Sanatçı, yaşadığı dönemde halka ve milli kaynaklara yöne­lerek Milli edebiyatın oluşmasına katkıda bulunur.

Sanatçı 1911’de “Turan” şiirini aruzla; bundan sonrakileri heceyle ya­zar.

Ziya Gökalp, düşüncelerini halka anlatmak için şiiri bir araç olarak kullanır; bu nedenle şairlik ve sanat arka planda kalır. Gö­kalp, sanatçı olmaktan çok bir düşünür ve sosyologdur.

Şiirlerin­de kendine özgü düzenlemeler yapar.

“Köylü Şiirleri”ni de aruz ölçüsüyle de yazar.

Duygudan çok düşünceye önem verir.

Koş­ma, destan ve kuralsız nazım biçimleri kullanır.

Türk mitolojisini kendine göre yeniden yorumlar, masallarında ölüm ve yeniden doğma motifine yer verir.

Sanatçı, bireysel konulardan uzak, hece ölçüsüyle, özellikle on birli ölçüyle şiirler yazar.

Gökalp, yazı dili ile konuşma dili ara­sındaki farklılığın kaldırılmasını, konuşma dilinin yazı dili olması­nı ister.

Dilimizdeki Arapça ve Farsça kuralların atılmasını, Türkçeleşmiş olanlarla Türkçede karşılığı bulunmayan sözcüklerin dilimizde kalmasını ister. Yine çok eski Türkçeye ait sözcüklerin diriltilmesine de karşıdır.

ESERLERİ

A) ŞİİRLERİ

Şaki İbrahim Destanı

Kızıl Elma

Yeni Hayat

Altun Işık

Kolsuz Hanım

Şiirler ve Halk Masalları

Ergenekon

Alageyik

B) MAKALE VE İNCELEMELER

Rusya’daki Türkler Ne Yapmalı?

Türkleşmek – İslamlaşmak – Muassırlaşmak

Türk Töresi

Doğru Yol

Türkçülüğün Esasları

Makaleler

• İlk büyük Türk sosyoloğudur.
• Milli Edebiyatın fikri temellerini oluşturmuştur.
• Türkçülük akımını sistemleştiren bir fikir adamıdır.
• O, Türkçülüğü “Türk milletini yükseltme” olarak tanımlar.
• Türkçülüğün dil, edebiyat, din, iktisat, siyaset ve güzel sanatlar gibi alanlarda gerçekleştirme yollarını göstermiştir.
• Edebiyatı görüşlerini yaymak için bir araç olarak görmüştür.
• Dili sadedir; süsten, özentiden uzaktır.
• Türk dilinin millî temeller üzerinde geliştirilmesi konusunda büyük emeği vardır.
• Türkçe karşılıkları olan Arapça ve Farsça sözcük ve tamlamaları atılması, halk diline yerleşmiş olanlarında Türkçeleşmiş Türkçe kabul edilmesi gerektiğini savunmuştur.
• Bizim millî veznimizin hece vezni olduğunu söyler.
• Makaleler, didaktik şiirler, manzum destan ve masallar yazmıştır.

ESERLERİ:

Kızıl Elma, Yeni Hayat, Altın Işık (şiir);

Türkleşmek – İslamlaşmak- Muasırlaşmak, Türkçülüğün Esasları, Türk Medeniyet Tarihi, Türk Töresi, Doğru Yol (inceleme-araştırma);

Malta Mektupları (mektup).