Yakınma ve pişmanlık olumsuz anlam taşır. Günlük yaşamımızda birçok olumsuz tavır ve durumla karşılaşırız. Bunları yer yer dile döker, yer yer bunlardan şikâyetçi oluruz. İstek, şikâyet edilecek bu durumlar başkalarının tavır ve hareketleriyle ilgiliyse buna yakınma, kendi tavır ve hareketlerimizle ilgiliyse buna da pişmanlık veya hayıflanma deriz.

• Hâlâ, başkalarına ait eşyaları geri vermeyi öğrenemedi.
• Sürekli aynı hataları tekrarlıyor.
• Çalakalem yazılmış bu yazılarda bir tat yok.
• Yüzünün güldüğünü hiç görmedik ki!

Bu cümlelerde yakınma vardır.

• Gençlik yıllarımı nasıl da boşa geçirmişim!
• Keşke hiç konuşmaz olaydım!
• Kararlı davransaydım dostlarımı kaybetmeyecektim.

Bu cümlelerde pişmanlık anlamı vardır. Söz konusu şikâyet, elden kaçırılan fırsatlarla ilgili olursa bunun “hayıflanma” kavramı ile karşılandığını gözlemliyoruz :

“Fırsat elde iken alıp kaçmadım

Öldürmeli beni dövmeli degil!”

Karacaoğlan

Kendi yaptıklarımızla ilgili olumsuz her yargı pişmanlık değildir, bunlardan bazıları durum tespitidir.

• O yıllarda çevremdekiler benden tek tek uzaklaştı.

Bu cümlede pişmanlık söz konusu değildir, çünkü bu sözü söyleyen kişi, yanlış yaptığını açıkça belirtmiyor.

• O yıllarda davranışlarımı düzeltseydim, çevremdekiler benden uzaklaşmayacaktı.

cümlesi ise pişmanlık taşımaktadır.

Bir kimsenin yaptığı bir hareket ya da söylediği söz ile birini kırdığını, üzdüğünü, gücendirdiğini, öfkelenmeden belirttiği cümlelere ise sitem cümlesi denir.

• Ask olsun, doğum gününe, bir tek beni çağırmamışsın.
• Niye gelmedin, insan arkadasını yalnız bırakır mı!