Sanatçı, yaşadığı dönemde halka ve milli kaynaklara yöne­lerek Milli edebiyatın oluşmasına katkıda bulunur.

Sanatçı 1911’de “Turan” şiirini aruzla; bundan sonrakileri heceyle ya­zar.

Ziya Gökalp, düşüncelerini halka anlatmak için şiiri bir araç olarak kullanır; bu nedenle şairlik ve sanat arka planda kalır. Gö­kalp, sanatçı olmaktan çok bir düşünür ve sosyologdur.

Şiirlerin­de kendine özgü düzenlemeler yapar.

“Köylü Şiirleri”ni de aruz ölçüsüyle de yazar.

Duygudan çok düşünceye önem verir.

Koş­ma, destan ve kuralsız nazım biçimleri kullanır.

Türk mitolojisini kendine göre yeniden yorumlar, masallarında ölüm ve yeniden doğma motifine yer verir.

Sanatçı, bireysel konulardan uzak, hece ölçüsüyle, özellikle on birli ölçüyle şiirler yazar.

Gökalp, yazı dili ile konuşma dili ara­sındaki farklılığın kaldırılmasını, konuşma dilinin yazı dili olması­nı ister.

Dilimizdeki Arapça ve Farsça kuralların atılmasını, Türkçeleşmiş olanlarla Türkçede karşılığı bulunmayan sözcüklerin dilimizde kalmasını ister. Yine çok eski Türkçeye ait sözcüklerin diriltilmesine de karşıdır.

ESERLERİ

A) ŞİİRLERİ

Şaki İbrahim Destanı

Kızıl Elma

Yeni Hayat

Altun Işık

Kolsuz Hanım

Şiirler ve Halk Masalları

Ergenekon

Alageyik

B) MAKALE VE İNCELEMELER

Rusya’daki Türkler Ne Yapmalı?

Türkleşmek – İslamlaşmak – Muassırlaşmak

Türk Töresi

Doğru Yol

Türkçülüğün Esasları

Makaleler

• İlk büyük Türk sosyoloğudur.
• Milli Edebiyatın fikri temellerini oluşturmuştur.
• Türkçülük akımını sistemleştiren bir fikir adamıdır.
• O, Türkçülüğü “Türk milletini yükseltme” olarak tanımlar.
• Türkçülüğün dil, edebiyat, din, iktisat, siyaset ve güzel sanatlar gibi alanlarda gerçekleştirme yollarını göstermiştir.
• Edebiyatı görüşlerini yaymak için bir araç olarak görmüştür.
• Dili sadedir; süsten, özentiden uzaktır.
• Türk dilinin millî temeller üzerinde geliştirilmesi konusunda büyük emeği vardır.
• Türkçe karşılıkları olan Arapça ve Farsça sözcük ve tamlamaları atılması, halk diline yerleşmiş olanlarında Türkçeleşmiş Türkçe kabul edilmesi gerektiğini savunmuştur.
• Bizim millî veznimizin hece vezni olduğunu söyler.
• Makaleler, didaktik şiirler, manzum destan ve masallar yazmıştır.

ESERLERİ:

Kızıl Elma, Yeni Hayat, Altın Işık (şiir);

Türkleşmek – İslamlaşmak- Muasırlaşmak, Türkçülüğün Esasları, Türk Medeniyet Tarihi, Türk Töresi, Doğru Yol (inceleme-araştırma);

Malta Mektupları (mektup).

• 23 Mart 1876’da Diyarbakır’da doğdu. 25 Ekim 1924’te İstanbul’da yaşamını yitirdi.
• Asıl ismi Mehmet Ziya.
• Babası yerel bir gazetede çalışan memurdu.
• Eğitimine Diyarbakır’da başladı. Amcasından geleneksel İslam ilimlerini öğrendi.
• 18 yaşında intihara teşebbüs etti. Bir yıl sonra 1895’te İstanbul’a gitti.
• Baytar Mektebine kaydını yaptırdı. Buradaki öğretimi sırasında İbrahim Temo ve İshak Sukûti ile ilişki kurdu.
• Jön Türkler’den etkilendi. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı.
• Muhalif eylemleri nedeniyle 1898’de tutuklandı. Bir yıl cezaevinde kaldı.
• Serbest bırakıldıktan sonra 1900’de Diyarbakır’a sürgüne gönderildi.
• 1908’e kadar Diyarbakır’da küçük memuriyetler yaptı. 2’nci Meşrutiyetten sonra İttihat ve Terakki’nin Diyarbakır şubesini kudu ve temsilcisi oldu.
• “Peyman” gazetesini çıkardı. 1909’da Selanik’te toplanan İttihat Terakki Kongresi’ne Diyarbakır delegesi olarak katıldı.
• Bir yıl sonra, örgütün Selanik’teki merkez yönetim kuruluna üye seçildi.
• 1910’da kurulmasında öncülük yaptığı İttihat Terakki İdadisi’nde sosyoloji dersleri verdi. Bir yandan da “Genç Kalemler” dergisini çıkardı. 1912’de Ergani Maden’den Meclis-i Mebusan’a seçildi, İstanbul’a taşındı.
• Türk Ocağı’nın kurucuları arasında yer aldı. Derneğin yayın organı “Türk Yurdu” başta olmak üzere Halka Doğru, İslam Mecmuası, Milli Tetebbular Mecmuası, İktisadiyat Mecmuası, İçtimaiyat Mecmuası, Yeni Mecmua‘da yazılar yazdı. Bir yandan da Darülfünun-u Osmani’de (İstanbul Üniversitesi) sosyoloji dersleri verdi.
• 1’inci Dünya Savaşında Osmanlı’nın yenilmesinden sonra tüm görevlerinden alındı.
• 1919’da İngilizler tarafından Malta Adası’na sürgüne gönderildi. 2 yıllık sürgün döneminden sonra Diyarbakır’a gitti, Küçük Mecmua’yı çıkardı.
• 1923’te Maarif Vekaleti Telif ve Tercüme Heyeti Başkanlığı’na atandı,
• Ankara’ya gitti. Aynı yıl İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Diyarbakır mebusu olarak girdi. 1924’te kısa süren bir hastalığın ardından İstanbul’da yaşamını yitirdi.
• Osmanlı Devleti’nin parçalanma sürecinde yeni bir ulusal kimlik arayışına girdi.
• Düşüncesinin temelinde, Türk toplumunun kendine özgü ahlaki ve kültürel değerleriyle, Batı’dan aldığı bazı değerleri kaynaştırarak bir senteze ulaşma çabası yatıyordu.
• “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” diye özetlediği bu yaklaşımın kültürel öğesi Türkçülük, ahlaki öğesi de İslamcılıktı.
• Uluslararası kültürün yapıcı öğesinin ulusal kültürler olduğunu savundu. Saray edebiyatının karşısına halk edebiyatını koydu.
• Batı’nın teknolojik ve bilimsel gelişmesini sağlayan pozitif bilim anlayışını benimsedi.
• Dini, toplumsal birliğin sağlanmasında yardımcı bir öğe olarak değerlendirdi.
• Toplumsal modeli, Emile Durkheim‘in teorik temellerini kurduğu “dayanışmacılık” temelinde şekillendi.
• Bireyi temel alan liberalizm ile çatışmacı toplumu temel alan Marksizm’e karşı mesleki örgütleri temel toplum birimi olarak kabul eden solidarizmde karar kıldı.
• Toplumsal ve siyasi görüşlerini anlattığı sayısız makale yazdı. “Türkçülük” düşüncesini sistemleştirdi. Milli edebiyatın kurulması ve gelişmesinde önemli rol oynadı.

ESERLERİ

Kızıl Elma (1914)

 Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (1929)

 Yeni Hayat (1930)

 Altın Işık (1927)

 Türk Töresi (1923)

 Doğru Yol (1923)

 Türkçülüğün Esasları (1923)

 Türk Medeniyet Tarihi (1926, ölümünden sonra)

 Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler (ölümünden sonra)

 Altın Destan

 Üç Cereyan

 Limni ve Malta Mektupları

• Türkçülük akımını sistemleştirmiş ve Türk milliyetçiliği fikrini “Türkiyecilik”, “Oğuzculuk ve Türkmencilik”, “Tu­rancılık” devrelerine ayırmıştır.
• Şair ve yazar kimliği kadar sosyolog olarak da önemlidir; sosyoloji çalışmalarında Emile Durkheim‘den etkilenmiş­tir.
• Türk sosyolojisinin kurucusu olarak görülmüştür.
• İslamiyet öncesi Türk tarihiyle ilgili araştırmalar yapmış­tır.
• Konuşma dilinin aynı zamanda yazı dili olmasını, edebi eserlerde İstanbul ağzının esas alınmasını ve heceyi kullanmak gerektiğini savunmuştur.

Eserleri:

Dergi: Yeni Mecmua, Küçük Mecmua

Şiir: Kızıl Elma, Yeni Hayat, Altın Işık

Makale: Türkleşmek – İslamlaşmak – Muasırlaşmak

İnceleme: Türkçülüğün Esasları, Türk Medeniyet Tarihi

Mektup: Malta Mektupları

• Sanatçı, yaşadığı dönemde halka ve milli kaynaklara yöne­lerek Milli edebiyatın oluşmasına katkıda bulunur.
• Sanatçı 1911’de “Turan” şiirini aruzla; bundan sonrakileri heceyle ya­zar.
• Ziya Gökalp, düşüncelerini halka anlatmak için şiiri bir araç olarak kullanır; bu nedenle şairlik ve sanat arka planda kalır. Gö­kalp, sanatçı olmaktan çok bir düşünür ve sosyologdur.
• Şiirlerin­de kendine özgü düzenlemeler yapar.
•  “Köylü Şiirleri”ni de aruz ölçüsüyle de yazar.
• Duygudan çok düşünceye önem verir.
• Koş­ma, destan ve kuralsız nazım biçimleri kullanır.
• Türk mitolojisini kendine göre yeniden yorumlar, masallarında ölüm ve yeniden doğma motifine yer verir.
• Sanatçı, bireysel konulardan uzak, hece ölçüsüyle, özellikle on birli ölçüyle şiirler yazar.
• Gökalp, yazı dili ile konuşma dili ara­sındaki farklılığın kaldırılmasını, konuşma dilinin yazı dili olması­nı ister.
• Dilimizdeki Arapça ve Farsça kuralların atılmasını, Türkçeleşmiş olanlarla Türkçede karşılığı bulunmayan sözcüklerin dilimizde kalmasını ister. Yine çok eski Türkçeye ait sözcüklerin diriltilmesine de karşıdır.

ESERLERİ

A) ŞİİRLERİ

Şaki İbrahim Destanı

Kızıl Elma

Yeni Hayat

Altun Işık

Kolsuz Hanım

Şiirler ve Halk Masalları

Ergenekon

Alageyik

B) MAKALE VE İNCELEMELER

Rusya’daki Türkler Ne Yapmalı?

Türkleşmek – İslamlaşmak – Muassırlaşmak

Türk Töresi

Doğru Yol

Türkçülüğün Esasları

Makaleler