Kişi adları, soyadları vs. lakaplarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Mehmet’in bu kadar ısrarcı olacağını hiçbi­rimiz tahmin edemedik.
• Sait Halim Paşa’nın yalısını çok beğendim.

UYARI

Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan özel adların yazımında kesme işaretinden önceki sert ünsüz yumuşamaz. Ancak söy­leyişte yumuşama olur

• Ahmet’i de ziyaret edebiliriz.
• Recep’e haber vermeyi unutmuşum.
• Bosna-Hersek’in başkenti Sarajevo’dur.
• Nurullah Ataç’ın bir denemesini okudum.

Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıkla­ma yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır.

• Ünlü seyyah Evliya Çelebi’nin (1611-1682) Seyahatname‘si oldukça meşhur­dur.
• Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu) roman­larında. Anadolu insanının eksik ve zayıf yönleri ön plana çıkmaktadır
• Shakespeare’i (Şekspir) okumayı çok se­verdi.

Millet, boy, oymak adlarına gelen çekim ek­leri kesme işaretiyle ayrılır.

• Ne mutlu Türk’üm diyene!
• Antalya’ya bu  yıl  gelen  turistlerin  çoğu Rus’muş.

UYARI

Özel adlara gelen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesme İşareti ile ayrılmaz.

• Türklük
• Mehmetler
• Osmanlıya
• Müslümanlıkta

Devlet adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Büyük Selçuklu Devleti’nde iç isyanlar gö­rülür
• Türkiye Cumhuriyeti’nin dış ilişkileri gün geçtikçe gelişiyor.

Din ve mitoloji ile ilgili özel adlara gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Muhammed’e ilk vahiy Cebrail’le gön­derildi.
• Allah’ın zati ve subuti sıfatları vardır.
• Budizm’de hayvanların    dokunulmazlığı esastır.
• Zeus’un güç tanrısı olduğunu öğrenmiştim.

Kıta, nehir, deniz, göl, semt, bulvar, cadde gibi coğrafyayla ilgili yer adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• İnönü Caddesi’ni geçtikten sonra Ziya Gökalp Bulvarı’ndan sağa sapıyorsunuz.
• Güneş batarken Van Gölü’nün seyrine du­yamazsınız.

UYARI

Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyle­yiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme İşareti kullanılır.

• Boğaz’ın serin sularına salıvermişti ken­dini.
• Hisar’ın her köşesi buram buram tarih kokuyor.

Gök bilimiyle ilgili adlara gelen çekim ekle­ri kesme işaretiyle ayrılır.

• Samanyolu’nda parlayan bir yıldız olsam…
• Güneş’e uzaklık bakımından ikinci sıradaki gezegen Venüs’tür.

Saray, köşk, han, kale, anıt gibi özel adlara gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• İshak Paşa Sarayı’nı Abdülhamit yaptır­mıştır.
• Bilge Kağan Abidesi’nde  Türk  milletinin sosyal hayatıyla ilgili bilgiler vardır

Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Sinekti Bakkal’ın Vehbi Dede’siyle okurun ufku genişliyor.
• Onuncu Yıl Marşı’nı Cemal Reşit Rey bes­telemiştir.

Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve ge­nelge adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Medeni Kanun’la birlikte kadınlara bazı hu­kuki haklar tanınmıştır
• Milli Eğitim Temel Kanunu’na göre eğitim herkese fırsat ve İmkân eşitliği sağlar.

UYARI

Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedil­diğinde bunlar büyük harfle yazılır ve çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır

• Yeni Türk harfleri 1353 sayılı Kanun’la ka­bul edilmiştir.

Hayvanlara verilen özel adlara gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Pamuk’u kucağına almış, seviyordu.
• Karabaş’ı bahçede, asla kulübede göre­mezsiniz.

UYARI

Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına ge­len çekim ekleri kesmeyle ayrılmaz.

• Bakanlar Kurulunun
• Hacettepe Üniversitesinde

Kişi adlarından sonra gelen saygı sözle­rine getirilen çekim eklerini ayırmak için kullanılır.

• Ahmet Bey’den tutun da Leyla Hanım’a ka­dar herkes törendeydi.
• Köşkün zeytin bahçesinden Hasan Efendi’nin sorumlu olduğunu bilmiyor mu­sun?
• Soru kitapçıklarını Melek Hanım’dan alabi­lirsiniz.

Kısaltmalara getirilen çekim eklerini ayır­mak için konur.

• Türkiye’nin AB’ye üye olması sizce müm­kün mü?
• Hastalığımdan dolayı bu yıl KPSS’ye gir­medim
• TDK’nin yazım kılavuzu güncellenecekmiş.
• TBMM’ye yapılan saldırı kınandı.

UYARI

Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işare­tinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin oku­nuşuna uygun olarak yazılır.

• dan
• İng.yi
• cm³e (santimetreküpe)

Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.

• Apartmanın 3’üncü katında oturuyor.
• Sözleşmesi 2010’da sona erecek.
• Kredinin %25’lik bölümü bu hafta veriliyor

Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır.

• Dertlenince durgun olur

Feleğine kırgın olur

Sevdiğine vurgun olur

Yâre koşar Karac’oğlan

(Karacaoğlan)

• Ben yürürüm yane yane

Aşk boyadı beni kane

Ne akilem ne divane

Gel gör beni aşk n’eyledi

(Yunus Emre)

Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayır­mak için konur.

• a’dan z’ye bütün eşyaları değiştirdiler.
• Bu soruda x’in değerini bulmalısın.
• Bu örnekte b’nin zamanla m’ye dönüştüğü görülmektedir
• Aynı görevdeki bir sözcük C’deki cümlede de kullanılmıştır

UYARI

Akım, dönem, çağ adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılır.

• Yahya Kemal   Beyatlı, Milli   Edebiyat Dönemi’nin ünlü şairidir.
• Antik Çağ’dan kalan tarihî eserlerden biri de Kütahya Kalesi’dir.
• Nedim Lale Devri’nin sembol sairidir.
• New York Times Kurtuluş Savaşı’nı anla­tan bir yazı yayımladı.

Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:

« Kurtuluş Savaşı’nı, Atatürk’ün, Türkiye’mizin, Fatih Sultan Mehmet’e, Sultan Ana’nın, Alman’sınız, Osmanlı Devleti’ndeki, Cebrail’den, Çanakkale Boğazı’nın, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Resmî Gazete‘de, Millî Eğitim Temel Kanunu’na, Eski Çağ’ın, Yükselme Dönemi’nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na vb.

Özel adlar ve tur adları için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce konur :

Yunus Emre’nin  (1240?- 1320)

Ek getirildiğinde “Avrupa Birliği” kesme işareti ile kullanılır:

 Avrupa Birliği’ne üye ülkeler.

UYARI; Sonunda p, ç, t k ünsüzlerinden bin bulunan özel adlara ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde Ahmet’i yazılır, Ahmedi okunur.

UYARI. Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada  bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz.

Boğaz Köprümüzün güzelliği, Kuşadamızdaki  liman vb.

Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adlarından sonra getirilen çekim eklen kesme işareti ile ayrılır:

Milli Eğitim Temel Kanunu’na, Medeni Kanun’un, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Tüzüğü’nde, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’nin

UYARI: Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır :

Bu Kanun’un 17. maddesinin c bendi   

Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre

UYARI; Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:

 Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih -Coğrafya Fakültesi Dekanlığına, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bolumu Başkanlığının, Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Mavi Köşe Bakkaliyesinden, Migrosun

Özel adların kısaltmalarından sonra getirilen ekler kesme ile belirlenir:

•     ODTÜ’ye, TKİ’nin, TEDAŞ’ta, TÜBİTAK’a…

Sayılardan sonra gelen ekler, kesme ile belirlenir:

•    5’inci, 2’nci, saat 15.00’te…

Ekinden ayrı olarak gösterilmek istenen harf ya da sözcükten sonra kesme kullanılır:

•    K’nin ğ’ye dönüşmesi…

•    -yor’un görevleri…

UYARI: Özel adlara getirilen yapım eklen ve çoğul eki ile bunlardan sonra gelen diğer ekler kesme işaretiyle ayrılmaz:

•  Ankaralı, Atatürkçü, Türklük, Türkçeleştirmek, Avrupalıların ,  Türkler, Göktürkler

•  “Aliler pikniğe gidecek.”

•  “Mustafa Kemaller tükenmez “

Özel adlardan türetilmiş sözcüklere gelen çekim ekleri kesme ile getirilmez:

•Türkçenin, İngilizceye, Ankaralının

Birincinin sonunda ve ikincinin başında ünlü ses bulunan iki sözcük birlikte söylenirken kimi kez birinci sözcüğün sonundaki ünlü düşer. Bu durumda ünlünün yerine kesme konur:

■     “N’eyleyim ki elimden bir şey gelmez.”

■     “Karac’oğlan devranım var, demim var.”

Özel adlara getirilen ek, bir sonraki satıra geçirilecekse özel adın sonuna yalnız kesme konur, kısa çizgi konmasına gerek yoktur:

‘    ………………………………………………………………………………………………………………………İstanbul’da…

•   …………………………………………………………………………………………………………………………Edirne’nin …

•    …………………………………………………………………………………………………………………………Ankara’dan …

•    …………………………………………………………………………………………………………………………..1996’da…

Ayırmada satır sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz:

………………………………………………………………………………………………………………………………..u-

çurtma değil,

………………………………………………………………………………………………………………………….uçurt-ma;

……………………………………………………………………………………………………………………….müdafa-

a değil,

………………………………………………………………………………………………………………………….müda-faa;

biçiminde yazılır.

Yabancı özel adlar, özgün yazımı ile yazılıp “-Iı” yapım eki alıyorsa bu ekten önce kesme konur:

•     “Bordeaux’lu, London’lı, Nice’li”