1.     Aşağıda verilen belirtici niteliklerden hangi­sine Tanzimat romanında rastlanmaz?

        (1974/ÖSYS)

A)    Konular genellikle günlük hayattan ya da tarihten alınır.

B)    Cariyelik kurumunu ve alafrangalık özentisini işler.

C)    Kişiler genellikle tek yönlü ele alınır; iyiler mükâfatlandırılır.

D)    Olayların akışında rastlantılara çok yer verilir.

E)    Romanın içinde bilgi ve öğüt vermekten kaçınılır.

2.     “Hemen hemen konusuz denecek kadar basit olan bu güldürünün iki büyük özelliği vardır: Bir yandan, bize edebiyatımızın o güne dek semtine uğramadığı yeni bir gerçekliğin kapısını açar; ömür yandan da ortaoyunu ve meddah hikayeleri gibi yerli sanatlardan yararlanır. Böylece, yazarın ulusal bir tiyatroya varacak en kısa yolu aradığı muhakkaktır.”

Bu yazıya göre, aşağıdaki yazarlarımızın hangisi, hangi yapıtıyla, nasıl ulusal tiyatroya varacak en kısa yolu aramıştır?

(1978/ÖSYS)

A)    Namık Kemal, “Vatan Yahut Silistre” oyunuyla, vatan sevgisini dile getirerek

B)    Abdülhak Hamit, “Eşber” adlı yapıtıyla, vatan sevgisini her şeyin üstünde tutarak

C)    Şinasi, “Şair Evlenmesi” oyunuyla, halk geleneğinden yararlanarak

D)    Ahmet Vefik Paşa, “Zoraki Takip” oyunuyla, Moliere’in bir yapıtını Türkçeye uyarlayarak

E)    Abdülhak Hamit, “Sabr ü Sebat” adlı yapı­tıyla, atasözlerimizi bol bol kullanarak

3.     “Gerçek köy ve doğal tasvirleri yanında, köy­lünün ufak tefek tasalarını, köylü psikolojisini güzel bir gerçeklikle veren “Karabibik” adli hikaye ile edebiyatımıza ilk olarak “iç konuşma” dediğimiz teknik girmiş oluyor.”

Burada “iç konuşma” ile anlatılmak istenilen aşağıdakilerden hangisidir?

(1979/ÖSYS)

A)    Bir konuşma içinde başkalarının konuşmasını verme

B)    İki üç kişinin kendi aralarında çok yavaş sesle konuşmaları

C)    Başkalarının anlayamayacağı bir dille konuşma

D)    İki kişinin kendi aralarında kararlaştırdık­ları imlerle (işaretlerle) konuşması

E)    Ruhsal durumu yansıtan kendi kendine konuşma

4.     “Bizde roman Halit Ziya ile başlar. Namık Ke­mal’in romanı, sadece denemede kaldı. Onunla hemen aynı yıllarda işe başlayan Mithat Efen­di’nin halka okuma zevkini aşılamaktaki hizmeti inkar edilemez. Fakat sanat yapıtının ilk koşulu olan, biçimden daima yoksundu. Birçok sorun­lara dokunmasına, hayatımızdaki aykırılıkları görmesine, hatta şöyle böyle sürükleyici olaylar bulma yeteneğine karşın yazdıklarına hiçbir ha­yat sıcaklık geçiremedi. Bulduğu bazı yerli tipler, romancılık sanatına, ancak başkalarının     elinde yeniden yoğrulduktan sonra mal oldu.”

Parçada Ahmet Mithat’ın romancılığına iliş­kin özelliklerden hangisine değinilmemiştir?

(1982/ÖSYS)

A)    Okuyucunun genel bilgisini genişletmeyi amaçlaması

B)    Geniş halk kitlelerine okumayı sevdirmesi

C)    Romanlarının teknik yönden kusurlu olması

D)    Kimi romanlarında “Realizm” izlerinin bulunması

E)    Kimi romanlarında yerli hayat sahnelerine rastlanması

5.     Ziya Paşa’ya karşı kargınlığı vardı; biraz da bu kırgınlığın etkisiyle olacak Harabat’ın çıkışını iyi karşılamadı. Birinci cildi için Tahrib-i Harabat’ı ikincisi için de Takip’i yazdı.

Bu paragrafta kendisinden söz edilen kişi, aşağıdakilerden hangisidir? (1986/ÖSYS)

A)    Şinasi

B)    Ahmet Vefik Paşa

C)    Ahmet Mithat Efendi

D)    Abdülhak Hamit

E)    Namık Kemal

6.     Nabizade Nazım’ın Karabibik adlı eseri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

(1987/ÖSYS)

A)    Edebiyatımızda Realizmin başarılı bir örneğidir.

B)    Kırsal kesim gerçeğine ilk kez değinilmiştir.

C)    Romandan çok, uzun hikaye özelliklerine sahiptir.

D)    Kişilerin bulundukları çevreye göre yazılmış başarılı ilk eserdir.

E)    İlk psikolojik roman örneğidir.

8.     Kimilerine göre edebiyattaki bilgiler, bilim ortamından edebiyat ortamına bir tür çeviridir. Edebiyat, bilginlerin daha önce araştırıp bulduğunu halka yayan bir araçtan başka bir şey değildir. Edebiyat yazarı, coğrafya, fizik, sosyoloji, tarih gibi erişebildiği her kaynağa uzanır. Belli sonuçları, halk için yorumlamak, halka açmakla görevlidir bu tür edebiyat.

Yukarıda belirtilen edebiyat anlayışına uygun eserler veren yazarımız kimdir?

(1987/ÖSYS)

A)    Namık Kemal

B)    Şemsettin Sami

C)    Ahmet Mithat Efendi

D)    Halit Ziya Uşaklıgil

E)    Yakup Kadri Karaosmanoğlu

7.     Türk edebiyatında Batılı roman türünün ilk örneği olarak anılan, 1859’da Fenelon’dan Divan edebiyatının sanatlı, ağdalı anlatımıyla özet olarak dilimize çevrilen eser ve bu ese­rin çevirmeni aşağıdakilerden hangisidir?

(1987/ÖSYS)

A)    Kamelyalı Kadın – Ahmet Mithat Efendi

B)    Sefiller – Şemsettin Sami

C)    Emil – Ziya Paşa

D)    Telemak – Yusuf Kamil Paşa

E)    Robenson Hikayesi – Ahmet Vefik Paşa

9.     Fransız edebiyatını örnek alan Tanzimat şairi ve yazarları büyük ölçüde

I

romantizmin etki­sinde kaldı. Bu akımın özgürlük düşüncesi

II

toplumculuk anlayışı Tanzimat yazarlarına çekici geldi.

III

Tabiatı taklit etmeye çalışan  şeyde akıl ve mantığı ön plana alan bu

IV

akımdan  N.Kemal, A.Mithat,A.Hamit, R.Mahmut Ekrem gibi sanatçılar

V

etkilendi.

Yukarıda numaralanmış yerlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? (1990/ÖSYS)

A) I          B) II          C) III          D) IV         E) V

10.   Namık Kemal ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (1990/ÖSYS)

A)    Edebiyatı, düşüncelerini halka yaymak, bu yolla toplumu geliştirmek için araç olarak kullanmıştır.

B)    Eski edebiyata karşı olduğu halde yeni düşünce ve kavramları yaymak amacıyla yazdığı şiirlerinin çoğunda, biçim ve dil bakımından eskiye bağlı kalmıştır.

C)    Batı şiirini tanıtmak amacıyla Fransız şairlerinden manzum çeviriler yapmıştır.

D)    edebiyattaki yerini, nesir alanında özellikle makale, piyes, roman, eleştiri, tarih türünde yazdığı eserler belirlemiştir.

E)    Yazıda konuşma dilinin kullanılmasından yana olmuş ve özellikle tiyatrolarını oldukça sade bir dille yazmıştır.

11.   Aşağıda verilen bilgilerden hangisi Şinasi’ye ait değildir? (1993/ÖSYS)

A)    Dil ve edebiyat üzerinde görüşlerini Lond­ra’da çıkan Hürriyet gazetesinde yayımla­dığı “Şiir ve İnşa” makalesinde anlatmıştır.

B)    Şiirlerinde konu birliğine ve bütün güzelliğine önem vermiştir.

C)    Fransızcadan manzum olarak Türkçeye çe­virdiği bazı şiirleri, asıllarıyla birlikte Tercû­me-i Manzume adlı bir kitapta toplanmıştır.

D)    Batı edebiyatı yolunda eser veren ilk Türk sanatçıdır.

E)    Düşüncelerini yalın ve açık bir anlatımla söylemeye, konuşma dilini yazı dili haline getirmeye çalışmıştır.

12.   Onun tiyatro eseri, sahne tekniği açısından zayıf olduğu gibi dil açısından da oynamaya elverişli değildir. Piyeslerin bir bölümü manzum, bir bölümü nesir, bir bölümü de nazım–nesir karışık olarak yazılmıştır. Bunların birkaçının konusu günlük hayattan alınmış fakat çoğunda tarihi bir olay işlenmiştir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdaki­ler­den hangisidir? (1995/ÖSYS)

A) Abdülhak Hamit

B) Muallim Naci

C) Şinasi

D) Ahmet Vefik Paşa

E) Şemsettin Sami

13.   Bu sanatçımızın adı anılınca öteki dallarda verdiği ürünlerden çok, şiiri gelir akla. Şiirlerinde değişik dönemler vardır. Gençlik yıllarında biçim ve içerik yönünden eski şiirin izinde yürürken, Şinasi ile tanıştıktan sonra asıl yolunu bulmuştur. Şiirlerde eski biçim yine sürmüş ama içerik değişmiştir. Özellikle de sosyal konulara ağırlık vermiştir. Ancak vatan ve özgürlük aşkını dile getiren şiirleriyle daha çok tanınır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? (1995/ÖSYS)

A) Ziya Paşa

B) Cenap Şehabettin

C) Namık Kemal

D) Recaizade M. Ekrem

E) Tevfik Fikret

14.   Tanzimat Edebiyatı’nın kurucularındandır. Şiir de yazmış olmakla birlikte asıl ününü gazete­cilik alanındaki çalışmalarıyla sağladı. Çıkardı­ğı Tasvir-i Efkâr gazetesinde halkın anlayacağı bir dille yazmanın gerektiğini savundu. Düzya­zıda noktalama işaretini kullanarak düşüncele­rini kısa, yalın cümlelerle anlattı. Konuşma di­lini başarıyla kullanarak Batı tekniğine uygun tiyatronun ilk örneğini de o verdi.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdaki­lerden hangisidir? (1998/ÖSYS)

A) Namık Kemal

B) Ziya Paşa

C) Şinasi

D) Şemsettin Sami

E) Agâh Efendi

15.   …, Türk edebiyatında … tarzda yazılmış … tiyatrodur. Yapıtın … (1859) ve … (1860) yıllarda Türkiye’de Türkçe oyunlar oynanan tiyatro yoktu.

Yukarıda boş bırakılan yerlere, sırasıyla aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi gerekir? (2006/ÖSYS)

A)    Zavallı Çocuk – özgün – bir – beğenildiği – yayıldığı

B)    Afife Anjelik – yeni – son – bilinmediği – tanınmdığı

C)    Şair Evlenmesi – batılı – ilk – yazıldığı – basıldığı

D)    Hasan Mellah – bilinen – gerçek – övüldüğü – yerildiği

E)    Aşk-ı Memnu – modern – klasik – okunduğu – sevildiği

16.   Tanzimat edebiyatıyla ilgili aşağıdaki yargı­lardan hangisi yanlıştır? (2006/ÖSYS)

A)    Makale, fıkra, deneme gibi Batıdan alınmış yazı türleri bu dönemde gazeteler     aracılığıyla edebiyatımıza girmiştir.

B)    Yeni nazım şekilleriyle birlikte Divan edebiyatı nazım şekilleri de kullanılmıştır.

C)    Ahmet Mithat, Şemsettin Sami bu dönemin romancılarındandır.

D)    Vatan, millet, adalet, hürriyet gibi kavramlar bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.

E)    Bu dönemde çıkan resmi gazeteler, Tercümân-ı Ahvâl ve Tasvîr-i Efkâr’dır.

CEVAPLAR

1.     Nabizade Nazım,

I.    Tanzimat birinci döneminin ilkelerine bağlıdır.

II.    İlk köy romanını (Karabibik) yazmıştır.

III.    Karabibik konusunu Antalya civarında bir köyde geçen hikayeden alır.

IV.    “Zehra” ilk psikolojik roman denemesi ve ilk tezli romanımızdır.

V.    Ayrıca, Heves Ettim, Hala Güzel, Haspa gibi önemli eserleri vardır.

Nabizade Nazım ile ilgili numaralandırılarak verilen yerlerden hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?

A) V          B) IV          C) III          D) II         E) I

2.       I.    Abdülhak Hamit Tarhan

II.    Ahmet Mithat Efendi

III.    Muallim Naci

IV.    Ahmet Vefik Paşa

V.    Nabizade Nazım

Yukarıda numaralandırılmış sanatçılardan hangisi ya da hangileri Tanzimat birinci döneminin ilkelerini savunmuştur?

A) Yalnız II                      B) Yalnız III

C) I ve III                         D) I ve V

E) II ve IV

3.     Aşağıdakilerin hangisinde, Tanzimat şiiriyle ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

A)    Aruz vezni terk edilmiş, hece vezni kullanılmıştır.

B)    Divan şiirinin nazım şekilleri aynen kullanılmıştır.

C)    Şiire, eşitlik, özgürlük gibi toplumsal temler girmiştir.

D)    Edebi sanatlar ve mazmunlardan büsbütün vazgeçilmemiştir.

E)    II. dönemde kişisel konular daha ağırlıklı işlenmiştir.

4.     Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A)    Namık Kemal, Ziya Paşa’nın “Harabat”ına karşı “Tahrib-i Harabat” ve “Takib”i yazmıştır.

B)    Şinasi, Tanzimat edebiyatına birçok yenilikler getirmiş ve klasik kasidenin kalıplarını yıkmıştır.

C)    Tanzimat sanatçıları, devlet adamlığı, gazetecilik, şairlik, çevirmenlik gibi birçok özelliği kimliğinde taşıyan isimlerdir.

D)    Tanzimat döneminde Namık Kemal ve Ahmet Mithat romantizmden etkilenmişlerdir.

E)    Recaizade Ekrem, Muallim Naci Tanzimat edebiyatının birinci kuşağı ve öncüleridir.

5.     Namık Kemal                                 Küçük Şeyler

Şemsettin Sami                             Garam

Abdülhak Hamit Tarhan                 Kamus-ı Türkî

Muallim Naci                                 Demdeme

Sami Paşazade Sezai

Yukarıdaki yazar ve yapıt adları eşleştirilir­se, aşağıdakilerin hangisi dışta kalır?

A)    Namık Kemal

B)    Şemsettin Sami

C)    Abdülhak Hamit Tarhan

D)    Muallim Naci

E)    Sami Paşazade Sezai

6.     Aşağıdakilerden hangisi Recaizade Mahmut Ekrem ile ilgili değildir?

A)    “Zemzeme, Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebap” adlı şiir kitapları

B)    “Araba Sevdası” adlı ilk realist roman

C)    “Çok Bilen Çok Yanılır” adlı komedi

D)    “Talim-i Edebiyat” adlı edebi bilgiler kitabı

E)    “Avrupa’da Bir Cevelan” adlı gezi yazısı

7.     Aşağıdakilerin hangisinde Namık Kemal’in yapıtlarının türü yanlış belirtilmiştir?

A)    Roman     :               İntibah

B)    Hikaye     :               Celalettin Harzemşah

C)    Tiyatro     :               Vatan Yahut Silistre

D)    Eleştiri     :               Takip

E)    Çevri        :               Renan Müdafaanamesi

8.     Onun eserlerinde derin bir bilgi veya eserlerin kalıcılığını sağlayacak bir sanat üstünlüğünü aramak boşunadır. Yazdıklarının yaşamasını değilse bile Türkiye’de okuyan bir halk zümresinin oluşmasını sağlayan …; görevini yerine getirmiştir. Eserlerinde (özellikle Letaif-i Riva­yat’ta) abartılı bir romantizm görülür.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A)    Ahmet Mithat

B)    Abdülhak Hamit

C)    Recaizade Ekrem

D)    Muallim Naci

E)    Şemsettin Sami

9.     Aşağıda verilen Tanzimat öyküleri ve yazar­larından hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?

A)    Hala Güzel – Nabizade Nazım

B)    Müsameretname – Emin Nihat

C)    Küçük Şeyler – Sami Paşazade Sezai

D)    Kıssadan Hisse – Ahmet Mithat

E)    Haspa – Şemsettin Sami

10.     I.    1860’ta Tercüman-ı Ahval’de tefrika edildi.

II.    Tam bir töre komedisi.

III.    Karagöz–Ortaoyunu tekniğinden yararlanılmış.

IV.    Kişiler, kimliklerine uygun adlar almış.

V.    Üç birlik kuralına uyar.

Yukarıda bazı özellikleri numaralandırılarak verilen Tanzimat tiyatrosu aşağıdakilerden hangisidir?

A)    Şair Evlenmesi

B)    Kara Bela

C)    Afife Anjelik

D)    Vatan Yahut Silistre

E)    Ayyar Hamza

11.   Şinasi’nin makalelerinde savunduğu görüş­lerin yer aldığı, Avrupa’ya kaçarken Namık Kemal’e bıraktığı ve onun da Recaizade Ekrem’e bırakmak zorunda kaldığı gazete aşa­ğıdakilerden hangisidir?

A)    Tasvir-i Efkâr

B)    Tercüman-ı Ahval

C)    Tuna

D)    Hürriyet

E)    Tercüman-ı Hakikat

12.   Aşağıdaki sanatçılardan hangisi Tanzimat döneminde eleştiri yazmamıştır?

A)    Şemsettin Sami

B)    Şinasi

C)    Namık Kemal

D)    Ziya Paşa

E)    Abdülhak Hamit

CEVAPLAR

1.     Tanzimat sanatçıları Batı edebiyatını ve özellikle Fransız Edebiyatını örnek

I

almışlar, bu etkiyle ilk kez roman ,gazete,tiyatro gibi ürünleri Türk edebiyatına

II

kazandırmışlardır. Halka ulaşmada tiyatroyu  en önemli araç olarak gördüler ve Namık

III                                                          IV

Kemal’e ait olan “Vatan Yahut Silistre” ilk sahnelenen oyun olarak tarihe geçti.

V

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) I          B) II          C) III          D) IV         E) V

2.     Aşağıdakilerden hangisi Şinasi’nin edebi­yatımıza getirdiği “ilk”lerden biri değildir?

A)    İlk tiyatro eseri

B)    İlk sivil gazete

C)    İlk makale

D)    İlk realist roman

E)    İlk atasözleri derlemesi

3.     Tanzimat romanıyla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A)    Türk edebiyatında roman bu dönemde çevirilere başlamıştır.

B)    İlk Türk romanı Şemsettin Sami’nin yazdığı, teknik bakımından üstün, esir ticareti konusunun ele alındığı “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat”tır.

C)    Edebi sayılabilecek ilk roman Namık Kemal’in “İntibah”ıdır.

D)    Bu dönemde yazarlar yapıtlarında kişiliklerini gizlemediler.

E)    Halka seslenenler sade, aydınlara seslenenler ise ağır bir dil kullandılar.

4.       I.    İçli Kız

II.    Eşber

III.    Afife Anjelik

IV.    Vuslat

V.    Çok Bilen Çok Yanılır

Yukarıda numaralandırılmış tiyatro eserle­rinden hangi ikisi farklı bir sanatçıya aittir?

A) I ve II                          B) II ve III

C) III ve IV                       D) IV ve V

E) II ve V

5.     Bu sanatçımız Tanzimat edebiyatının hemen bütün vasıflarını kendi sanatında toplamıştır. Tanzimat edebiyatını meydana getiren dört önemli etki onun şiirinde ve nesrinde görülür: Divan şiiri, mahallileşme cereyanı, aşık tarzı ve Batı etkisi. Onun nesir alanındaki en önemli eserleri şüphesiz makaleleridir. Çoğu derlen­meyen bu makalelerde devrin siyasi manza­rası hakkında önemli bilgiler vardır. Ayrıca “Şiir ve İnşa” adlı makalesi onun ününü artırmıştır.

Yukarıda anlatılan Tanzimat sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şinasi                                         B) Namık Kemal

C) Ahmet Vefik Paşa                      D) Ziya Paşa

E) Abdülhak Hamit Tarhan

6.     Aşağıdakilerden hangisi Abdülhak Hamit için söylenemez?

A)    Edebiyatımızın en ünlü mersiyelerinden olan Makber, onun eseridir.

B)    Tiyatrolarının çoğu sahnelenmek için değil okunmak içindir.

C)    Tiyatrolarının bir kısmını aruzla, bir kısmını da heceyle yazmıştır.

D)    Bazı tiyatro eserlerinde (Duhter-i Hindu, Tarık, Eşber) Moliere’nin etkisinde kaldığı görülür.

E)    Pastoral şiirin ilk örneklerinin verildiği serbest biçimdeki şiirlerinin bulunduğu kitabının adı “Sahra”dır.

7.     Bir romanında, roman kahramanı gemiye bindi­ğinde onu tasvir etmek, olayı sürüklemek yerine olayın akışını durdurup geminin buhar kazan­larını betimlediği için onun romanlarına “hikaye edilmiş ansiklopedi” diyenler de olmuştur.

Bu ifadeler aşağıdaki Tanzimat sanatçıla­rından hangisi için söylenmiştir?

A)    Abdülhak Hamit Tarhan

B)    Nabizade Nazım

C)    Şemsettin Sami

D)    Sami Paşazade Sezai

E)    Ahmet Mithat Efendi

8.     “Küçük Şeyler” adlı yapıtında romantizmden realizme geçişi örneklendiren öykülerini toplamıştır. “Küçük Şeyler”den sonraki hikayelerinden başka, nesirlerini topladığı bir diğer eseri de “Rumuz’ül Edep” adını taşır.

Bu bilgiler aşağıdaki sanatçılardan hangisiyle ilgilidir?

A)    Recaizade Mahmut Ekrem

B)    Şemsettin Sami

C)    Sami Paşazade Sezai

D)    Ahmet Mithat Efendi

E)    Muallim Naci

9.     Aşağıdakilerden hangisi Ziya Paşa’ya ait bir eser değildir?

A)    Zafername

B)    Harabat

C)    Eş’ar-ı Ziya

D)    Kamus-ı Türki

E)    Terci-i Bent

10.   –      A. Hamit Tarhan

–      R. Mahmut Ekrem

–      Nabizade Nazım

–      Muallim Naci

–      S. Paşazade Sezai

Yukarıda verilen sanatçılar aşağıdaki edebi topluluklardan hangisinde eser vermişlerdir?

A)    Tanzimat 1. dönem

B)    Tanzimat 2. dönem

C)    Servet-i Fünûn

D)    Fecr-i Âti

E)    Beş Hececiler

11.   Aşağıda verilen bilgilerden hangisi Şinasi’ye ait değildir?

A)    Şiirlerinde konu birliğine ve bütün güzelliğine önem vermiştir.

B)    Osmanlı atasözlerini yazdığı “Durub-u Emsal-i Osmaniye” adlı eseri vardır.

C)    Batılı anlamda eser veren ilk Türk sanatçısıdır.

D)    Konuşma dili ile yazı dili ve dilin sadeleş­mesi en önemli sorunlarından biridir.

E)    Döneminde milliyetçilik ve Türkçülük akımlarının ilk temsilcilerinden olmuştur.

12.   Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat dönemine ait değildir?

A)    Şair Evlenmesi

B)    İntibah

C)    Harabat

D)    Tarih-i Kadim

E)    Letaif-i Rivayat

CEVAPLAR