DİVAN EDEBİYATI – ÇIKMIŞ SORULAR
1. Aşağıdaki özelliklerden hangisi Divan nesrinde yoktur? (1974/ÖSYS)
A) Dilin, yabancı kelime ve tamlamalarla yüklü olması
B) Söz ve ses sanatlarına önem verilmesi
C) Söyleyiş güzelliğinden çok düşünceye önem verilmesi
D) Kullanılan cümlelerin çok uzun olması
E) Noktalama işaretlerine yer verilmemesi
2. Bir merhaleden güneşle derya görünür
Bir merhaleden iki dünya görünür
Son merhale bir fasl-ı hazandır ki sürer
Geçmiş gelecek cümlesi rüya görünür
Bu parçanın nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir? (1974/ÖSYS)
A) Rubai B) Murabba
C) Tuyuğ D) Şarkı
E) Musammat
3. “Divan şiiri, özellikle kasidelerde, bir bakıma en az yarar güden şiirdir. Divan
1
şairi, gazellerde salt söz ustalığına önem verir, bu ustalığı ile duygulandırır
2
okuyucusunu. Mesnevilede Divan şairi halk hikayecisi ile birleşir. Gazellerde ise
3 4
şiire yararın karıştığı daha belirgindir.
Bu paragrafta bilgi yanlışlığı vardır. Paragraftaki numaralandırılmış sözcüklerden hangilerinin yerleri değiştirilirse, bu yanlışlık giderilmiş olur? (1976/ÖSYS)
A) 2 ve 3 B) 4 ve 1
C) 1 ve 2 D) 3 ve 1
E) 4 ve 3
4. Aşağıdakilerden hangisi Divan şiirinin belirleyici özelliklerinden biri değildir?
(1977/ÖSYS)
A) Mecaz manzumlarla yüklü olması
B) Dış dünyaya yönelik somut konuların işlenmesi
C) Şekil güzelliği sağlamak için eşanlamlı sözlere yer verilmesi
D) Kişisel sevinçlere ve acılara çok az yer verilmesi
E) Tasavvufla ilgili terimlere geniş ölçüde yer verilmesi
5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde konularına göre adlandırılan şiirler birlikte verilmiştir?
(1978/ÖSYS)
A) kaside – gazel – rubai – mersiye
B) terkibibent – kaside – naat – güzelleme
C) müstezat – ağıt – mesnevi – hicviye
D) şarkı – nefes – taşlama – terciibent
E) mersiye – koçaklama – tevhit – ilahi
6. “Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabib
Kılma derman kim helâkim zehri dermanımdadır.”
Bu beyitte, Divan edebiyatının ortak konularından hangisi işlenmiştir? (1981/ÖSYS)
A) Aşk acısından duyulan mutluluk
B) Sevgiliye duyulan özlem
C) Aşk ıstırabının insanı olgunlaştıracağı inancı
D) Sevginin cefasının sürüp gitmesi için Tanrı’ya yakarış
E) Aşk derdine derman bulunamayış
7. Beni ağlayan beni kim, üstüme gelmez ölicek
Bir avuç toprak atar bad-ı sabadan gayrı.”
Yukarıdaki dizeler, Divan şiiriyle ilgili olarak aşağıda verilen yaygın yargılardan hangisiyle bağdaşmaz? (1981/ÖSYS)
A) Bütün şiirlerde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
B) Yapıt, değişmez kurallara göre, güçlü bir düzen içinde ve çoklukla beyit beyit işlenir.
C) Söz ve anlam sanatlarına sık sık başvurulur.
D) Biçim ve söyleyiş kaygısı oldukça ağır basar.
E) İnsandan kopuk, insanı anlatmayan soyut bir dünyası vardır.
8. Nedim’le Fuzuli’yi karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (1984/ÖSYS)
A) Nedim, şiirine günlük hayatı yansıtmış; Fuzuli ise bundan kaçınmıştır.
B) İkisi de kasideden çok gazelde başarılı olmuştur.
C) Fuzuli tasavvuftan esinlenmiş, Nedim tasavvufla hiç ilgilenmemiştir.
D) İkisinin de dili, çağdaşlarına göre daha sadedir.
E) İkisinin de, “Divan”larından başka, “Mesnevi”leri de vardır.
9. “Fuzuli, Leyla ve Mecnun’u ile bütün edebiyatımız boyunca tek başına kalmış bir eserin sahibidir. Baki’nin Mersiye’si gibi, onun Mesnevi’si de uzun zamanı kapatan eserlerdendir. Çağdaşı Yahya Bey gibi, Atai gibi bu yola heves edenler az çok bölgesel konuları ele almışlar ya da çevriye özenmişlerdir.
Parçaya göre, Fuzuli’nin Mesnevi’si ile Baki’nin Mersiye’sinin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? (1985/ÖSYS)
A) Uzun zaman, eşdeğerde benzerlerinin yazılmamış olması
B) Şairlerinin bu türlerde başka eser vermemiş olmaları
C) Bu eserlerle “mesnevi” ve “mersiye” devrinin kapanmış olması
D) Türlerinin ilk örnekleri sayılmaları
E) İki büyük çağdaş şair tarafından yazılmış olmaları
10. Aşağıdaki dizelerden hangisi, tümüyle Divan edebiyatı ürünlerinin adlarıdır?
(1986/ÖSYS)
A) gazel – şarkı – murabba – mani – mesnevi
B) rubai – muhammes – destan – tuyuğ – masal
C) tuyuğ – kaside – murabba – türkü – gazel
D) müstezat – mersiye – gazel – naat – münacat
E) şarkı – ağıt – rubai – müstezat – mani
11. Aşağıdaki edebiyat dönemlerinin hangisinde, şairlerin büyük bir çoğunluğu, şiiri, toplumsal amaçlarından, bilimsel içeriklerden uzak, salt şiirsel değerleri ön plana alarak yazmışlar ve ortak biçimler içinde kalıplaşmış ortak kavramlar kullanmışlardır?
(1987/ÖSYS)
A) Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı
B) Milli Edebiyat
C) Servet-i Fünûn Edebiyatı (Edebiyat-ı Cedide)
D) Tanzimat Edebiyatı
E) Divan Edebiyatı
12. Baki, gelmiş geçmiş Divan şairlerimizin çoğundan daha az eser vermiş, bir küçük Divan bırakmıştır. Buna karşın Divan edebiyatımızın en büyük şairlerinden biri olarak bilinir. Bu başarının belli başlı nedenini, onun… aramalıyız. Baki’nin tek dizesi bile, yazarını hemen belirler.
Bu parçada boş kalan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? (1988/ÖSYS)
A) yergilerindeki hünerinde
B) dilindeki sadelikte
C) seçtiği konuların güzelliğinde
D) kendine özgü üslubunda
E) aruzdaki ustalığında
13. Biyografi türüyle benzerlik gösteren eserlere Divan edebiyatında ne ad verilir?
(1991/ÖSYS)
A) Tezkire B) Münşeat
C) Hamse D) Velayetname
E) Siyer
14. Kasidelerinde kullanıldığı ağır dil, gazellerinde, özellikle şarkılarında oldukça sadeleşir. Farsça ve Arapça şiirleri de olmakla birlikte şiirlerinin çoğu Türkçedir. Kasidelerinden çok, yeni buluşlarla süslediği şarkı ve gazelleriyle ünlüdür. Gazellerine, “Malumdur bemin sühanım mahlas istemez.” diye haklı olarak övünecek derecede kişiliğinin damgasını vurmuştur.
Bu parçada tanıtılan Divan şairi aşağıdakilerden hangisidir? (1992/ÖSYS)
A) Fuzuli B) Baki
C) Nedim D) Nefi
E) Nabi
15. Çepçevre bahar içinde bir yer gördük
Ferhat ile Şirin’i beraber gördük
Baktık geceden fecre kadar ellerde
Yıldızlara yükselen kadehler gördük
Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir? (1992/ÖSYS)
A) Rubai B) Mani
C) Şarkı D) Murabba
E) Nefes
16. Aşağıdaki eserlerden hangisi 15. yüzyılda “mesnevi” biçiminde yazılmış bir yergidir?
(1994/ÖSYS)
A) Tazarruname B) Kabusname
C) İskendername D) Harname
E) Garipname
17. Aşağıdaki beyitlerin hangisi bir kasidenin matla (ilk) beytidir? (1994/ÖSYS)
A) Bahar erdi yine düştü letafes gülistan üzre
Yine oldu zemin lütfu galip asman üzre
B) Gül devri ayş eyyamdır zevk usafa hengamıdır
Aşıkların bayramıdır bu mevsim-i ferhunde dem
C) Cefa taşın ne gam atsa Hayali sana alçaklar
Belagat meyvesin hasıl eden nahl-i hünersin sen
D) Bu derv içinde benim padişeh-i mülk-i sühan
Bana sunuldu kaside bana verildi gazel
E) Azırın yadıyle memnak olsa müjganım n’ola
Zayi olmaz gül temannasıyla vermek hare su
18. Gazelin ilk beytine matla, genellikle şairin adı bulunan sen beytine tegazzül
I II
en güzel beytine beytü’l gazel denir. Her beyti aynı konudan bahseden gazele
III
yek-ahenk, her beyti aynı derecede güzel gazele yek-avaz adı verilir.
IV V
Bu parçadaki numaralı terimlerden hangisinin açıklaması yanlıştır? (1995/ÖSYS)
A) I B) II C) III D) IV E) V
19. Mesneviyle ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? (1996/ÖSYS)
A) Uyak düzeni aa, ba, ca… biçimindedir.
B) Beyit sayısı, konunun işlenişine göre belirlenir.
C) Daha çok, aruz vezninin kısa kalıplarıyla yazılır.
D) Arap ve Türk edebiyatına İranlılardan geçmiştir.
E) Öyküleme gerektiren konular, bu türde işlenmiştir.
20. Bir şairin, başka bir şairin şiirini konu ve biçim yönünden örnek alarak aynı ölçü, aynı uyak ve aynı redifle yazdığı benzer şiire ne ad verilir? (1997/ÖSYS)
A) Muhammes
B) Nazire
C) Murabba
D) Taştir
E) Meseddes
21. Divan şiiriyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (1997/ÖSYS)
A) Yabancı sözcüklerle ve kurallarla yüklü bir dil kullanılmıştır.
B) Ölçü olarak aruz kullanılmıştır.
C) Kavramlar, ortaklaşa kullanılan kalıplaşmış sözlerle anlatılmıştır.
D) Konular genellikle gerçek yaşamdan alınmıştır.
E) Şiirler “divan” adı verilen kitaplarda toplanmıştır.
22. Bize İran edebiyatından geçmiştir. Dört dizeden oluşur. Aruz ölçüsünün kendine özgü kalıplarıyla yazılır. Az sözle önemli bir şey söylenerek sağlanan anlam yoğunluğu, başta gelen özelliğidir. Genelde felsefeyle ilgili düşünsel temalar işlenir.
Bu parçada sözü edilen Divan şiiri biçimi aşağıdakilerden hangisidir? (1998/ÖSYS)
A) Gazel B) Müstezat
C) Murabba D) Rubai
E) Kaside
23. Aşağıdakilerin hangisinde bir yazar, kendisine ait olmayan bir yapıtla birlikte verilmiştir?
(1998/ÖSYS)
A) Yusuf Has Hacip – Kutadgu Bilig
B) Kaşgarlı Mahmut – Divanü Lügati’t-Türk
C) Ahmet Yesevi – Divan-ı Hikmet
D) Ali Şir Nevai – Muhakemetü’l-Lügateyn
E) Kâtip Çelebi – Hüsn ü Aşk
24. 15. yüzyılda Mercimek Ahmet’in Farsçadan çevirdiği Kabusname, 15. yüzyılda
I II
derlenip yazıya geçirildiği tahmin edilen Dede Korkut Hikayeleri, 17. yüzyılda
III
Evliya Çelebi’nin Keşf’üz Zünun’u düzyazı türümüzün öyküye kaynaklık eden ilk
IV
ürünleri olarak alınabilir. Klasik Osmanlı düzyazısının ürünlerinden olan gazavatnameler ile menakıbnameler de yine bu türün kaynakları arasında
V
sayılabilir.
Bu parçada numaralandırılmış sözlerden hangisi bilgi yanlışlığına yol açmaktadır?
(1998/ÖSYS)
A) I B) II C) III D) IV E) V
25. Divan edebiyatı diye adlandırdığımız düşünüş ve yazış biçiminin tam anlamıyla başlaması, Türklerin Anadolu’ya egemen oldukları 13. yüzyıl sonlarına rastlar. Bu edebiyat, … etkisi altında yeni edebiyatın doğduğu 19. yüzyılın ortalarına kadar sürer. İlk Divan şairi diyebileceğimiz şair ise 13. yüzyılda yaşamış olan …
Bu parçadaki boş yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2006/ÖSYS)
A) Fransa – Sultan Veled’dir.
B) Batı – Hoca Dehhani’dir.
C) Avrupa – Yusuf Has Hacip’tir.
D) Tanzimat – Ahmet Yesevi’dir.
E) Halkçılık – Âşık Paşa’dır.
CEVAPLAR
| 1 C | 11 E | 21 D |
| 2 A | 12 D | 22 D |
| 3 B | 13 A | 23 E |
| 4 B | 14 C | 24 D |
| 5 E | 15 A | 25 B |
| 6 A | 16 D | |
| 7 E | 17 A | |
| 8 E | 18 B | |
| 9 A | 19 A | |
| 10 D | 20 B |
