METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI
baht: Gelecekteki olayları kaçınılmaz bir biçimde belirleyen ilahi iradenin insan ve toplum için çizdiği yaşayış biçimi, kader, talih.
çıngırak: Küçük çan.
daüssıla: Yurt özlemi.
ebenced: Babadan oğula, nesilden nesile, atalardan.
hicran: Bir yerden veya bir kimseden ayrılma, ayrılık.
suna: 1. Erkek ördek. 2. Kadın adı.
METİN VE TÜR İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR
ŞİİRLE İLGİLİ KAVRAMLAR
Daha deniz görmemiş/bir çoban çocuğuyum,
Bu dağların eskiden/aşinasıdır soyum,
Bekçileri gibiyiz/ebenced buraların..
Bu tenha derelerin,/bu vahşi kayaların
Yukarıdaki şiiri oluşturan her dize 14 heceden oluşmaktadır. Dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanan ölçüye hece ölçüsü denir. Şiir okunurken bazı yerlerde duraklama olur. Hece ölçüsüyle yazılan şiirlerde ölçü kalıpları içinde durulan bu yerlere durak denir. Okuduğunuz şiirin durakları 7+7 şeklindedir. Şiirdeki eğik çizgiler durak yerlerini göstermektedir.
Pastoral Şiir
Dağ, orman, kır, yayla, köy ve çoban hayatını, doğal güzellikleri ve bunlara duyulan özlemleri anlatan şiirlere pastoral şiir denir. Bu tür şiirlerde doğaya karşı saygı ve sevgi söz konusudur. Pastoral şiirlerin her türlü süsten, gösteriş ve söz oyunlarından uzak bir yapısı vardır. Türk edebiyatında Abdülhak Hamit’in “Sahra” adlı eseri pastoral şiire örnek gösterilebilir.
Pastoral şiirin bir ozanın ya da çobanın ağzından yazılıp kır yaşamının çekiciliğini, güzelliğini anlatan, çoban aşkını yansıtan kısa örneklerine idil denir. Birkaç çobanın karşılıklı konuşmaları yoluyla oluşturulan, onların aşk, kır yaşamı üzerine duygu ve düşüncelerini yansıtan pastoral şiirlere eglog denir. Eglog, Türk edebiyatında hemen hemen hiç kullanılmamıştır.
Tapşırma/Mahlas
Sanatçıların eserlerinde kullandıkları takma isme halk şiirinde tapşırma, divan şiirinde mahlas denir. Tapşırma/mahlas bir şiirin genellikle son bölümünde geçer. Aşağıda biri halk şiirinden diğeri de divan şiirinden olmak üzere şairlerin takma isimlerinin geçtiği iki örnek verilmiştir.
Karac’oğlan der ki geçti çağlarım Meyve vermez oldu gönül bağlarım Aklıma geldikçe durmaz ağlarım Gözüm yaşı sel olduğu zamandır Karacaoğlan (Halk Şairi) |
Ey Fuzuli yeter eyledin bunca cefa
Serimi yoluna koydum gelmedin sen insafa
Güzellerin padişahı ya Muhammet Mustafa
Mah yüzüne bir nikap çek ben yandım el yanmasın
Fuzûlî (Divan Şairi)
