1.       1884 yılında Gönen’de doğdu.

2.       İlköğrenimine mahalle mektebinde başladı.

3.       Babasının tayin edildiği Ayancık’taki Sıbyan Mektebi’ne devam etti.

4.       Babası çok sık yer değiştirdiği için iyi ve düzenli bir eğitim yapamayacağı kaygısıyla annesiyle İstanbul’a geldi.

5.        Babası oğlunun da kendisi gibi asker olmasını istediği için Eyüp Askeri Baytar Lisesi’nde yalnızca subay çocuklarının alındığı özel sınıfa yatılı olarak gönderdi.

6.       Ağustos 1903’te Harbiye’den mezun oldu.

7.       Merkezi Selanik’te bulunan 3. Ordunun İzmir’deki bölümüne gönderildi.

8.       II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Selanik’te milliyetçilik akımına kapılan Sırp çetelerini kovalamakla geçirdi.Gördükleri onda milliyetçilik duygusunu geliştirdi.

9.       1911’de ordudan ayrılsa Balkan Savaşı başlayınca tekrar orduya alındı ve Yanya kalesinin savunmasında esir düşerek bir yıl kadar Yunanistan’ın  elinde kaldı.

10.   İstanbul’a döndükten sonra  edebiyat öğretmenliği yaptı.

11.   1920 yılında 35 yaşında iken şeker hastalığından öldü. 

12.   Milli edebiyat akımının Ali Canip Yöntem ve Ziya Gökalp’le birlikte öncülerindendir.

13.   Modern ve realist Türk öyküsünün kurucusu sayılır.

14.   1911 yılında “Genç Kalemler” dergisinde yayınlanan “Yeni Lisan” makalesini yayımlayarak edebiyata alemine atıldı.

15.   Yeni Lisan makalesinde yeni bir dil anlayışını savunmuş ve kendisinden önceki Servet-i Fünun ve Fecr-i ati edebiyatının ağır ve ağdalı dillerine tepki göstererek sade halk dilinden yana olmuştur.Bu noktada “edebiyatsız edebiyatı ” savunmuştur.

16.   Öykücülük onun için meslek haline gelmiştir ve Maupassaunt tarzı hikayenin edebiyatımızdaki kurucusudur.

NOT: Maupassaunt  yani olay hikayeciliğinde bir olayın giriş , gelişme ,sonuç bölümüyle aktarılarak okuyucuya mesaj vermeyi amaç edinen bir hikaye tarzıdır. Dünya edebiyatındaki  temsilcisi Fransız yazar  Guy de Maupassaunt’tır.

17.   Öykülerini şaşırtıcı şekilde bitirmeyi seven bir yazarımızdır. Konu bakımından da çok çeşitlilik gösterir.

18.   Günlük konuşma dilini  yazı diline aktarmaya çalışmış, süssüz, yalın  ve açık bir anlatımı tercih etmiştir.

19.   Edebiyatla halkı eğitmeyi amaç edinmiş ve seçkin kesime seslenmemiştir.

20.   “Bomba, Nakarat, Aleko ve Beyaz Lale” gibi eserlerinde Selanik’te sınır boylarında askerken gördüklerini anlatarak Osmanlıcılık fikri etrafında durur.

21.   “Başını Vermeyen Şehit, Forsa, Kütük, Topuz, Vire, Pembe İncili Kaftan” gibi öykülerinde eski kahramanlardan ve Türklük duygusundan bahseder.

22.   “Perili Köşk, Sanduka, Keramet, Gizli Mabet” gibi eserlerinde halkın arasında dolaşan batıl inançlara değinir.

23.   “Yüz Akı, Kurumuş Ağaçlar, Yalnız Efe, Üç Nasihat” gibi öykülerinde Anadolu’ya ve halka değinir.

24.   “Ant, Falak , Kaşağı” öykülerinde çocukluk anılarından bahseder.

25.   “Efruz Bey , Kızıl Elma  Neresi” eserleri bir fikri savunmak ve yermek için yazılmıştır.

26.   Efruz Bey isimli eseri edebiyatımızda çok tartışma yaratmıştır. Tartışma konusu ise bu eserin hikaye mi yoksa roman olduğudur. Çünkü kitap 7 dölüm halinde Efruz Bey’in maceralarını anlatır ve bu yönüyle yani bütünlük yönüyle romanı andırır. Ama bölümler arasında ilişki olmaması nedeniyle hikaye konumundadır.Ayrıca  bu eserinde Batı’yı ve Batılılaşmayı yanlış tanıyan aydın kesimini de eleştirir.

27.   Öykülerini “Yeni Mecmua”  ve “Büyük Mecmua” dergilerinde yayınlar. 35 yıllık yazı hayatına 140 öykü sığdırmıştır.

 Eserleri:

Roman:

Ashâb-ı Kehfimiz, Efruz Bey 

Öykü:

Harem, Yüksek Ökçeler, Gizli Mabet, Beyaz Lale, Asilzadeler, İlk Düşen Ak, Mahcupluk İmtihanı, Dalga, Nokta, Tarih Ezelî Bir Tekerrürdür, Bahar ve Kelebekler, Primo-Türk Çocuğu, Hürriyet Bayraktarı, Başını Vermeyen Şehit, Pembe İncili Kaftan, Topuz, Vire, Falaka, Kurbağa Duası, Yalnız Efe, Kaşağı, Ant, Bomba

İnceleme:

Milli Tecrübelerden Çıkarılmış Ameli Siyaset, Yarınki Turan Devleti, Türklük Mefkuresi, Türklük Ülküsü

• XX. yüzyıl Türk öykücülüğünün en büyük hikâyecilerindendir.
• “Yeni Lisan” hareketinin savunucularındandır.
• Selanik’te çıkan Genç Kalemler Dergisinde 11 Nisan 1911 de yayımladığı “Yeni Lisan” adlı makalesindeServet-i Fünün edebiyatının ağdalı, anlaşılmaz diline karşı arı, sade halk dilini savunmuştur.
• Maupassant tarzı klasik öykünün (olay öykücülüğünün) edebiyatımızdaki ilk önemli temsilcisidir.
• Hikâyelerinin konularını gündelik hayattan, çocukluk ve askerlik anılarından, Balkan Savaşlarında çekilen sıkıntılardan, tarihten, halk fıkralarından, menkıbe ve efsanelerden alır.
• Hikâyelerinde psikolojik tahlillere değil, olaya önem verir, Bazıları hikâyelerinde sosyal hayattaki gülünçlükleri karikatürize eder.
• Hikâyelerinde konular daha önceki yazarlar gibi yalnız İstanbul’da geçmez. Yurdun her bucağında yaşayan insanlar, toplumun her katından tipler, hikâyelerinde yer alır.
• Dili yumuşak, anlatımı akıcı ve anlaşılırdır.

En tanınmış eserleri şunlardır:

Ashâb-ı Kehfimiz, Efruz Bey, Yalnız Efe (roman)

Harem, Yüksek Ökçeler, Gizli Mabed, Beyaz Lale, Asilzadeler, İlk Düşen Ak, Mahcupluk İmtihanı. Dalga, Nokta, Tarih Ezelî Bir Tekerrürdür (öykü);

Ömer Seyfettin’in Şiirleri (şiir);

Milli Tecrübelerden Çıkarılmış Ameli Siyaset, Yarınki Turan Devleti, Türklük Mefkuresi, Türklük Ülküsü (inceleme).

MİLLİ EDEBİYATIN OLUŞUMU:

1.       1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanından sonra Osmanlı toplumunda “Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük” olmak üzere 4 fikir akımı ortaya çıktı.

2.       Tanzimat döneminde Türk toplumu hızlı bir biçimde Batılılaşma hareketi içine girdi. Osmanlı toplumunun  da hızlı bir şekilde dağılmaya başlaması “Osmanlıcılık ” fikrinin daha da yaygınlaşmasına  vesile oldu. Bu fikir özellikler devlet eliyle de desteklenmiştir. II. Meşrutiyetin ilanından sonra da Osmanlıcılık  rağbet görmeye başladı.

3.       Balkan harbinde Osmanlı tebaası altındaki toplumların ayaklanması  ve buradaki son topraklarında eden çıkması   ve elde Türk ve Müslüman toplumların kalması Türkçülük ve İslamcılık fikrinin ortaya çıkmasına ve halkın bu iki fikir akımını benimsemesine vesile oldu.

4.       İslamcılık fikri II. Meşrutiyet’ten sonra daha yaygınlaşmış ve özellikler Mehmet Akif’in çabalarıyla edebiyata yansımıştır.Fakat bütün çabalara rağmen halkın büyük çoğunluğu  İslamcılık fikri etrafında birleşemedi.

5.       Bütün bunlarla beraber özellikle Avrupa ‘da yaygın olan milliyetçilik düşüncesi Osmanlı devletini de etkilemiş ve artık Batıcılık, Osmanlıcılık,  İslamcılık  benimsenmez olmuş ve Türkçülük düşüncesi güç kazanmıştır. İttihat ve Terakki’nin Büyük Turan ideolojisi  de  bu fikir akımına  katkıda bulunmuştur.

6.       Türkçülük düşüncesi sadece Milli edebiyat döneminde değil bundan önce de  görüldüğü zamanlar olmuştur.Tanzimat döneminde  Ahmet Vefik Paşa , Şemsettin Sami, Ahmet Cevdet Paşa gibi yazarlar tarafından başlatılan dil ve tarih çalışmaları 20. yüzyılın  başlarında Türkçülük fikrinin  doğmasına yol açmıştır.

7.       Ahmet Vefik Paşa’nın “Lehçe-i Osmani” adlı sözlüğü Şemsettin Sami’nin Kamus-ı Türki adlı eseri  aynı zamanda Ahmet Cevdet Paşa ‘nın  çıkardığı gazetenin altında  “Türk gazetesidir” ifadesinin bulunması Türkçülük anlayışının gelişmesini sağladı.

8.       Mehmet Emin Yurdakul’un  1897 yılında  “Cenge Giderken” isimli şiirinde “Ben bir Türküm; dinim, cinsim uludur.” dizesini kullanması  Milliyetçilik düşüncesinin ve Milli edebiyatın müjdecisi olarak değerlendirilmesi gereken bir durumdur. 

YENİ LİSAN MAKALESİ

1.        Milli edebiyat akımı 1911’de Selanik’te  yayımlanan  “Genç Kalemler” dergisinde “Yeni Lisan ” makalesinin yayınlanmasıyla başlar.

2.       “Yeni Lisan”  makalesi bu edebi topluluğun bildirgesi konumundadır.

3.       Yeni Lisan makalesini “Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, Ali  Canip Yöntem ” tarafında kaleme alınmıştır.

4.        “Yeni lisan” adını verdikleri davalarını gerçekleştir­meye çalıştılar. Bu konudaki başlıca amaçları şun­lardı:

– Dil sade olmalıdır.

– Ulusal kaynaklara ve yurt sorunlarına eğilmek gerekir.

– Şiirde yalnız hece vezni kullanılmalıdır.

Bunların olması için de:

-Arapça ve Farsça dilbilgisi kuralları ile bazı istisnalar dışında bu kurala göre yapılmış tamlamalar kullanılmamalıdır.  Yabancı dilbilgisi kuralları, Arapça, Farsça ad ve sıfat tamlamaları bırakılmalıdır.

-Arapça ve Farsça kelimeler Türkçedeki kullanılışlarına göre değerlendirilmeli, Arapça ve Farsça kelimeler Türkçe telaffuzlarına göre yazılmalıdır.

– Arapça ve Farsça kelimeler yerine mümkün olduğu kadar Türkçeleri kullanılmalıdır.

– Terimler bilimle ilgili oldukları için bilim dilinde kullanılan Arapça ve Farsça terimlerin kullanılmasına aynen devam edilmelidir.

– Türkiye Türkçesine öteki Türk lehçelerinden kelime alınma yoluna gidilebilir.

– İstanbul halkının günlük konuşma dili esas alınmalıdır.

– Arapça kelimeler, gramerce, asıllarına göre değil, Türkçedeki kullanışlarına göre değerlendirilmelidir.

-Arapça ve Farsça kelimeler Türkçede söylendikleri gibi yazılmalıdır.

– Arapça ve Farsçadan gelen sözcüklerden, konuşma diline girip yaygınlaşmış olanlar Türkçeleşmiş sayılmalı ve kullanılmalıdır.

– Yabancı sözcükler, kendi dillerinde dilbilgisi bakımından hangi türden olursa olsun, Türkçede ne olarak kullanılıyorsa, dilbilgisi yönünden o türden sayılmalıdır. 

MİLLİ EDEBİYATIN GENEL ÖZELLİKLERİ

1. Milli edebiyatçılar dilimizin  Arapça ve Farsçanın etkisinde yapay bir      dil olduğunu belirtmişlerdir.
2. Servet-i      Fünun ve Fecr-i Ati edebiyatının yazarlarını Türkçeyi      yabancılaştırmakla  ve      yozlaştırmakla suçlamışlardır.
3. Edebiyatın kullandığı dilin halkın dili      olması gerektiğini vurguladılar.
4. Konuşma dilini yazı diline dönüştürme      düşüncesi  zamanın yazarlarının      büyük çoğunluğunca benimsenmiştir, böylece Osmanlıcadan  Türkçeye dönülmüştür.
5. Milli edebiyat akımıyla  birlikte yeni ve halka dönük halk diline      önem veren yeni bir edebiyat akımı ortaya doğmuştur.
6. Şiirde Halk edebiyatı nazım biçimlerinden      hece kullanılmış, aruz yerine hece tercih edilmiştir.Fakat geçiş dönemi      özelliği olduğunda hem hece hem de aruz kullanılmıştır.
7. Konularını yerli hayattan ya da tarihten      almıştır. İstanbul’un dışına çıkılmış ve Anadolu insanı  edebiyata konu edinmiştir

NOT: Milli edebiyat dönemine kadar bütün dönemlerde İstanbul ve İstanbul insanı anlatılmıştır fakat bu dönemden sonra Anadolu insanı  ve  yaşamı edebiyata konu edinmeye başlamıştır. Kurtuluş Savaşı gibi konuları ele almışlardır.

8. Milli edebiyat yazarları  eserlerini “Türk Yurdu , Türk Derneği ,      Türk Ocağı, Halka Doğru, Türk Sözü , Yeni Mecmua ve Dergah” dergilerinde  yayınlamışlardır.

MİLLİ EDEBİYATIN SANATÇILARI

Ömer Seyfettin

Ziya Gökalp

Ali Canip Yöntem

Mehmet Emin Yurdakul

Fuat Köprülü

Halide Edip Adıvar

Reşat Nuri Güntekin

Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Refik Halit Karay

Falih Rıfkı Atay

Memduh Şevket Esendal

Ahmet Hikmet Müftüoğlu

Halide Nusret Zorlutuna

Ruşen Eşref Ünaydın

Hamdullah Suphi Tanrıöver

NOT:  Milli edebiyat yazarları Cumhuriyet ilan edildikten sonra karşımıza Cumhuriyet edebiyatı yazarları olarak karşımıza çıkarlar. Sadece Ömer Seyfettin, 1920 yılında  vefat ettiği için katılamamıştır.

• Maupassant tarzı olay hikâyeciliğinin bizdeki en büyük ismidir.
• Hikâyeciliği meslek olarak gören ilk sanatçıdır.
• Genç Kalemler dergisinde yayımlanan “Yeni Lisan” makalesiyle dilin sadeleştirilmesi gerektiğini savunmuş­tur.
• Uzun cümlelerden, söz oyunlarından, yabancı sözcük ve tamlamalardan kaçınmış, konuşma ve yazı dili arasında bir uyum kurmaya çalışmıştır.
• “Toplum için sanat” anlayışıyla milli değerlere yönelmenin önderliğini yapmıştır.
• Realist bir yazardır.
• Hikâyelerinde milli bilinci uyandırma ve güçlendirme amacı taşımıştır.
• Mizahtan da yararlanarak toplumdaki aksayan yönleri eleştirmiştir; bu bakımdan hikâyeleri toplumsal hiciv ka­rakteri taşır.
• Hikâyeleri teknik açıdan zayıftır, tasvirlere, psikolojik tah­lillere önem vermez, daha çok olayı ön plana çıkarır.
• Türk tarihi, toplum sorunları, çocukluk anıları ve Balkan­lardaki Türkler, başlıca konulardır.
• Kısa cümlelere dayanan okurun dikkat ve heyecanını canlı tutan bir anlatımı vardır.
• Hikâyelerinde menkıbe, efsane, destan, halk fıkraları ve tarihten yararlanmıştır.
• Kitaplaştırmadığı az sayıda şiiri de vardır.
• Efruz Bey ve Yalnız Efe adlı eserleri “uzun hikâye“, “roman” olarak da değerlendirilmektedir.

Roman:

Ashâb-ı Kehfimiz, Efruz Bey

 Öykü:

Harem, Yüksek Ökçeler, Gizli Mabet, Beyaz Lale, Asilzadeler, İlk Düşen Ak, Mahcupluk İmtihanı, Dalga, Nokta, Tarih Ezelî Bir Tekerrürdür, Bahar ve Kelebekler, Primo-Türk Çocuğu, Hürriyet Bayraktarı, Başını Vermeyen Şehit, Pembe İncili Kaftan, Topuz, Vire, Falaka, Kurbağa Duası, Yalnız Efe, Kaşağı, Ant, Bomba

 İnceleme:

Milli Tecrübelerden Çıkarılmış Ameli Siyaset, Yarınki Turan Devleti, Türklük Mefkuresi, Türklük Ülküsü