Her yazarın yaşanılan gerçekler karşısındaki görüşlerini, duyuş ve anlayışını dile getiriş bakımından kendine özgü bir tutumu olmalıdır. Onu ölümsüz kılacak olan da budur. Bu nedenle sanatçı, eserlerinde öncelikle ve özellikle buna dikkat etmek zorundadır.

Bu parçada sanatçının hangi özelliği üzerinde durulmaktadır?

(ÖSS 1988)

Okulumda her gün, sağlam iki cümle kuramayan, duygularını söze dökemeyen, düşüncelerini anla­tamayan yüzlerce gençle karşılaşıyorum. Bence anadili öğrenmeyi okul sıralarından beklemek yanlış bir tutumdur. Çünkü sorun öğrenim sorunu değil, anlatım olanağı bulma sorunudur. Konuş­tukça daha iyi konuşabildiğimizi, yazdıkça daha iyi yazabildiğimizi hepimiz bilmez miyiz?

Bu    parçada    asıl    vurgulanmak    istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1987)

Yazdığınız öykü ya da romanın kötü oluşuna üzül­meyin. Kötü de olsa yazın. Yaza yaza daha iyiye varacaksınız, önemli olan alışkanlığınızı yitirme­menizdir.

Bu parçada aşağıdaki yargılardan hangisine yer verilmemiştir?

(ÖSS 1987)

Uçan kuşlarlayım

Akan sularlayım

Yeniden doğmuşum dünyaya

Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi ağır bas­maktadır?

(ÖSS 1987)

İlk çağlardan günümüze kadar insanoğlunun sanatla uğraştığını, ekonomik ve kültürel açıdan ve ilkel düzeyde insanların bile sanata ilgi duy­duklarını, sanat eseri olduğundan kuşku duyulamayacak çalışmalar ortaya koyduklarını biliyoruz.

Bu sözleri izleyebilecek en uygun cümle, aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1987)

Bir şairin görevi, her şeyden önce şiiri geliştirmek olmalıdır. Bunun için de yolunun değişik olmasına çalışmalıdır. Geçen zaman boyunca şiir, sanatçılarının hep aynı yolu seçmeleri yüzünden hiç değişmemiş ya da pek az değişmiştir.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulan­maktadır?

(ÖSS 1987)

Sanat, görgü ve kültür birikimiyle beraber doğru­dan doğruya insanların içgüdüsüne ve hislerine seslenen bir olaydır. Herkesten uzaklarda, yal­nız başına yaşayan bir kişinin sanat duygusu, sanata yıllarını vermiş, üzerinde araştırmalar yap­mış, her türlü bilgiye sahip bir kişininkinden üstün olabilir.

Bu parçada öne sürülen düşünce aşağıdakilerden hangisiyle bağdaşmaz?

(ÖSS 1987)

Hayat iyi ve kötü arışlarla doludur. Neyse ki güzel şeyler, kötü şeylerin etkisini silip götürür. Yeter ki insan, kendini bu sevinçlerle şımartmasın ve bu düş kırıklıklarıyla içini karartmasın. Mutlu ve mut­suz olayları, yaşamın bir zorunluluğu olarak kabul etsin. Önemli olan, kişinin kendine yetebilen bir ruh dengesi içinde kalabilmesi ve bir işe yaradıkça dünya üstünde kalma tutkusuna gölge düşürmemesidir.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulan­maktadır?

(ÖSS 1987)

İnsanların bir yaştan sonra estetiğe boş vermesi bağışlanır bir tutum değildir. Ben, kendini koyu­vermeyi, çevresini hiçe saymakla eş anlamlı görenlerdenim. Her yaşta, insanın kendine çekidüzen vermesi, vermekte direnmesi güzel bir şey. İşin temelinde, insanlara çirkin görünmemek hatta katlanılabilir görünmek yatmıyor mu dersi­niz?

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulan­maktadır?

(ÖSS 1987)

Bir kimse nice kültürlü, nice yetenekli, başka uğraş alanlarında edindiği bilgilerle nice silahlan­mış olursa olsun, şiir okumamışsa, şiir yazmamışsa, belli bir yaştan sonra artık bu alanda treni kaçırmış demektir. Bunu kanıtlayan birçok örnek gösterebilir. Sözgelimi başka alanlarda sivrilmiş bir kimse sonradan şiire geçemiyor. Oysa bir şair sonradan romancı olabiliyor.

Parçada asıl vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1987)

(I) Çağdaş anlamda çocuk edebiyatının asıl işlevi çocukları eğitmek değildir. (II) Doğrudan eğitme, ders kitaplarına özgü bir iştir. (III) İyi bir çocuk kitabının yaşlara göre belirlenmiş değişik nitelikleri vardır. (IV) Yazınsal çocuk kitaplarında yazar, çocuğa iletmek istediklerini doğrudan de­ğil, dolaylı olarak verir. (V) Bu tür kitaplar sezdir­me, duyumsatma yoluyla çocuğun doğruya, iyiye, güzele karşı duyarlılık kazanmasını sağlar.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden han­gisi düşüncenin akışını bozmaktadır?(ÖSS 2008)

Kimleri okursunuz? Sevdiğiniz yazarlar kimlerdir? Bu tür soruların yanıtına göre karakter tahlili yapı­lır mı, bilmiyorum. Ama yazarla okur arasındaki doku uyuşumunun, metinden alınacak yazınsal zevki artırdığına inananlardanım. Örneğin canlı müzikleri, fosforlu turuncuları seven biri. benim için uygun okur olmayabilir. Çünkü benim dünyam, dingin ruh hallerini anla­tan müziklerden, gül kuruları ve bordolardan hoş­lananların kendilerini bulabildikleri bir dünyadır.

Bu parçada vurgulanmak istenen aşağıdaki­lerden hangisidir? (ÖSS 2008)

Okumaya başladığımız her kurmaca metnin ba­şında yazarla bir anlaşma imzalıyoruz aslında. Sen anlat, ne olursa olsun inanacağım. Patlayan adamlara da tepsilerin üstünde savrulan şehirle­re de, bir başka gezegendeki hayata da... Yeter ki düşlerini inandırıcı kıl, sahiciliğini kaybetme, be­nim inancımı da sarsma, diyoruz.

Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? (ÖSS 2008)

Sinema, bence bir ürün ortaya koymanın en zor olduğu alanlardan biri. Bir projenin senaryoya, sonra da sinema filmine dönüşmesi, uzun, zah­metli, pek çok kişiden ve teknolojiden yararlan­mayı gerektiren pahalı bir iş, televizyon dizilerinde de buna benzer yanlar yok değil. Ne var ki hızla yapılan, hemen seyirci karşısına çıka­rılan, bir gecede tüketilen bir dizinin tek hedefi, iz­leyicisini ekran başında tutmak. Sinema filminde önemli olan "özen, yaratıcılık, özgünlük", televiz­yon dizilerinde pek de görülmeyen özellikler. Özetlemek gerekirse,

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? (ÖSS 2008)

Benim dinlenme yöntemim, kapıyı kapattığımda onun ardında kalanı düşünmemek­tir, --- . Elimde iş, ev, çocuklar, eş ve onların kilitleri var. Birini kapar, ötekini açarım. Bu benim yaşam kuralımdır.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirile­bilir? (ÖSS 2008)

Çok uzun zamandır tartışılan bu konuda en güzel sözü Milan Kundera söylüyor: "Roman 21. yüzyıla yakışmıyor." Bence de roman 21. yüzyıla yakışmıyor. Çünkü bu yüzyıldaki insanların yaşam biçimi, ne ağır şeyleri okumaya ne de oturup ağır şeyler yazmaya izin veriyor,

Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine kar­şılık söylenmiş olabilir? (ÖSS 2008)

Yazma eyleminin kimi durumlarda insana acı çek­tiren bir yanı vardır. Sözgelimi hayatta en sevdiği insanı kaybetmiş birini betimlerken sanki bir suç­luluk duygusu uyanır ipinizde. Betimlediğiniz in­sanın gözyaşlarına boğulmuş hali ister istemez sarsar sizi. Hiç yaşamadığınız bir acıyı, yalnızca yazarak hayata imza atmış olursunuz.

Bu parçada yazma eyleminin hangi yönü üze­rinde durulmaktadır? (ÖSS 2008)

Edebiyat öğretmenimizin kendine özgü bir yönte­mi vardı. Büyük yazarlardan, düşünürlerden se­çilmiş bir metni çoğaltır, dersten birkaç gün önce hepimize dağıtırdı. O metni hepimiz tekrar tekrar okurduk. Metnin ilginç yerlerini, yazarın dünya gö­rüşünü, o dönemin edebiyat anlayışını bulur çıka­rırdık. Derslerde öğretmenimiz düşüncelerini belirtmez, güler yüzle bizi dinler ve ası! hedefe kendi çabalarımızla ulaşmamızı sağlardı. Böylece derslerimiz tartışmalı bir şölen havasında geçer­di. Sokrat'ın, Sofokles'in, Tolstoy'un, Montaigne'in metinlerindeki bazı cümleler hala belleğimdedir, bana hala yol gösterir,

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edi­len öğretmenin bir özelliği değildir?(ÖSS 2008)

Elbette elektronik çağ önümüze yeni olanaklar getiriyor. Binlerce yıllık hafızayı teknolojinin yar­dımıyla çok küçük "ciplere sığdırabilmek ve böy­lece bilgiye kolayca ulaşabilmek bizler için de gelecek kuşaklar için de çok önemlidir. Ama bü­tün bunlara karşın kitap dediğimiz nesnenin öy­küsü kolay kolay sonlanmaz gibi geliyor bana. Bu durumda ben yayıncılığın iki yoldan gelişeceğini düşünüyorum. Bilgi yoğunluğu olan malzeme "e-kitaplar"da, sanatsal yoğunluğu olanlarsa çok gü­zel görünümlü "butik kitaplar"da toplanacak bence. Hatta giderek, kitap sahibi olmak, koleksi­yonculukla eş değer sayılacak.

Bu parçada aşağıdaki öngörülerden hangisi yoktur? (ÖSS 2008)

Duyguları, düşünceleri görünür kılan güç, dünya ile uzlaşamama haliymiş; bunu iyice kavradım. Frida Kahlo'nun bedensel acıları olmasa, Salieri, Mozart'ı kıskanmasa, Dali kendine sevdalanmasa. Nazım yabancı bir ülkede yaşamak zorunda kalmasaydı ----”?

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilemez? (ÖSS 2008)

Mitler doğa güçlerini ve doğaüstü yaratıkları an­latan hayal ürünü öykülerdir. Bunların simgesel ve kutsal bir yanı vardır. Yüzyıllar boyunca bu öyküler birbirinden beslenerek zenginleşmiştir. Bunların kimisi kulaktan kulağa yayılırken kimi de yazmayı iş edinmiş kişilerce yazıya geçirilmiştir. Bugün elimizde hemen her mitolojik öykünün, yazıya geçirenin anlayışına göre değişen anlatım­ları bulunuyor.

Bu parçada, mitlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? (ÖSS 2003)

Güzellik de çirkinlik de insanoğlunun duygularına seslenir. Ancak bu iki kavramın algılanışı kişiden kişiye değişir. Güzelliği görebilmek çaba gerek­tirdiği halde çirkinlik böyle değildir. O kolayca ken­dini gösterir. Örneğin bembeyaz bir kağıdın üstüne bir damla mürekkep damlarsa bu çirkinliği kolayca herkes görebilir; ama önemli olan çirkin­liği görmek değil, onun oluşmasını önlemek için çaba göstermektir. Yoksa her gün, bu kağıdın üstünde leke var, diye yakınmak kimseye bir yarar sağlamaz.

Bu parçadan, güzellik ve çirkinlikle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? (ÖSS 2003)

Klasik öyküyü çok seviyordum. Bu biçimi özellikle ilk kitabım için, bilinçli olarak seçtim. Bu tür kitap­ları ilk okuyuşumda, beğendiğim cümlelerin altını çizer, sonra onları bir deftere yazar ve tekrar tekrar okurdum; bundan da çok zevk alırdım. Sonra bir gün Knut Hamsun'un Açlık adlı yapıtını okudum. Altı çizilecek tek bir satır bile bula­madım. Oysa kitabi çok beğenmiştim beğenmemek de ne kelime, çarpmıştı kitap beni. "Nerede bunun altı çizilecek satırları?" diye düşündüm. Aynı şeyi, sevdiğim öteki yazarların yapıtlarında da gördüm. -—. Şimdi niyetim, altı çizilecek tek satırı bile olmayan bir kitap yazmak.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi geti­rilebilir? (ÖSS 2003) 

Yazma işinde insanın başarıya ulaşması için verilecek reçetelerin, tek başına hiçbir yarar sağla­mayacağını düşünen bir yazar şöyle diyor: "Yüzde doksan dokuz yetenek, yüzde doksan dokuz disiplin, yüzde doksan dokuz çalışma..." Yaptığı ile hiçbir zaman yetinmemeli yazar. Yap­tığı ne kadar iyi olursa olsun gene de yapabile­ceğinden iyi değildir. Sanatçılar, çağdaşlarından ya da öncekilerden daha iyi olmakla yetinmemeli. Kısacası bütün sorun----”.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getiri­lebilir? (ÖSS 2003)

Okumaya nereden başlasam? Hangi türden kita­plar okusam? Böyle sorulan yanıtlamada zorlanmışımdır hep. Bilirim ki söyleyeceklerimin yönlendirici bir işlevi olmayacaktır. Çünkü her kitabın etkisi, okurun okurluk yaşantısına, birikimine göre değişiklik gösterir. Birinin yüreğinde titreşimler yaratan bir kitap, bir başkasının ruhunu karartır; esnetir, ağırlığı altında ezer onu, Birine çarpıcı, renkli yaşantılar sunan bir kitap, ötekine bayağı, sıradan gelebilir.—.

Bu parçanın sonuna, düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

(ÖSS 2003)

Çok yazmayı, öne çıkmayı, böbürlenmeyi sevmiyor. Gürültüden uzak, ağır ağır, kozasında sessizce örüyor şiirini. Kendini önemsemiyor; kasılma yok. Ne okuyucunun ne de önemli kişi­lerin dikkatini çekme çabasında. Az ürün veriyor; ama şiirin hasını üretiyor. Şiirde işçiliğe, sabra önem veriyor. Bugüne değin tek kitapta kalmasının nedeni de bu. Adı duyulmamış, sessiz bir ozan; ama şiirleri usta işi.

Kendisinden böyle söz edilen bir sanatçı aşağıdakilerin hangisiyle nitelendirilemez? (ÖSS 2003)

Gözlemlerden, yaşantılardan yola çıkıp çok başarılı olmuş sanatçılar vardır; ama aynı yön­temle yazmasına karşın başarılı olamamış, hiçbir iz bırakmamış sanatçılar da çoktur. Örneğin Balzac, hiç evlenmemiş, babalık zevkini tat­mamış; ama dünyanın en canlı babası Goriot Baba'yı yaratmıştır. Öte yandan bütün yapıtlarını okuduğum Panait Istrati, yaşantısından, gözlem­lerinden yola çıktığı halde çoktan eskimiştir. Bu örneklerden çıkarılacak sonuç, ---.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi geti­rilebilir?

(ÖSS 2003)

Yazınsal yaratılara tutku düzeyine varan bir ilgisi vardı. Bunları, kılı kırk yaran bir okur titizliğiyle in­celeyip yargılar, dil ve anlatımını onlarla beslerdi. Nitekim, anlatımındaki çok yönlülük ve somutlama gücü de büyük ölçüde bundan gelirdi. Buna bir de olayları, durumları ve insanları algılama biçimindeki derinlik ve gerçekliği eklersek, yapıtlarındaki olağanüstü etki gücünün nereden kay­naklandığını anlamış oluruz.

Bu parçada tanıtılan yazarla ilgili olarak aşağı­daki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

(ÖSS 2003)

Daha ilk yapıtlarında başkalarının izine bas­madan yürümeyi deneyen yazarlar, ozanlar vardır. Bunlar, yazınsal yaratıları ayırmaya, belir­lemeye ve değerlendirmeye yönelik geleneksel ölçütlerin, kuralların kılavuzluğunu pek umur­samaz, onlara sıkı sıkıya bağlı kalmazlar. Türler arasında öyle aşılması güç duvarlar ya da sınırlar yoktur onlar ipin. Yazarken bir türe özgü nitelikleri bir başka türe taşımaktan kaçınmazlar.

Bu parçada, sözü edilen sanatçılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? (ÖSS 2003)

İnsanın kendini değerlendirebilmesi çok güç; ancak, önceki yapıtlarımı gözden geçirirken zaman içinde dilimin biraz daha geliştiğini an­ladım. Giderek bir üslup oluşturmaya başladığımı, dile daha fazla hakim olabildiğimi gördüm.

Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söylenmiş olabilir? (ÖSS 2003) 

(I) Oyun, bir gün içinde hatta birkaç saatte geçen olaylar üzerine kurulmuş. (II) Oyun, üç birlik ku­ralına uygun; ancak izleyicinin merakını kamçılama yönünden zayıf kalıyor. (III) İlk bölümün ikinciye göre çok kısa oluşu, izleyenleri rahatsız ediyor. (IV) Kişiler kendi toplumsal, psikolojik, ekonomik ve kültürel yapılarına uygun olarak olaylar içinde verilmiş. (V) Sanatçı, bu ek­siklerine karşın, bir oyun yazarı olarak umut veriyor.

Bu parçanın anlam akışındaki bozukluğu gi­dermek için, aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılmalıdır?

(ÖSS 1999 İPTAL EDİLEN)

Özyaşamöyküsü yazmak kolay değildir. İnsan, çoğu kez nesnelliğini koruyamaz, benmerkezci duruma düşebilir. Yazarımız bu gerçeği iyi kavramış. Olabildiğince kendini öne çıkarmadan, ama kendi hakkını da yedirmeden, yaşadıklarını yazmış. Hem de çok etkileyici biçimde yazmış. Genç, yaşlı öğretmenler, hele öğretmenliğe hazır­lanan gençler, okuyun bu kitabı. Yolunuz aydın­lanacak; gerçekten dolu bir yaşamın ne olduğu, nasıl olması gerektiği kafanızda belirginleşecektir.

Bu parçada özyaşamöyküsü yazmanın güçlüğü, aşağıdakilerden hangisine bağlan­maktadır?

(ÖSS 1999 İPTAL EDİLEN)

Hiç ummadığımız bir şiir, günü gelince bizim için söylenmiş izlenimini verir. Çünkü şiir eskimez, durur bir yerde, okurunu bekler. Bekler ve bir gün bulur onu. Dahası, en kötü, en sığ, en basit bir şi­irden bile bir gün başka bir anlam, başka bir güzellik fışkırabilir. Bu nedenle, —.

Düşüncenin akışına göre bu parçanın son cümlesi aşağıdakilerden hangisiyle tamam­lanabilir.

(ÖSS 1999İPTAL EDİLEN)

Bir şiirin alınyazısını önceden kestirme olanağı yoktur. Bu gerçek, "Han Duvarları" için de geçer­liydi elbette. 1924'te yazılan bu şiir, birçok yönüyle güncelliğini yitirmesine karşın günümüzde hala okunuyor, tanınıyor. Peki, hangi nedene bağlan­abilir bu? Yoksa "Han Duvarlarının da N. Ke­mal'in "Vatan Kasidesi", T. Fikret'in "Promete", M. Akif'in "Çanakkale Şehitleri" adlı şiirleri gibi gizli bir yaşama gücü mü var? Ona bu gücü kazandıran ne?

Bu parçaya göre, şiirle ilgili olarak aşağıdaki­lerden hangisi söylenebilir?

(ÖSS 1999İPTAL EDİLEN)

Bu sanatçı, kültürel yapısına yabancı olmadığı bir coğrafyanın insanını anlatmıştır. Bu coğrafyanın ağıtlarını, efsanelerini, türkülerini, masallarını, inançlarını kısacası düşünme biçimini çok iyi bil­mektedir. Bu yüzden romanlarında, kahramanları­na, kendi bilinçlerinin sınırı içinde bir dünya kurmuştur. Halk düşüncesinin işleyişini çok iyi yakalayan yazar, yapıtlarında efsaneleştirmeyi, Anadolu insanının kendi gerçekliği açısından ele almıştır. İşte sanatçı bu nedenle benzersiz kala­bilmiştir,

Bu parçada sözü edilen sanatçının başarısının temelini aşağıdakilerden hangisi oluşturmak­tadır?

(ÖSS 1999 İPTAL EDİLEN)

Yazar, öyküsüne kahraman olarak seçtiği kişinin yalnızlığını ve çevresindekilerle iletişim kura­mayışını yansıtmak istiyor. Bunun da ötesinde, onun, insana özgü sıcaklıktan yoksun, insanları sevmeyen ve çıkarcı bir genç olduğunu vurgu­luyor.

Bu parçada sözü edilen öykü kahramanıyla, aşağıdakilerin hangisinde betimlenen kişi ara­sında bir benzerlik kurulabilir?

(ÖSS 1999İPTAL EDİLEN)

(I) Bireysel acılarını yansıtmak için bir araç olarak görmez şiiri. (II) Kendi acılarına yer vermez şiirle­rinde. (III) Daha çok, içinde yaşadığı toplumun acılarını, sevinçlerini yansıtmak ister. (IV) İmgeleri yalındır. (V) Söyleyişinde inişler çıkışlar yoktur. (VI) Bütün şiirlerinde okuru saran bir sı­caklık vardır.

Bu parçadan, aşağıdaki cümlelerin hangisi çıkarılırsa parçanın anlamında önemli bir da­ralma olmaz?

(ÖSS 1999İPTAL EDİLEN)

Bizim yaşamımızı yansıtmayan yapıtlar, üzeri­mizde yeterince etkili olmuyor. Bir yapıttaki yaşantıları paylaşabilmemiz, anlatılan olayların da bize tanıdık gelmesini gerektiriyor. İşte bu ne­denle, öykülerde ve romanlarda —- isterim.

Düşüncenin akışına göre, bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi geti­rilemez?

(ÖSS 1999İPTAL EDİLEN)

(I) Günlük tutan bir yazar, yapıtlarında açığa vur­mak istemediği kimi duygu ve düşüncelerini gün­lüğünde yansıtabilir. (II) Okuduğu yapıtlara yönelik, gerçekte neler düşündüğünü dile getire­bilir. (III) Bazı durumları bilerek ya da bilmeyerek çarpıtabilir. (IV) O, birçok ayrıntının arasından asıl anlatılmak İsteneni bulma çabasındadır. (V) Bir gün bunları yayımlarsa, okurların bu nedenle ken­disinden soğuyacağını düşünür. (VI) Günlük tutan birçok yazar vardır; ama bu düşünceyle, günlüklerini yayımlayanlar azdır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

(ÖSS 1999İPTAL EDİLEN)

Eskilerden gelen bir edebiyatçıyı günümüz ölçüt­lerine göre değerlendirmek doğru olur mu? Günümüzde insanların edebiyat anlayışları değişip gelişmiştir. Ancak bu gelişmeyi bir zincir olarak düşünürseniz, zincirin halkaları kopuk değil, birbirine geçmiş durumdadır. Günümüz edebiyatçıları, hem dillerini geliştirmek hem de yeni biçimler oluşturmak bakımından çok şey borçludurlar eskilere. Edebiyat merdiveninin basamakları, bizden önceki edebiyatçıların birikimlerinden oluşmuştur.

Bu  parçadan  aşağıdaki yargıların   hangisi çıkarılamaz?

(ÖSS 1999 İPTAL EDİLEN)

Şiirde erişilmez bir yerimin olduğuna inanıyorum. Öyle ki bugüne kadar yazılmış en güzel şiirlerden birinin tek bir dizesi için bile:" Ah, şunu keşke ben yazsaydım!" dediğim olmamıştır.

Şair bu sözleriyle neyi anlatmak istemektedir?

(ÖSS 1994)

Yabancı dilde yazılmış romanları özgün biçimleriyle okumak istiyordum. Ama yabancı dil bilmi­yordum ve öğrenmek için de gerekli olanaklardan yoksundum. Bu nedenle romanları, sözlüklere baka baka okumaya çalıştım. Başlangıçta okuduklarımı anlamadım, birçok yanlış yaptım ama yılmadım. Sonunda yabancı dille yazılmış bir romanı sözlüksüz okuyabilir duruma geldim.

Bu parçada anlatılanlar, aşağıdaki yargılardan hangisini desteklemektedir?

(ÖSS 1994)

Kemeraltı şimdi olduğu gibi o zamanlar da kentin canlı, hareketli merkezlerinden biriydi. Ancak bu­günkü gibi değildi. Denizin hemen kıyıcığından başlardı. Küçük bir meydan... Ortasında süslü, narin yapısıyla saat kulesi.,. Yanı başında soylu­luğunu çinilerinden alan minik cami... Gerisinde hükümet konağı.., Ve sağına düşmüş Sarkışla... Şimdi bunların çoğu yok. Saat kulesi ve cami, yerinden edilip başka bir yere taşınmış gibi.

Bu parçada, Kemeraltı'yla ilgili olarak asıl an­latılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1994)

(I) Kimi romancılar iç monolog yöntemini iyi bir biçimde kullanmıyorlar. (II) Kişilerin ruhsal ve fizik­sel özellikleri arasında bir bütünlük kurulmuyor. (III)    Bu yüzden kişilerin içlerinden geçen düşünceleri, okuyucu kolayca seçip ayıramıyor. (IV) Oysa iç monolog tekniği romancıdan büyük bir ustalık ister. (V) Romancının, iç monologla yüz yüze konuşmalar arasındaki ayrımı görmesini, tanımasını gerektirir.

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi anlatımın akışını bozmaktadır?

(ÖSS 1994)

Ressamlarımızın çoğu, resimden başka bir şey düşünmez. Gerçi bunların büyük bir çoğunluğu edebiyatçılarla dosttur ama edebiyatın hiçbir dalıyla doğrudan ilgilenmezler. Bazıları edebiyat yapıtlarını okumazlar bile; onlara göre resmin dışında bir sanat yoktur, Bu yüzden bu ressamımızın roman yazması şaşırttı beni. Doğrusu kitabın sayfalarını karıştırırken istek­sizdim ve: "Bir ressam ne yazabilir ki?" diye düşündüm. Ama kitabı okumaya başlayınca bu düşünce yerini bir sevince, heyecana, hayranlığa bıraktı. Yetenekli bir yazarın usta işi romanıyla karşı karşıyaydım.

Bu parçadan ressamlarla ilgili olarak aşağı­dakilerden hangisi çıkarılamaz?

(ÖSS 1994)

Mersiye, ister Sultan Süleyman'a, ister Süleyman Efendi'ye söylenmiş olsun, sanat açısından aynıdır. Şiirde asıl olan, şairin duyuşu ve bu duyuşunu başka türlü söylenmesine imkan vermeyecek biçimde sözcüklerle dile getirerek bir şiir iklimi yaratmasıdır.

Bu parçada vurgulanan düşünceyi en iyi yan­sıtan yargı aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1994)

(I) Karikatüristler, karikatürlerinin yalnız gazete ve dergi sayfalarında yer almasından yakınıyorlar. (II) Bu yüzden en iyi karikatürlerinin bile zamanla unutulun gittiğini söylüyorlar. (III) Gazete ve dergilerde yer alan karikatürlerin güncel konuları içermesi gerektiğini düşünüyorlar. (IV) Karikatürlerinin, gazete ve dergi sayfalarından evlerin, ga­lerilerin duvarlarına çıkmasını, kitaplarda toplanmasını istiyorlar. (V) Ancak bu yolla ad­larının unutulmayacağına, yaşayacaklarına İnanıyorlar.

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi anlatımın akışını bozmaktadır?

(ÖSS 1994)  

Türk edebiyat tarihi akımların değil, bireylerin ta­rihidir. Bu yüzden, şair olarak bir akımın içinde yer almak ya da dışında kalmak bence önemli değildir. Çünkü kötü bir şairin bir akıma katılarak "İyileştiğini hiç görmedim. Kuşkusuz bunun tersi de geçerli. Şunu da ekleyeyim: İyi bir şairin, bir akıma katılmaya hiç ihtiyacı yoktur.

Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakiler­den hangisidir?

(ÖSS 1994)

Karagöz oyunu, Osmanlı-Türk toplumunun, yüzyıllarca yaşamış sanat dallarından biridir. Tanzimat ^ tan bu yana, özellikle Cumhuriyet döne­minde yerini, Batıdan gelen sinema ve tiyatroya bırakmıştır. Bu sanat dalı, bugün bize çok uzak ve yabancı gelen İslam uygarlığı döneminde, halkın dilini, inançlarını, geleneklerini, zanaat­larını, siyasal ve toplumsal olaylar karşısındaki düşünsel ve ruhsal durumlarını yansıtan zengin bir kaynaktır. Geçmişi tanımak ve öğrenmek isteyenler bu kaynağı değişik açılardan değerlendirebilirler,

Bu parçada, Karagöz'le ilgili olarak aşağıdaki­lerden hangisine değinilmemiştir?

(ÖSS 1994)

Çalışkanlığı, titizliği, üretkenliğiyle her zaman takdir edilmiştir. Kuşkusuz altmış yedi yaşında yetmiş yapıt veren birisi için bu övgüler fazla değildir. Türkçe'yi seven, onu iyi kullanan, an­laşılır biçimde yazan güçlü bir yazar ve iyi bir çe­virmendi. Edebiyatımıza katkısı olacağını düşündüğü kitapları araştırmış, çevirip dilimize kazandırmıştır. Pek çok yazarımız hakkında hazırladığı biyografik araştırma ve deneme kita­pları, edebiyatçılara, edebiyata ilgi duyanlara ve öğrencilere ders kitabı olacak niteliktedir.

Bu parçada, sözü edilen kişiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

(ÖSS 1994)

"Sanatçılardan çoğu ilgisizlikten değil, anlaşılma­maktan yakınır. Anlaşılmak ise, bu durumda beğenilmekten başka bir şey değildir. İleri gitmiş ülkelerdeki sanatçıların yalnız paraca değil, saygı görme yönünden de kavuştukları üstün duruma imrenenlerin unutmamaları gerekir ki halk hiçbir zaman, hiçbir yerde gökten anlayışla inmemiş, yetişmiş, yetiştirilmiştir."

Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1982)

"O mu? Sandığın gibi değildir. Karda gezip izini belli etmez. Ne kadar yakın olmaya çalışırsan çalış, yine de onun nelerle uğraştığını, ne işler çe­virdiğini anlayamazsın."

Kendisinden böyle söz edilen bir kimseyi nite­lendirmek için kullanılabilecek en uygun söz aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1982)

"Ayrıntıları atıyorum, konuyu yalınlaştırmaya çalışıyorum. Bence resimle fotoğrafın ayrım nok­tası burası." diyen ressamın görüşüne katıl­mayan bir kişi, aşağıdakilerden hangisini söyleyebilir?(ÖSS 1982)

"Anılarımı yazarken romanlarımı şöyle bir karıştırdım, dil bakımından eskimiş parçalar çok mu diye baktım. Kimi yerlerine gülmemek elde değildi. Örneğin 'fevk-i serinde' demişim. Şuna 'başının üstünde' deseydim sanki sanatçılığım­dan, yazarlığımdan ne eksilirdi?"

Bu sözleri söyleyen bir yazarın davranışı, aşa­ğıdakilerden hangisine bir örnektir?

(ÖSS 1982)

"Ben öykülerimde düşsel ve duygusal öğelere yer vermekten özellikle kaçınırım." diyen bir yazar, öykülerini oluştururken aşağıdakilerden hangisine özen gösterir?

(ÖSS 1982)

"İnsanımızın doğaya ilgisi, yazınımızda doğa duy­gusunun yeri üzerine bir sav vardır. Bir yandan İs­tanbul'un görünüşü, öte yandan ince beğenili okur yazar kuşağının gezi yerlerine düşkünlüğü bu savı yalanlar. Buna Sultanların, bir döneme adını koydurtacak denli lale bahçelerine olan tutkularıyla birlikte Nedim'in şiirlerini de ekleyebiliriz."

Bu parçada yazarın, yalanlandığını söylediği sav aşağıdakilerden hangisi olabilir?

(ÖSS 1982)

"Şiirlerinde gereksiz sözcüklerden olabildiğince kaçınıyor. Sıfatlar, benzetmeler için de böyle bu. Okuyucuyu birtakım soyut, düğümlü sözcüklerle yorduğu da söylenemez. Öğretici bir hava taşı­mamalarına karşın, yine de bu şiirlerde bir eksiklik var: Başka şiirleri anımsatıyor; bunları daha önce okumuş gibi bir duyguya kapılıyorsunuz." diyen bir eleştirmenin sözünü ettiği şiirlerde bul­duğu eksiklik nedir?(ÖSS 1982)

"Masalları, yalnızca bir hareket noktası, bir atlama, tahtası olarak alıp onun geleneklerine tutsak ol­madan, onu taklit etmeden, çağımıza getirerek yepyeni yapıtlar yaratma yolunu, çağdaş yazarın, halk masalından en olumlu yararlanma yolu sayarım."

Aşağıdaki yargılardan hangisi, bu parçada sa­vunulan görüşe uymaz?

(ÖSS 1982)

"Sanatın, sanat tarihiyle bütün okullara girmesi, resimlerle evleri süslemesi, heykellerle ve güzel binalarla kentleri zenginleştirmesi kadar yaşam bakımından önemli şey pek az bulunur. Sağlam zevk, bu koşullar altında oluşur."

Bu parçada yazarın söylemek istediğini en çok destekleyen cümle aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1982)

Hırsızlığın çirkinliği çalınan şeye göre değişmez; Ha altın çalmışsın, ha bir iğne. "İğne çaldı ama altın çalmak aklına bile gelmez." diyenlere benim diyeceğim şudur: İğneyi çaldıktan sonra niçin al­tını da çalmasın?

Bu parçada vurgulanmak İstenen düşünce, aşağıdakilerden hangisidir?

(ÜSS 1978)

Bir kızılderili oymağında yalnızca meyve, sebze; ve balık yenirmiş. Bir yıl kıtlık olmuş. Derelerdeki balıklar ölmüş, sebze ve meyveler kurumuş. Oy­makta ölen ölene. Fakat dağlarda yaban geyikleri çokmuş. Ne ki dinlerince balık dışında et yemek günahmış, Oymağın yöneticileri geyik etinin yenebileceğini, bunun günah olmadığını söylemişlerse de kandıramamışlar kimseyi. Yö­neticiler, düşünmüşler taşınmışlar; tutmuş yaban geyiğine dağbalığı anlamında bir ad takmışlar. Bundan sonra da yaban geyiklerini yemeğe başlamış halk.

Bu parçada anlatılan olaya bakarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşabilirsiniz?

(ÜSS 1977)

"Ben söze değil, yazıya inanırım. Çünkü söz uçar, yazı kalır. Yazılı olan her şey doğrudur bence. Sen benim gibi değilsin. Gerektiğinde kitaplara bile kuşkuyla bakıyorsun. Sorularla düşünmeyi alışkanlık haline getirmişsin.

Bu parçaya göre, kendisine söz söylenen kişiyi aşağıdakilerden hangisiyle nitelendire­biliriz?

(ÜSS 1979)

"Dikiş dikerken makaradan koparılan iplik, kulacı aşıyorsa uzun sayılır. Ama bu uzun, kuyudan su çekmek için gereken 20 metre ipe göre kısadır. 20 metre ipe uzun denilir de iki kent arasındaki 2 kilometrelik yol kısa görülür."

Yukarıdaki paragrafta "uzun" kavramıyla İlgili olarak aşağıdakilerden hangisi belirtilmek is­tenmiştir?

(ÜSS 1979)

"Her yönüyle değişik bir kişiliği vardı. Arkadaş­larına benzemiyordu. Onların katıla katıla güldüğü şeyleri anlamsız, kaba ve çirkin bulu­yordu. En küçük şeyleri bile büyütüyordu. Zengin bir düş dünyası vardı. Kendi içine kendi düşlerine gömülmekten hoşlanıyordu."

Aşağıdaki niteliklerden hangisi bu parçada an­latılan kişilikle bağdaşmaz?

(ÜSS 1979)

"Bir köylü kadın, bir danayı doğar doğmaz ku­cağına alıp sevmiş, sonra da bunu adet edinmiş, her gün danayı kucağına alır taşırmış; nihayet buna o kadar alışmış ki, dana büyüyüp koskoca öküz olduğu zaman, onu yine kucağında taşıya­bilmiş."

Bu öykücük hangi ana düşünceyi vermek için uydurulmuş olabilir?

(ÜSS 1978)

"— Divan şiirinin ilk şairlerinden olan Dehhani ile son şairlerinden olan Leyla Hanım'dan birer beyit alıp karşılaştırınız. Aralarında yedi yüzyıl bulun­duğu halde ne biçim ne de içerik bakımlarından hiçbir ayrılık görmeyeceksiniz. Halbuki sanat dünyası da tıpkı ilim dünyası gibi, devamlı bir iler­leyiş yolundadır. Sanatçı, kendisinden önceki son sanatçının kurduğu binaya bir tuğla daha koya-bilen bir adamdır. Bu ölçüt, sadece iki ayrı sanatçı için değil, bir sanatçının eserleri için de geçerlidir."

Yukarıdaki paragrafın giriş tümcesi (cümlesi) aşağıdakilerden hangisi olabilir?

(ÜSS 1979)

"Arı, on binlerce yıldır aynı işi en kusursuz bi­çimde yapar: Düzgün, geometrik ölçülerle pe­teğini örer ve topladığı bin bir çiçek tozundan, bir kimya laboratuvarının imbiklerinden daha üstün biçimde balını süzer. Oysa insanoğlu, uğraştığı on binlerce İşi binlerce yıldır giderek geliştirmekte ve hala en kusursuza ulaşmaya çalışmaktadır, işte insan budur."

Yukarıdaki parçada vurgulanmak istenen ana düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

(ÜSS 1978)

Doğa, her yanlış hareketimizde, bize uygun bir dille uyarıda bulunur. Aldırmazsak buyruklarını şiddetlendirir... Yine aldırmazsak çarpar.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi dil ve dü­şünce bağlantısı yönünden yukarıdaki para­grafın devamı olabilir?

(ÜSS 1977)

"Batı uygarlığı, fabrikalar uygarlığı demek değildir, Eğer Batılılar, dünya döner mi dönmez mi tartış­masını küfür sayan kilise yobazlığı baskısından kurtulmasaydı, ne buharı, ne elektriği, ne de makineyi bulmak olanağı vardı."

Bu parçaya göre, aşağıdaki yargılardan han­gisi doğrudur?

(ÜSS 1978)

Yalnız kendisinden önceki edebiyattan değil, çağ­daş edebiyattan, çağdaş kültürden de kopuk yazarlarımızın çoğu. Okumak neden yalnızca okurların işi olsun? Yazarlar da okumak zorunda. Tarihten felsefeye, toplumbilimden ruhbilime değin çağdaş düşünceyi izlemek zorunda. Yal­nızca kendi yazdıklarını değil, başkalarının yazdıklarını da... Çünkü dünyayı ve insanı kavra­mak bu yolla olanaklıdır ancak, gözlem yetmiyor artık, gözleneni derinlemesine irdelemek gerekiyor,

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada yazarlara yöneltilen bir eleştiri değildir?

(ÖSS 1990)

Uzun süredir edebiyat alanında ödül verilen yarış­maların seçici kurullarında görev almıyorum. Bunun en önemli nedeni, yarışmaya katılan yapıt­ların düzeyindeki düşüklüktür, Sayıları bazen iki yüze ulaşan yarışmacıların ürünlerini tek tek oku­mam, yapıtlarla ilgili notlar düşmem akıl işi mi? Ortalama düzeyi aşan bir yapıta rastlasam elbette değer bu zahmete. Ne yazık ki yarışmaya gelen yapıtların çoğu edebi değer taşımıyor. Anlatımı düzgün, Türkçesi aksamayan her iyi niyetli yurt­taşı yazar saysam, mesleğime duyduğum saygı ne olacak.

Yazar bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır?

(ÖYS 1996)

(I) Sözcükler birtakım işaretlerdir. (II) İnsan bu işaretlerle düşünür. (III) Düşünürken nesnelerin yerine işaretleri yani sözcükleri koyar. (IV) Bir in­sanın söz dağarcığının zenginliği, ancak başkalarının söz dağarcığıyla karşılaştırıldığında ortaya çıkar. (V) Bu, zihnin işlemesini kolaylaştırır ve çabuklaştırır. (VI) Sözcükler ne kadar kullanışlı ve açık olursa zihin o kadar iyi işler.

Bu    parçada    numaralanmış    cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

(ÖSS 1991)

Başkalarının yazdıklarına hiç benzemeyen şeyler yazdıklarını iddia edenler, yaşamlarında ilk kez bir şeyler üretmenin coşkusu içinde, kendi ürünlerine hayran kalırlar. Gülünç sayılacak kusurlarını bile birer üstünlük olarak değerlendirirler. Hiç kuşku yok, yaratım biraz coşku işidir. Bu coşkuyu an­layışla karşılamak gerekir. Ama bu coşku za­manla benmerkezciliği de aşarak başkalarını yadsımaya, kendini başkalarından ayrı tutmaya bile varabilir.

Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden söz edilmektedir?

(ÖYS 1996)

Bir romancı, şair gibi değildir, Şairin en güçlü ve verimli çağı gençlik dönemidir. Şair yaşlandıkça hızını kaybeder. Romancı en iyi yazısını yazmak için çok görmek, insan ve toplum hakkındaki gö­rüşlerini genişletmek, okumak ve tekniğini ilerlet­mek zorundadır. Bunun için de tabii yılların deneyimi gereklidir. Oysa şair için böyle bir şey söz konusu değildir.

Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakiler­den hangisidir?

(ÖYS 1996)

Tanzimat edebiyatı sanatçılarının ne yaptıkların­dan çok, ne yapmak istedikleri önemlidir. Halk için yazmaya çalışmışlardır; ama halk kökenli değillerdir. Bir yandan Divan edebiyatının estetik anlayışından zevk alır, öte yandan Batı edebiya­tının ürünlerine yönelirler. Yetiştikleri ortam gereği eskiden kopamazlar; ama onu sürekli eleştirirler. Şiirlerinde aynı konuları eski biçimde işlerler.

Bu parçanın bütününde Tanzimat edebiyatı sanatçıları hangi açıdan eleştirilmektedir?

(ÖYS 1996)

Hukuk fakültesini bitirdim. İki yıl avukatlık yaptım, Ama gönlüm hep edebiyattan yanaydı. Gençli­ğimde babamın kitaplığında bulduğum kitapları okur, onlardan tat alırdım. Yedi yıl bir yabancı okulda okuduğum için Divan edebiyatı ile yakın bir ilişkim olmadı. Halk edebiyatını ise üniversite öğreniminden sonra tanıyabildim Hukuk fakülte­sinde okurken Yücel Dergisini çıkaran gençlerle tanıştım; dergiye çevirmen olarak girdim. Giriş o giriş.

Bu parçada konuşan kişi, kendisiyle ilgili ola­rak aşağıdakilerden hangisine değinmemiştir?

(ÖYS 1996)

 Bu soru, birçok yazara sorulmuştur. Soruyu yanıt­layanlar arasında, "Kendim için yazıyorum." diyenler de vardır. Eğer bu tür bir yanıtı benimse­miş olsaydım okurlarımı kendimle bütünleştirir­dim; yani, "Onlar demek, ben demek." derdim. Oysa ben, beni anlamak için özel bir çaba göste­recek olanlara sesleniyorum.

Bu  sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söylenmiş olabilir?

(ÖYS 1996)

Bu sanatçının önemli bir yanı, beğenisinin geliş­mişliğidir. Daha ilk okuyuşta şiir olanla şiir olma­yanı kolayca birbirinden ayırır. Bunu uzun uzun çözümlemelere girmeden, açık bir biçimde belirtir. Yalnız günümüzdeki şiirleri değil, dünden bugüne kalan, herkesçe değerli bilinen, çok ünlü şiirleri de değerlendirir. Böylece onların yeni bir biçimde kavranmasını sağlar.

Bu parçada, kendisinden söz edilen yazarla il­gili olarak aşağıdakilerden hangisi vurgulan­maktadır?

(ÖYS 1996)

Öylesine heyecanlıyım ki... Bunca yıl sonra, bah­çeyi geçip okula giremeyeceğim sanki. Garip bir tutukluk... Ayaklarım tutulu veriyor. Yürüyemeyeceğim. Büyüyor bahçe, genişliyor, yayılıyor, de­rinleşiyor; çocukluğumdaki gibi uçsuz bucaksız görünmeye başlıyor. Orada kendimi top oynar­ken, güreşirken, dövüşürken görüyorum, Sınıfımı geçmişim, seviniyorum, ipimde ancak çocuklukta duyulabilecek bir sevinç patlaması var.

Böyle konuşan bir kişi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

(ÖYS 1996)