TANZİMAT EDEBİYATI
XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti; askerî, siyasi, ekonomik, eğitim vb. Batı karşısında zayıf düşmüştür. Özellikle askerî alandaki başarısızlıklar, Osmanlı Devleti’ni ekonomik olarak da çok güç durumda bırakmıştır. Bu koşullar, Osmanlı Devleti’nin Batı dünyasına uyum sağlayabilmesi için her alanda yenileşme hamlesi başlatmasını zorunlu kılmıştır. Askerî alanda başlayan yenileşme hareketleri zamanla farklı alanlarda da kendini göstermeye başlamıştır.
Tanzimat edebiyatını hazırlayan sebeplerin başında Osmanlı Devleti’nin modern dünyaya uymak adına yaptığı ıslahatlar gelmektedir. Osmanlı Devleti; Batı’yı tanımak amacıyla Fransa’ya eğitim için öğrenci göndermeye başlamıştır. Batı kültürünü öğrenen bu aydınların önderliğinde önce “Tanzimat Fermanı” ilan edilmiş ve ardından Batı’ya giden bu ilk öğrencilerden biri olan Şinasi tarafından Tanzimat edebiyatı başlatılmıştır.
SERVETİFÜNUN EDEBİYATI
Servetifünun edebiyatını hazırlayan nedenlerin başında, Tanzimat edebiyatıyla başlayan “eski – yeni” tartışmalarında; Recaizade Mahmut Ekrem‘in, yeniyi savunanları bir araya getirme düşüncesi yatmaktadır. Batılı kültür ve yaşayışı benimseyen sanatçılar, Recaizade’nin bu yönlendirmesine bağlı olarak Servetifünun dergisi etrafında bir araya gelmişlerdir.
Tanzimat Dönemi sanatçılarının edebî bir grup oluşturmaları ve bu şekilde isimlendirmeleri kendilerine değil, edebiyat tarihçilerine ait bir adlandırmadır. Servetifünun sanatçıları ise bilinçli olarak bir araya gelmiş ve edebî bir cephe oluşturmuşlardır.
Tanzimat Döneminde yenileşme süreci devlet eliyle başlamış ve bu dönem sanatçıları – Tanzimat’ın son dönemi hariç – genelde büyük bir baskı görmemişlerdir. Servetifünun edebiyatının doğmasında, sanatçılarının yaşama bakış ve sanat anlayışlarının oluşmasında dönemin olumsuz etkisi olmuştur. II. Abdülhamit’in padişah olduğu bu dönemde, Batılı devletlerin Osmanlı’yı parçalama emelleri iyice güç kazanmıştır. II. Abdülhamit, devletin bütünlüğünü koruma adına baskıcı bir politika uygulamıştır. İstibdat Dönemi; bu sanatçıların sanat anlayışları bakımından Tanzimatçılardan ayrılmalarına, bireysel bir edebiyat oluşturmalarına neden olmuştur.
]]>