1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde soru anlamı, soru sıfatıyla sağlanmıştır?

A) Deniz ufkunda top sesleri nerden geliyor?

B) Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşa­rım!

C) Kim bu cennet vatan uğruna olmaz ki feda?

D) His var mı bu âlemde nekahet gibi tatlı?

E) Nasıl tahammül eder eski, hasta bir tekne?

(ÖYS 1994)

2. “Sabaha kadar mışıl mışıl uyumuştu.” cümlesin­deki “mışıl mışıl” ikilemesiyle görev yönünden özdeş olan öğe aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Radyoda adım adım Anadolu’yu tanıtan bir program izledik,

B) Masaya saçak saçak bir örtü örtmüşlerdi.

C) Onlarla sesimizi hiç yükseltmeden ağır ağır konuştuk.

D) iç cebindeki deste deste paraları çıkartıp attı.

E) Değişik renklerden demet demet güller hazır­ladı.

(ÖYS 1984)

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sözcük, ilgi adılından (İlgi zamirinden) sonra yaklaşma durumu eki almıştır?

A) M asada kilerden yalnızca birini al.

B) Bugünkünü ötekilerden daha çok beğendim.

C) Benimkinin sayfalarında renkli resimler var.

D) Bu da her yönüyle seninkine benziyor.

E) Bizimkinde hiçbir eksiklik yok

(ÖSS 2004)

4. Türkçede, ad tamlamalarında kaynaştırma sesleri n ve s’dir.

Aşağıdaki sözcüklerden hangisiyle bir ad tam­laması yapılırken bu kurala uyulmaz?

A) elma               B) yara                         C) su

D) yazı                 E) mavi

(ÖYS 1990)

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “güzel” ke­limesi ötekilerden farklı görevde kul­lanılmıştır?

A) Yaz  kış yeşilliğini yitirmeyen  çam  korusu penceremden ne güzel görünür.

B) Uzaklardan gelen o tatlı, o güzel sesin etkisiyle bir an durakladı.

C) Güldüğü zaman, ışıltıyla parlayan güzel dişleri ortaya çıkıyordu.

D) Sarışın, mavi gözlü çocuğun güzel bir yüzü vardı.

E) O iyi insanlar, o güzel atlara bindiler, çekip git­tiler.

(ÖSS 1987)

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “iyice” sözcüğü ötekilerden farklı bir görevde kul­lanılmıştır?

A) Nihayet bir şirkette iyice bir iş bulabilmiş.

B) Arkadaşları onun iyice bir öğrenci olduğunu söylüyor.

C) İyice bir film ama dereceye gireceğini sanmı­yorum.

D) Fazla tanımıyorum ama iyice bir insana ben­ziyor.

E) Ayşe yarınki sınav için iyice hazırlanmış.

(ÖSS 1988)

7. “Çoktandır seni bekliyordum” cümlesindeki “çok­tandır” kelimesi aşağıdaki zarf çeşitlerinden hangisidir?

A) Soru zam                                         B) Zaman zarfı

C) Azlık çokluk zarfı                            D) İşaret zarfı

E) Yer zarf

(ÜSS 1968)

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ne… ne…” bağlacı nesneleri birbirine bağlamaktadır?

A) Yaşıtlarına göre boyu ne uzun, ne kısa.

B) Ne şapkasını aldı, ne şemsiyesini.

C) Bu olaydan ne kendinin, ne kardeşinin haberi vardı.

D) Ne evden dışarı çıkıyor, ne bir kitap okuyor.

E) Ne arkadaşlarına soruyor, ne başkasına.

(ÖSS 1988)

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “üstünlük” bildiren bir belirteç (zarf) vardır?

A) Yol yapım çalışmaları büyük bir hızla ilerliyor.

B) Burada göç,  daha çok,  büyük merkezlere doğrudur.

C) Kentlere doğru büyük bir nüfus hareketi gö­rülmektedir.

D) Burası, nüfus bakımından ikinci büyük kenti­mizdir.

E) Nüfus planlamasıyla ilgili büyük sorunlarımız vardır.

(ÖYS 1993)

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “açık” sözcüğü, sözcük türü yönünden, ötekilerden farklıdır?

A) Açık havada yarım saat dolaş, dinlenirsin.

B) Dünkü gazetede başyazara yazılmış açık mek­tubu okudun mu?

C} Konuyu  saptırma,   ne demek istediğini açık söyle.

D) Pazar günü çok aradık ama açık eczane bula­madık.

E) ikinci Dünya Savaşı’nda Paris açık şehir ilan edilmişti.

(ÖSS 1982)

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru zamiri vardır ?

A) Arkadaşın Ankara’ya ne zaman gelmiş?

B) Bu tabağı buraya kim koymuş olabilir?

C) Ben de onunla gidebilir miyim?

D) Kaçıncı katta oturuyorsunuz?

E) İstanbul’a ilk kez mi gidiyorsun?

(ÖSS 1995)

12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde “böyle” ke­limesi ötekilerden farklı bir görevde kul­lanılmıştır?

A) Böyle ferman etti Cahit!

B) Bu rüzgâr her vakit böyle esmeyecek!

C) Bu meclis böyle kalmaz, mestler mahzun olur bir gün.

D) Yıldırımsız ve baltasız

Bir orman böyle devrildi.

E) Eve  tuz ve   ekmek   götürmeyi

Böyle havalarda unuttum.

(ÖSS 1986)

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sözcük hem belirtme hem de niteleme sıfatı almıştır?

A) İçeriye orta yaşlı bir kişi girdi.

B) İnsana tepeden bakan, itici biriydi.

C) Gözü eski, cumbalı evleri arıyordu.

D) O yıllarda çift düğmeli, dar yakalı ceketler mo­daydı.

E) Her gün aynı yorgun, asık yüzleri görmekten bıkıp usanmıştı.

(ÖSS 1996)

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme ad tamlaması vardır?

A) Filmdeki olaylar İsviçre sınırında geçiyor.

B) Kitapları, türlerine göre ayırarak kitaplığa yer­leştirdim.

C) Gelecek yıl yaz tatilini Antalya’da geçireceğiz.

D) Sanatçı, ilk sergisini önümüzdeki hafta İstan­bul’da açacakmış.

E) Serüven romanlarının okuyucusu her yıl biraz daha artıyor.

(ÖYS 1991)

15. “Pek güzel konuştu.” tümcesinde (cümlesinde) “pek” sözcüğünün gördüğü görevi olduğu gibi yüklenen sözcük, aşağıdaki tümcelerden hangisinde vardır?

A) Başka konularda olduğu gibi, bu konuda da çok yazı yazdı.

B) Bu yemeği sevmemesine karşın, bugün ne­dense çok yedi.

C) Sonradan el attığı bu işte de kendisine çok kâr sağladı.

D) Söz dinlememekte, bildiğini yapmakta, o artık çok oldu.

E) Bu fırtınalı, yağmurlu gecede çok iyi uyumadı.

(ÜSS 1979)

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir adlaşmış sıfat vardır?

A) Otel sahibi bizi güler yüzle karşıladı.

B) Yürüyüşe çıkan konuklar henüz dönmediler.

C) Eski yöneticileri toplantıya çağırmışlar.

D) Sınıfın çalışkanı bu sınav sonunda belli ola­cak.

E) Kendilerine yöneltilen sorulara cevap ver­mediler.

(ÖYS 1996)

2. İsim tamlamalarında zamirler de tamlayan olur.

Aşağıdakilerin hangisinde bu kurala uygun bir örnek vardır?

A) Onun kardeşi bu köyde öğretmenmiş.

B) Çeşmenin başında büyük bir kalabalık top­landı.

C) Yolcunun çantasını bulup getirmişler.

D) Kapının önünde yaşlı bir adam duruyordu.

E) Otobüs durağında bizden başka kimse yoktu.

(ÖYS 1991)

3. “İle” sözcüğü aşağıdakilerin hangisinde bağlaç olarak kullanılmamıştır?

A} Doğduğu kentle yaşadığı kent arasında, yıl­larca gidip geldi.

B) Bir romanıyla bir öyküsü filme alındı.

C) Elindeki uzun saplı fırçayla tavanı boyadı.

D) Kitaplarıyla defterlerini aynı çantaya yerleştirdi.

E) Şapkasıyla kahverengi paltosu uyum içindey­di.

(ÖSS 1998)

4. Kimi niteleme sıfatlarını pekiştirmek için, sıfatın ilk sesli harfine kadar olan kısmı m, p, r, s harflerinden yakışanı ile kapatılır ve bir Örnek olarak sıfatın başına getirilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu tanıma uymayan bir pekiştirme sıfatı kullanılmıştır?

A) Tablodaki balıklar denizden yeni çıkmış gibi dipdiri duruyordu.

B) Şehrin    birçok    yerinde   tertemiz    parklar, bahçeler vardı.

C) Vücudu şişmanlıktan şekilsizleşmiş, yusyuvar­lak olmuştu.

D) Bu dümdüz yolda yolculuk ne kadar rahat oluyor.

E) Seksen yaşında olmasına karşın sapasağlam, dinç bir insandı.

(ÖSS 1987)

5. Burası, yeşilin bin bir tonunu barındıran ağaçlı bir yoldu.

Bu cümlede geçen, “yeşilin bin bir tonu” ad tam­lamasında tamlayanla tamlananın arasında bir sıfat bulunmaktadır. Aşağı da kilerin hangisin­de buna benzer bir ad tamlaması vardır?

A) Yoğun sis yüzünden trafik bir süre aksadı.

B) Adamın kocaman eli radyonun düğmesine uzandı.

C) Dik yokuştan aşağı doğru hızla iniyorduk.

D) Ön koltuktaki ak saçlı adam uyuyordu.

E) Çocuk, buğulu camdaki parmak izlerine bakı­yordu.

(ÖSS 1992)

6. “Beyazlar giyinmiş bir çocuk geldi.” cümlesinde “beyazlar” aşağıdaki kelime çeşitlerinden han­gisidir?

A) Fiil                     B) Sıfat                 C) İsim

D) Sıfat                   E) Zamir

(ÜSS 1968)

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, soru an­lamı, bir zamirle sağlanmıştır?

A) Bunca sıkıntıya neden katlandınız?

B) Bu romanı benden sonra kim okumak ister?

C) Bu çiçeklere kaç para verdiniz?

D) Kaçıncı katta oturduğunu söyledi mi?

E) Bana gizlice ne söylediğini biliyor musunuz?

(ÖYS 1983)

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ile (le, la) bağlaç olarak kullanılmıştır?

A) Kapıyı kendi anahtarımla açtım.

B) Bursa’ya otobüsle gitmişler.

C) Konuşmalarıyla herkesi üzdü.

D) Mektubu bu kalemle yazmasan iyi olur.

E) Ona gazeteyle dergi götürdüm.

(ÖYS 1995)

9. Aşağıdakilerin hangisinde özne “Eski dostlar bir araya geldiler.” cümlesinin öznesi ile aynı türden bir tamlama durumundadır?

A) Bugün, “Dünya Tiyatrolar Günü” kutlanıyor.

B) Toplantıya gelenler, birer birer evlerine dönm­eye başladılar.

C)Genç kız, kalınca bir kitap okuyordu.

D) Onun gibiler, yazılarında hep kendilerini an­latırlar.

E) Kazadan sonra yolcuların hepsi hastaneye götürüldü.

(ÖSS 1988)

10. Aşağıdakilerin hangisinde cümlenin anlamını “durum” bakımından tamamlayan bir sözcük vardır?

A) Anlatılanları sessizce dinliyorduk.

B) Öğleyin bize geleceğini söylüyor.

C)Kimlik kartını cüzdanına yerleştirdi.

D) Bu yıl Ege kıyılarını gezmek İstiyoruz.

E) Aşırı sıcaklardan çamların çoğu kurudu.

(ÖSS 1995)

11.           Atatürk’ün bir sözü vardı

Yediveren gül gibi açardı

Atatürk’ün bir atı vardı

Etiler’den beri yaşardı

Atatürk’ün bir resmi vardı

Buğday tarlası gibi ağardı

Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Bileşik sözcük                            B) Çekimli fili

C) Ad tamlaması                            D) Bağlaç

E) Ekeylemli yüklem

(ÖSS 2003)

12. Aşağıdakilerin hangisinde -la (-le) eki, ötekiler­den farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) Dallar, ilkbaharın tatlı rüzgârlarıyla kımıldı­yordu.

B) Her zamanki gibi bu işi de kolaylıkla başardı.

C) Ağlayan çocuğun yüzüne sevgiyle baktı.

D) Sevinçle birbirlerine koşarak sarıldılar.

E) Ayağına kadar gelen topa hızla vurdu,

(ÖSS 1986)

13. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerden hangisi, ad tamlamasının sıfatı olarak kulla­nılmıştır?

A) Eski bir kırmızı çocuk hırkası suda sallanıp du­ruyor,

B) Her pencereden bir kahkaha, konuşmalar, gülücükler, mırıltılar geliyordu.

C) Kavun, karpuz kabukları; ölü balıklar kıyıya vurmuş.

D) Suyun üstünde; domates, salatalık, patlıcan çürükleri, boş şişeler vardı.

E) Denize dökülenlere canavarlar saldırıyor paslı dişleriyle.

(ÖYS 1985) 

14. Aşağıdakilerin hangisinde iyelik eki aldığı için belgisiz zamir olan, adlaşmış bir sıfat kul­lanılmıştır?

A) Kimi insanlar karlı havada araba kullanmıyor.

B) Size başka bir gömlek verelim, dedi.

C) Sinemalardaki hiçbir filmi kaçırmazmış,

D) Bazısı işini ötekilerden erken bitirmiş.

E) Bugün yine birkaç kitap aldım.

(ÖSS 2005)

15. Tembeller başarılı olamaz.

Bu cümledeki “tembel” kelimesi “sıfat olduğu halde isim olarak” kullanılmıştır. Aşağıdakiler­den hangisinde böyle bir kelime vardır?

A) Fidanlar susuz kalmış.

B) Gençler ağaç dikiyor.

C) Askerler bahçede spor yapıyor,

D) Çocuklar eve döner dönmez uyudu.

E) Arabalar yolun kenarına park edilmiş.

(ÖYS 1987)

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, de (da) bağlacı nesneleri birbirine bağlamaktadır?

A) O konuyu ben de arkadaşım da biliyoruz.

B) Şiiri de, matematiği de çok severdi.

C) Salı günü de çarşamba günü de uğradım, yerinde yoktu.

D) Onu o günden sonra görmedim de aramadım da.

E) Bu işi eskiden de sevmiyordum bugün de sevmiyorum,

(ÖSS 1991)

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, sıfat tamla­ması belirtisiz nesne görevindedir?

A) Sınıfta ayrıca kitap okuma saatimiz vardı,

B) Nedim’in şiirlerini okurken arkadaşımızı dik­katle dinlerdik.

C) Sınıfımızda edebiyata ilgi duyan Öğrenci çok azdı.

D) Öğretmen, Cumhuriyet dönemi edebiyatını öğrenmemizi isterdi.

E) Öğretmenimiz bize yeri geldikçe güzel şiirler okurdu.

(ÖYS 1992)

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “ama” söz­cüğü, pekiştirme görevinde kullanılmıştır?

A) Çok zorlandım; ama yararı olmadı.

B) Bir zamanlar burada eski ama sağlam bir ev vardı,

C)Bir derdin var senin; ama bana söylemek is­temiyorsun.

D) Yine gelecekmiş; ama çok kalmayacakmış.

E) O günden sonra onu hiç, ama hiç görmedim.

(ÖYS 1990)

4. Yalnız yapıtlarının içeriğiyle değil, anlatımındaki ustalık, kullandığı dil ve hareketli anlatım tekniğiyle de edebiyatımızın büyük ustalarından biridir o.

Bu cümleyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) “Yapıtlarının” sözcüğü, hem yapım hem çekim eki almıştır.

B) Ünsüz  yumuşamasına   uğramış  sözcükler vardır.

C) Bağlaç kullanılmıştır.

D) Ad tamlamasının arasına sıfat girmiştir.

E) “Yalnız” sözcüğü sıfat olarak kullanılmıştır.

(ÖSS 2005)

5. “Bu” sözcüğü, aşağıdaki dizelerin hangisinde tür bakımından ötekilerden farklıdır?

A) Kolay değil bu dünyadan ayrılmak

B) “Bu taşındır” diyerek Kabe’yi diksem başına

C) Bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan

D) Gönlüm bu sevincin heyecanıyla kanatlı

E) Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

(ÖSS 1993)

6. “Birçok karışık hadisat: Bunları ben tahlil etmek, size anlatmak isterdim.” cümlesindeki bunları sözü dil bilgisi bakımından aşağıdakilerden hangisidir?

A) İşaret sıfatı                        B) Belirsiz sıfat

C) Belirsiz zamir                    D) İşaret zamiri

E) Soru zamiri

(ÜSS 1967)

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yalnız” sözcüğü farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) Böyle bir evde yalnız oturman sakıncalıdır.

B) Bu görüşü senin yalnız savunman daha etkili olurdu.

C)Bu toplantıda yalnız kalacağını biliyordun.

D) Böylesine temiz bir havayı yalnız burada bula­bilirsin.

E) Bu sorunu yalnız çözmek istemen yerinde bir karardır.

(ÜSS 1978)

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ama bağlacı, koşul anlamında kullanılmıştır?

A) Bir şeyler söyledi ama anlayamadım.

B) Biraz pahalı ama çok güzel.

C) Okula gideceksin ama otobüsle.

D) Eşyaları eski ama tertemiz.

E) Belki doğru söylüyorsun ama İnanamıyorum.

(ÖYS 1981)

9. Aşağıdakilerin hangisinde “de”, “da” bağlacı cümleye “eşitlik, gibilik” anlamı katmıştır?

A) O şiiri okumuş da anlayamamış.

B) Bundan sonra özür dilese de affetmem.

C) Gitti de bir mektup bile yazmadı.

D) Sözünü ettiğim elbiseyi aldım da giymedim.

E) Gazetedeki ilanı ben de görmüştüm.

(ÖSS 1994)

10. Aşağıdaki dizelerin hangisinde İkilemeler, görev yönünden diğerlerinden farklı kullanıl­mıştır?

A) Durup el bağlayalar karşına yaran saf saf

B) Yüce yüce yaylalarım sana yaylak olsun

C) Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

D) Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir

E) Gidiyorum gurbeti gönlümde duya duya

(ÖYS 1982)

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “zor” sözcüğü, sözcüktüm bakımından ötekilerden farklıdır?

A) Zor işleri hep bana yaptırıyorsun, diye yakını­yordu.

B) İstemeden zor bir çalışmanın İçine girmişti.

C) Terlemiş, çok yorulmuştu, zor yürüyordu.

D) Öğretmenliğin zor bir meslek olduğunu an­lamıştı.

E) Zor günler geride kaldı; rahat edeceğiz artık, diyordu.

(ÖSS 2001)

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir ad, bir­den çok sıfatla nitelenmiştir?

A) Sıcak yaz akşamlarında balkonda oturup geç saatlere kadar konuşurduk.

B)Onun ne kadar terbiyeli, titiz ve çalışkan bir insan olduğunu herkes bilir.

C) Bahar  gelince   köşkün   büyük   bahçesinde güller, karanfiller, nergisler açardı.

D) Büyük şehirlerde, yeşil alanların korunması ve çoğaltılması çalışmalarına önem veriliyor.

E) Onunla oturup uzun uzun geçmişten, okul gün­lerimizden söz ettik.

(ÖYS 1991)

13. Çekim eki almış her sıfat adlaşmıştır.

Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük bu kurala örnek gösterilebilir?

A) En büyük zevki rahatça koltuğuna oturup tele­vizyon izlemekti.

B) Evleri caddeye çok yakın, daracık bir sokağın başındaydı.

C) Aralarında nedeni bilinmeyen bir soğuklukvardı.

D) Birden başlayan sıcaklar herkesi bunalttı.

E) Kumaşlardan    kırmızılı    olanı    daha    çok beğendim.

(ÖSS 1994)

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, arasına sözcük ya da sözcükler girmiş bir İsim tamla­ması vardır?

A) O kırmızı güllen kimin için aldığını söylemedin.

B) Öğrenciler, fen derslerinin boş geçmesinden yakmıyorlar.

C) Ankara’nın adını yeni duyduğum semtleri var.

D) Yeni defterini bu kâğıtla kaplamalısın.

E) Türkçe kitabını yarın okula getirirsen iyi olur,

(ÖSS 1996)

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçen “iyi” sözcüğü, “Okuldayken çok çalışkan bir Öğren­ciydi.” cümlesindeki “çok çalışkan” sözü ile aynı görevde kullanılmıştır?

A) Onun gibi iyi insan az bulunur.

B) İyi dinlersen öğrenirsin.

C) Bu gece iyi uyudum.

D) Yeni gelen makine iyi çalışıyor.

E) Bu soruyu iyi cevapladın.

(ÖYS 1988)

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1. “de (da)” bağlacı ile bağlanan aşağıdaki cüm­lelerin hangisinde neden – sonuç ilişkisi var­dır?

A) Baktı da selam vermedi.

B) Çalışmış da kazanmış.

C) Eve kadar gideyim de geleyim.

D) Gelsin de ne zaman gelirse gelsin.

E) Ölür de söylemez.

(ÜSS 1980)

2. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, tamlananı tamlayandan önce söylenmiş bir belirtili ad tamlaması vardır?

A) Beni, sokağımıza dönen eski, tahta köprüden geçirin

B) Müjdeye koşsun komşu çocukları evimize

C) Sıcacık tarhana çorbasının içimiyle başlasın sabah

D) Kâğıtlarla camlarını örteyim pencerelerin

E) Eski, ılık akşamlar yağmurla çalsın kapımızı

(ÖSS 1999)

3. Kimi niteleme sıfatlarının ilk ünlüsüne kadar olan bölümü, m, p, r, s ünsüzlerinden yakışanı İle bir örnek haline getirilir ve sözcüğün başına ek­lenerek sıfat pekiştirilir,

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymayan bîr pekiştirme sıfatı vardır?

A) Bayram olmasına karşın caddeler ıpıssızdı.

B) Gülünce bembeyaz dişleriyle daha da sevimli oluyordu.

C) Köyleri, ağaçsız, yeşilliksiz, çırçıplak bir ovanın odasındaydı.

D) İlk kez, böylesine özü sözü doğru, sımsıcak bir insanla arkadaş olmuştu.

E) Bu sapasağlam ayakkabıları bu kadar çabuk nasıl eskittiğini doğrusu anlayamadım.

(ÖSS 1993)

4. Bir insanın konuşmasından ya da yazdıklarından eğitimi, dünya görüşü ve bilgi birikimi kolayca an­laşılabilir.

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Bileşik fiil                         B) Zarf ( belirteç )

C) Edat(ilgeç)                        D) Bağlaç

E) Belgisiz sıfat

(ÖYS 1994)

5. Yeryüzünde İstanbul kadar güzel bir kent bulmak çok güç.

Bu   cümle   ile   ilgili   aşağıdaki   yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Ad cümlesidir.

B) Bileşik sözcük kullanılmıştır.

C) Adeyleme yer verilmiştir.

D) Belgisiz sıfat kullanılmıştır.

E) Bağlaç vardır.

(ÖSS 2001)

6. Kimi zamirler, özneyi pekiştirerek belirtirler. Bunlar tek başlarına asıl şahıs zamirlerinin yerini tutabildikleri gibi, onlarla birlikte de kullanılabilir­ler,

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıkla­maya uygun bir zamir vardır?

A) Doğrusu, onun sözüne pek kulak asmadım.

B) Bence, alınan sonuç pek de olumlu değildi,

C) Bu elbiseyi ben kendim diktim.

D) İşittiklerimiz bunları doğrular nitelikteydi.

E) Ahmet o yaz, tatilini bizde geçirecekti.

(ÖSS 1989)

7. “O, çocuk doğdu, çocuk öldü.” cümlesindeki “çocuk” sözcüğü, görevi yönünden, aşağıdaki cümlelerin hangisindeki “iyi” sözcüğü ile özdeştir?

A) insanlar yaşamaya değer en iyi günlerinin geride kaldığına inanırlar.

B) Kanımca sen bu işi ondan çok daha iyi yapa­bilirsin.

C) Çok iyi, nasıl isterseniz öyle olsun!

D) Öğretmenlerin    başlıca    görevi,    gençliğe doğruyu, güzeli ve iyiyi öğretmektir,

E) En iyi öğretmen, gençlerde öğrenme hevesini ve sevgisini uyandırandır.

(ÖSS 1981)

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad tamlama­sı ya da sıfat tamlaması yoktur?

A) Rumeli’ne varıp Edirne’de saraylar kurmuşlar.

B) Uçsuz bucaksız düzlüklerden geçip gelmişler.

C) Başı karlı dağlar aşıp buraları yurt edinmişler.

D) Pınar başlarına, ırmak boylarına yerleşmişler,

E) Keçi kılından yapılmış çadırlarıyla Anadolu’ya inmişler.

(ÖYS 1997)

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı düşmüş bir isim tamlaması vardır?

A) Önce kendi işini bitir, bana sonra yardım eder­sin.

B) Onların yeni aldıkları evi gördün mü?

C)Sen her zaman buraları çok sevdiğini söyle­mez miydin?

D) Bu cüzdanı kardeşi yolda bulmuş

E) Söylediğine göre bu yıl Ankara’da su sıkıntısı olmayacakmış.

(ÖYS 1992)

10. Aşağıdakilerin hangisinde pekiştirmeli nitele­me sıfatı vardır?

A)            Memleket isterim

Gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun.

B)            Eğilmiş arza kanar, muttasıl kanar güller

Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller.

C)            Koskocaman yıldızlar altında upuzun bir yol

Ve minnacık bir ev.

D)            Akşam, yine akşam, yine akşam

Göllerde bu dem bir kamış olsam

E)            Masa da masaymış ha

Bana mısın demedi bu kadar yüke

(ÖYS 1992)

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir İsim tam­laması kullanılmıştır?

A) Kardeşimin böyle bir şey yapacağını sanmı­yordum.

B) Okulun ne zaman açılacağını bile bilmiyordu.

C) Arkadaşının kitabını bulamayınca çok üzüldü.

D) Evinin düzenli olmasına özen gösterirdi.

E) Sarsıntının önce nerede duyulduğu öğreni­lemedi.

(ÖYS 1987)

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük, sözcük türü bakımından ötekilerden farklıdır?

A) Yeni bir kitaplık alması gerekli.

B) Bugünlerde sende bir durgunluk var.

C) Ağır işittiği için kulaklık kullanıyor.

D) Yalnızlık en korktuğu şeydir.

E) Kışlık odun ve kömürünü yazdan aldı.

(ÖYS 1988)

13. Bir cümlede, özne olarak kullanılan belgisiz zamir, çoğul iyelik eki alırsa cümlenin yüklemi üçüncü tekil kişi de olabilir.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu kurala bir örnektir?

A) Önce onlar otobüsten İndi.

B) Bazılarımız ayakkabı giymemişti.

C) Bizim eşyamız fazla değildi.

D) Sizin böyle sorunlarınız yoktur.

E) Onlar bu işin üstesinden gelir.

(ÖSS 1989)

14. (I) “Ağın” sözcüğü, çocukluğumda, bazı toprak yığınlarının tepesindeki tek kalmış ağaçları ge­tirirdi gözümün önüne. (II) Fırat’ın bir kolu olan Karasu kıyılarındaki ekin tarlalarının ortasında yetişen “tek dut”, içimdeki yalnızlığın simgesiydi. (III) Şu yaşa gelmeme karşın o ağacın “yalnızlığı” çağrıştıran görüntüsü belleğimden silinmedi. (IV) Ağın’da elmasından armuduna, eriğinden narına, üzümüne çeşit çeşit meyve yetişmeseydi, “Ağınla “ağu” (zehir, zıkkım) arasında anlamca bir bağlantı kurulabilirdi belki. (V) Oysa o küçük kasaba, insanlarıyla, kuzularının melemeleriyle, güzelim meyveleriyle zehri bala çeviriyordu.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I.  cümle bileşik yapılıdır.

B) II. cümle ad cümlesidir.

C)  III. cümlede fiilimsiyle oluşturulmuş bir tam­lama vardır.

D) IV. cümlede yeterlik fiili kullanılmıştır.

E) V. cümlede “ile” bağlaç olarak kullanılmıştır.

(ÖSS 2009) 

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük, sözcük türü bakımından ötekilerden farklıdır?

A) Balıkçılar, saatlerce azgın dalgalarla boğuş­mak zorunda kalmışlar.

B) Barakayı aydınlatan lambanın ölgün ışığı al­tında okumaya çalışıyordu.

C) Orası, eskiden bir sürgün yeriymiş.

D) Esmer ve dolgun yüzüyle annesine çok ben­ziyor.

E) Büyüdükçe çevresine karşı ilgisiz suskun bir çocuk olmuş.

(ÖYS 1997)

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, somut bir ad­dan türeyip somut bir varlığı niteleyen sıfat vardır?

A) İçindeyim şimdi o alaca sessizliğin

B) Ne vefalı komşumuzdun sen Fahriye Abla

C) Bırak yorgun başları bu taşlarda uyusun

D) Sonsuz ufuktan âh o ne coşkun gelişti o

E) Geyikli örtüyü ser masaya, dinlen biraz

(ÖYS 1989)

2. Kimi sıfat takımlarında adla sıfatın yeri değiştirilip, ada bir iyelik eki -i, -si) eklenerek bir sıfat grubu (birleşik sıfat) oluşturulur.

Aşağıdaki  cümlelerin  hangisinde bu yolla yapılmış bir sıfat grubu vardır?

A) Okul müdürümüz uzun boylu, sert bakışlı, oldukça genç biriydi.

B) En büyük arzusu, salonu geniş bir eve sahip olmaktı,

C) Güzel değil, fakat okunaklı bir yazısı vardı.

D) Bahçedeki iri gövdeli çınarın altında oturmayı  çok severdi.

E) Okulun yıkık bahçe duvarını nihayet onarmışlardı.

(ÖSS 1987)

3. “Artık” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangi­sinde ad olarak kullanılmıştır?

A) Yemek hazır, artık sofraya oturabiliriz.

B) O bardaktaki artık suyu dökebilirsin.

C) Yemek artıklarını değerlendirmemiz gerekir.

D) Havalar ısındı, artık kar yağmaz.

E) Sus artık, biraz da beni dinle!

(ÖSS 1995)

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki ikileme, zarf olarak kullanılmıştır?

A) Onun en çok dikkat çeken yönü bakışları ve özellikle iri iri gözleriydi.

B) Yarım yamalak İngilizcesiyle düşüncelerini an­latmaya çalıştı.

C) Filmdeki korkunç sahneleri soğuk soğuk terler dökerek izledi.

D) Tatil haberini duyan öğrenciler güle oynaya ev­lerine gittiler.

E) Konuşmacıya  böyle  saçma  sapan  sorular yöneltmesi herkesi şaşırttı.

(ÖYS 1995)

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir ad takımı arasına, tamlananın sıfatı girmiştir?

A) Yeni aldığı güneş gözlüğünü kaybetmiş.

B) Mavi çizgili gömleğinin düğmesi kopmuş.

C) Ağacın pencereye değen dallarını kesmek gerekiyor.

D) Dün,   uzun   süredir   görmediğim   bir   okul arkadaşıma rastladım.

E) Senin önerdiğin kitabı bir türlü alıp okuya­madım.

(ÖYS 1993)

6. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi türü bakımından ötekilerden farklıdır?

A) Sen de şöyle bir ayakkabı alabilirdin.

B) Sözünü ettiğim yazı öteki dergideydi,

C) Onu değil, şuradaki kalemi istiyorum,

D) Öyle sorular yöneltti ki yanıt bulamadım.

E) Böyle konuşursan anlaşamayız.

(ÖSS 1992)

7. “Sınıfa ikişer ikişer giriniz” cümlesindeki “ikişer ikişer” sözü aşağıdaki kelime çeşitlerinden hangisidir?

A) Edat                  B) Zamir               C) İsim

D) Zarf                    E) Sayı sıfatı

(ÜSS 1968)

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -den, -dan (-ten, -tan) eki alan sözcük niteleme sıfatı olarak kullanılmıştır?

A) Sıcaktan çok bunalıyoruz.

B) Bunu ben de sonradan öğrendim.

C) Onu yakından tanırım.

D) Ankara’da uzaktan akrabalarım var.

E) Olanları çoktan unuttum.

(ÖSS 1989)

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer yön be­lirteci, tamlayan olduğu İçin adlaşmıştır?

A) Dışarının gürültüsü hepimizi rahatsız etti.

B) Kapının önüne oturmuş, geleni geçeni izliyor.

C)Yukarıya çıkıp arkadaşımla da görüşeyim.

D) Beş yüz metre ileriden sağa döneceksiniz.

E) Çocuğun üstüne kocaman bir battaniye ört­müşler.

(ÖSS 2003)

10. Aşağıdakilerin hangisinde, anlam belirsizliğini gidermek için cümlenin başına bir şahıs za­miri getirmek gerekir?

A) Adana’ya yerleştiklerini duydum.

B) Yeni aldığın elbiseyi çok beğendim.

C) Önerdiğin romanı henüz okuyamadım,

D) Yarışmada birinci olduğuna sevindim.

E) Sınava İstanbul’da girmek istiyorum.

(ÖYS 1991)

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ağır” ke­limesinin görevi “Ağır bir hastalık geçirdiğini bilmiyordum.” cümlesindekinden farklıdır?

A) İşler neden bu kadar ağır gidiyor, anlayamıyo­rum.

B) Ağır ve kirli hava çocuklara daha çok dokunu­yormuş,

C) Kapı açılınca etrafa ağır bir koku yayıldı.

D) Suçlarken bile çok ağır sözler kullanmadı.

E) Sağlığı, ağır işlerde çalışmasına engel değil.

(ÖSS 1983)

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne adlaşmış bir sıfattır?

A) Hastayı rahatsız etmemek için, odasına gir­medik.

B) Bu sınıfın en çalışkanını tanımak isterdim.

C) Yaralı, kazayı bütün ayrıntılarıyla ilgililere an­latmış.

D) iyilikten etkilenmeyecek kişi yoktur.   .

E) Bu yılki güzellik yarışmasında jüri, bir Hintliyi birinci seçmiş,

(ÖYS 1991) 

www.dersimizedebiyat.org

Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi

CEVAPLAR

1) Yırtıcılar az yaşar. Uzun sürmez doğanlık.

I                II

Her ışığın ardında gizlidir bir karanlık.

Adsız sonsuz olsa da,en büyük kahramanlık

III      IV

Göz kırpmadan saldırıp bir daha dönmemektir.

V

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisi tür bakımından diğerlerinden farklıdır?

A) I                 B) II          C) III          D) IV          E) V       

2)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir işaret zamiri kullanılmıştır?

A)Küçük bir gölün kenarında kamp yaptık.

B)Ayşe de birlikte geleceğini söylemişti.

C)Yıllar sonra köye gitmiş, fakat  orada kalamamış .

D)Bu mağazadan kardeşime bir hediye alacağım.

E)İşlerini bitirip öyle gitmiş anlaşılan.

3)Aşağıdakilerin hangisinde ikileme diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?

A)Gelir gelmez masanın başına oturur.

B)Olur olmaz sözlerle herkesin canını sıkar.

C)Film biter bitmez kalkacağız, acele etme.

D)Çocuklar yatar yatmaz uyudular.

E)Öğretmenim beni görür görmez tanıdı.

4)“O, çocuk doğdu, çocuk öldü.” Cümlesindeki “çocuk” sözcüğü, görevi yönünden aşağıdaki cümlelerin hangisindeki “iyi”  sözcüğü ile özdeştir?

A)Onlar en iyi günlerinin geride kaldığına inanırlar.

B)Bu işi ondan daha iyi yapabilirsin.

C)Çok iyi, nasıl isterseniz öyle olsun.

D)Onun görevi gençlere doğruyu ve iyiyi öğretmekti.

E)En iyi öğretmen gençlerde sevgiyi uyandırandır.

5)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “açık” sözcüğü sözcük türü yönünden, ötekilerden farklıdır?

A)Açık havada yarım saatte dinlenirsin.

B)Ona yazılmış açık mektubu okudun mu?

C)Ne demek istediğini açık söyle.

D)Buralarda açık eczane bulamadık.

E)Paris, açık şehir ilan edilmişti.

6)Televizyon reklamları radyo ile yapılanlardan daha etkili oluyor.

“İle” sözcüğü, aşağıdakilerden hangisinde bu cümledekiyle aynı görev ve anlamdadır?

A)Radyo ile televizyonun önemi yadsınamaz.

B)Ahlak, düşünülen ile yapılan arasındaki benzerliktir.

C)Sinekli Bakkal ile Tatarcık Halide Edip’ in romanlarıdır.

D)O tekerlemeleri ile Türkçe’ nin güzelliğini yansıtmıştır.

E)Onu ilgilendiren, gazetenin gülmece sayfası ile spor haberleridir.

7)Aşağıdaki dizelerden hangisinde “böyle” sözcüğü ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır?

A)Böyle ferman etti Ahmet Bey!

B)Bu rüzgar her zaman böyle esmeyecek!

C)Bu meclis böyle kalmaz.

D)Yıldırımsız  ve baltasız

Bir orman böyle devrildi.

E)Eve tuz ve ekmek götürmeyi

Böyle havalarda unuttum.

8)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-den, -dan, (-ten, -tan)”  eki almış olan sözcük farklı bir görevde kullanılmıştır?

A)Soğuktan dizlerimiz birbirine çarpıyordu.

B)Gürültüden uyuyamadım.

C)Balkondan deniz görünüyor.

D)Işıktan gözlerimiz kamaştı.

E)Dumandan hiçbir yeri göremiyorum.

9)Kimi niteleme sıfatlarını pekiştirmek için, sıfattın ilk sesli harfine kadar olan kısmı “m,p,r,s” harflerinden yakışanı ile kapatılır ve bir önek olarak sözcüğün başına getirilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu tanıma uymayan bir pekiştirme sıfatı kullanılmıştır?

A)Tablodaki balıklar denizden yeni çıkmış gibi dipdiri duruyordu.

B)Şehrin birçok yerinde tertemiz parklar vardı.

C)Vücudu şişmanlıktan şekilsizleşmiş, yusyuvarlak olmuştu.

D)Bu dümdüz yolda yolculuk ne kadar rahat oluyor.

E)Seksen yaşında olmasına karşın sapasağlam, dinç bir insandı.

10)Kimi sıfat takımlarında adla sıfatın yeri değiştirilip ada bir iyelik eki (-i, – si) eklenerek bir sıfat grubu (bileşik sıfat) oluşturulur.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu yolla yapılmış bir sıfat grubu vardır?

A)Müdürümüz uzun boylu biriydi.

B)İsteği salonu geniş bir ev almaktı.

C)Güzel değil fakat okunaklı bir yazısı vardı.

D)İri gövdeli çınarın altında oturmayı severdi.

E)Okulun yıkık bahçe duvarını onarmışlardı.

11)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ne…ne” bağlacı nesneleri birbirine bağlamaktadır?

A)Yaşıtlarına göre boyu ne uzun ne kısa.

B)Ne şapkasını aldı, ne şemsiyesini.

C)Olaydan ne kendinin ne kardeşinin haberi var.

D)Ne evden dışarı çıkıyor, ne kitap okuyor.

E)Ne arkadaşlarına soruyor, ne başkasına.

12)Aşağıdaki dizelerden hangisinin yüklemi isim soylu bir sözcüktür?

A)Ben köy öğretmeniyim.

B)Bütün köy çocuklarını getirin buraya.

C)Yalnızlıktan açarlar kimse bilmez onları.

D)Kaya diplerinde açan çiğdemlere benzer.

E)Toprağı nasıl örterseniz öyle örtün beni.

13)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru zamiri vardır?

A)Ankara’ ya ne zaman gelmiş?

B)Bu tabağı buraya kim koymuş?

C)Ben de gidebilir miyim?

D)Kaçıncı katta oturuyor?

E)İstanbul’ a ilk kez mi geliyorsun?

14)Aşağıdakilerin hangisinde cümlenin anlamını “durum” bakımından tamamlayan bir sözcük vardır?

A)Anlatılanları sessizce dinliyordu.

B)Öğleyin bize geleceğini söylüyor.

C)Kartını cüzdanına yerleştirdi.

D)Bu yıl Ege kıyılarını gezmek istiyoruz.

E)Aşırı sıcaklardan çamlar kurudu.

15)Aşağıdakilerin hangisinde “de, da” bağlacı cümleye ”eşitlik, gibilik” anlamı katmıştır?

A)O şiiri okumuş da anlayamamış.

B) Özür dilese de affetmem.

C)Elbiseyi aldım da giymedim.

D)Gitti de bir mektup bile yazmadı.

E)Gazetedeki ilanı ben de görmüştüm.

 CEVAPLAR