Dinleyenleri coşturmak ve belli bir amaca yöneltmek; onlara bir duyguyu, bir düşünceyi, bir isteği, bir ülküyü aşılamak; önemli açıklamalarda bulunmak için yapılan etkili, coşkulu konuşmalara söylev (nutuk) denir.

Söylev (nutuk), aslında bir sözlü kompozisyon ürünüdür. Yalnız nutuk, yazıya geçmişse ve kitabî özelliği varsa aynı zamanda ya­zılı kompozisyon ürünü olarak da kabul görür.

Türk edebiyatının en güçlü söylev (nutuk / hitabet) örneği Atatürk’ün “Büyük Nutku“dur.

NOT :

Dünya edebiyatında söylev türünün ilk büyük ustası Latin edebiyatı sanatçısı olan Çiçero‘dur. Edebiyatımızda söylev türünün ilk örnek­leri Orhun Abideleri‘dir.

Hatibin dört temel amacı vardır:

Bir fikri veya bir meseleyi açık bir şekilde anlatmak

Dinleyiciler üzerinde iz bırakarak onları ikna etmek

Dinleyicileri harekete geçirmek

Dinleyicileri eğlendirmek

Nutuk hazırlanırken dikkat edilecek hususlar:

• Nutku hazırlayan konuyu planlı bir şekilde hazırlamalıdır. Nutuk yazıya geçirmeli ve hatip yazmış olduğu bu nutka önceden hazırlanmalıdır.
• Metne dayalı konuşma yapmak kolay değildir. Bu yüzden hatip, konuşma sırasında her zaman metne bağlı kalmayabilir.
• Nutkun giriş cümlesi toplumun dikkatini çekecek türden olmalıdır.
• Düşüncelerin planı iyi yapılmalı ve kullanılacak üslup iyi seçilme­lidir.
• Gelişme bölümünde ise konu her türlü belgelerle açılır, örneklen­dirilir ve ispatlanmaya çalışılır. Dinleyicinin tansiyonunu yüksel­tecek fikirlerle sorulu cevaplı cümlelerle sonuç bölümüne geçiş sağlanır.
• Sonuç bölümünde ise işlenen konunun önemi ve toplumdaki te­sirleri kesin ve etkili bir dil ile anlatılır.