Bir kavramın özel ve değişmez nitelikleriyle tarif edil­mesidir. Tanım cümleleri “Bu nedir?” sorusunun yanıtıdır. Genellikle “-dir” ya da “denirle biter.

Bir cümlede “tanım”dan söz edilebilmesi için mutlaka tanımlanacak bir kavram olmalıdır.

“Tartışma; bir konu üzerinde karşılıklı olarak lehte ve aleyhte fikir yürütmektir.” cümlesi bir tanım cümlesidir.

“Tartışmada esas karşımızdakinin düşüncesini çü­rütmektir.^” cümlesi bir tanım cümlesi değildir.

“Düşünme, duyum ve izlenimlerden, tasarımlardan ayrı olarak, aklın bağımsız ve kendine özgü durumu, bağlantıları ve biçimleri kavrama yetişidir.” cümlesi de bir tanım cümlesidir.

ÇIKMIŞ SORU ÖRNEKLERİ

Örnek

(I) Bilinç akışı yöntemi öykü ve romanlarda karakterlerin geçmişe ve bugüne ilişkin duygu, düşünce ve anılarının aktarımında kullanılan bir tekniktir. (II) Söz konusu duygu ve düşüncelerin hiçbir denetim ya da sınırlama olmaksı­zın olanca doğallığıyla aktarılması anlatıyı zenginleştirir. (III) Bu teknikle yazar, okura kendi duygularını anlayabil­me olanağı sunar. (IV) Bir başka anlatımla okurun gerçe­ği farklı boyutlarda görmesini sağlar. (V) Böylece yazar, yüzeysel olanın anlatımıyla yetinmeyerek, yarattığı kah­ramanların iç dünyalarını da yansıttığı için anlatımına de­rinlik kazandırmış olur.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi ta­nımsal bir nitelik taşımaktadır?

A) I.     B)II.      C) III.            D) IV.            E) V

(2007-ÖSS)

Çözüm

I.cümlede “Bilinç akışı yöntemi” tanımlanmaktadır.

Yanıt : A

Örnek

(I) Anlamlan olan ya da anlamları birlikte kullanıldığı söz­cükle ortaya çıkan ses ya da ses topluluklarıdır sözcük.(II) İnsan, sözcüklerle düşünür. (III) Düşünürken nesnele­rin yerine işaretleri yani sözcükleri koyar. (IV) Bu, zihnin işlemesini kolaylaştırır ve çabuklaştırır. (V) Sözcükler ne kadar açık olursa zihin o kadar iyi işler.

Bu parçadaki cümlelerin hangisinde tanımlama ya­pılmıştır?

A)l.            B) II.            C) III.            D) IV.            E) V.

Çözüm

Parçanın I. cümlesinde sözcüğün tanımı yapılmıştır. Ta­nım cümleleri”—dir, denir”le biter ve “Bu nedir?” sorusu­nun yanıtıdır. Öteki seçenekler birer saptama cümlesidir.

Yanıt : A