METİN VE TÜR İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR
EDEBIYAT
Edebiyat; düşünce, duygu, olay ve imgelerin insanlarda estetik duygular uyandıracak bir biçimde, dil aracılığıyla söz ve yazıyla anlatımını amaç edinen sanattır. Sözlü ve yazılı olmak üzere ikiye ayrılır. Sözlü edebiyat; anlatım aracı olarak sözün kullanıldığı, yazının bulunmadığı çağlarda üretilmiş, dilden dile söylenerek günümüze kadar gelmiş, halkın ortak malı olmuş edebiyat ürünlerinin genel adıdır. Yazılı edebiyat ise anlatım aracı olarak yazının kullanıldığı, yazarı belli olan, her tür edebiyat ürününün toplu adıdır.
Yazar ve şairlerin ortaya koydukları eserlerde ele alıp işledikleri her şey, edebiyatın konusunu; dil ürünlerinde kullanılan üslup ve tür ise (roman, hikâye, deneme, fıkra, makale vb.) edebiyatın içeriğini oluşturur.
METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME
1. Okuduğunuz metinde anlamını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Daha sonra tahminlerinizi TDK Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.
· Tanzimat: İdari işlerin düzeltilmesi için alınan önlemlerin ve uygulamaların tamamı
· Bedii: Güzellik ölçülerine uyan, gözü gönlü okşayan, beğenilen
· Beyan: Bir eserde, düşüncelerin, duyguların, hayallerin doğuş ve değerlerini, bunların anlatımında tutulacak yolları konu edinen bir edebiyat bilgisi dalı
· Lügat: Sözlük
· İştikak: Aynı kökten gelen kelimeleri bir arada kullanma sanatı
· Aruz: Aruz vezni
· Kafiye: Uyak
· Hat:Yazı sanatı
2. Okuduğunuz metnin yazılış amacını ve hedef kitlesini belirleyiniz. Kendinizi bu metnin yazılmasındaki hedef kitleden biri olarak görüyor musunuz? Neden?
Bilgi vermek amacıyla yazılmıştır. Edebiyat ile ilgili araştırma yapan kitle metnin hedef kitlesidir. Kesinlikle bu metin hedef kitle olarak bizi de içine almaktadır. Çünkü edebiyat dersini iyi kavramak için öncelikle ismin yola çıkarak değerlendirmek gerekir.
3. “Edebiyat nedir?” sorusunun cevabı olarak “Arapça edeb kökünden gelen edebiyat aslında ilm-i edebin bütün anlamlarını toplayan çoğul bir kelimedir.” ifadesi verilmiştir. Bir kavramın ya da olayın belirgin özellikleriyle tanıtılmasına tanımlama denir.
Metinde kullanılan diğer tanımları da siz bulunuz. Düşünceyi geliştirme yollarından biri olan tanımlamanın bir metinde kullanılmasının amacının ne olabileceğini tartışınız.
Edep: Kişiyi yüksek kültüre ve felsefeye ulaştıran şeylerin tümüne” edep denmiştir.
Edip: Edebiyat fenni, öyle bir marifettir ki insanlara terbiye ve ahlak öğrettiği için ona edep ve mensup olanlarına edib demişlerdir.
Tanımlamanın açıklayıcı metinlerde kullanılması metni daha iyi kavranması için sıkça başvurulan yöntemlerdendir.Metnin zihinde kalıcılığını sağlar.
4. Okuduğunuz metinde “edeb, ahlak, terbiye, ilm-i edeb, felsefe, şiir ve inşa, literatür, sözlük, bilgi, gözlem” gibi kelime ve kelime gruplarına yer verilmiştir. Bu kelime kadrosundan hareketle metnin üslup özellikleri hakkında çıkarımlarda bulununuz.
· Bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.
· Metinde anlatım basitten karmaşığa kolaydan zora doğru verilmiştir.
· Düşünceyi geliştirme yolları kullanılmıştır. Tanımlama ,örnekleme , tanık gösterme gibi.
· Metnin anlatımı açıktır. Zaman zaman iletilerinde örtük bir yan olsa da bu anlatımının açıklığına zarar vermez.
· Terim ve gerçek anlamlı kelimeler kullanılmıştır.
· Metnin anlatımında nesnel veriler kullanması yani edebiyatın tanımını yaparken sözlükten faydalanması oldukça önemlidir.
·
1. ETKİNLİK
Aşağıda verilen edebiyat tanımlarını, okuduğunuz metindeki edebiyat tanımı ile karşılaştırarak aralarındaki benzerlik ve farklılıkları belirtiniz.
Benzerlik | Farklılık |
Hayal gücüne dayanması | Milliğe dayanması |
Hayatın içinde olması | Haberleşme vasıtası |
Malzemesi dil olması |
|
Hayalle gerçeğin birleşmesi |
|
Edebiyat, hakikatlerin hayalle süslenmesidir.
Hüseyin Nihal Atsız
Edebiyat; hayatın yer yer çelişir görünen gerçeklerini idrak ettikten ve onların içinden birtakım ayıklamalar, seçmeler; değiştirmeler ve eklemeler yaptıktan sonra lisanın imkânlarından faydalanarak yeni bir bütünlük, özel bir yapı hâline getirmek, seviyesi yüksek bir haberleşme vasıtası kılmak üzere yapılan çalışmaların sonunda ortaya konan kompozisyondur.
Prof. Dr. Sadık Kemal Tural
Edebiyat; malzemesi dil, kaynağı yaşantılar ve hayal gücü olan bir yaratıcılık, başka bir deyişle bir sanat dalıdır.
Prof. Dr. Gürsel Aytaç
Edebiyat, dünya vatandaşıdır ve kendini millî gösterdiği ölçüde ilginçtir.
Goethe
