• Dil, “göndergesel işlev”de kullanılı
• Düşünce ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir.
• Savunulan ve karşı çıkılan görüşlere yer verilir.
• Eleştirel bir bakış açısı
• İki farklı bakış açısının olduğu konular bu türde işlenmeye daha elverişlidir.

Tartışmacı Anlatım

Yazarlar okudukları bir metinden yararlandıklarında ya­zın dünyasında bir kızılca kıyamet kopuyor. Efendim bu özgünlükle bağdaşmazmış. O zaman bu yazarın kendi eseri olmuyormuş, gibi. Bana göre yazar, kibarca esin­lenme denilen bu işte son derece haklıdır. Hatta ileri gidip adapte yapmada da özgür olmalıdır. Bu vaveyla­yı koparanlar, eserlerini o ana dek okudukları eserlerin katkılarını dışarıda bırakarak mı yazıyorlar sanki?

Tartışmacı Anlatım

Shakespeare, yeni midir? Beş yüz yıl önce yaşamıştır. Modern çağın en eski şairidir. Shakespeare eski mi­dir? Piyesleri hâlâ oynanıyor, tiyatro salonları dolduruyor. Aynı soruyu Türk ve yabancı bütün gerçek sanat­çılar İçin tekrarlarsak cevap da aynı olur. Onlara ne ye­ni demek mümkündür ne de eski. Gerçek sanat eseri zamana dayanıklıdır. Yahut gerçek sanat eserinin dün­yası içinde zaman geçmez. Onun eskiliği ve yeniliği söz konusu değildir.

Bu anlatım tekniğinin kullanıldığı parçalarda iki zıt fikir vardır. Yazar, genelde karşı çıktığı düşünceyi girişte dile ge­tirir; daha sonra gelişme bölümünde bu düşünceyi çürütüp kendi düşüncesinin doğruluğunu kanıtlamaya çalışır.

Tartışma paragrafları, açıklama paragraflarıyla ortak özellikler taşıyabilir. Her iki anlatım tekniğinde de bilgi veri­lir, açıklama yapılır. Fakat açıklama paragraflarında iki karşıt fikir yokken tartışmacı anlatım, kullanıldığı paragraflarda iki karşıt fikir vardır. Tartışmacı anlatım, daha çok eleştiri, ma­kale ve fıkra gibi türlerde kullanılır.

Aruz Türkçeye uymuyor, dilimizi ille çekip uzatma­mızı istiyor, diyorlar ya. Ben pek inanmıyorum. Usta bir şairin eline düştü mü, öyle bir uyuyor ki! Yahya Kemalin “Ses”, “Açık Deniz”, “Vuslat” gibi şiirlerin-deki Türkçe bizim bugün konuştuğumuz, yazdığımız Türkçe değil midir? O işi ancak Yahya Kemal başa­rıyor da diyemeyiz. Başka şairler de gösterebiliriz. Aruz Türkçeye uymuyor demeden önce Türk Galip Paşa’nın Kastamonu ağzı ile yazdığı gazelleri bir hatırlasak iyi ederiz. Kastamonu dili aruza uysun da İstanbul Türkçesi neden uymasın?

(Karalama Defteri’nden, Nurullah Ataç)