Örnek
Standart dil: çalmak
Argo: araklamak
Jargon: Fikrî, meslekî veya belli bir kesim içinde ortak yönleri bulunan; ortak zevk, iş, uğraş veya birliktelik içinde olan kişilerin kullandığı, zümre dışındakilerin anlayamayacağı şekilde oluşturulan anlamı örtük dile jargon denir.
Örnek
Jargon: alabanda (denizcilik), kup (terzi), fiyonta (ayakkabıcı)
Yazı dili (standart dil): Bir dilde birliği ve anlaşma kolaylığını sağlamak için kullanılan dildir. Buna kültür dili ya da edebî dil de denir. Konuşma dili her bölgenin doğal, günlük dili olmasına karşılık yazı dili, okuma yazmada kullanılan ortak dildir.
Bir dil, o dilin lehçe veya ağızlarından birine göre yazılır ve bu yazılış, standart yazı dilini oluşturur. Yazı dili olma vasfını taşıyan ağız, bir memleketin kültür merkezi olarak gelişen yerinin ağzıdır ve konuşma dillerinin en gelişmişidir. Türkiye Türkçesinin yazı dilinde İstanbul ağzı esas alınmıştır.
Örnek
Gittiğin aklıma geldikçe canım çok sıkılıyor. Nasıl dayanacağım yokluğuna, bilemiyorum. Her yerde gözlerim hep seni arayacak. Aşağı mahallede oturduğunu da yeni öğrenmiştim.
Konuşma dili: Günlük hayatta insanlarla iletişim kurmak için kullanılan dildir. Bu dil, doğal olduğu için konuşma esnasında cümlenin kurallı olup olmadığına, kelimelerin doğru sıralanıp sıralanmadığına, söyleyişin doğru olup olmadığına pek dikkat edilmez. Bu sebeple zaman içinde, bölgeden bölgeye değişen birtakım söyleyiş ve kelime farklılıkları ortaya çıkar.
Örnek
Giddiin aklıma geldikce canım çok sıkılıyo. Nası dayanıcam yokluuna bilemiyom. Her yerde gözlerim hep seni arıyacak. Aşşaa maallede oturduunu da yeni orenmişdim.
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
a. Aynı meslek veya aynı topluluk sınıfı arasında kullanılan özel kelimeler veya dil olarak da tanımlanan ARGO için şu örnekler verilebilir: uçlanmak (vermek), papel (para), tüymek (kaçmak), çakmak (sınıfta kalmak veya anlamak) vb.
b. KONUŞMA DİLİ Bu kelime ve ses farklılığı AĞIZ kavramıyla açıklanabilir.
c. LEHÇE, bir dilin çok uzun zaman önce, yazılı metinlerle izlenemeyen karanlık dönemlerinde kendisinden ayrılan ve ayrıldığı dilden hem ses hem biçim olarak ayrılıklar içeren koludur.
ç. “Baba” kelimesinin yerine bazı yörelerde “babey” kelimesinin kullanılması AĞIZ örneğidir.
d. Türkçenin iki lehçesi vardır: ÇUVAŞÇA ve YAKUTÇA
e. Bir dilin izlenebilen tarihî dönemlerinde ayrılmış koluna ŞİVE denir.
f. Türkiye Türkçesi kültür dilinde İSTANBUL AĞZI ağzı esas alınmıştır.
g. Bir dilin izlenebilen tarihî dönemlerinde birbirinden ayrılan kolu olan, bazı kelime ve ses farklılıkları içeren kullanımına ŞİVE denir.
