1.     Aşağıda verilen belirtici niteliklerden hangi­sine Tanzimat romanında rastlanmaz?

        (1974/ÖSYS)

A)    Konular genellikle günlük hayattan ya da tarihten alınır.

B)    Cariyelik kurumunu ve alafrangalık özentisini işler.

C)    Kişiler genellikle tek yönlü ele alınır; iyiler mükâfatlandırılır.

D)    Olayların akışında rastlantılara çok yer verilir.

E)    Romanın içinde bilgi ve öğüt vermekten kaçınılır.

2.     “Hemen hemen konusuz denecek kadar basit olan bu güldürünün iki büyük özelliği vardır: Bir yandan, bize edebiyatımızın o güne dek semtine uğramadığı yeni bir gerçekliğin kapısını açar; ömür yandan da ortaoyunu ve meddah hikayeleri gibi yerli sanatlardan yararlanır. Böylece, yazarın ulusal bir tiyatroya varacak en kısa yolu aradığı muhakkaktır.”

Bu yazıya göre, aşağıdaki yazarlarımızın hangisi, hangi yapıtıyla, nasıl ulusal tiyatroya varacak en kısa yolu aramıştır?

(1978/ÖSYS)

A)    Namık Kemal, “Vatan Yahut Silistre” oyunuyla, vatan sevgisini dile getirerek

B)    Abdülhak Hamit, “Eşber” adlı yapıtıyla, vatan sevgisini her şeyin üstünde tutarak

C)    Şinasi, “Şair Evlenmesi” oyunuyla, halk geleneğinden yararlanarak

D)    Ahmet Vefik Paşa, “Zoraki Takip” oyunuyla, Moliere’in bir yapıtını Türkçeye uyarlayarak

E)    Abdülhak Hamit, “Sabr ü Sebat” adlı yapı­tıyla, atasözlerimizi bol bol kullanarak

3.     “Gerçek köy ve doğal tasvirleri yanında, köy­lünün ufak tefek tasalarını, köylü psikolojisini güzel bir gerçeklikle veren “Karabibik” adli hikaye ile edebiyatımıza ilk olarak “iç konuşma” dediğimiz teknik girmiş oluyor.”

Burada “iç konuşma” ile anlatılmak istenilen aşağıdakilerden hangisidir?

(1979/ÖSYS)

A)    Bir konuşma içinde başkalarının konuşmasını verme

B)    İki üç kişinin kendi aralarında çok yavaş sesle konuşmaları

C)    Başkalarının anlayamayacağı bir dille konuşma

D)    İki kişinin kendi aralarında kararlaştırdık­ları imlerle (işaretlerle) konuşması

E)    Ruhsal durumu yansıtan kendi kendine konuşma

4.     “Bizde roman Halit Ziya ile başlar. Namık Ke­mal’in romanı, sadece denemede kaldı. Onunla hemen aynı yıllarda işe başlayan Mithat Efen­di’nin halka okuma zevkini aşılamaktaki hizmeti inkar edilemez. Fakat sanat yapıtının ilk koşulu olan, biçimden daima yoksundu. Birçok sorun­lara dokunmasına, hayatımızdaki aykırılıkları görmesine, hatta şöyle böyle sürükleyici olaylar bulma yeteneğine karşın yazdıklarına hiçbir ha­yat sıcaklık geçiremedi. Bulduğu bazı yerli tipler, romancılık sanatına, ancak başkalarının     elinde yeniden yoğrulduktan sonra mal oldu.”

Parçada Ahmet Mithat’ın romancılığına iliş­kin özelliklerden hangisine değinilmemiştir?

(1982/ÖSYS)

A)    Okuyucunun genel bilgisini genişletmeyi amaçlaması

B)    Geniş halk kitlelerine okumayı sevdirmesi

C)    Romanlarının teknik yönden kusurlu olması

D)    Kimi romanlarında “Realizm” izlerinin bulunması

E)    Kimi romanlarında yerli hayat sahnelerine rastlanması

5.     Ziya Paşa’ya karşı kargınlığı vardı; biraz da bu kırgınlığın etkisiyle olacak Harabat’ın çıkışını iyi karşılamadı. Birinci cildi için Tahrib-i Harabat’ı ikincisi için de Takip’i yazdı.

Bu paragrafta kendisinden söz edilen kişi, aşağıdakilerden hangisidir? (1986/ÖSYS)

A)    Şinasi

B)    Ahmet Vefik Paşa

C)    Ahmet Mithat Efendi

D)    Abdülhak Hamit

E)    Namık Kemal

6.     Nabizade Nazım’ın Karabibik adlı eseri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

(1987/ÖSYS)

A)    Edebiyatımızda Realizmin başarılı bir örneğidir.

B)    Kırsal kesim gerçeğine ilk kez değinilmiştir.

C)    Romandan çok, uzun hikaye özelliklerine sahiptir.

D)    Kişilerin bulundukları çevreye göre yazılmış başarılı ilk eserdir.

E)    İlk psikolojik roman örneğidir.

8.     Kimilerine göre edebiyattaki bilgiler, bilim ortamından edebiyat ortamına bir tür çeviridir. Edebiyat, bilginlerin daha önce araştırıp bulduğunu halka yayan bir araçtan başka bir şey değildir. Edebiyat yazarı, coğrafya, fizik, sosyoloji, tarih gibi erişebildiği her kaynağa uzanır. Belli sonuçları, halk için yorumlamak, halka açmakla görevlidir bu tür edebiyat.

Yukarıda belirtilen edebiyat anlayışına uygun eserler veren yazarımız kimdir?

(1987/ÖSYS)

A)    Namık Kemal

B)    Şemsettin Sami

C)    Ahmet Mithat Efendi

D)    Halit Ziya Uşaklıgil

E)    Yakup Kadri Karaosmanoğlu

7.     Türk edebiyatında Batılı roman türünün ilk örneği olarak anılan, 1859’da Fenelon’dan Divan edebiyatının sanatlı, ağdalı anlatımıyla özet olarak dilimize çevrilen eser ve bu ese­rin çevirmeni aşağıdakilerden hangisidir?

(1987/ÖSYS)

A)    Kamelyalı Kadın – Ahmet Mithat Efendi

B)    Sefiller – Şemsettin Sami

C)    Emil – Ziya Paşa

D)    Telemak – Yusuf Kamil Paşa

E)    Robenson Hikayesi – Ahmet Vefik Paşa

9.     Fransız edebiyatını örnek alan Tanzimat şairi ve yazarları büyük ölçüde

I

romantizmin etki­sinde kaldı. Bu akımın özgürlük düşüncesi

II

toplumculuk anlayışı Tanzimat yazarlarına çekici geldi.

III

Tabiatı taklit etmeye çalışan  şeyde akıl ve mantığı ön plana alan bu

IV

akımdan  N.Kemal, A.Mithat,A.Hamit, R.Mahmut Ekrem gibi sanatçılar

V

etkilendi.

Yukarıda numaralanmış yerlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? (1990/ÖSYS)

A) I          B) II          C) III          D) IV         E) V

10.   Namık Kemal ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (1990/ÖSYS)

A)    Edebiyatı, düşüncelerini halka yaymak, bu yolla toplumu geliştirmek için araç olarak kullanmıştır.

B)    Eski edebiyata karşı olduğu halde yeni düşünce ve kavramları yaymak amacıyla yazdığı şiirlerinin çoğunda, biçim ve dil bakımından eskiye bağlı kalmıştır.

C)    Batı şiirini tanıtmak amacıyla Fransız şairlerinden manzum çeviriler yapmıştır.

D)    edebiyattaki yerini, nesir alanında özellikle makale, piyes, roman, eleştiri, tarih türünde yazdığı eserler belirlemiştir.

E)    Yazıda konuşma dilinin kullanılmasından yana olmuş ve özellikle tiyatrolarını oldukça sade bir dille yazmıştır.

11.   Aşağıda verilen bilgilerden hangisi Şinasi’ye ait değildir? (1993/ÖSYS)

A)    Dil ve edebiyat üzerinde görüşlerini Lond­ra’da çıkan Hürriyet gazetesinde yayımla­dığı “Şiir ve İnşa” makalesinde anlatmıştır.

B)    Şiirlerinde konu birliğine ve bütün güzelliğine önem vermiştir.

C)    Fransızcadan manzum olarak Türkçeye çe­virdiği bazı şiirleri, asıllarıyla birlikte Tercû­me-i Manzume adlı bir kitapta toplanmıştır.

D)    Batı edebiyatı yolunda eser veren ilk Türk sanatçıdır.

E)    Düşüncelerini yalın ve açık bir anlatımla söylemeye, konuşma dilini yazı dili haline getirmeye çalışmıştır.

12.   Onun tiyatro eseri, sahne tekniği açısından zayıf olduğu gibi dil açısından da oynamaya elverişli değildir. Piyeslerin bir bölümü manzum, bir bölümü nesir, bir bölümü de nazım–nesir karışık olarak yazılmıştır. Bunların birkaçının konusu günlük hayattan alınmış fakat çoğunda tarihi bir olay işlenmiştir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdaki­ler­den hangisidir? (1995/ÖSYS)

A) Abdülhak Hamit

B) Muallim Naci

C) Şinasi

D) Ahmet Vefik Paşa

E) Şemsettin Sami

13.   Bu sanatçımızın adı anılınca öteki dallarda verdiği ürünlerden çok, şiiri gelir akla. Şiirlerinde değişik dönemler vardır. Gençlik yıllarında biçim ve içerik yönünden eski şiirin izinde yürürken, Şinasi ile tanıştıktan sonra asıl yolunu bulmuştur. Şiirlerde eski biçim yine sürmüş ama içerik değişmiştir. Özellikle de sosyal konulara ağırlık vermiştir. Ancak vatan ve özgürlük aşkını dile getiren şiirleriyle daha çok tanınır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? (1995/ÖSYS)

A) Ziya Paşa

B) Cenap Şehabettin

C) Namık Kemal

D) Recaizade M. Ekrem

E) Tevfik Fikret

14.   Tanzimat Edebiyatı’nın kurucularındandır. Şiir de yazmış olmakla birlikte asıl ününü gazete­cilik alanındaki çalışmalarıyla sağladı. Çıkardı­ğı Tasvir-i Efkâr gazetesinde halkın anlayacağı bir dille yazmanın gerektiğini savundu. Düzya­zıda noktalama işaretini kullanarak düşüncele­rini kısa, yalın cümlelerle anlattı. Konuşma di­lini başarıyla kullanarak Batı tekniğine uygun tiyatronun ilk örneğini de o verdi.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdaki­lerden hangisidir? (1998/ÖSYS)

A) Namık Kemal

B) Ziya Paşa

C) Şinasi

D) Şemsettin Sami

E) Agâh Efendi

15.   …, Türk edebiyatında … tarzda yazılmış … tiyatrodur. Yapıtın … (1859) ve … (1860) yıllarda Türkiye’de Türkçe oyunlar oynanan tiyatro yoktu.

Yukarıda boş bırakılan yerlere, sırasıyla aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi gerekir? (2006/ÖSYS)

A)    Zavallı Çocuk – özgün – bir – beğenildiği – yayıldığı

B)    Afife Anjelik – yeni – son – bilinmediği – tanınmdığı

C)    Şair Evlenmesi – batılı – ilk – yazıldığı – basıldığı

D)    Hasan Mellah – bilinen – gerçek – övüldüğü – yerildiği

E)    Aşk-ı Memnu – modern – klasik – okunduğu – sevildiği

16.   Tanzimat edebiyatıyla ilgili aşağıdaki yargı­lardan hangisi yanlıştır? (2006/ÖSYS)

A)    Makale, fıkra, deneme gibi Batıdan alınmış yazı türleri bu dönemde gazeteler     aracılığıyla edebiyatımıza girmiştir.

B)    Yeni nazım şekilleriyle birlikte Divan edebiyatı nazım şekilleri de kullanılmıştır.

C)    Ahmet Mithat, Şemsettin Sami bu dönemin romancılarındandır.

D)    Vatan, millet, adalet, hürriyet gibi kavramlar bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.

E)    Bu dönemde çıkan resmi gazeteler, Tercümân-ı Ahvâl ve Tasvîr-i Efkâr’dır.

CEVAPLAR

1. Bu dönem sanatçıları, Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile Batı’ya yönelmişlerdir. Batı edebiyatında gördükleri ye­ni türleri.. Türk edebiyatına getirmişlerdir.

Aşağıdakilerden hangisi, Batı’dan alınan edebi­yat türlerinden değildir?

A)  Şiir                          

B) Hikâye

C) Röportaj

D) Tiyatro

E) Roman

2. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat şair ve yazarlarının ortak özelliklerinden biri değildir?

A) Hemen hepsi Fransız kültürüyle yetişmişlerdir.

B) Siyasetle yakından ilgilenirler.

C) Aruz veznini tamamen bırakmışlar milli ölçümüz olan hece ölçüsüyle şiirler yazmışlardır.

D) Eserlerde rastlantılara fazlasıyla yer vermişlerdir.

E) Cariyelik kurumunu ve alafrangalık özentisini eleştirirler.

3. Aşağıdakilerden   hangisinde  Tanzimat dönemi sanatçıları bir arada verilmiştir?

A)   Ali Bey – A.Vefik Paşa – Ali Canip

B)   R.Mahmut Ekrem – Abdülhak Hamit Tahran – Tevfik Fikret

C)   Ahmet Mithat – Namık Kemal – Ömer Seyfettin

D)   H.Ziya Uşaklıgil – Şinasi – Ziya Gökalp

E)   Namık Kemal – Şemsettin Sami – Ziya Paşa

4. Divan Edebiyatı’nın kuralları ile Fransız edebiyatının kuralarını birleştiren bir eserdir. Yazarının Mekteb-i Mülkiyedeki ders notlarından oluşur. Recaizade Mahmut Ekrem bu eserinde yeni edebiyatla ilgili çok önemli bilgiler verir.

Yukarıdaki özellikleri verilen eser aşağıda kilerden hangisidir?

A) Kamus-ı Türki

B) Rumuzül Edep

C) Talim-i Edebiyat

D) Letaif-i Rivayet

E) Takdir-i Elhan

5. Aşağıdakilerden hangisi, Tanzimat dönemi Türk edebiyatı için söylenemez?

A)   Batılı toplumların  etkisinde gelişen bir edebiyattır.

B)   Roman, öykü, tiyatro ve gazete yazıları gibi tür­lerin ilk örnekleri, bu dönemde verilmiştir.

C)   Sanatçılar, bu dönemde hak  adalet,vatan, ulus, hürriyet gi­bi toplumsal kavramlara eserlerinde yer vermiş­tir.

D)   Bu dönemdeki şiirler, biçim olarak yenidir; an­cak içerik olarak, Divan edebiyatı şiirinin özellik­lerini taşır.

E)    İkinci dönem sanatçıları, bireysel konuları işlemiştir.

 6. Tanzimat edebiyatının 1. döneminde, roman tü­ründe eserler veren yazarlar, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A)   Şinasi – Ahmet Mithat Efendi – Ahmet Vefik Paşa

B)   Ahmet Mithat Efendi – Ziya Paşa –  Ahmet Vefik Paşa

C)   Namık Kemal – Şinasi – Ziya Paşa

D)   Namık Kemal – Şinasi – Ziya Paşa

E)   Namık Kemal – Ahmet Mithat Efendi – Şemsettin Sami

 7.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Ziya Paşa, şiirlerinde, toplumdaki düzensizlikten ve adaletsizlikten şikâyet eder.

B) Namık Kemal, tema bakımdan Divan edebiyatından , şekil bakımından Batı edebiyatından etkilenmiştir.

C) Şinasi, Batı edebiyatı etkisindeki Türk edebiyatının öncü kalemlerindendir.

D) Ahmet Mithat Efendi, okuru bilgilendirmeyi amaç edindiği için roman sıradandır.

E) Tanzimat’ın I. dönem yazarlarında “Sanat, toplum içindir.” görüşü hâkimdir.

8. Aşağıdaki yazar – eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A)  Şemsettin Sami – Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat

B)  Şinasi – Durub-ı Emsali

C)  Namık Kemal –Karabela

D)  Ziya Paşa – Cezmi

E)  Ahmet Mithat Efendi – Hasan Mellah

 9. Tanzimat edebiyatı için aşağıdakilerden han­gisi söylenemez?

A)   Roman ve öykü bu dönemde fazla gelişme­miştir.

B)   Tercüman-ı Ahval’ın çıkmasıyla Tanzimat edebiyatı başlar.

C)  Tanzimat’la birlikte şiirin konu alanı genişle­miştir.

D)  Tanzimat  edebiyatı   şairleri   hece  ölçüsü kullanılmıştır.

E)   Roman ve öykü türünde ilk örnekler verilmiş­tir.

 10. Romanda, klasik edebiyata özgü kişi ve yer tasvirleri göze çarpmakta; yazar, kimi zaman olay akışını keserek okuyucu ile söyleşmekte, hatta eserin sonunda vermek istediği “ibret dersi”ni açıkça belirtmektedir. Eserde, Batı edebiyatından gelme romantik özellikler ağır basmaktadır. Ana kahramanı Ali Bey’dir.

Bu paragrafta sözü edilen yazar ve eseri aşağıda-kilerden hangisinde bir arada verilmiştir?

A) Şinasi – Şair Evlenmesi

B) Namık Kemal – İntibah

C) Ziya Paşa – Harabât

D) Ahmet Mithat – Letâif-i Rivâyet

E) Recaizade Mahmut Ekrem – Araba Sevdası

11. Aşağıdakilerin hangisinde Şinasi ile ilgili   bir bilgi yanlışı vardır?

A) Tanzimat edebiyatının kurucusu ve ilklerin şairidir..

B) İlk yazılarını Tasvir-i Efkar gazetesinde  yayımlamıştır.

C) Şiirlerinde konu bütünlüğüne önem vermiştir.

D) Eserlerinde kullandığı dil, halkın anlayabileceği bir dildir.

E) İlk atasözleri kitabı olan Durub-ı Emsali Osmaniye’yi yazmıştır.

12. Aşağıdakilerin hangisinde Tanzimat edebiyatı ile ilgili bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) Birinci dönemde Divan şiiri nazım biçimler kullanıldı, ikinci dönemde yeni biçimler denendi.

B) Halkın anlayacağı  bir dil kullanmayı amaçladılar ama başarılı olamadılar.

C) Divan edebiyatında olduğu gibi parça güzelliği anlayışı sürdürüldü.

D)Divan edebiyatının mazmunlarından ve süslü söyleyişinden kendini alamadılar.

E) İkinci dönem edebiyatçılardan, realizmin ve natüralizm’in etkisinde kalmışlardır.

13. Tanzimat edebiyatı aşağıdaki olayların hangisiyle başlar?

A) Tanzimat Fermanı’nın ilanıyla

B) İlk resmi gazetenin çıkışıyla

C) İlk özel gazetenin çıkışıyla

D) İlk yerli romanın yazılmasıyla                   

E)  Meşrutiyetin ilanıyla

 14. (l)”Vatan şairi” olarak da anılan sanatçı, Tanzimat dönemi Türk edebiyatının, önde gelen isimlerindendir. (II) İyi bir eğitim almış, 1863’te girdiği Tercüme Odası’nda Şinasi ile tanışmıştır. (III) Şinasi’nin etki­siyle, Batı edebiyatına yönelmiştir. (IV) Şinasi Paris’e gidince, Tercüman-ı Ahvâl gazetesinin yöne­timini üstlenmiştir. (V) “Vatan Yahut Silistre” adlı oyunu sahnelendikten sonra, Magosa’ya sürül­müştür.

Bu parçadaki numaralı cümlelerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.             B) II.             C) III.             D) IV.             E) V.

15.Eser, toplumun önemli sorunlarından biri olan görücü usulü ile evliliğin sakıncalarını anlatmak­tadır. Romantizmin bir ürünü sayılabilir. Roman dili, dönemine göre oldukça sadedir.  Ayrıca ro­man Türk edebiyatının ilk yerli romanıdır.İlk roman  olması ve daha önce bu türle eser yazılmaması nedeniyle kurgu hataları göze çarpar.

Bu parçada bahsedilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A)   Sergüzeşt

B)   İntibah

C)  Araba Sevdası

D)   Felatun Bey ile Rakım Efendi

E)  Taaşşuk-ı Talât ve Fıtnat

16.  Aşağıda verilen eserlerden hangisi Namık Kemal‘in değildir?

A) Tahrib-i Harabât

B) İntibah

C) Cezmi

D) Celâlettin Harzemşah

E) Harabât

CEVAPLAR