Dil gibi sanat da öbür insanlarla karşılıklı bir alış verişte bulunma gereksiniminden doğmuştur. Fakat sanat, dilin iletişim imkânlarındaki sınırlılığı aşar. Dil, insan toplumunun ancak kendi içinde o dili anlayan bir kesimine bildirimde bulunabilirken, sanat -her zaman kendine özgü ulusallığı taşımakla birlikte- bütün insanlara açık bir dil ortaya koyar. (Edebiyat bunun dışında kalır; çünkü edebiyatın malzemesi ulusal dildir.)
Sanatın bu işlevi, sanatın yaşam üstüne belirli bir tür bilgiyi kendi içinde taşımasından gelir. Sanatın görüntü dili karakteri ve coşkusal etkinlik yaratma gücü, sanat yapıtlarından bilgi edinme sürecini, herkes için daha kolaylaştırdığı gibi, bu bilginin, insanın kendi hayal ve gönül belleğinde kalıp yerleşmesini de sağlamaktadır.
Sanatın bu işlevi, doğrudan doğruya, insanlara yaşantı kazandırması üstüne kuruludur. Sanat, insanın fiilen yaşamı içinde duyup yaşayamayacağı şeyleri duyup yaşamasını sağlar. Örneğin, sanat sayesinde Spartakus’la, Garibaldi’yle, Çapayev’le omuz omuza savaşırız; Kolomp ve Nansen’le yeni kıtalar keşfederiz, Roerich gibi, Himalayaların eşsiz güzelliğini tadarız; Natalya Rostova ile Aksinya’yı sever, ona acırız; Taraş Bulba ve Soya Kosmodemyanska-ya’yla birlikte kahramanca ölürüz.
Sanatın aydınlatıcı-yapıcı işlevine ve eğitsel işlevine sımsıkı bağlı olan bu işlevi, onun bir mıknatıs gibi insanları kendine çeken gücüyle ilişkilidir. Sanat, insanlara estetik haz vererek onların iç dünyalarını zenginleştirir.
Sanatın bu işlevi, insanın sanatsal olarak eğitilmesinin en önemli aracıdır. Kişinin sanatsal potansiyelinin biçimlenmesinin başlıca yolu da budur.
]]>