Yazarın okuyucularına bir konuyu inandırmak için kişi, eşya, eser ya da bir yerle ilgili olarak yaptığı incelemeleri, fotoğraflarla süsleyerek, kendi görüşlerini de katarak yazdığı gazete ve dergi yazılarına rö­portaj denir.

Röportaj türünün belirleyici özellikleri:

Düşünsel planla yazılır.

İşlenen konu; toplumsal, sanatsal olay ya da olgu olmalıdır.

Yazar anlattıklarının doğruluğunu; konuşma, bilgi toplama ve fo­toğraflarla desteklemeli, anlattıklarını bir mantık çerçevesine oturtabilmelidir. Her anlattığı, önceki anlattıklarıyla çelişmemelidir.

Röportaj yazarı; açıklayıcı anlatım, öyküleyici anlatım, betimleyici an­latım ve tartışmalı anlatım gibi bütün anlatım yollarından yararlanır.

Okuyucuya konunun önemini kavratabilmek için örnekleme, karşı­laştırma, tanık gösterme gibi nesnel verilerden de yararlanmalıdır. Röportaj yazıları zamanla tarihsel belge olabilir

Fotoğraf ya da belge kullanılabilir.

Röportaj, başlangıçta “sorular” ve “yanıtlardan oluşan “mülakattan farklı değildi.

Röportaj, gerçekleri, öznel yaşantılarla harmanlar.

Röportajlar genellikle birinci tekil şahsın ağzından yazılır.

Basınımızda röportaj türünde başlıca yapıtlar veren gazeteci ve edebiyatçılar:

Ruşen Eşref Ünaydın, Hikmet Feridun Es, Abdi İpekçi, Nurullah Berk, Fikret Otyam, Necmi Onur, Dursun Akçam, Yaşar Kemal, Hikmet Çetinkaya

NOT

Ziya Paşa‘nın Rüya isimli eseri edebiyatımızdaki ilk röportaj ve mülakat örneğidir. Mülakat sınırları içerisinde Ruşen Eşref Ünaydın’ın kaleme aldığı Diyorlar ki eseri ile Anafartalar Kuman­danı Musatafa Kemal İle Mülakat eseri röportajın önemli örnek­leri arasında yer alır.

Röportaj

Gazete ve dergilerde yayımlanın yazı türlerinden biridir. Öğretici yazı türüdür. Bir olay, bir durum; yerinde gezip görülerek, olayla ya da durumla ilgili değişik kişilerle konuşularak, soruşturularak yazılır.Röportaj hem gezi yazılarının hem makalenin özelliklerini taşır. Makale gibi dayandığı sağlam bir düşünceyi, bir tez vardır.

Yazar; sorunu yerinde inceleyerek, gezip görerek, halkla, varsa mağdurla ve yetkili kişilerle konuşarak; fotoğraf, belge, istatistik bilgiler… gibi bilgilerle destekleyerek okuyucunun bilgisine sunar. En çok kamuoyu toplayan gazete yazısıdır.

Çok yönlü anlatım olanakları vardır. Bu yönüyle diğer düşünce yazılarından zengindir. Uzunluğu çoğu zaman makaleden çoktur. Bazen bir röportaj yazısı gazetenin iç sayfalarından birinde dizi halinde günlerce yayınlanır. Okuyucunun sıkılmadan, merakla, okuduğu bir yazı bir türüdür.

Röportaj yazmak çok önemlidir. Bu nedenle de röportaj yazarının toplumsal sorumluluğu diğer yazarlardan daha çoktur. Röportaj yazarlığı ayrı bir ustalığı ve yan alan becerilerini gerektirir. Yazar evindeki köşesine çekilip yazmaz yazdıklarını. Röportaj yazarı eline ayağına çabuk olmak zorundadır. Yazar bir yandan evinde çalışırken bir yandan kütüphanede, arşivde, devlet dairesinde, iş yerlerinde araştırma yapacak; diğer yandan da olay yerinde incelemeler yapacaktır. Hem fotoğrafçı titizliği ile çalışacak; hem de yerine göre kimi zaman sevecenlikle, kimi zaman ısrarlı ama hiçbir zaman sırnaşık ve terbiyesiz olmadan, haddini bilerek, insan haklarını da çiğnemeden soruşturma yapacaktır. Bütün bunların yanında röportaj yazarı, okuyucu ile bağını koparmamak zorundadır.

Röportaj türünün belirleyici özellikleri:

• Röportaj da düşünsel plânla yazılır. 

• İşlenen konu; toplumsal, sanatsal olay ya da olgu olmalıdır. 

• Yazar anlattıklarının doğruluğunu; konuşma, bilgi toplama ve fotoğraflarla desteklemeli, anlattıklarını bir mantık çerçevesine oturtabilmelidir. Her anlattığı, önceki anlattıklarıyla çelişmemelidir. 

• Röportaj yazarı; açıklayıcı anlatım, öyküleyici anlatım, betimleyici anlatım ve tartışmalı anlatım gibi bütün anlatım yollarından yararlanır. Okuyucuya konunun önemini kavratabilmek için örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme gibi nesnel verilerden de yararlanmalıdır. 

• Röportaj yazıları zamanla tarihsel belge olabilir. 

• Fotoğraf ya da belge kullanılabilir.

Türk edebiyatında röportaj:

Türk edebiyatında röportaj türünün ilk örneklerini Evliya Çelebi vermiştir. Modern anlamda ise Ruşen Eşref Ünaydın‘ın Diyorlar ki ; adlı çalışması bu türde verilmiş ilk örnek arasındadır. Bunun dışında diğer bazı röportajlar şunlardır: Hikmet Feridun Es, Bugün de Diyorlar ki , Mustafa Baydar, Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar ; Gavsi Ozansoy, 40 Yıl Sonra Diyorlar ki ; Tahir Kutsi, İç Göç (1964); Halil Aytekin, Doğuda Kıtlık Vardı ; Abdi İpekçi, Liderler Diyor ki ; Yaşar Kemal, Bu Diyar Baştan Başa ;Fikret Otyam, Gide Gide 10 ; Yaşar Nabi Nayır, Edebiyatçılarımız Konuşuyor (1976, konuşmalar değişik kişiler tarafından yapılmıştır.); İsmail Parlatır-İnci Enginün – Orhan Okay – Zeynep Kerman – Kâzım Yetiş – Necat Birinci, Röportajlar .

Türkiye gazetelerinde röportaj çalışmaları yayımlanan başlıca gazeteciler arasında şunları sayabiliriz: Fikret Otyam, Yaşar Kemal, Vasfiye Özkoçak, Füsun Özbilgen, Leyla Umar, Nuriye Akman, Ayşe Arman, Fehmi Koru, Yazgülü Aldoğan, Hüsamettin Aslan..