YAZARIN BİYOGRAFİSİ
AHMET KABAKLI ( 1924 – 2001 )
Ahmet Kabaklı edebiyat faaliyetlerini, başkanlığını yaptığı Türkiye Edebiyat Cemiyeti bünyesinde yürüttü. Bu cemiyetin yayın organı olarak Türk Edebiyatı dergisini çıkardı. Türk Edebiyatı Vakfı’nın kurulmasına öncülük etti ve ömrünün sonuna kadar bu vakfın başkanlığında bulundu.
Edebiyat tarihine dair kitabı (Türk Edebiyatı, 5 cilt), çıkardığı Türk Edebiyatı dergisi ve kaleme aldığı birçok eseri ile Türk kültürüne büyük hizmetlerde bulundu.
“Mâbet ve Millet, Müslüman Türkiye, Sohbetler (2 cilt), Temellerin Duruşması, Şiir İncelemeleri, Sultanü’ş-Şuara Necip Fazıl” eserlerinden bazılarıdır.
DİL BİLGİSİ
DİLİN KULLANIMINDAN DOĞAN TÜRLERİ
Türkçede, kullanımdan kaynaklı olarak günümüze dek “lehçe, şive, ağız, standart dil, argo, jargon” gibi dil farklılıkları ortaya çıkmıştır.
Lehçe: Bir dilin tarihî gelişim sürecinde, metinlerle takip edilebilen dönemlerden önce o dilden ayrılmış ve farklı biçimde gelişmiş kollarına lehçe denir. Lehçeler ana dilden ses, şekil ve kelime bakımından büyük ayrılıklar gösterir. Coğrafi değişmeler ve kültürel farklılaşmalar, bu ayrılmada önemli rol oynar. Yakut Türkçesi ve Çuvaş Türkçesi, Türkçenin iki ayrı lehçesidir.
Örnek
Yakut Türkçesi: Ehigini şanga cılınan eğerdeliibin (Yeni yılınız kutlu olsun).
Çuvaş Türkçesi: Sene sul yaçepe salamlatap (Yeni yılınız kutlu olsun).
Şive: Bir dilin izlenebilen tarihî dönemlerinde birbirinden ayrılan kolu olan, bazı kelime ve ses farklılıkları içeren kullanımına şive denir. Ayrılıklar lehçede olduğu kadar keskin değildir. Türkçenin Kazak Türkçesi, Uygur Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Azeri Türkçesi vb. şiveleri vardır.
Örnek
Türkiye Türkçesi: Yakında bakkal var mı?
Azeri Türkçesi: Bu yahınlarda erzag dükkanı var mı?
Özbek Türkçesi: Yakında bakkal barı mı?
Uygur Türkçesi: Yakinda bakkal dukini barmu?
Ağız: Bir ülke içinde aynı dilin farklı konuşma şekillerine ağız denir. Ağız, yörelere göre söyleyiş farklılıklarıdır ve bu farklılıklar yalnızca söyleyişte görülür; yazılış aynıdır.
Örnek
İstanbul ağzı: Ne yapacaksın?
Kayseri ağzı: Nööreceen?
Kütahya ağzı: Netcen?
Argo: Her yerde ve her zaman kullanılmayan veya kullanılmaması gereken çoklukla eğitimsiz kişilerin söylediği söz veya deyimlere argo denir. Farklı bir anlaşma biçimi sağlamak üzere oluşturulan argoda ortak dildeki kelimelere özel anlamlar verilir, bazı kelimelerde değişiklik yapılır. Dilin lehçelerinden, eskimiş ögelerinden ve yabancı kelimelerden yararlanılır.
