1.    Sonunda süreksiz sert ünsüzlerden (p, ç, t, k) bi­ri bulunan sözcük, ünlü ile başlayan bir ek aldığında sondaki sert ses yumuşar.
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi bu kurala uymaz?
A) ağaç                    B) tarak                   C) yapıt
D) kitap                   E) yurt

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükte ünlü türemesi olmamıştır?
A)   Kasabada ilk iş olarak sıcacık bir çorba içtik.
B)  Gencecik insanlar umutlarını kaybetmişti.
C)   İnsanda azıcık insaf olsa böyle davranmaz.
D)  Eski mahallelerin daracık sokakları vardır.
E) Kadıncağız biricik oğlundan ayrılmaya dayanamadı.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yükleminde ünlü daralması olmamıştır?
A)  Yeni öğretim yılı yarın başlıyor.
B)  Çocuklar gösteriyi ilgiyle izliyor.
C)  Saçlarını her gün farklı bir şekilde tarıyor.
D)  Ülkesinden ve sevdiklerinden ayrı yaşıyor.
E) Güneşin ilk ışıkları odamın duvarlarına yansıyor.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde süreksiz sert ünsüzlerin yumuşamasına bir örnek vardır?
A) Toplumsal olaylar, o toplumda yaşayan her insanı az ya da çok etkiler.
B) Gazetelerdeki haberler kimi zaman insanın ruhsal durumunu olumsuz etkiliyor.
C) Son bir ayda akşam geç saatlere kadar işyerinde tek başıma çalışıyorum.
D) Önümüzdeki ay, bu salonda uluslararası bir toplantı yapılacak
E) Dün, bu kentte insanların birçoğu evlerinden çıkmaya cesaret edemedi.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük ek alırken bu sözcüğün ünsüzlerinden biri düşmüştür?
A)  Kazayı birkaç sıyrıkla atlattığına seviniyordu.
B) Çocuklar iki saattir okulun bahçesinde oynuyorlar.
C) Gazeteci bu bilgiyi istemeden ağzından kaçırmıştı.
D) Bizimle konuşurken bile aklı hala dünkü tartışmadaydı.
E) Küçücük çocuklar ne güzel resimler yapmışlar böyle!

6. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünsüz düşmesi olmuştur?
A) Araba kaymasın diye arka lastiğe  büyücek  bir taş koydular.
B) Konuşmasında sık sık devrik cümle kullanan bir kişiydi.
C) Sonbahar gelince yemyeşil yapraklar sararmaya başladı.
D) Bazı insanlar altın yumurtlayan tavuğa benzetilir.
E)  Oynamak, bütün çocukların en doğal hakkıdır.

7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hem ünlü düşmesi hem ünlü daralması vardır?
A) İsmini sayıklıyorum rüyalarda
Sen duymuyorsun ne yazık
B) Karanlık sokaklarda koşuyorum
Bulamıyorum seni ne yazık
C) Bütün beyazlarda yüz aklığın var
Tertemiz sularda berraklığın var
D) Dil susuyor, kuşlar bile ötmüyor
Sana olan susuzluğum bitmiyor
E) Bin bir keyifle akar suyun
Ağaçtaki çiçeğin hatırına

8.   Türkçede, ad tamlamalarında kaynaştırma sesle­ ri “n” ve “s” dir.
Aşağıdaki sözcüklerden hangisiyle bir ad tamlaması yapılırken bu kurala uyulmaz?
A) ayva                      B) oda                      C) deri
D) gezi                       E) su

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükte ünsüz türemesi olmamıştır?
A)  Vergi affı birçok insanı rahatlattı.
B)   Sokaklar çok sessiz bugün.
C)  Sorunun iki şıkkı silik çıkmıştı.
D)  Askeri üsse giriş çıkışlar yasaklandı.
E)   Bu önergenin reddi beklenmiyor.

10. Herkes çok sıkılmıştı. Yorgunluktan benzi sararanlar vardı. Ama kimse yolculuğun ne zaman  biteceğini bilmiyordu.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisinin örneği yoktur?
A)  Ünlü daralması
B)   Ünlü düşmesi
C)   Ünsüz değişimi
D)  Ünsüz uyumu
E)  Ünsüz türemesi

11. Sen gittin kaderim düşman kesildi
Alnına simsiyah mührü basıldı
Bütün aynaların yüzü asıldı
Gülmüyor sultanım sensiz gülmüyor
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisinin örneği yoktur?
A)  Ulama
B)  Ünlü türemesi
C)   Ünlü daralması
D)  Ünsüz uyumu
E)  Ünlü düşmesi

12. Üleştirme sayı sıfatı eki, -er (-ar), ünlüyle biten sa­yılara eklendiğinde araya “ş”  kaynaştırma harfi girer.
Aşağıdakilerin hangisinde bu kurala örnek oluşturmayan bir sözcük vardır?
A)  Babalarından ellişer lira harçlık aldılar.
B)  Hastalanan çocuklar altışar gün izin aldılar.
C)  Yarışmada her adaya yirmişer soru soruldu.
D)  Öğrenciler bahçede ikişerli sıra oldular.
E) Otobüsler beşer dakika arayla hareket ediyor.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükte kaynaştırma ünsüzü yoktur?
A) Öğrenci servisi bugün on dakika geç geldi okula.
B) Çocuklardan biri, çantasını güçlükle taşıyordu.
C) Ahmet, elmanın yarısını en küçük kardeşine verdi.
D) Çocuklar yatmadan önce yarımşar şişe süt içtiler.
E) Odayı havalandırmadan çalışmaya başlamazdı.

14. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hem ünsüz uyumu hem ünlü düşmesi vardır?
A)  Nihayetsiz bir ova ağarttı benzimizi
B)  Asıldı arabamız bir dağın yamacına
C)  Gökler bulutlanıyor, rüzgar serinliyordu
D)  Yollar bir şerit gibi ufka bağladı bizi
E)   Serpilmeye başladı bir yağmur ince ince

15. En az bir insanın girebileceği büyüklükteki bu mağaralarda, bugün nesli tükenmiş canlılar yaşıyormuş bir zamanlar.
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisinin örneği yoktur?
A)  Ünlü daralması
B)  Ünlü düşmesi
C) Ünsüz değişimi
D)  Ünsüz uyumu
E)  Ünsüz türemesi

CEVAPLAR

ÜNSÜZLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI

Ünsüz Benzeşmesi (Ünsüz Sertleşmesi / Ünsüz Uyumu)

Sert ünsüzlerden biriyle (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biten bir sözcükten sonra yumuşak ünsüzle c, d, g başlayan bir ek gelirse ekin başındaki yumuşak ün­süzler ç, t, k şeklinde değişerek sertleşir.

NOT 1: Bazı tek heceli sözcüklerde yumuşama olmaz.

tek-i, sap-ı, ip-i, top-u, süt-ü, at-ı, suç-u…

NOT 2: Özel adlarda yazarken yumuşama olmaz, konuşurken olur.

Ayvalık’a, Tarık’ın, Haliç’e, Şahap’ın, Murat’a…

NOT 3: Bazı yabancı sözcüklerde yumuşama olmaz.

millet-e, hukuk-u, ceket-i, merak-ım, evrak-ı…

NOT 4: Bazı türemiş sözcüklerde yumuşama olmaz.

kesit-i, yapıt-a, özet-i, anın yakıt-ı…

 Ünsüz Yumuşaması (Değişimi)

Süreksiz sert ünsüzlerden biriyle (p, ç, t, k) biten bir sözcükten sonra ünlüy­le başlayan bir ek gelirse süreksiz sert ünsüzler yumuşayarak b, c, d, g, ğ ‘ye dönüşür.

Ünsüz Türemesi 

Bazı sözcüklerde, “olmak” veya “etmek” yardımcı eylemiyle birleşik eylem oluşturulduğunda ya da bu sözcüklere ünlüyle başlayan bir ek getirildiğin­de ünsüz türemesi görülür.

 NOT: İki sessizin yan yana geldiği her sözcükte ün­süz türemesi olmayabilir.

taşsız, passız, süssüz, sessiz, hissiz… hisse, yassı, madde, cadde, elli, belli, telli…

 Ünsüz Düşmesi 

Ünsüzüyle biten bazı sözcükler -cık, -cik, -cuk, -cük, -cek, -cak, ekle­rinden birini aldığında, sondaki k ünsüzü düşer.

Dudak Ünsüzlerinin Benzeşmesi

Dudak ünsüzlerinden olan b, kendinden önce gelen diş ünsüzü olan n‘yi dudak ünsüzü olan m’ye dönüştürür.

NOT : Özel adlarda ve birleşik sözcüklerde dudak ünsüzleri benzeşmesi kuralı uygulanmaz. İstanbul, Safranbolu… sonbahar, günbatımı, onbaşı,binbaşı…

Kaynaştırma Harfleri (Koruyucu Ünsüzler) 

Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana bulunmadığından, ünlüyle biten bir sözcüğe ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde sözcükle ek arasına y, ş, s, n kaynaştırma ünsüzlerinden biri girer.

oda – y – a (durum ekinden önce)

oda – s – ı (iyelik ekinden önce)

hırka – n – ın (tamlayan ekinden önce)

sancı -y-ı   (durum ekinden önce)

yedi –ş – er (üleştirme sayı sıfatı ekinden önce)

Ünlüyle biten bir sözcüğe idi, imiş, ise ek eylemleri, ile sözcüğü ve iken eki birleşik yazıldığı zaman araya y koruyucu ünsüzü girer ve bunların başında­ki i sesleri düşer.

Ulama 

Sözcüklerin sonundaki ünsüzlerin bir sonraki sözcüğün başındaki ünlülere ulanarak (bağlanarak) okunmasıdır.

Gittin, taş atarak denizlerime

Halka halka genişleyen anıların kaldı

Girdin çıkmamak üzere dehlizlerime

Birden yaşamanın hızı azaldı

Akşam iniyor yine dağlardan eyvah

Soylu yalnızlığım al götür beni de

Kalmasın benden hiçbir iz geride

Sade kalsın ardımda dinmeyen bir ah

 NOT: Arasında noktalama işareti bulunan sözcüklerde ulama yoktur.

Kar, akşamdan beri yağıyor.

Akşam, ona bir sürprizimiz var.

Ünsüz Göçüşmesi (Yer Değiştirme, Metatez) 

Bazı ünsüzlerin yer değiştirmesidir. Türkçede daha çok, -r ve -l ünsüzlerinin bulunduğu sözcüklerde, birinci hecenin sonundaki sesle, ikinci hecenin ba­şındaki ses, birbirinin yerine geçer. Bu durum konuşma dilinde, daha çok da ağızlarda görülür.                    

ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI

Ünlü Düşmesi 

Son hecesinde dar ünlü bulunan bazı sözcükler, ünlüyle başlayan bir ek aldığında son hecedeki dar ünlü düşer.         

 Bazı sözcükler yapım eki alırken ünlü kaybına uğrar.

 Son hecesinde dar ünlü bulunan bazı sözcüklerle “olmak” ve “etmek” yar­dımcı eylemiyle bileşik eylem oluşturulurken dar ünlü düşer.

 Bazı sözcüklerin birleşmesinde dar ünlülerin düştüğü görülür.

 NOT 1: İkilemelerde ses düşmesi olmaz.

omuz omuza,

nesilden nesile,

şehirden şehire…

NOT 2: Son hecesinde dar ünlü bulunan bazı sözcüklerde ve özel adlarda ünlü düşmesi

olmaz.

bilim-e, yanıt-ı, kesim-in, seçim-e, söküm-ü…

Ömür’ün doğum günü ne zamandı?

 Ünlü Daralması 

Türkçede geniş ünlüyle (a,e) biten bir sözcük -yor eki aldığında o sözcüğün geniş ünlüsünü ı, i, u, ü ‘ ye çevirerek daraltır.

NOT 1: Bazı kullanımlardaki iki ünsüz arasına giren yardımcı sesler ünlü daralmasını andırır. Bu kullanımlar ünlü daralması değildir.

veriyor, geliyor, görüyor, yazıyor, alıyor, soruyor…

NOT 2: Tek heceli olan “de-, ye-” fiilleri, kendinden sonra gelen “y” harfinden dolayı darlaşabilir.

diyor, diyen, diyecek, diyerek, diye diye…

yiyor, yiyen, yiyecek, yiyerek, yiye yiye…

niye…

 Ünlü Türemesi  

-cık, -cik eki alan bazı sözcüklerde ek ile sözcüğün arasında a, e, ı, i ünlü­lerinin türediği görülür.

ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI:

1) Ünlü Düşmesi

Türkçede bazı durumlarda sözcükler ünlü düşmesine uğrarlar.Ünlü düşmesine hece düşmesi adı da verilir.

                a) Bazı iki heceli sözcükler ünlüyle başlayan bir çekim eki aldıklarında ikinci ünlüsünü kaybeder.

• Boyun +u = Boynu
• Omuz +u = Omzu
• Gönül+üm= Gönlüm
• Alın +ı  = Alnı
• Karın +ım =Karnım
• Göğüs+e= göğse
• Fikir+i= Fikri
• Oğul+um = Oğlum
• Bağır+ı= Bağrı
• Şehir+e= şehre
• Kayın+ı = Kaynı
• Resim+e = Resme
• Keşif+imin= Keşfimin
• Nesil+im= neslim
• Bağır+ım= Bağrım

Ruhumun senden ancak şudur emeli

Değmesin göğsümün üstüne namahrem eli

b)        Kimi sözcükler  yapım eki alırken (türetilirken) ünlü düşmesine uğrarlar.

Uyu+ku= uyku

Sarı +ar = sarar-

Sızı+la= sızla-

Devir+ik= devrik

İleri+le= ilerle-

Yalın+ız= yalnız

Çevir+e = çevre

Kuru+ak = kurak

Sıyır+ık= sıyrık

Devir+im = devrim

Kavuş+ak =kavşak

Yanıl +ış = yanlış

savur+ul= savrul

Ayır+ı= ayrı

Ayır+ık = ayrık

Ayır+ım = ayrım

Kıvır+ık=kıvrık

Kıvır+ım=kıvırm

c)        etmek ve olmak gibi yardımcı eylemlerle yapılan bileşik eylemlerde ünü düşmesi olur.

• Kahır+olmak= kahrolmak
• mahıv+olmak = mahvolmak
• emir+etmek = emretmek
• resim +etmek = resmetmek
• şükür+etmek=şükretmek
• sabır+etmek= sabretmek
• kayıt+olmak= kaydolmak
•  fetih+etmek=fethetmek
• devir+etmek=devretmek
• kayıp+olmak= kaybolmak
• seyir+etmek = seyretmek
• akıl+etmek=akletmek
• zehir+etmek= zehretmek
• hüküm +etmek = hükmetmek

d)        Birleşme esnasında ünlü düşmesi olur.Bu tür ünlü düşmesine aşınma yoluyla düşme de denir.

• Ne+için = niçin
• Ne +asıl=nasıl
• Bu + öyle= böyle
• Şu + öyle= şöyle
• kahve+ altı= kahvaltı
• Cuma + ertesi= cumartesi
• Pazar+ertesi= pazartesi
• kayın+ ana= kaynana
• sütlü+aş= sütlaç
• güllü+ aş=güllaç

e) “idi, imiş, ise, ile ve iken ”sözcükleri de kendilerinden önceki kelimelerle birleşerek yazıldıklarında ilk ünlüleri düşer. Sözcüğün son harfi ünlüyse –i sesi –y’ye dönüşür. Ünsüzse –i sesi düşer.

• Kağıtla kalem getir de yazıları yazalım.
• Biz gençken hiç böyle bir şeyle muhatap olmamıştık.
• Geçen yıl sen Almanya’dayken ben senin gelmeni bekledim sokaklarda.
• Bu pazar çok pahalıysa mutlaka ucuz bir şeyler bakmaya çalışacağız.
• Bahçeye koyduğun çiçekler çok güzelmiş.
• Bana getirdiğin çocuk çok bilgiliydi.
• Ben sevdamı kefenledim, ölsen de bir ölmesen de.

f) Yer yön bildiren kelimeler ek aldıklarında sondaki ses düşebilir.Bu ünlü düşmesini yazıyı geçirip geçirmemek  yazım yanlışı olmaz.

• Bura+ dan = buradan  ve burdan
• içeri+ den = içeriden ve içerden
• ileri+ den = ileriden ve ilerden
• nere+ den = nereden ve nerden
• şura+da= şuradan ve şurdan
• yukarı+ da = yukarıda ve yukarda
• dışarı+da = dışarıda ve dışarıda

NOT: İkilemelerde hece düşmesi olmaz.

• Askerlerimiz omuz omuza savaşıyor.
• Bir anda onunla burun buruna geldik.
• Taraftarlar göğüs göğüse  bir mücadele seyretti.

2) Ünlü Artması (Türemesi): 

a) Bazı sözcüklerde “cik” küçültme eki getirildiğinde sözcükle ek arasına bir ünlü getirilir.

• dar+cık= daracık
• az + cık = azıcık
• genç+çik = gencecik
• bir+cik = biricik

a)        m,p,r,s asesleriyle yapılan pekiştirmelerde de ünlü artması olur.

• Çevre= çepçevre veya çepeçevre
• Sağlam = sapsağlam veya sapasağlam
• Yalnız=  yapyalnız veya yapayalnız
• Dağınık= darmadağınık
• Çıplak =çırçıplak veya çırılçıplak
• Parça = paramparça
• Karışık = karmakarışık
• Genç = gepgenç veya gepegenç
• Düz= düpdüz veya düpedüz

 3) Ünlü Daralması:

a) “a ve e ”ünlüleriyle biten fiile “-yor”  eki getirildiğinde fiilin sonundaki “ a ve e” sesleri darlaşarak “ı, i, u, ü ” ye dönüşür.

• özle+yor = özlüyor
• başla+yor= başlıyor
• kana+yor= kanıyor
• iste+ yor= kanıyor
• tara+yor=tarıyor
• ara+yor= arıyor
• horla+yor=horluyor
• bekle+yor=bekliyor
• ekle+yor=ekliyor
• gözle+ yor= gözlüyor
• oyun+ a+yor= oynuyor
• koş+ma+ yor = koşmuyor
• gel+me+ yor= gelmiyor

 NOT: “-yor “ un daraltma özelliğiyle “-y” sesinin daraltma özeliği birbirine karıştırılmamalıdır.”-y” sesi sadece 3 kelimede daraltma yapar, diğerleri  için daralma söz konusu değildir.

•  de+y+ecek= diyecek
• ye+y+ecek=yiyecek
• ne+y+e= niye

Bu üç tane kelimenin dışında daraltma yaparsa orda yazım yanlışı vardır.

4) Ulama  

Sözcük sonlarındaki ünsüzlerin kendilerinden sonra gelen ünlülere bağlanarak söylenmesine ulama denir.

• Sabahtan uğradım  ben bir fidana
• Ne şair yaş döker, ne aşık ağlar.

Tarihe karıştı  eski sevdalar

• Balkon açıkmış.
• Kurban olam beşikte yatan kuzuya.

 5) Kaynaştırma

Türkçede kesinlikle iki ünlü yan yana  gelmez.Ünlüyle biten bir sözcüğe ünsüzle başlayan ekin arasına “y,ş,s,n” seslerinden uygun olanı getirilir.

• Ali’nin ablası elmaları masaya koymuş.
• Onları ikişer  ikişer  dağıtır mısın ?
• On yıldır vardır ayrıyım Kına dağından

Baba ocağından yar kucağından

Bir çiçek dermedim sevgi bağından

Huduttan hududa atılmışım ben.

• Yaş otuz beş yolun yarısı eder

Dante gibi ortasındayız ömrün

• Ondan ne dünyaya ne de kendisine bir hayır gelir.
• Mirastan ellişer milyar pay düşer mi dersin .

NOT: Genelde ad tamlaması oluştururken “ n ve s”  kaynaştırma harfleri kullanılır.Yalnızca  “su” kelimesi bunun istisnasıdır. Su+y+um

6) Büyük Ünlü Uyumu:

NOT: Uyumlar tek heceli ve bileşik sözcüklerde aranmaz.

NOT: Büyük ünlü uyumuna uymayan kelimelerde küçük ünlü uyumu aranmaz.

Bu uyuma  kalınlık incelik uyumu denir. Türkçede bir sözcüğün ilk hecesinde ince ünlü varsa, diğer hecelerinde  de ince, ilk hecede kalın ünlü varsa diğer  hecelerinde  de kalın olur.

• Sarı saçlarına  deli gönlümü

Bağlamıştın , çözülmüyor mihriban

Ayrılıktan zor  belleme ölümü

Görmeyince sezilmiyor mihriban

• Ben sana mecburum bilemezsin

Adını mıh gibi aklımda tutuyorum

Büyüdükçe büyüyor gözlerin

Ben sana mecburum bilemezsin

İçimi seninle ısıtıyorum

NOT:  -yor, – ken, -ki, -daş, -leyin, -(ı)mtırak gibi eklerin bu uyuma uymaz. Nedeniyse bu eklerin tek şekli vardır.  Bekliyor, sabahken, masadaki, meslektaş, akşamleyin, yeşilimtırak….

 7) Küçük Ünlü Uyumu

Bu uyuma düzlük yuvarlaklık uyumu da denir.

a)  Türkçede sadece ilk hecede o ve ö sesi olur. İkinci ve daha sonraki hecelerde kesinlikle olmaz.

b) a,e,ı,i seslerinden yine a,e,ı,i sesi gelir.  o , ö, u, ü seslerinden sonra ya u,ü  ya da  a,e,ı,i sesi gelir.

ÜNSÜZLERLE  İLGİLİ  SES  OLAYLARI:

1) Ünsüz Benzeşmesi:

                Türkçede sözcüklerde sert ünsüzlerden (p,f,s,t,k,ç,ş,h,p) sonra “d,c,g” ile başlayan bir ek gelirse bu seslerden c=ç’ ye, d=t’ ye, g=k’ye dönüşür. Yani bu sesler sertleşir.

• Çiçekten harman olmaz

Yar derde derman olmaz.

• Baskın basanındır deyip içeri girdi.
• Dün dişçiyle randevum vardı; ama unutmuşum.
• Sabahtan beri yol nedir yorgunluk nedir bilmeden çalışıyorum.
• 1955’te yaşanan bu olay herkesi üzdü.
• Türkçülük akımı 19. yüzyılda iyice güçlendi.
• Atkısını üzerine atıp sokağa çıktı.
• Farsça, Osmanlı’da çok fazla kullanılan bir dil olmuş.
• Bu olaydan sonra Allah’tan başkasına güvenmiyordu.
• Yükte hafif pahada değerli olan eşyalarımızı yanımıza alıp dışarı çıktık.

 2) Ünsüz Değişimi (Yumuşama)

Sözcük sonunda bulunan p,ç,t,k sesleri ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında yumuşayarak b,c,d,ğ dönüşürler.

• Tepeden tırnağa inceledik.
• Türkiye’nin borcu ödemekle bitmez.
• Yurdumun insanı her yönüyle güzelliklere sahip.
• İnsan hayatta bir yerlere gelecekse bileğinin hakkıyla gelecek.
• Sürekli kalemini kaybediyordu.
• Güneşin battığı yerde seni bekliyorum diyordu.
• Sen aziz şehrim! Sensiz uykusuz yaşadığımı bilmelisin.

NOT: Özel adlarda bu yumuşama özelliği olmaz.

• Cemil Meriç’in kitaplarını okudunuz mu?
• Zonguldak’a giden Başbakan  halkın sorunlarını dinledi.
• Ahmet’in bize anlattığı şeyleri dinlemeliydik.
• Gemlik’e doğru denizi göreceksin sakın şaşırma.

NOT: Bazı tek heceli  ve yabancı sözcüklerde yumuşama olmayabilir.Ünsüz yumuşaması aykırılık söz konusudur.

• Hukukun üstünlüğüne inanmalıyız.
• Cumhuriyeti biz kurduk, onu yaşatacak olanlar da sizlersiniz.
• Bu saate kadar nerede olduğunu öğrenebilir miyim?
• Kadın saçını süpürge etmişti çocukları için.
• Aşkın kanunu yazsam yeniden.
• Bu kente yalnızlık çöktüğü zaman

Uykusunda bir kuş ölür ecelsiz

• Sanatın insana olan faydaları üzerinde durmalıyız.

 3) Ünsüz Düşmesi

Türeme ve birleşme sırasında ünsüz kaybı olabilmektedir.

• minik+ cik= minicik
• ufak+cık = ufacık
• küçük + cük = küçücük
• yüksek+l= yüksel
• ast + teğmen = asteğmen
• üst + teğmen = üsteğmen
• rast + gele = rasgele
• gül +üş+cük= gülücük
• öp+üş+cük = öpücük
• alçak+cık= alçacık
• ad+daş= adaş
• kalk+dır= kaldır
• sıcak+cık = sıcacık
• büyük+cek= büyücek

4) Ünsüz Artması

Kimi tek heceli sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında  veya ünlüyle başlayan bir sözcükle başlayan bir sözcükle birleştiklerinde bunların sonundaki ünsüzler ikizleşir.

• Hakkıdır hakka tapan milletimin istiklal.
• Her sorunun doğru  şıkkı on puandır.
• Tıbbın bu konuda yapabileceği bir şey yok.
• Hayatım boyunca seni affetmeyeceğim.
• Seni görünce kendimi daha iyi hissediyorum
• Sen merak etme, biz o işi hallettik.
• Hakim benim suçsuz olduğuma hükmetti.
• Ona reddedemeyeceği  bir teklif sunacağım.
• Her insan neden yaşlanınca hacca gidiyor.
• Zannımca yine bu işin altından yine o çıkacak.

5) N-B Çatışması

Türkçede kesinlikle b sesinden önce n  sesi gelmez. Gelirse b sesi n’yi m’ye dönüştürür.

• Çarşanba = Çarşamba
• Perşenbe = Perşembe
• Anbar = Ambar
• Çenber = Çember
• Kanbur = Kambur
• Cınbız = Cımbız
• Tenbel = Tembel
• Saklanbaç = Saklambaç
• Dolanbaç  = Dolambaç
• Penbe = Pembe
• Sünbül = sümbül

NOT:  n-b  çatışması özel isimlerde ve bileşik isimlerde olmaz. Olursa yazım yanlışı olur.

• İstanbul ,  Safranbolu , Zeytinburnu  ,  onbaşı, binbaşı, sonbahar, düzenbaz…

6) Metatez  (Göçüşme)