Sanatçının uzun süre yaşadığı bu ev (,) çocukları

I

tarafından müzeye dönüştürülmüş. Odalardan birinin duvarlarında yer alan fotoğraflarla sanki bir soyağacı oluşturulmuş   (.) Bir başka odada onunla bütünleşmiş eşyalar

                          II

sergilenmiş (:) küçük el radyosu, fotoğraf makinesi, daktilosu,

gözlüğü (…) Hastalığında ve ölümünden sonra gelen mektuplar

               IV

ve telgraflarla (,) kitapları da

                          V

camekanlı dolaplarda saklanıyor.

Yukarıdaki parçada, numaralanmış noktalama işaretlerinden hangisi gereksiz kullanılmıştır? (ÖSS 2001)

A)l.          B)ll.         C)lll.          D) IV.         E)V. 

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, parantezle ( ) belirtilen yere iki nokta (:) konulmalıdır? (ÖSS 1997)

A) Öykülerinde gerçeğe önem veriyor ( ) Kişileri seçerken de bu özelliğini koruyor.

B) Onun öykülerinde boşu boşuna yazılmış tek bir cümle bile yok ( ) Her cümle yerli yerinde.

C) Benim için, öykü yazmak çok sıkıntılı bir iş ( ) Karşılığında hiçbir şey vermiyor kişiye.

D) Bir öyküde bulunması gereken iki özellik vardır ( ) İyi bir kurgu, güçlü bir dil.

E) Öykülerini aceleye getirmemiş ( ) Yeterince beklemiş, kıvamına gelince okuyucuya sunmuş.

6. Sokrates hapse götürülürken karısı ( ) “Seni hak­sız yere götürüyorlar ( )” diye ağlayıp söylenince karısına ( ) “Haklı yere götürseler daha mı iyiydi ( )” demiş.

Bu cümlede parantezle belirtilen yerlere sıra­sıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir? (ÖYS 1992)

A) (.), (:), (.), (?)                     B) (:), (,), (.), (!)

C) (,),  (:),  (;),  (?)                  D) (;),  (.),  (,),  (;)

E) (:), (.), (:)  (?)

7. Aşağıdakilerin hangisinde virgül kaldırılırsa cümlenin anlamı değişir? (ÖSS 1986)

A) Karanlık, dar sokaklardan geçmesi gereki­yordu.

B) Doktor hanım, yazısını bitirerek doğruldu.

C) Bu gece, nöbet sırası ona gelmişti.

D) Küçük, çam ağacının arkasına saklanmıştı.

E) Koca bir yılı, böyle bekleyerek geçirecekti.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde boş parantezle belirtilen yere noktalı virgül (;) getirilmelidir? (ÖYS 1990)

A) “Yoo ( ) güvercinlerime dokunmayınız.” dedi.

B) At ölür, meydan kalır ( ) yiğit ölür, şan kalır.

C) Çocuk, bütün cesaretini ( ) belki de düşünme gücünü kaybetmişti.

D) Yuvarlak yüzlü, beyaz saplı ( ) otuz yaşlarında bir adamdı.

E) Ahşap ( ) iki katlı, eski bir evde oturuyordu.

9. Sanatçının yapıtlarına evrensel bir nitelik kazandıran çok sayıda özellik var () Masalsı an­latım ( ) kimi zaman hayal mi gerçek mi olduğunu ayırt edemediğimiz betimlemeler, şiirsel söylemler, çarpıcı benzetmeler ()

Yukarıda parantezlerle belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaret­leri sırasıyla getirilmelidir? (ÖSS 1998)

A) (!)(,)(…)           B) (.)(,)(.)          C) (:)(;)(.)

D) (…)(,)(.)           E) (:)(,)(…) 

10. “Bazı öğrenciler, ‘misin’ i, ‘mısın’ı; ‘de’ yi, ‘da’ yi ayırmadan yazıyorlar. ‘Lapa lapa’, ‘kıvrım kıvrım’ derken kelimeler arasına virgül koyuyorlar, işin kötüsü, bunlara dikkat etmeyi bir ayrıntı olarak görüyorlar.”

Aşağıdakilerin hangisinde bu parçada yakını­lan yanlışlıklardan biri yapılmıştır? (ÖYS 1985)

A) Omuzları amma da genişti, değil mi?

B) Pırıl pırıl, apaydınlık günler geride kaldı.

C) Yüreğimiz küt, küt atmaya başladı.

D) İnsanlar gibi kentler de hep değişiyor.

E) Neden bir de bana sormadın.

11. Bu kitap, okuyan, dinlemesini bilen (I) yorumlayıp tartışan (II) dilini severek kullanan (III) ülkesini (IV) doğayı tanıyan ve bunlarla ilgili olumlu düşünceler geliştiren (V) bireyler yetiştirmeye yönelik bir eğitim ve öğretim anlayışının ürünüdür.

Bu cümledeki numaralı yerlerin hangisine noktalama işareti konmasına gerek yoktur? (ÖSS 2003)

A) I.           BJ II.           C)lll.           D) IV           E) V.

12. Kardelenler açmış kan görmeden (I) Birini kopa­rıp yakama takmak istedim, içim elvermedi (II) Kara topraklar üstünde ak kardelenler (III) Oysa onlar ak karın üstünde yükselmeliydi (IV) Top­rakta kar değil, kar suyu bile yok (V)

Bu parçadaki  numaralanmış yerlerin hangi­sine nokta (.) getirilemez? (ÖYS 1996)

A) I.        B)ll.        C)III        D)        IV.        E) V.

13. “Yüz bin okur tarafından bir kez mi okunmak is­tersiniz, yoksa, bir okur tarafından yüz bin kez mi ()” Bu soruya Paul Valery şu yanıtı verir ( ) “Yüz bin okur tarafından yüz bin kez okunmak isterim ()“

Bu parçada parantezlerle belirtilen yerlere sırasıyla, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir? (ÖSS 1990)

A) (?).(:),(.)             B) (.),(:),(!)             C) (?),(.),(!)

D) (?),(…),(.)          E) (.), (…).(.)

 CEVAPLAR

1. Kedimiz Safinaz evi tek edip ortancaların (I) son­bahar güllerinin (II) incir ve nar ağaçlarının arasında; kuşlar (III) sokak kedileri (IV) solucanlar ve kertenkelelerle (V) birlikte yaşamaya karar verdi.

Bu cümledeki numaralanmış yerlerin hangi­sine virgül (,) getirilemez? (ÖYS 1996)

A) I.        B)ll.        C)lll.        D)IV        E) V

2. Kitabı kapadı. Sokağa çıktı. Bahar geliyordu. Güneşli fırtınalar, renk renk çiçekler … ve başka insanlarla birlikte.

Bu parçada üç noktanın (…) kullanılış gerek­çesi aşağıdakilerden hangisidir? (ÖYS 1987)

A) Sözün bir yerde kesildiğini anlatma

B) Cümlenin bitmediğine dikkat çekme

C) Bir alıntının atlanan yerlerini belirtme

D) Söylenmek istenmeyen sözcükler olduğunu belirtme

E) Benzer örneklerin  sürdürülebileceğini gös­terme

3. Hemen hemen her yazar ilk romanında çocuk­luğunu ,

                                                                                                 I

gençliğini ve o dönemlerde yaşadığı yerleri anlatır. Gezip gördüğü yerler, alışveriş yaptığı dükkânlar, gittiği sinemalar romanlarındaki mekânlardır. Kendimden örnek vereyim : ilk

II

romanımı yazdığımda yirmi yaşındaydım. Roman kahramanlarımın ; neredeyse tümü sokağımızın insanlarıydı.

                              III

Bizden üç ev ileride oturan Ahmet Muhip Dıranas’ın, “Fahriye Abla” şiirini , evlerinin karşısında oturan …  için yazdığı

                   IV                                                V

söylenirdi.

Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaret­lerinden hangisi yanlış kullanılmıştır? (ÖSS 2007)

A)l.     B)ll.             C)lll.              D) IV            E) V

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama yanlışı yoktur? (ÖYS 1989)

A) Babası, oğluna: “Şimdi ne yapmayı düşünü­yorsun?” diye sormuş.

B) Babası, oğluna: “Şimdi ne yapmayı düşünü­yorsun? diye sormuş.”

C) Babası, oğluna; “Şimdi ne yapmayı düşünü­yorsun?” diye sormuş.

D) Babası, oğluna: “Şimdi ne yapmayı düşünü­yorsun? diye sormuş.

E) Babası; oğluna “Şimdi ne yapmayı düşünü­yorsun?” diye sormuş.

5. (I) Güzel bir gün; ışıklı, ılık. (II) Her canlının yaşama isteğiyle, dopdolu olduğu bir gün. (III) Çiçekler henüz açmamış, ağaçlar yapraksız, (IV) İncecik dallar, nasıl da tatlı tatlı sallanıyor rüzgârda. (V) İnsanlar hızlı hızlı yürüyor, koşuyor yetişmek ister gibi bir yere.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde virgül (,) yerinde kullanılmamıştır? (ÖSS 1997)

A) I.          B)ll.         C)lll.          D) IV.         E)V.

6. Kanlıca deyince akla ilk gelen, yoğurt oluyor ( ) Daha eskiler, kahvesini de biliyor. Şöyle değir­mende öğütülen ( ) büyük, kulpsuz fincanlarda , sunulan kahve ( ) Sonra, kıyı boyunca uzanan yalılar, ille de adıyla anılan koyu ve canım korular ( )

Bu parçada ayraçla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaret­leri sırasıyla getirilmelidir? (ÖSS 2002)

A) (…)(,) (.)(.)                                        B) (.)(,)(…)(…)

C) (:)(;) (…)(.)                                         D) (:)(;)(.)(…)

E) (.) (,)(:)(.)

7. “Kesme işareti, kişi adlarından sonra konur. Gerektiğinde, bütün özel adlardan sonra da kona­bilir.”

Bu kurala göre, aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır? (ÖSS 1984)

A) Bahar’ı okula başlattık.

B) Bahar’da bu kitap var.

C) Bahar’ı görmeden yaz geldi.

D) Baharda buralar çok güzel olur.

E) Bahar’la Sevim birlikte gelecekler.

8. Evdeyim (I) Dışarıda kar (II) Yalnızım (III) Yazılar, çeviriler var önümde (IV) Yarım kalmış öyküler, romanlar, denemeler (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerden hangisine üç nokta (…) konulmalıdır ? (ÖYS 1995)

A) I. ve II.                               B) I. ve III.               C) ll. ve V.

D) III. ve IV                             E) IV. ve V.

9. Bir konuşmamızda ona, şiiri nasıl yazdığını sor­muştum (I) Sorumu şöyle yanıtladı (II)” Önce bir rüzgârın taşıdığı tohum gibi küçücük bir şey düşer aklıma (III) Bu bir anlamdır, bir gerçektir, yaşam ilişkilerimizde öz denebilecek bir durumdur (IV) Yani esin denilen şeydir bu (V)”

Yukarıdaki parçada numaralanmış yerlerden hangisine ötekilerden farklı bir noktalama işareti getirilmelidir? (ÖSS 2001)

A) I.          B)ll.          C)lll.          D) IV.         E) V

10. Kar, yılın ilk karı ( ) Belliydi yağacağı, kap gündür neydi o soğuklar öyle ( )

Yukarıda parantezle belirtilen yerlere sırayla, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir? (ÖSS 1991)

A) (…),(!)                B) (:),(?)               C) (:),(.)

D) (.),(?)                 E) (;),(.)

11. Son yıllarda sayıları gittikçe artan bu tür yapıtlar ( ) gerçekte roman mı ( ) Kimi eleştirmenler bun­ları roman türü içinde düşünmüyor (   )

Yukarıda parantezlerle belirtilen yerlere aşa­ğıdaki noktalama işaretlerinden hangileri sıra­sıyla getirilmelidir? (ÖYS 1991)

A) (!)(…)(.)          B) (,)(?)(.)       C) (;)(.)(…)

D) (:)(.)(!)            E) (…)(;)(;) 

12. Dilin günlük yaşamdaki kullanımından uzağa düşen ürünler daha çok şiir alanında görülmekte­dir. Öyle ki (I) şairler arasında ortak dille şiir yazlamayacağına inananlar bile vardır. Kimi şair­ler (II) zaman zaman sözcüklerin sepimi, bir araya getirilişi seslerin uyumu konusunda çok aşırı davranabiliyorlar (III) Nitekim (IV) bu yolda coşup, şiirde bulunması gereken özellikleri taşımayan şi­irler yazanlar olmuştur. Ama şunu unutmamak gerekir (V) Şiirde biçimsel başarının anahtarı, kul­lanılan malzemeden çok onun kullanılışıdır.

Bu parpada numaralı yerlerden hangisine iki nokta (:) konulmalıdır? (ÖSS 1995)

A) I.         B)ll.         C)lll.         D) IV.         E) V.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir nokta­lama yanlışı yoktur? (ÖSS 1990)

A) Bu annemin, İstanbul’da, doğan bir kadının öyküsüdür.

B) Bu, annemin İstanbul’da doğan, bir kadının öyküsüdür.

C)Bu annemin İstanbul’da doğan bir kadının, öyküsüdür.

D) Bu, annemin, İstanbul’da doğan bir kadının, öyküsüdür.

E) Bu annemin, İstanbul’da doğan, bir kadının, öyküsüdür.

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR